📌 چند تامل: ۱. در آن زمان، حضرت زینب و ام‌کلثوم هم در قید حیات بودند و روشن است سیادت، فقط از طریق پدر نیست. حال چرا آقای وحید، اولاد جناب زینب و ام‌کلثوم را از سادات و ذریه حضرت زهراء محسوب نکرده و بجای خمس، ثلث گفته شده نمیدانیم. ۲. از کجا معلوم که اگر فرزند حضرت زهرا متولد می‌شد از او نسل سادات ادامه می‌یافت؟ هیچ دلیلی بر این مدعا وجود ندارد و چه بسا مانند دیگر فرزندان اهلبیت، در کودکی یا نوجوانی از دنیا می‌رفت. ۳. حتی با فرض تولد و بلوغ و ازدواج و صاحب نسل شدن، باز دلیلی وجود ندارد که سلسله نسل او تا کجا ادامه‌دار می‌بود. لذا اینکه نسل سادات را به سه بخش تقسیم کرده و یک‌سوم آنرا ذریه جناب محسن بدانیم که با ظلم و ستم از دنیا رفته، فاقد هرگونه دلیلی است. 💡به نظر می‌رسد این سخن آقای وحید خراسانی، از دقت کافی برخوردار نیست و نوعی غیب‌گویی است. لذا اینکه این کلام بر چه مبنای علمی گفته شده برای ما کاملاً مجهول و مبهم است. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌 دلیل سوم علامه مجلسی در اثبات خدا (حق الیقین، باب اول) 💡در سنت اسلامی، معجزه، برهانی بر صدق مدعی نبوت و اثبات پیامبری فرد است نه اثبات خدا. دلالت معجزه بر اثبات خدا در سنت مسیحی شیوع دارد و کسانی چون آگوستین قدیس، تان‌تای‌وی و گریس یانتسن، از معجزات برای اثبات وجود خدا استفاده کردند در حالیکه ابداً چنین دلالتی ندارد و اثبات خدا بواسطه وقوع امور خارق‌العاده، استدلال به عام به سود خاص است که به وضوح، یک نوع مغالطه است. معجزات صرفاً دال بر وجود یک موجود برتر است که کارهای خاص میتواند انجام بدهد و از اثبات خدای خالق هستی عاجز است. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌اهل‌بیت، برتر از انسان یا انسان برتر؟ 🔸درباره معصومین، سه تصور کلی وجود دارد: ۱. برخی آنان را انسانهایی عادی ولی اهل فضائل و صاحب علم و دانش می‌دانند اما هیچ برتری منحصر به فردی(همچون امامت و عصمت و ولایت تکوینی) برای آنان قائل نیستند. دیدگاه عموم اهل‌سنت چنین است. ۲. برخی دیگر معتقدند آنان موجوداتی فرابشری هستند که تمام حرکات و سکنات و سکوت و کلام و مشی و وقف و ریز و درشت افعال و اقوال آنان، مستند به وحی یا الهام الهی است. ۳. گروه سوم نیز معتقدند دسته اول، از جاده صواب منحرف و گروه دوم نیز مبتلا به افراط و غلو و از صراط اعتدال، خارجند. اینان معتقدند هر چند ائمه، دارای فضائل بی‌شمار و بلکه ویژگی‌های منحصر به فرد و مقامات معنوی فوق‌العاده‌ای هستند اما هیچکدام از اینها، نه نافی انسان‌بودن آنهاست و نه احکام و عوارض بشریت آنان را سلب می‌کند. به‌علاوه که گزارشات تاریخی، موید این گروه سوم فراوان است. مانند اینکه ائمه گاهی که حال خوشی نداشتند خواندن نافله را ترک میکردند(کافی ج ۳ ص ۴۵۴) و حتی گاهی نوافل آنها قضاء می‌شد(کافی ج ۳ ص ۴۵۳) از این بالاتر گاهی اتفاق می‌افتاد که نماز صبح آنان نیز قضاء می‌شد.(کافی ج ۳ ص ۲۹۴) همه اینها و روایات فراوان دیگری(که مجال ذکر آنها نیست) دال بر آنست که حضرات معصومین، مانند همه ما به زندگی عادی خود مشغول بودند و از این دست اتفاقات برای آنان نیز رخ می‌داده است. چنین نبوده که شب و روز با ملائکه مشغول گفتگو بوده یا دائم متصل به عالم غیب باشند. ۴. درباره حضرت زینب(س) با آنکه معروف است ایشان عالمة غیرمعلمة بوده‌اند نقل شده است شب عاشورا وقتی امام حسین اشعاری دال بر شهادت خود خواند امام سجاد(ع) فرمودند مقصود پدرم را فهمیدم و چشمانم پر از اشک شد «ولی جلوی خودم را گرفتم» اما عمه‌ام زینب چون زن بود و طبیعت زنان، احساسی و اهل جزع بودن است جلوی خودش را نتوانست بگیرد.