خلاصه ۱۳
از کتاب #تفسیر_المیزان
بحث روایتى (شامل روایاتى در ذیل آیات گذشته )
اقسام عبادت
🔹در کتاب کافى از امام صادق (علیه السلام ) روایت آمده ، که در معناى عبادت فرموده اند: عبادت سه جور است ، مردمى هستند که خدا را از ترس عبادت مى کنند، عبادت آنان عبادت بردگان ناتوان است و منشاءش زبونى بردگى است ، مردمى دیگر خداى تبارک و تعالى را به طلب ثوابش عبادت مى کنند، عبادت آنان عبادت اجیران است و منشاء آن علاقه به اجرت است ، مردمى دیگر خداى عز و جل را به خاطر محبتى که به او دارند عبادت مى کنند، عبادت آنان عبادت آزادگان و بهترین عبادت است .
🔹و در نهج البلاغه آمده که مردمى خدا را بدان جهت عبادت مى کنند که به ثوابش رغبت دارند، عبادت آنان عبادت تجارت پیشگان است و خود نوعى تجارت است ، قومى دیگر خدا را از ترس ، بندگى مى کنند، که عبادتشان عبادت بردگان است ، قومى سوم هستند که خدا را از در شکر عبادت مى کنند، که عبادت آنان عبادت آزادگان است .
🔸و در کتاب علل و نیز کتاب مجالس و کتاب خصال ، از امام صادق (علیه السلام ) آمده : که فرمودند:
مردم ، خدا را سه جور عبادت مى کنند، طبقه اى او را به خاطر رغبتى که به ثوابش دارند عبادت مى کنند، که عبادت آنان عبادت حریصان است و منشاء آن طمع است و جمعى دیگر او را از ترس آتش عبادت مى کنند، که عبادت آنان عبادت بردگان و منشاءش زبونى و ترس است ، ولکن من خداى عزوجل را از این جهت عبادت مى کنم ، که دوستش دارم و این عبادت بزرگواران است ، که خدا درباره شان فرموده : ((و هم من فزع یومئذ آمنون ))
(و ایشان در امروز از فزع ایمنند)،
🔸و نیز فرموده : ((قل ان کنتم تحبون اللّه فاتبعونى ، یحببکم اللّه ))،
(بگو: اگر خدا را دوست میدارید پس پیروى من کنید تا خدا هم دوستتان بدارد)، پس هر کس خداى عز و جل را دوست بدارد، خدا هم او را دوست میدارد و هر کس خدا دوستش بدارد، از ایمنان خواهد بود، و این مقامى است مکنون و پوشیده ، که جز پاکان با آن تماس پیدا نمى کنند.
مدلول عبادت آزادگان در هر سه روایت مذکوره به یک معنا است
🔹 مؤ لف : از بیانیکه در گذشته گذشت ، معناى این سه روایت روشن میشود و اگر عبادت احرار و آزاد مردان را گاهى به شکر و گاهى دیگر به حب ، توصیف کردند، از این جهت است که برگشت هر دو به یکى است ، چون شکر عبارت است از اینکه نعمت ولى نعمت را در جایش مصرف کنى و شکر عبادت به این است که از روى محبت انجام شود و تنها براى خود خدا صورت بگیرد، نه منافع شخصى و یا دفع ضرر شخصى ، بلکه خدا را عبادت کنى ، بدان جهت که خدا است ، یعنى به ذات خود جامع تمامى صفات جمال و جلال است و او چون جمیل بالذات است ، ذاتا محبوب است ، یعنى خودش دوست داشتنى است ، نه اینکه چون ثواب میدهد و یا عقاب را بر میدارد؟ مگر محبت جز میل به جمال و مجذوب شدن در برابر آن چیز دیگرى است ؟.
🔸پس برگشت اینکه بگوئیم : خدا معبود است ، چون خدا است و یا چون جمیل و محبوب است و یا چون ولى نعمت است و شکرش واجب است ، همه به یک معنا است .
