ريشـهيابـي:
پيش از هر سخني براي ريشهيابي انديشههاي علوي پيرامون اخلاق اجتماعي، ناگزيريم بسترهایي را كه انديشههای آن حضرت درآنها جريان يافته است، بازشناسي كنيم.
از اين روي، بايد نخست مشخّص كنيم كه از دیدگاه نهج البلاغه زندگي اجتماعي بشري و مدنيّت او آيا علّتي بيروني وخارجي داشته يا عاملي دروني و داخلي؟ و آيا اصالت با فرد است يا اجتماع؟
در اينجا به عنوان مقدّمه به پاسخ اين دو سؤال از ديدگاه امام علي(ع) ميپردازيم تا موضوعاتي را كه درباره جامعه انساني و انسان اجتماعي در نهجالبلاغه مطرح شدهاند بهتر دريابيم.
انسان و اجتماع:
بحث انسان و اجتماع و اين كه آدميان چه نسبتي با اجتماع دارند، از ديرباز مورد بحث انديشمندان و بهويژه فلاسفه بوده است.
برخي انسان را مدنيّ بالطّبع دانسته، ولي برخي ديگر معتقدند كه آدمي تنها از روي اضطرار و ناچاري به مدنيّت و اجتماع روي ميآورد.
گروهي ديگر گفتهاند انسان نسبت به مدنيّت اقتضایي ندارد (لا اقتضاست) و انسانها به خاطر عقل حسابگر خود به آن روي ميآورند وگروهي ديگر آدميان را متمايل به اجتماع و مدنيّت دانستهاند.
كهنترين نظريه در اين باره، مربوط به افلاطون و پس از او ارسطو است. از ديدگاه افلاطون، هر انساني به خاطر نيازمنديها و منافع خود، ناچار است كه اجتماعي باشد.
ارسطو كه انسان را حيواني اجتماعي ميداند بر روي اين نكته تأكيد ميورزد كه نيازمنديهاي آدمي، او را ناگزير از اجتماعي بودن مينمايد.
علماي بزرگ اسلامي چون فارابي، شيخ الرئيس، ابن خلدون و انديشمند هم روزگار ما، علّامه طباطبایي، نيز همين نيازمندي را دليل بر اجتماعي بودن انسانها دانستهاند.
از ديدگاه نهج البلاغه نیز، انسانها چون زندگي اجتماعي را امري متناسب با طبيعت عقلاني خويشتن ميدانند، آن را برميگزينند و اين گزينش، به خاطر جبر يا از روي درماندگي نيست، بلكه از سر شعور و درك است. از اين روي، در خطبهی 23 آمده است:
اگر كسي از شما در خويشاوندان خود خلل و كمبودي مشاهده كند مبادا از رفع آن سرباز زند، چون اگر نبخشد مالش افزون نميشود. آن كس كه دست دهندهی خود را از بستگانش باز دارد، تنها يك دست را از آنها گرفته، اما دستهاي فراواني را از خويش دور كرده است، وكسي كه پروبال محبّت خويش را بگستراند، دوستي خويشاوندانش تداوم خواهد يافت.
بر اساس اين خطبه، انسان در حيات اجتماعي، كه صحنه سود و زيان است، نيازمند ياري ديگران است و اين «نياز» او را به سوي ديگران ميكشاند و هر انساني به خاطر ناملايمات و سختيها نيازمند دوستي و مودت با خويشان است.
در خطبهی 127 ميفرمايد:
از پراكندگي و جدایي حذر كنيد كه انسانِ تنها بهره شيطان است، آن گونه كه گوسفندِ تنها، طعمه گرگ خواهد بود.
اين عبارات، چهره اجتماع بشري را نشان ميدهد كه آدميان براي گريز از شرور شيطاني و براي بهدست آوردن منافعي كه تنها در پرتو اجتماعي بودن به دست ميآيد ناگزير بايد انزوا و گوشهگيري را ترك کرد، به اجتماع روي آورند.
ادامه دارد...
https://eitaa.com/tehranH
20.2M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
😍به به چیخونده مرتضی جان بهاری
+عید غدیر،عید الله الاکبر، نزدیک ها،فدای مولا شیم ان شاء الله...👌
اكنون كه مشخّص گرديد اجتماع يك صحنه گريز ناپذير براي انسانها بوده و آدميان به شدت نيازمند آن هستند، بايد مشخص كنيم كه در يك جامعه، اصالت با فرد است يا اجتماع يا هر دو؛ و اصولاً رابطه فرد با جامعه چه نوع رابطهاي است و تركيب اجتماع چگونه تركيبي است.