(بحارالانوار ج ۴۵ ص ۲) این نقل، به خوبی تصویری معقول از اهل‌بیت به ما ارائه می‌دهد که یک زن اگر در جایگاه رفیعی چون زینب کبری هم باشد باز زن است با همان طبیعت و خلق و خوی زنانه که لازمه بشریت اوست. این حکم هیچ استثنائی ندارد و شامل همه زنان و مردان اهل‌بیت عصمت و طهارت می‌باشد ولی متاسفانه چنان تصویری غلوگونه و مبالغه‌آمیز و گزاف از اهل‌بیت برای ما درست کردند که گویا دور سر آن بزرگواران هاله‌ای از نور بوده و هیچ قول و فعل بشری و شخصی نداشتند و همه سخنان و رفتارهای آنان، سرمشق هدایت امت است. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌نرخ نبوت! 🔸استاد ادبیات عرب ما در دوره دانشجویی میگفت دانشجویی داشتم که امتحان عربی را افتضاح داده بود و فاعل را منصوب و مفعول را مجرور نوشته بود. من هم چون میدانستم استعداد عربی ندارد بر اساس اقوال شاذ در تاریخ ادب عربی، جوابهای او را تصحیح و نمره دادم. همکار ما با دیدن این برگه گفت آقای دکتر! این چه دانشجویی است که اقوال شاذ را بلد است ولی قول مشهور را نمیداند؟! 💡حکایت سید مرتضی خاتمی است که شرح و توضیح آن همه آیات قرآن و روایات معتبر و ادعیه عالیه اهل‌بیت را رها کرده و به این قصه‌های مضحک که معلوم نیست از کدام قوطی درآورده می‌پردازد. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌کرامت‌تراشی در آفساید 🔸جدای از مجهول بودن ناقل و پرسشگر از آقای طهرانی، چند نکته محتوایی قابل تامل است: ۱. اگر ایشان میخواستند آشوبگران را ادب و عقوبت کنند چرا در کل شهر طوفان ایجاد کردند که همه مردم بترسند؟! قدرت ولیّ خدا از دست خودش هم خارج شده بود که عقوبت را برای همه مردم فرستاده است؟! ۲. اگر چنین قدرتی داشتند چرا مانع آشوب در شهر مشهد نشدند تا نیازی به این همه خرق عادت نباشد؟! ۳. در سال ۷۳ نیز در حرم امام رضا(ع) بمب‌گذاری شد. چرا ایشان برای تادیب و عقوبت عاملان آن جنایت، طوفان یا زلزله یا بیماری به جان مسببان آن حادثه نینداختند؟! #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌 در سنت اسلامی، خدا موجودی ثابت است، فاقد هرگونه تغییر و تحول و تکامل. هر چه را میداند از ازل میدانسته است. چیزی به دانسته‌های او اضافه نمی‌شود. دانش او حتی متکامل هم نمی‌شود. همان ذهن متوقفی که عارف هندو گفته است. @tabeshe_agahi

📌در اهمیت شب نیمه‌‌ شعبان، بسیاری از اهل‌سنت با شیعیان، هم‌عقیده هستند و روایات فراوانی در مجامع حدیثی آنان وجود دارد و حتی افرادی چون ابن‌تیمیه بر فضیلت این شب تاکید دارند. نسئل الاخوة و الاخوات الدعاء لجميع المومنین و المومنات @tabeshe_agahi