🔹و از طرق عامه از امام صادق علیه السلام روایت شده که در تفسیر آیه (ایاک نعبد) الخ ، فرموده : یعنى ، ما از تو غیر تو را نمیخواهیم ، و عبادتت در عوض چیزى نمى کنیم ، آنطور که جاهلان به خیال خود تو را عبادت مى کنند، در حالى که در دل به یاد همه چیز هستند جز تو.
🔸مؤ لف : این روایت به نکته اى اشاره مى کند، که قبلا از آیات مورد بحث استفاده کردیم ، که معناى عبادت ، حضور و اخلاص است ، چون عبادت به منظور ثواب و یا دفع عذاب ، با خلوص و حضور منافات دارد.
🔹 از امام صادق علیه السلام روایتى آمده ، که در ضمن آن فرمود: هر کس معتقد باشد که خدا به صفت عبادت میشود، نه به ادراک ، اعتقاد خود را به خدائى حوالت داده که غایب است و کسیکه معتقد باشد که پروردگار متعال به صفت موصوفش عبادت میشود، توحید را باطل کرده ، چون صفت ، غیر موصوف است ، و کسیکه معتقد باشد که موصوف ، منسوب به صفت عبادت میشود، خداى کبیر را کوچک و صغیر شمرده است ، پس مردم ، خدا را آنطور که هست نمیتوانند اندازه گیرى کنند.
🔸و در کتاب معانى ، از امام صادق علیه السلام روایت آورده ، که در معناى جمله : (اهدنا الصراط المستقیم فرموده : خدایا ما را به لزوم طریقى ارشاد فرما، که به محبت تو و به بهشتت منتهى میشود و از اینکه پیروى هواهاى خود کنیم و در نتیجه هلاک گردیم ، جلو مى گیرد و نیز نمى گذارد آراء خود را اخذ کنیم و در نتیجه نابود شویم .
🔹نیز در معانى از على علیه السلام روایت آورده ، که درباره آیه نامبرده فرمود: یعنى خدایا! توفیق خودت را که ما تاکنون به وسیله آن تو را اطاعت کردیم ، درباره ما ادامه بده ، تا در روزگار آینده مان نیز همچنان تو را اطاعت کنیم .
ادامه دارد ...
مشاهده سایر خلاصه ها 👈
✨ @bairanii
خلاصه ۱۵
از کتاب #تفسیر_المیزان
#سوره_حمد و ابتدای #سوره_بقره
🔹اگر مى بینیم که در شاءن نزول آیات ، روایاتى آمده ، که مثلا میگویند: فلان آیه بعد از فلان جریان نازل شد و یا فلان آیات درباره فلان شخص یا فلان واقعه نازل شده ، بارى نباید حکم آیه را مخصوص آن واقعه و آن شخص بدانیم ، چون اگر اینطور فکر کنیم ، باید بعد از انقضاء آن واقعه و یا مرگ آن شخص ، حکم آیه قرآن نیز ساقط شود و حال آنکه حکم آیه مطلق است و وقتى براى حکم نامبرده تعلیل مى آورد، علت آنرا مطلق ذکر مى کند.
🔹مثلا اگر در حق افرادى از مؤ منین مدحى مى کند یا از عده اى از غیر مؤ منین مذمتى کرده ، مدح و ذم خود را به صفات پسندیده و ناپسند آنان تعلیل کرده و فرموده : اگر آن دسته را مدح کرده ایم ، به خاطر تقوى و یا فلان فضیلت است و اگر این دسته را مذمت کرده ایم ، به خاطر فلان رذیلت است و پر واضح است که تا آخر دهر، هر کسى داراى آن فضیلت باشد، مشمول حکم آن آیه است و هر کسى داراى این رذیلت باشد، حکم این آیه شامل حالش مى شود.
