✨بسم الله الرحمن الرحیم✨
❓ #نفس دارای چه ویژگیهایی است که به عنوان #موضوع_تربیت معین شده است؟!
✍ #پاسخ:
نَفْس و تزکیه را معنا بکنیم که برای رسیدن به پاسخ مفید است.
✓ #نفس: یک واژهی عربی است که معادل آن در فارسی، خود و گاهی من به کار میرود. در حقیقت نفس یک چیز است اما مراتب مختلفی دارد. شاهد مثال ما قرآن است. در قرآن این واژه به صورتهای مختلف استفاده شده است. نفس دارای قوا؛ اَمیال و نیازهای متعدد و متنوع است. یک بُعد از نفس فقط #خواستن و #میل_داشتن است و حد و مرزی نمیشناسد.
اما #شناخت و #ادراک مربوط به بُعد دیگر آن یعنی #عقل است. پس تشخیص خوب و بد توسط عقل انجام میگیرد.
🔴 اگر انسان به تشخیصِ عقل اهمیت نداد❌ و به خطای خود ادامه داد مرتبهای از نفس به نام #امّاره ظاهر میشود.
🔵 اما اگر به تشخیص عقل ارزش قائل شد، مرتبهی دیگری از نفس به نام #لوّامه تجلی مییابد.
⚪️ اهتمام جدی به دو مرتبهی نفس و مجاهدت مستمر با هدف قرب اختیاری به خدا، انسان را به مرتبهی بالاتری از آن به نام #مطمئنه میرساند.
✓ #تزکیه: این واژه نیز عربی بوده و پیدا کردن تک واژهی آن در فارسی مشکل است. تزکیه دو جنبه دارد:
✅ #جنبهی_مثبت: یعنی زمینههای لازم برای رشد انسان فراهم بشود.
🔺 #جنبهی_منفی: یعنی موانع درونی و بیرونی رشد برداشته بشود.
تزکیه یک فعل است اما قرآن برای آن سه #فاعل معرفی میکند:
1⃣ #خدا (سورهی نساء/ آیهی ۴۹)
💫 ...بَلِ اللّهُ یُزَکِّی مَنْ یَشاءُ...
2⃣ #پیامبر (آل عمران/ آیهی ۱۶۴)
💫 ... وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ ...
3⃣ #انسان (شمس/ آیهی ۹)
💫 قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکّاها
بدیهی است فاعلیت خدا مستقل و فاعلیت پیامبر و انسان به اِذن الله است. خدا اصلِ هستی است، پس مستقل است. پیامبر زمینهسازی عمومی میکند و خود انسان ارادهی تزکیه را بالغعل میکند.
حالا #ترکیب تزکیه و نفس، یعنی
اول؛ مراقب آفتهای نفس بودن است که به انسان آسیب نزند و دوم؛ آنچه که برای سلامتی نفس مفید است انجام بدهد.
#آفتِ_نفس در کل 👈 #غفلت است که منجر به گناه و خطا میشود.
#فرصتِ_نفس یا همان متضادِ غفلت 👈 #تقواست که منجر به صواب میشود.
✅ قرآن نسبت به آفتِ نفس، #انذار میدهد و نسبت به فرصت آن؛ #بشارت.
⬅️ نتیجهگیری:
1⃣ خوبیها و بدیها به نفس #الهام شده است.
2⃣ #کشش هم به سوی خوبیها و هم به سوی بدیها است.
3⃣ توجه و تمرکز روی #تمایلاتِ بی حد و مرز نفس انسان را به طغیان میبرد.
4⃣ یکی از عواملی که به تزکیه ارزش میدهد، #اختیاری_بودن آن است.
5⃣ قرآن سه فاعل برای تزکیهی نفس معرفی میکند، پیامبر #واسطهی_فیض خدا است تا انسان در بحثِ تزکیهی نفس در دامن فرقههای انحرافی گرفتار نشود.
📝 نکتهی پایانی:
روندِ تزکیه نفس در #مبارزه با صفات توهم آلود و کِبرآمیز شکل گرفته و به جایگاه #ظهور صفات الهی ارتقاء مییابد.
و صل الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین
@tabyin1318