📌 چند حاشیه: 1- به باور ما فلسفه امامت، تبیین «کامل و تفصیلی» توحید و خداشناسی و همه معارف دین است. اینکه در غیر امامت خبری نیست توهین به دین و حتی توهین به خود امام است. امامان آنقدر که برای مساله توحید و الوهیت و ربوبیت و شرک، حساسیت داشتند برای خود امامت و شخص امامان، حساس نبودند و گله و شکایت آنها از باب بسته شدن باب دین شناسی از طریق امام بوده. به عبارت اوضح، امام و امامت[همچون نبوت] «طریقیت» دارد نه «موضوعیت». 2- آن فرد عامی که پای منبر آن حرف را زده است نفهمیده که جسم امام فدای دین و بقای نماز شده است نه حقیقت امام و امامت، و همه پیامبران و امامان [همچون دیگر مکلفان] موظفند با جان و مالشان برای حفظ فروع و اصول دین فداکاری کنند. 3- آنچه در عرض نماز و روزه و حج است ولایت به معنای «محبت و مودت» اهلبیت است که فریضه قرآنی است نه ولایت به معنای «حکومت و زمامداری» که مساله ای تاریخی است. حکومت به تعبیر امام علی ارزشش به قدر « آب بینی بز» است. چنین چیزی قطعاً در عداد نماز و روزه نیست. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌زنبور بی‌عسل 🔸 سالها پیش که بیانیه ۱۳ تن از به اصطلاح اساتید سطوح عالی حوزه در تایید فتوای آقای وحید و صافی در محکومیت سید کمال حیدری منتشر شد یک به یک سراغشان رفتم تا ببینم این نسبتهایی که به آقای کمال حیدری دادند بر اساس چه شاهد و مستند و مبتنی بر کدام بیّنه شرعی بوده است. دریغ از یک خط سند. از جمله کسانی که پیگیر شدم همین سید محمد یثربی بود که هنرش در تغلیظ لام لفظ جلاله است. مسئول دفترش آمد و داستان را گفتم. ابتدا تجاهل میکرد بعد که متن بیانیه و اسم یثربی را نشانش دادم گفت میان خودمان باشد ولی حقیقتش این است که آقای جواد علوی بروجردی آمد اینجا و چون از طرف آقای وحید آمده بود که از این و آن در محکومیت کمال حیدری، امضا جمع کند! آقای یثربی هم بخاطر «رودربایستی»، بیانیه را امضا کرد و ما خیلی به ایشان گفتیم امضا نکنند ولی نخواستند به آقای علوی، جواب منفی بدهند. حالا حضرت ایشان، از روحانیونی گله و شکایت دارد که کارشان با بچه‌هاست و شب و روز با زبان کودکانه (آنگونه که خود اهلبیت فرمودند) مسائل دینی را آموزش می‌دهند تا ایشان هم[که به برکت فضای مجازی شهرت پیدا کرده] در دفتر خود بنشیند و شعار رفتار و سلوک مورد رضایت اهلبیت! سر بدهد و کسی هم از اندرونی آقایون خبر نداشته باشد تصور می‌کند زبان گویای اسلامند! و الا باید یقه این سیزده نفر به اصطلاح مجتهد عادل! را چسبید و پرسید آیا تایید آنهمه اتهام به سید کمال حیدری بر اساس کدام ضابطه اهلبیتی و منطبق بر کدام اصل و قاعده‌ای بوده است که پنجاه سال ریشتان را برای فهم آن سفید کردید که حالا بر کرسی وعظ و خطابه نشستید و طلبکار هم هستید؟! @tabeshe_agahi

📌اعجاز علم 🔸علامه طباطبایی(رض) به حق معتقد بود که برهانی وجود ندارد که بشر، به همه علل و اسباب طبیعی نتواند دسترسی پیدا کند. خوارق عادات انبیاء، هر چند در زمانه خود، مغلوب دیگران نشد ولی دلیلی هم نداریم که علم، نخواهد توانست کاری شبیه آن انجام دهد. نکته اصلی در بحث اعجاز، اتصال نفس قدسی پیامبر به قدرت قاهر خداوند است که عملی را در کمترین زمان، محقق میکند و همین برای صدق مدعی نبوت کافی است. [فیلم مربوط به پنج سال پیش و عمل پیوند شبکیه چشم به خانمی است که نابینای مادرزاد بوده است] #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌وفای زن 🔸یکی از راه‌های سنجش اعتبار روایات منسوب به اهلبیت، بررسی عینی و میدانی و تجربی مفاد آنهاست مانند کاری که در حوزه روایات طبی می‌توان انجام داد. بسیاری از احادیثی که در مذمت زنان(اعم از نقص عقل و غلبه فسق و بی‌وفایی و...) وارد شده است به تجربه، درستی و صحت آنان مشاهده گردیده است. یکی از این روایات، محال‌بودن وفای زن است(خصال صدوق ج ۱ ص ۲۶۹) که در این گزارش میدانی به خوبی قابل رویت است. البته اخیراً جریانی بوجود آمده در میان برخی حوزویان و دانشگاهیان، که تلاش دارند به هر نحوی، اسلام را از این روایاتِ به اصطلاح، زن‌ستیز، پیراسته کنند و به هر زور و توجیه و با بهترین شیوه‌های ماستمالیزاسیون که شده است می‌کوشند در سند یا دلالت آنان خدشه نمایند غافل از آنکه مستندات موجود در وصف زنان، یکی دو تا نیست که با چنین ماله‌کشی‌های فانتزی و شیک، از اعتبار ساقط شوند. 