🔸 و نیز قرآن کریم خودش صریحا بر این معنا دلالت نموده ، مى فرماید:
((یهدى به اللّه من اتبع رضوانه ))،
خدا با این قرآن کسى را هدایت مى کند، که پیرو خوشنودى خدا باشد)،
و نیز فرموده : ((و انه لکتاب عزیز، لا یاتیه الباطل من بین یدیه ، و لا من خلفه ))،
(و اینکه قرآن کتابى است عزیز، که نه در عصر نزول ، باطل در آن رخنه مى کند، و نه در اعصار بعد)،
و نیز فرموده : (انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون ، بدرستى که ما قرآن را نازل کردیم ، و بطور قطع خود ما آنرا حفظ خواهیم کرد).
🔹سوره بقره مشتمل بر دویست و هشتاد و شش آیه است
آیات 1 5
✨بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
الم (1)
ذَلِک الْکتَب لا رَیْب فِیهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ(2)
الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصلَوةَ وَ ممَّا رَزَقْنَهُمْ یُنفِقُونَ(3)
وَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بمَا أُنزِلَ إِلَیْک وَ مَا أُنزِلَ مِن قَبْلِک وَ بِالاَخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ(4)
أُولَئک عَلى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَ أُولَئک هُمُ الْمُفْلِحُونَ(5)
ترجمه آیات
🔸به نام خدائى آغاز مى کنم که بر همه موجودات رحمتى عمومى و بر نیکان از بندگانش رحمتى خاص دارد الف - لام - میم (1)
این کتاب که در آن هیچ نقطه ابهامى نیست راهنماى کسانى است که تقواى فطرى خود را دارند(2)
آنها که به عالم غیب ایمان دارند و با نماز که بهترین مظهر عبودیت است خدا را عبادت و با زکاة که بهترین خدمت به نوع است وظائف اجتماعى خود را انجام میدهند(3)
و همانهائى که با آنچه بر تو نازل شده و بدانچه قبل از تو نازل شده ایمان و به آخرت یقین دارند(4)
چنین کسان بر طریق هدایتى از پروردگار خویش و هم ایشان تنها رستگارانند(5)
بیان آیات
🔹از آنجائیکه این سوره به تدریج و بطور متفرق نازل شده ، نمى توان غرض واحدى که مورد نظر همه آیاتش باشد در آن یافت ، تنها مى توان گفت : که قسمت عمده آن از یک غرض واحد و چشم گیر خبر مى دهد و آن عبارتست از بیان این حقیقت که عبادت حقیقى خداى سبحان به این است که بنده او به تمامى کتابهائی که او به منظور هدایت وى و بوسیله انبیائش نازل کرده ، ایمان داشته باشد و میان این وحى و آن وحى ، این کتاب و آن کتاب ، این رسول و آن رسول ، فرقى نگذارد.
ادامه دارد ...
مشاهده سایر خلاصه ها 👈
✨ @bairanii
خلاصه ۱۶
از کتاب #تفسیر_المیزان
#سوره_بقره
🔹الف - لام - میم گفتار پیرامون حروف بریده ای که در اول بعضى از سوره هاى قرآن آمده ، انشاءاللّه در ابتداى سوره شورى ، از نظر خواننده خواهد گذشت و همچنین گفتار در معناى هدایت بودن و کتاب بودن قرآن مى آید.
🔸 هدى للمتقین ، الذین یؤ منون ...
متقین عبارتند از مؤ منین ، چون تقوى از اوصاف خاصه طبقه معینى از مؤ منین نیست و اینطور نیست که تقوى صفت مرتبه اى از مراتب ایمان باشد، که دارندگان مرتبه پائین تر، مؤ من بى تقوى باشند و در نتیجه تقوى مانند احسان و اخبات و خلوص ، یکى از مقامات ایمان باشد، بلکه صفتى است که با تمامى مراتب ایمان جمع میشود، مگر آنکه ایمان ، ایمان واقعى نباشد.
🔹دلیل این مدعا این است :
خدایتعالى دنبال این کلمه ، یعنى کلمه (متقین )، وقتى اوصاف آن را بیان مى کند، از میانه طبقات مؤ منین ، با آن همه اختلاف که در طبقات آنان است ، طبقه معینى را مورد نظر قرار نمیدهد و طورى متقین را توصیف نمیکند که شامل طبقه معینى شود.