در پاسخ به اين سؤالات بايد گفت كه در اين باره چهار نظريّه قابل طرح است:
الف- نظريه اَصالةالفرد محض: بر اساس اين نظريّه، جامعه وجود حقيقي ندارد، بلكه وجودش اعتباري است و در اجتماع، يك تركيب واقعي صورت نگرفته است.
ب- اَصالةالفرد صناعي: اين نظريّه، تركيب جامعه را «صناعي» ميداند، نه اعتباري. در مركّب صناعي اجزاي يك كل در يكديگر حل نميشوند، بلكه استقلال اثر خود را از دست ميدهند. در يك جامعه نيز افراد هويت خود را از دست نمي دهند، اما همه اجزاي اجتماع به يكديگر وابستهاند.
ج- اَصالةالاجتماع: اين ديدگاه معتقد است كه كليه تمايلات، گرايشها، عواطف و خلاصه آنچه به انسانيّت مربوط ميشود در پرتو روح جمعي پيدا ميشود بنابراين، جامعهشناسي فرد، مقدّم بر روانشناسي اوست.
د- اَصالةالفرد و الجمع: اين نظريه، هم فرد را اصيل ميداند و هم جمع را. به عبارت ديگر، جامعه يك مركّب حقيقي است. افراد در يكديگر حل نميشوند، بلكه در عين استقلال خود، يك هويت جمعي پيدا ميكنند. اجساد و اندامها با يكديگر تركيب نميشوند، بلكه در اثر تركيب روحها، انديشهها و عاطفهها روح جمعي پيدا كرده و سرنوشت و هويّت جمعي مييابند.
اكنون ببينيم كدام يك از اين نظرات در نهجالبلاغه تأييد شده است.
امام علي(ع)در خطبه 192 ميفرمايد:
اي مردم، همانا رضايت و خشم، مردم را مجتمع ميسازد. شتر صالح را يك نفر پي كرد، اما خداوند تمامي آنها را عذاب كرد، چون آنها به اين كار راضي بودند. خدا نيز فرمود ﴿فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ﴾.
در اين خطبه، انديشه جمعي، مورد تأكيد قرار گرفته است. بر اساس اين كلام، رضايت و خشم كه گوياي فرهنگ جمعي هر جامعهاي است، سرنوشت جوامع را مشخص ميكند.
بنابراين، از ديدگاه امام (ع) در هر جامعه، آدميان در عين استقلال، هويّت و روح جمعي دارند و اصالت، هم با فرد است و هم جمع. چنانكه در حكمت 146 نهجالبلاغه ميفرمايد:
«آنكس كه به عمل قومي راضي باشد، همانندكسي است كه داخل آن قوم و همراه آنان باشد».
بر اساس این روايت، افراد يك اجتماع كساني هستند كه انديشه واحدي دارند، خواه كنار هم باشند يا از يكديگر جدا زندگي كنند، و خواه زنده باشند يا مرده.
بهخاطر همين است كه قرآن كريم گاهي كار يك نسل را به نسلهاي بعدي نسبت ميدهد و ميگويد اينها به خاطر آنكه پيامبران را به ناحق كشتند استحقاق ذلّت و خواري دارند، زيرا اينها همان ادامه نسل گذشتهاند و اين، همان معناي سخن اگوستكنت است كه ميگويد: «بشريت از مردگان بيشتر تشكيل شده تا زندگان».
از آنچه گفته شد ميتوان دريافت كه چرا در نهجالبلاغه، اخلاق اجتماعي تا آن قدر اهميّت يافته و از ديدگان امام متقيان علي(ع) به دور نمانده و آن حضرت در كنار اخلاق فردي، در بسياري موارد اخلاق اجتماعي را نيز بيان كردهاند.
ادامه دارد...
https://eitaa.com/tehranH
اکنون با توجّه به آن چه بیان گردید جای آن است که در این جا به برخی از مؤلّفههایی که در نهج البلاغه به عنوان بستر اخلاق اجتماعی بیان شده است اشاره کنیم.