💡دو فیلم گذاشتم یکی از ایران یکی از ترکیه تا مطمئن شویم آنچه در متون مذهبی آمده است توصیفی دقیق از روحیات زنان است و ایرانی و غیرایرانی ندارد. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌هیاهوی پوچ(ادمین:پست،ناظر به نظرات در گروه متصل تلگرام است) 🔸از دیروز که این پست را منتشر کردیم سروصداها بلند شد. نمیدانم کجای پست پیشین، خلاف عقل یا قرآن یا سنت یا تجربه است؟! خوب است آدرس حدیث را هم ذکر کردیم تا لااقل کسانی که برای اهل بیت، همیشه گریبان چاک میکنند بفهمند مستند ما آن فیلم نیست بلکه واقعیات میدانی را، موید روایت دانستیم نه بالعکس. با کسانی که در کلاس دینداری‌شان فقط «هوکردن» را بلد شدند کاری نداریم. ولی درباره برخی مطالب «شِبه‌علمی» چند نکته عرض میکنم: ۱. اینکه برخی با بررسی‌های سندی به جان حدیث بیفتند و شروع به تضعیف آن کنند شیوه کهنه و پوسیده‌ای است که دیگر اقبالی به آن وجود ندارد. بر فرض که چنین رویه‌ای جواب بدهد، با ده‌ها حدیث مشابه چه میتوان کرد؟ مضافا که حدیث ضعیف، به معنای مجعول و دروغ نیست و نهایتاً می‌توان گفت اطمینان نسبت به آن وجود ندارد نه اینکه کلام معصوم نیست. ۲. برخی گفتند با دو تا مصاحبه نمی‌توان نتیجه‌گیری کلی کرد. می‌پرسیم با چند مصاحبه می‌شود نتیجه گرفت؟ هر چقدر باشد باز جای بهانه‌جویی‌های این چنینی از سوی مخالفینی که نمیخواهند چیزی را بپذیرند هست. ۳. برخی گفتند خود سازنده این مصاحبه‌ها و ناشران آن و صاحب کانال، فاقد عقل هستند! طبیعی است چنین واکنشهایی خودش گواه روشنی بر «نقصان عقل» گوینده است که خود را خردمند و مخالفان خود را بی‌خرد دانسته است. کفی بالمرء جهلا ان یرضی عن نفسه. لذا اینکه جامعه نسوان، در برابر چنین شواهدی، گارد بسته بگیرند قابل پیش‌بینی است و البته همینان، در برابر آیات قرآن و صدها روایت این چنینی دیگر هم تمکین نخواهند کرد و دین سلیقه‌ای و گزینشی خویش را می‌طلبند. دینی که زن و مرد برابر باشند و هیچ برتری و تفاوت و ترجیحی میان زن و مرد نباشد و اسلام موید فمنیسم را قبول دارند نه اسلام محمد را. ۴. برخی گفتند باید شرایط آزمایش و نمونه‌گیری در این مصاحبه ها رعایت شود. عرض میکنیم کدامیک از متون مقدس و تراث تاریخی و روایات اسلامی خود را با روشهای پژوهش تاریخی یا کلامی یا تجربی بررسی کردید که حالا برای این دو مصاحبه، پیشنهاد بررسی علمی! ارائه می‌دهید؟! با کدام استدلال بین‌الاذهانی، و مبتنی بر کدام متن معتبر، باورهای آنچنانی برای خویش ساختید و دیگران را بهشتی و جهنمی کرده و شاقول ایمان و کفر بشریت را دستتان گرفتید؟! هر وقت از غار تنگ انحصارگرایی و چماق نحس تکفیر نجات یافتید آنوقت شاید صلاحیت داشته باشید از «بررسی علمی» سخن بگویید. ۵. برخی دیگر گفتند نمونه‌های وفاداری زیاد است مثلاً حضرت رباب که پس از سیدالشهداء اصلا ازدواج نکرد و یک سال تمام بر سر قبر امام باقی ماند و