🔸و در این آیات نوزده گانه که حال مؤ منین و کفار و منافقین را بیان مى کند، از اوصاف معرف تقوى ، تنها پنج صفت را ذکر مى کند و آن عبارتست از:
ایمان بغیب ،
اقامه نماز،
انفاق از آنچه خداى سبحان روزى کرده ،
ایمان به آنچه بر انبیاء خود نازل فرموده ،
به تحصیل یقین به آخرت ،
🔹و دارندگان این پنج صفت را به این خصوصیت توصیف کرده :
چنین کسانى بر طریق هدایت الهى و داراى آن هستند.
🔸متقین داراى دو هدایتند همچنان که کفار و منافقین در دو ضلالت مى باشند
و این طرز بیان به خوبى مى فهماند که نامبردگان به خاطر اینکه از ناحیه خداى سبحان هدایت شده اند، داراى این پنج صفت کریمه گشته اند،
ساده تر اینکه ایشان متقى و (داراى پنج صفت نامبرده نشده اند)، مگر به هدایتى از خدایتعالى ،
🔹آنگاه کتاب خود را چنین معرفى مى کند:
که هدایت همین متقین است ، لا ریب فیه هدى للمتقین پس مى فهمیم که هدایت کتاب ، غیر آن هدایتى است که اوصاف نامبرده را در پى داشت و نیز مى فهمیم که متقین ، داراى دو هدایتند، یک هدایت اولى که به خاطر آن متقى شدند و یک هدایت دومى که خداى سبحان به پاس تقوایشان به ایشان کرامت فرمود.
🔸آنوقت مقابله بین متقین که گفتیم داراى دو هدایتند، با کفار و منافقین درست میشود، چون کفار هم داراى دو ضلالت و منافقین داراى دو کورى هستند، یکى ضلالت و کورى اول ، که باعث اوصاف خبیثه آنان از کفر و نفاق و غیره شد، دوم ضلالت و کورى اى که ضلالت و کورى اولشان را بیشتر کرد، اولى را به خود آنان نسبت داد و دومى را به خودش ، که به عنوان مجازات دچار ضلالت و کورى بیشتریشان کرد،
🔹 و در خصوص کفار فرمود:
ختم اللّه على قلوبهم ، و على سمعهم و على ابصارهم غشاوة
غشاوت را به خود آنان نسبت داد و مهر زدن بر دلهاشان را به خودش .
🔸همچنانکه در آیات بعد درباره منافقین مى فرماید:
فى قلوبهم مرض فزادهم اللّه مرضا
مرض اولى را به خود منافقین نسبت میدهد، و مرض دومى ایشان را به خودش ، به همان معنائى که از آیه یضل به کثیرا، و یهدى به کثیرا، و ما یضل به الا الفاسقین
(خدا با این قرآنش بسیاری را گمراه و بسیارى را هدایت مى کند و با آن گمراه نمیکند مگر فاسقان را، آنهائى را که قبل از برخورد با قرآن فاسق بوده اند)،
و آیه : ((فلما زاغوا ازاغ اللّه قلوبهم ))،
(وقتى خودشان از راه راست منحرف شوند، خدا هم دلهاشان را منحرف مى کند) استفاده میشود.
🔹هدایت اول متقین از سلامت فطرت و هدایت دوم از ناحیه قرآن و فرع بر هدایت اول است
و کوتاه سخن آنکه : متقین میان دو هدایت واقعند، همچنانکه کفار و منافقین میانه دو ضلالت قرار گرفته اند، و هر سه طبقه از دو خصیصه خود، یکى را یعنى اولى را خودشان داشته اند و دومى را خداوند به عنوان جزا بر اولیشان اضافه کرده است .
ادامه دارد ...
مشاهده سایر خلاصه ها 👈
✨ @bairanii