💠 محمد بن علی القرشی و شیوه هایی برای تمییز مشترکات یکی از اموری که برای اثبات وثاقت محمد بن علی القرشی (أبو سمینه) مطرح شده، وقوع این عنوان در اسناد کامل الزیارات است (حدثني محمد بن الحسن بن أحمد بن الوليد قال حدثني محمد بن أبي القاسم ماجيلويه عن محمد بن علي القرشي عن عبيد بن يحيى الثوري…؛ کامل الزیارات، ص۵۸). به نظر ما این مبنی از اساس صحیح نمی باشد و حتی نسبت به مشایخ بی‌واسطه‌ی ابن قولویه نیز توثیق عامی ثابت نیست؛ اما مرحوم آقای خوئی که سابقا به این مبنی ملتزم بوده اند، از این استدلال این گونه جواب داده اند که محمد بن علی القرشی که در این سند قرار گرفته است، متعین در أبو سمینه نمی باشد و لذا وقوع أبو سمینه در اسناد کامل الزیارات ثابت نیست. ممکن است به این مطلب اشکال شود که وقتی محمد بن أبی القاسم ماجیلویه (یعنی راوی از محمد بن علی القرشی در سند مذکور در کامل الزیارات)، محمد بن علی القرشی را بدون قرینه‌ی خاصی آورده، معلوم می شود که مراد، همان أبو سمینه‌ی مشهور است که از مشایخ اصلی او نیز بوده است. این جواب، به صورت کلی تمام نیست. چرا که گاهی ذکر بی‌قرینه‌ی یک عنوان به جهت اعتماد بر سند قبل بوده است؛ یعنی مثلا در کتابی که منبع کامل الزیارات بوده است، در سند قبلی، محمد بن علی القرشی با عنوان خاصی که آن را معین می نموده، ذکر شده و در سند بعد، به قرینه‌ی سند قبل، تنها به ذکر محمد بن علی القرشی اکتفا شده؛ اما در کامل الزیارات، تنها سند دوم نقل شده است. منشأ ابهام در بسیاری از موارد، تقطیعی است که نسبت به منابع اولیه رخ داده و به جدایی قرینه از ذو القرینه انجامیده است. در چنین شرایطی، جوابی که ذکر شد به نحو کلی قابل تطبیق نیست. ولی با این حال، در خصوص محل بحث ما، می توان با ضمیمه‌ای جواب مذکور را تصحیح کرد: محمد بن أبی القاسم ماجیلویه، در موارد فراوانی از محمد بن علی القرشی (الکوفی) روایت کرده و تقریبا (و شاید تحقیقا) در هیچ موردی، خصوصیتی که تعیین کننده‌ی غیر أبی سمینه باشد، ذکر نشده است. این که بگوییم از مجموعه‌ی روایات محمد بن أبی القاسم ماجیلویه، در برخی از آنها، محمد بن علی القرشی به غیر أبی سمینه معرفی شده بوده و به صورت اتفاقی، هیچ روایتی از این قسم از روایات او نقل نشده و تنها روایات او از کسی با مشخصه‌ی منطبق بر أبی سمینه نقل شده، احتمال معتنی به نیست. مضافا این که در سند کامل الزیارات، محمد بن علی از عبید بن یحیی الثوری نقل کرده و در اسناد متعددی، احمد بن أبی عبد الله البرقی از محمد بن علی از عبید بن یحیی الثوری نقل کرده است و مراد از محمد بن علی در این اسناد، همان أبو سمینه است. روایت برقی از محمد بن علی فراوان است (چنانکه در مواردی نیز با وصف قرشی و یا کوفی نقل کرده است) و پیداست که عدم معرفی محمد بن علی، به جهت اشتهار نقل برقی از أبی سمینه بوده است. این که بگوییم علاوه بر محمد بن أبی القاسم ماجیلویه، در مشایخ برقی نیز دو نفر با نام محمد بن علی القرشی بوده اند و روایات با مشخصه‌ی غیر أبی سمینه به دست ما نرسیده است، احتمال بسیار ضعیفی است. همچنین شخصی با نام احمد بن الحسین، از محمد بن علی الکوفی از عبید بن یحیی الثوری نقل حدیث کرده است (کتاب الیقین) و این هم احتمال تعدد را ضعیف تر می کند. مؤید دیگر این که محمد بن أبی القاسم (راوی از محمد بن علی در سند کامل الزیارات)، اساتید فراوانی ندارد و مشایخ اصلی‌اش، احمد بن محمد بن خالد برقی و محمد بن علی القرشی أبی سمینه (و هارون بن مسلم در رتبه‌ی بعد) هستند و این که بگوییم در میان اساتید او دو نفر با نام محمد بن علی القرشی بوده اند، احتمال ضعیفی دارد. از سوی دیگر، عبید بن یحیی الثوری (مروی عنه محمد بن علی در سند کامل الزیارات) راویان بسیار کمی دارد (در کتب معروف شیعه فقط دو نفر) و این که بین روات از او دو نفر با نام محمد بن علی القرشی باشند، قابل اعتنا نیست. مرحوم آقای خوئی شاهدی برای اثبات تغایر محمد بن علی مذکور با أبی سمینه آورده اند که آن نیز نقضاَ و حلاَ مخدوش است. در نتیجه، محمد بن علی القرشی در سند کامل الزیارات، همان أبو سمینه‌ی مشهور است. برگرفته از دروس خارج فقه مورخ ۹۶/۷/۲۹ و ۹۶/۷/۳۰ #راوی_شناسی #تمییز_مشترکات @Taraaif