چه و چه! حقیقتاً انسان باید بر این ترهات که به نام استدلال عرضه می‌شود خون بگرید. گویا حجت‌های خدا نزد برخی شیعیان معاصر، از چهارده نفر توسعه یافته و به همسران امام هم رسیده است که برخی برای توجیه باورهای کلیشه‌ای خویش، به قول و فعل و تقریر زن امام هم متمسک می‌شوند! اگر ترک ازدواج پس از مرگ همسر، وفاداری باشد پس علی(ع) باید مصداق بارز ناقض وفا باشد که پس از مرگ بانوی اول بهشت، با دیگری ازدواج کرد و بلکه خود فاطمه(ع) را هم باید مروج این بی‌وفایی بشماریم! شریعت که عزاداری بیش از سه روز را منع کرده چرا باید رفتار جناب رباب را تایید کند که در قرن چهاردهم دستمایه برخی اخباریان شود تا آنرا گواه وفاداری زن بدانند؟! بگذریم که منقولات مورد استناد اینان، از همان فیلترهای ادعایی خودشان هم زنده بیرون نمی‌آیند!! ۶. برخی گفتند زن وفادار هم داریم. بله قطعا همینطور است ولی چه کسی است نداند زبان روایات این چنینی بر غالب و اکثریت و ناظر به روحیات جنس زن است هر چند استثناء هم دارد و کلیِ فلسفی نیست که قابل نقض نباشد. چه کسی است از نفرت زنان از حکم الهی تعدد زوجات آگاه نباشد؟ چه کسی از علاقه جبلّی زن نسبت به زینت و تجمل و تبرج بی‌اطلاع باشد؟ کدام شخص است که غلبه احساس و عاطفه در زن را منکر باشد؟ اینها چیزی نیست که اختصاص به غیرمعصومین یا زنان عادی  داشته باشد بلکه خصلت زنانگی است همانطور که بارداری و قاعدگی، قانون خلقت است. 💡سخن ‌به درازا کشید. ملخص آنکه نمی‌توان به راحتی از کنار این حجم از آیات و روایات گذشت و همه آنها را لگدمال کرد تا قشر مونث، دلخور نشود. دین، سوپرمارکت نیست که هر چه را نیاز دارید بردارید. مضافا که اگر از دست روایات مسلمین نجات یابید با حجم انبوهی از کلمات فقها در طول تاریخ چه می‌کنید؟ البته یک راه خوب هست: بگوییم همه این روایات، مجعول و دروغ است و همه آن فقها هم مشتی ساده‌لوح و فریب‌خورده بودند! @tabeshe_agahi

📌لابراتوار مناظره 🔸یکی از چهره‌های معروف حوزوی که سالهاست در رسانه ملی و رادیو و ... بعنوان کارشناس مذهبی، حضور پررنگی دارد سالها پیش در یکی از مدارس مراجع تقلید، جلسات اعتقادی داشت. به اصرار یکی از دوستان، یکبار به جلسه او رفتم و درباره برخی مطالب جلسه قبل، پرسشهایی مطرح کردم. درمانده شد و پاسخی برای سوالات و اشکالات من نداشت. رسماً جلساتش در آن مدرسه، تعطیل شد و همان جلسه، آخرین کارگاهش شد. هیچگاه بدون تضارب آراء، حقیقت روشن نمی‌شود. هزاران عقیده و باور و ایمان، تا در آزمایشگاه مناظره و در حضور مخالفان و منتقدان نرود، حقانیت آن به اثبات نخواهد رسید. مسلمین تا عقاید و باورهای خود را در حضور یک ملحد مطرح نکنند، صدق و حقانیت آن روشن نمیشود و بالعکس. شیعه اگر معتقداتش را در حضور یک عالم سنی به چالش نگذارد، درستی مذهبش متعین نمی‌شود و بالعکس. حوزویان و دانشگاهیانی که لاف در غربت یاد گرفتند و تحمل شنیدن نقد و اشکال به عقایدشان را ندارند باید بدانند مبتلا به دینداری ساده‌لوحانه هستند. اگر باوری از کوره نقد و اشکالات مخالفان پیروز بیرون آمد آنگاه است که میتوان مدعی شد عقاید خردپذیری دارید. