✔️ #بازپژوهی یک انتساب: آیا شیخ مفید روز نهم ربیع را عید دانسته است؟ 🔸 در بین طرفداران جشن #نهم_ربیع مشهور است که شیخ مفید (رحمه الله) این روز را عید دانسته است. این شهرت بر پایه ی برخی نسخ متأخّر کتاب «مسارّ الشیعة» شکل گرفته است. شیخ عبّاس قمی (رحمه الله) درباره روز نهم ربیع می نویسد: «از کتاب مسارّ الشیعة نقل شده که فرموده این روز، عید بزرگ و روز #عید_بقر یعنی شکافتن است و از برای آن شرح بزرگی است که در غیر این موضع ذکر شده و حضرت رسول صلّی الله علیه و آله این روز را عید فرموده و امر کرده که مردم نیز این روز را عید قرار دهند و #ترید درست کنند.» (وقائع الایام، ص315) از سخن ایشان روشن است که خود، این مطلب را در مسارّ الشیعة ندیده است. مصحح کتاب نیز در پاورقی نوشته است: «در #مسارّ_الشیعة چاپ کنگره شیخ مفید و چاپ آیة الله مرعشی نجفی این مطلب نبود.» پیش از مرحوم شیخ عبّاس، استادش میرزا حسین نوری (رحمه الله) نوشته است: «قَالَ الشَّیْخُ الْمُفِیدُ فِی کِتَابِ مَسَارِّ الشِّیعَةِ وَ فِی الْیَوْمِ التَّاسِعِ‏ مِنْهُ یَعْنِی الرَّبِیعَ‏ الْأَوَّلَ یَوْمَ الْعِیدِ الْکَبِیرِ وَ لَهُ شَرْحٌ کَبِیرٌ فِی غَیْرِ هَذَا الْمَوْضِعِ وَ عَیَّدَ فِیهِ النَّبِیُّ ص وَ أَمَرَ النَّاسَ أَنْ یُعَیِّدُوا فِیهِ وَ یُتَّخَذَ فِیهِ الْمَرِیسُ‏ انْتَهَی.» (مستدرک الوسائل؛ ج ‏2 ؛ ص 522) در نقل ایشان عبارت «عید البقر» وجود ندارد. در کتابخانه مجلس، نسخه ای از مسارّ الشیعة وجود دارد که تاریخ کتابت آن 1305 ه.ق است. در این نسخه آن چه مرحوم شیخ عبّاس آورده، عیناً یافت می شود: 🖼 تصاویر نسخ خطی بارگذاری خواهد شد. (تصویر شماره 1) ابوالحسین خوئینی نیز گفته است این مطلب در نسخه ای از مسارّ الشیعة که با شماره 7940 در کتابخانه آستان قدس نگهداری می شود، وجود دارد. (فصل الخطاب فی تاریخ قتل ابن الخطّاب، هیئة خدام المهدی، پاورقی ص61) امّا به چند دلیل این نسخ تحریف شده و نامعتبر می باشند: 1. در نسخه چاپ کنگره چنین مطلبی وجود ندارد. (مسار الشیعة، ص49، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید رحمه الله) این نسخه چاپی بر اساس نسخ خطّی متعدّد تهیّه شده و از جمله آن ها، نسخه ای است که در سال 391 به خطّ کوفی کتابت شده است؛ یعنی دقیقاً سه سال پس از تألیف کتاب توسّط شیخ مفید و در حالی که ایشان هنوز زنده بوده است. (البته برخی در #اصالت این نسخه تردید کرده‌اند.) 2. علاوه بر این نسخه بسیار کهن، نسخه های چاپی و خطّی دیگر نیز فاقد این مطلب است. مثلاً رجوع کنید به نسخه ای از مسارّ الشیعة که ضمن مجموعه ای با نام «مجموعة نفیسة فی تاریخ الائمة» چاپ شده است. (مجموعة نفیسة فی تاریخ الأئمة علیهم السلام؛ دار القارئ؛ بیروت ؛ ص46) تصاویر زیر که از سایت کتابخانه مجلس دریافت شده است، نسخه هایی از مسارّ الشیعة را نشان می دهد که در آن ذکری از نهم ربیع نیست: 🖼 تصاویر نسخ خطی بارگذاری خواهد شد. (تصاویر شماره 2 تا 7) 3. شیخ مفید در مسارّ الشیعة روز ضربت خوردن #خلیفه را 26 #ذی_الحجة و درگذشت او را 29 ذی الحجة دانسته است. همچنین وفات امام حسن عسکری علیه السلام و انتقال خلافت به حضرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را در روز 4 ربیع دانسته است. (به نسخ مختلف مسارّ الشیعة رجوع شود.) بنابراین وجهی نداشته که نهم ربیع را عید بداند؛ زیرا در نظر ایشان نه روز #قتل_خلیفه است و نه روز #آغاز_امامت امام مهدی عجل الله فرجه!!! 🔹 بنابر آن چه شیخ عباس با #واسطه_مجهول از مسارّ الشیعة نقل کرده و عیناً در نسخه خطی مسارّ الشیعة به تاریخ 1305 ه.ق آمده است، نهم ربیع «عید البقر» نامیده شده است. این تعبیر اشاره دارد به نفرین حضرت زهرا سلام الله علیها: «... فقالت بقر الله‏ بطنک‏ کما بقرت صحیفتی ...» (شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید؛ ج ‏16؛ ص 235) «... فأخذ الکتاب منها لینظر فیه، فمزّقه و بقره، فقالت له: لم فعلت ذلک؟! بقر اللّه‏ تعالى بطنک؛ فقال ابن عبّاس: فاستجاب اللّه دعاءها و رأیناه کما دعت.» (غرر الأخبار؛ ص 91) 4. بسیاری از محدّثان در جوامع و مؤلفات خود (مانند بحار الانوار، وسائل الشیعة و ...) از مسارّ الشیعة روایت کرده اند، امّا هیچ یک چنین مطلب مهمّی را متذکّر نشده اند. حتّی سید بن طاوس رحمه الله وقتی به ذکر نهم ربیع می رسد، هیچ حرفی از مسارّ الشیعة نمی زند؛ بلکه تصریح می کند: «... و لم أجد فیما تصفّحت من الکتب إلى الآن موافقة أعتمد علیها للروایة الّتی رویناها عن ابن بابویه تغمده اللَّه بالرضوان ...» (الإقبال؛ ج ‏3؛ ص 113؛ مکتب الاعلام الاسلامی) در حالی که ایشان از کتاب #التواریخ_الشرعیة یا همان مسارّ الشیعة بسیار نقل کرده است. (الاقبال؛ ج ‏1؛ صص 264 و 282 و ج ‏3؛ صص 50 و 106 و 270) حتّی در همین باب مربوط به ربیع الاوّل به این کتاب استناد کرده است. (الاقبال؛ ج 3، ص 122)