🔻نمونه‌ای از انتساب نادرست سخنان اصلاح‌گرانه به امام حسین #بازنشر ✍مصطفی قناعتگر 🔹️مشهور است که یکی دو سال قبل از مرگ معاویه، امام حسین علیه‌السلام در ایام حج و در مکه، خطبه‌ای را خطاب به بزرگان از صحابه و تابعین ایراد فرمودند. مفاد بخشی از این خطبه، بسیار اصلاح‌گرانه، آکنده از مفهوم امر به معروف و نهی از منکر و به تعبیر برخی زمینه‌سازی برای قیامی است که سال‌ها بعد به واقعه‌ی عاشورا منجر شد. پس از بررسی می‌بینیم که این خطبه دارای سه بخش است: یکم: بیان مطالبی پیرامون مظالم معاویه که بر خاندان رسول خدا صلی الله علیه و آله رواداشت با تکیه بر اثبات ولایت امیرالمومنین علیه‌السلام. دوم: اصلاحی و حکومی سوم: موعظه بخش اول خطبه در کتاب سلیم ج۲ ص۷۸۹ آمده؛ اما بدون بخش دوم و سوم. همین بخش اول است که در طلیعه‌ی آن اشاره شده خطبه در ایام حج و خطاب به بزرگان و نخبگان جامعه‌ی اسلامی ایراد گردیده. اما بخش دوم و سوم تنها در تحف العقول ص۲۳۷ به بعد به نقل از امام حسین علیه‌السلام آمده؛ بدون اشاره به اینکه این سخنان در مکه یا جای خاص دیگری بیان شده باشد. معلوم نیست این اتصال بین سخنان سیدالشهدا علیه‌السلام در مکه _که دارای مضامین ولایت محور و کلامی و انتقادی نسبت به معاویه و ظلم وی به خاندان ایشان است_ و سخنان منقول از ایشان در تحف العقول با مضامین اصلاح‌گرانه و حکومتی توسط چه کسی برای اولین‌بار برقرار شده و مشهور گردیده! جالب اینکه خود ابن شعبه در تحف العقول در صحت انتساب بخش اصلاحی و حکومتی سخنان سیدالشهدا علیه‌السلام به ایشان تردید دارد و می‌گوید این خطبه از علی‌بن‌ابی‌طالب نیز روایت شده. این بخش دوم (اصلاح‌گرانه) به احتمال قوی از امام علی صادر شده و نه سیدالشهداء؛ زیرا نه تنها خود ابن شعبه که تنها نسبت‌دهنده‌ی این سخنان به امام حسین است احتمال داده این خطبه بر زبان علی علیه‌السلام جاری شده باشد و نه تنها سیاق عبارات و مضامین آن به خطب علی در عصر حاکمیتش می‌ماند، بلکه با تتبعی اندک روشن می‌شود برخی از فرازهای خطبه‌ی یادشده عینا از امیرالمومنین در سایر منابع نقل شده. این شواهد، احتمال علوی بودن آن را بیش از احتمال حسینی بودنش می‌کند: ۱. تحف العقول ؛ النص ؛ ص۲۳۹ به نقل از امام حسین: اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنْ مَا كَانَ مِنَّا تَنَافُساً فِي سُلْطَانٍ‏ وَ لَا الْتِمَاساً مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ وَ لَكِنْ لِنُرِيَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ‏ فِي‏ بِلَادِكَ‏ وَ يَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِكَ وَ يُعْمَلَ بِفَرَائِضِكَ وَ سُنَنِكَ وَ أَحْكَامِكَ نهج البلاغة (للصبحي صالح) ؛ ص۱۸۹ به نقل از امام علی: عن علی علیه السلام: اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنِ الَّذِي كَانَ مِنَّا مُنَافَسَةً فِي سُلْطَانٍ وَ لَا الْتِمَاسَ شَيْ‏ءٍ مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ وَ لَكِنْ لِنَرِدَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ‏ فِي‏ بِلَادِكَ‏ فَيَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِكَ وَ تُقَامَ الْمُعَطَّلَةُ مِنْ حُدُودِك‏ ۲. تحف العقول ؛ النص ؛ ص۲۳۷ به نقل از امام حسین: فَبَدَأَ اللَّهُ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنِ الْمُنْكَرِ فَرِيضَةً مِنْهُ لِعِلْمِهِ بِأَنَّهَا إِذَا أُدِّيَتْ وَ أُقِيمَتِ‏ اسْتَقَامَتِ‏ الْفَرَائِضُ فضائل أمير المؤمنين عليه السلام(من ابن عقده الزیدی) ؛ ص۱۱۳ به نقل از امام علی: عن الإمام الشهيد أبي الحسين زيد بن عليّ عليه السّلام، قال: قال عليّ عليه السّلام: الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر فريضة، إذا أقيمت‏ استقامت‏ السنن‏ بیشترین تعجب من در این بحث، همان چسباندن خطبه‌ی ولاییِ امام سوم در مکه به خطبه‌ی اصلاحی‌ای است که نه مکان و نه بستر اجتماعی و نه گوینده‌ی آن معلوم است. این جعل در ساختار حدیث، گویا در همین نیم قرن اخیر رخ داده. @tavanerejal https://t.me/tavanerejal