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌احتیاطات غیرلازم 🔸آنچه در لسان ادله آمده است مبطل بودن «اکل و شرب» است و همانطور که پیشتر عرض شد، تعیین مصداق موضوعات، بر عهده فقیه نیست و مکلف خود باید تشخیص بدهد و تعیین مصادیق، بر عهده عرف است. اینکه برخی فقهای محترم، استفاده از سرم غذایی یا غیرغذایی را مبطل روزه میدانند قطعاً فتوای درستی نیست و احتیاطی نابجا و دخالت در امر «مصداق‌شناسی» است که نه اعتبار فقهی دارد و نه اعتبار عقلایی. وقتی شرع از خوردن و آشامیدن سخن می‌گوید مقصودش راه متعارف آنست که از طریق دهان است و استفاده از سرم یا آمپول، خوردن و آشامیدن صدق نمی‌کند. این قبیل فتاوی، فقط زندگی مومنین را مختل می‌کند. #تدین_عقلانی #نقد_فتوا @tabeshe_agahi

📌سال جدید را به همه ایرانیان تبریک عرض می‌کنم و برای همگان، سالی پر از خیر و برکت مسئلت دارم.🌻🌹 الهی هب لی قلباً عقولا و لساناً سؤولا

📌ناصبی 🔹️آقای جواد تبریزی از مراجع تقلید شیعه(م ۱۳۸۵ش) در کتاب الانوار الالهیة تصریح کرده صرف دشمنی با شیعه و متهم کردن آنان به غلو و تهمت به شیعیان، دلیل ناصبی بودن نیست بلکه باید دشمنی نسبت به اهل‌بیت داشته باشند. در جای دیگر نیز نوشتند کسانی که خاندان پیامبر را ترساندند(احتمالاً مراد سائل، حوادث هجوم به خانه اهل‌بیت است) اگر به قصد کسب قدرت بوده است کفر نیست و فقط مصداق فسق است. 💡این نگرش فقهای شیعه درباره نواصب است. حال مقایسه کنید با برخی نئوشیعیان عصر حاضر که هر مخالفی را ناصبی و ولدالزنا میدانند و بابت این افترائات و بهتان‌ها، اجر و پاداش الهی را هم توقع دارند. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi

📌ارزشمندترین باور 🔸در میان باورهای اسلامی(بلکه دینی) هیچ عقیده‌ای موثرتر از معاد در «انسان‌سازی» وجود ندارد. هیچ باوری چون باور به معاد و حساب و کتاب و سنجش اعمال و کیفر و پاداش، نمیتواند انسان بسازد و او را مهذب کند. دیگر عقاید اسلامی، صرفاً یک امر تئوریک و نظری هستند که ثمره عملی چندانی در تهذیب نفس و مراقبه از اعمال و ملاحظه حلال و حرام(که غایت بعثت انبیاء و هدف از تشریع ادیان است) ندارند مگر آنکه به نحوی به معاد ارجاع داده شود. باور به خالق هستی، باور به توحید و یگانگی او، باور به نبوت پیامبران (یا پیامبری خاص)، باور به امامت، باور به ولایت تکوینی، باور به رجعت، باور به عصمت پیامبران و امامان، باور به قضا و قدر و باور به صدها مساله دیگر(که در کتب کلامی ذکر شده است) تاثیری در «خودمراقبتی» انسان[تقوا در اصطلاح دین] نسبت به اعمال و رفتارش ندارد. اما عقیده و ایمان به حسابرسی عادلانه و دقیق، مجازات در قبال گناهان و پاداش در برابر نیکی هاست که موجب می‌شود بشر، دست به هر کاری نزند و مرتکب معاصی نشود و از حدود الهی و اخلاقی تجاوز نکند و برای گسترش خیر و خوبی تلاش کند. پرهیز از دروغ و تهمت و کم‌فروشی و گرانفروشی و خیانت در امانت و هزاران رذیله اخلاقی فردی و اجتماعی، فقط به مدد باور به معاد قابل کنترل است. شاید راز تاکید فراوان قرآن بر مساله معاد و روز حساب، و کثرت آیات مرتبط با آن، همین باشد و اینکه در دو آیه قرآن(سجده: ۱۴ و جاثیه: ۳۴) علت عذاب دوزخیان را بی‌باوری به معاد دانسته است و هیچ سخنی از بی‌اعتقادی به خدا یا توحید یا نبوت یا امامت در میان نیست. آنچه، میتواند جامعه بشری را گرد یکدیگر آورد و صلح و انسانیت را به ارمغان آورد باور و ایمان عمیق به «نظام اخلاقی و نظام پاداش و کیفر» است. چه در تقریر دینی آن که در معاد متجلی است و چه در تقریر غیردینی آن که «وجدان اخلاقی» نام دارد. #تدین_عقلانی @tabeshe_agahi