1- قوانين و سنن:
يكي از بسترهاي اخلاق اجتماعي قوانين و سنن يك جامعه است. از آنجایي كه جامعه به عنوان يك كل، از تك تك افراد تشكيل شده، ميتواند به صورت كلي برروي افراد خود اثرات فراواني داشته باشد.
آداب و رسوم هر جامعهای همانند قالبی است که رفتارها را شکل میدهد. آدميان، هنگامي كه ملزم به رعايت هنجارهاي اجتماعي (كه در قالب قوانين و سنن جلوه ميكنند) باشند، در پرتو اين آداب و رسوم، ساخته و ويرايش شده و مسير سعادت خويش را بهتر ميپيمايند؛ چنانكه ناهنجاريهاي جامعه اگر به صورت سنّتهای ناپسند درآیند، اجتماع را از هم پاشيده و آن را به ورطه هلاكت ميافكنند.
از اين روي، امام علي(ع) به مالك اشتر توصيه ميكنند كه: هرگز سنّتهاي پسنديدهاي را كه پيشوايان اين امّت به آن عمل كردند و الفت و انس به سبب آن بين مردم پديد آمده و امور رعيّت به واسطهی آن اصلاح گرديده است، را نقض مكن.
بنابراین، این سفارش امام(ع) به خاطر آن است که سنّتهای ریشه دار جامعه نقش مهمی در سود و زیان جامعه دارند، در حقیقت، قطار جامعه برروی ریل این قوانین و سنّتها نهاده می شود و مسیر جامعه را مشخص می نماید.
2- روابط سیاسی:
از ديگر بسترهاي مهم اخلاق اجتماعي، چگونگي روابط سياسي طبقه حاكمان با مردم است. مسئولان هر جامعهاي، در نهادينه كردن گزينههاي اخلاقي، تأثيرات شگرفي دارند؛ همچنانكه ميتوانند سرچشمه پديد آمدن بيماريهاي اخلاقي فراواني در جامعه باشند.
ادامه دارد...
https://eitaa.com/joinchat/1924465332C6db56455c3
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
راه شهید رئیسی باید متوقف شود! 😲
نماینده مردم تبریز در ۲ دقیقه پاسخ میدهد.
حتماً کامل گوش کرده و منتشر کنید.
#جهاد_تبیین
#انتخاب_اصلح
✅ با ما همراه شوید👇
🇮🇷 کانال فرهنگی برای وطن
🇮🇷 @tehranH
حضرت علي(ع)در خطبه 107 نهجالبلاغه ميفرمايد:
رعيّت هيچگاه اصلاح نميشود، مگر با اصلاح واليان. و حاكمان هرگز اصلاح نميشوند، مگر با اصلاح رعيّت. اگر رعيّت حق حكومت را ادا كند و حكومت نيز حقوق آنان را مراعات نمايد، حق در ميانشان قوي ونيرومند خواهد شد… و اگر رعيت بر والي خود چيره شود يا ریيس حكومت بر رعايا ستم روا دارد، نظام بر هم ميخورد و نشانههاي ستم و جور آشكار ميشود، دستبرد در احكام دين، بسيار شده و جادّههاي وسيع آداب و سنن، متروك خواهد ماند. از اين روي، بر اساس هوا و هوس عمل ميشود، احكام الهي تعطيل و بيماريهاي اخلاقي فراوان ميگردد.
البته حاكمان پيش از مردم، و قبل از مديريت، وظايف مهمتري نسبت به مردم دارند.
حاكمان نه تنها بايد خود الگوي مردم باشند، بلکه ميبايست مبلّغ خوبيها ودرستيها باشند، زيرا «بر امام وظيفهاي نيست مگر اوامري كه از ناحيه خداوند بر دوش او گذارده شده است [اين اوامر عبارت است از] رساندن فرامين از راه موعظه و كوشش در نصيحت و خيرخواهي مردم».
همچنين عدالتورزي حاكمان نقش پيشگيرانه اي در ناهنجاريهاي اجتماع دارد؛ زيرا «عدالت، باعث استواري مردم است»و باعث ميشود كه تمامي طبقات لياقت محوري ، ارزش محوري و در يك كلام ارزشها را به جاي قدرت و دارایي و وابستگيهاي حزبي و خويشاوندي بپذيرند و هركس در بهدست آوردن هنجارهاي اجتماعي تلاش كند.
ادامه دارد...
https://eitaa.com/tehranH
خورشید چراغکی ز رخسار علی است
مه نقطه کوچکی ز پرگار علی است
هرکس که فرستد به محمد صلوات
همسایه دیوار به دیوار علی است
سالروز اتمام نعمت و هنگامه اعلان وصایت و ولایت امیرالمومنین بر شما و خانواده محترمتان خجسته باد.
ارادتمند مسعود ترکمن
3- امر به معروف و نهياز منكر:
رفتارهاي نادرست هر انساني ميتواند فراگير شود و باعث متلاشي شدن اجتماع گردد. از اين روي، نظارت مردم بر يكديگر از موضوعاتي است كه ميتواند پيوسته بيماريهاي روحي، فكري و اعتقادات نادرست را از پيشاني جامعه بزدايد. در خطبهی 177 نهجالبلاغه آمده است:
اگر مردم، آنگاه كه بلاها نازل ميشود و نعمتها را از آنها زايل ميسازد، با نيّت درست، در پيشگاه خدا تضّرع كنند و با دلهاي پر محبّت نسبت به پروردگار، از او درخواست عفو نمايند، مسلّماً آنچه از دستشان رفته است باز خواهد گشت و هر مفسدهاي را براي آنها اصلاح خواهد نمود.
در اين خطبه، علّت انحرافات ومفاسد اجتماعي را نوع رفتار و اعمال افراد دانسته و چون اعمال آدميان، از انگيزهها و نيّتهايشان سرچشمه ميگيرد، بايد با تغيير اين انگيزهها به اصلاح جامعه پرداخت. هنگامي كه كساني از روي جهل اقدام به ترك خير و انجام منكر مينمايند، اگر آگاهان آنان را نهي نكنند، آنان نيز مورد لعن و نفرين الهي واقع خواهند شد.
خداوندگذشتگان را مورد لعن قرار نداد، مگر به خاطر آنكه آنها امر به معروف و نهي از منكر را ترك كردند. پس ناآگاهان را به خاطر ارتكاب گناه و تحمّلكنندگان گناهان را به خاطر ترك بازداشتن آنها مورد لعن قرار داده است.
ادامه دارد...
https://eitaa.com/tehranH
🌻الحمدالله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه مولانا أمیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب علیه السلام
عید سعید غدیر خم،
عیدُالله الاکبر،
عید کمال دین و اتمام نعمت
و هنگامه اعلان وصایت
و ولایت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام
بر شما و همه شیعیان و پیروان آن حضرت مبارک باد.
✅ با ما همراه شوید👇
🇮🇷 کانال فرهنگی برای وطن
🇮🇷 @tehranH
4- آگاهی
از ديدگاه حضرت علي(ع)، جامعه نادان و بي بهره از آگاهي، جامعهاي است كه زندگان آن مردگان بدبختند؛ زیرا انسان نادان از ارزش های انسانی تهی است. ناداني، مرکز فساد و ظلم بوده و بدترين دردها و سرچشمه شرارتها و فسادگر است.
آگاهي اجتماعي از ديدگاه نهجالبلاغه ابعاد مختلفي دارد كه يكي از آنها آگاهي از حقوق فردي و اجتماعي است. هنگامي كه شهروندان يك جامعه به حقوق فردي و اجتماعي خودآشنایي داشته باشند و نتايج و عواقب آن را بدانند بهتر ميتوانند حقوق خود را استيفا نموده و حقوق ديگران را نيز رعايت نمايند. از اين روي، امام علي(ع)در سخنان خود برخي از اين حقوق را به مردم ميشناساند و در خطبههایي نظيرخطبهی
216و خطبه 34 و…آنها را بازگو مينمايد.
از ديگر ابعاد آگاهي، شناساندن خطرها و تهديدها است.
امام علي(ع)ميفرمايد: «هر كس ضرر شّر را نشناسد، بر باز ايستادن از آن، توانا نيست.بنابراين، شناخت آفات وآسیبها، روشي براي جلوگيري از ناهنجاريهاي اجتماعي است و بستری است که اخلاق اجتماعی در آن رشد می کند و به بار می نشیند.
5- گسترش معنويت
همان طوركه معنويت و دينداري نقش بسزایي در گسترش اخلاق اجتماعي دارد، بيديني و فاصله گرفتن از فضيلتهاي ديني، باعث مشكلات ومعضلات اجتماعي ميشود. از اين روي، امام علي(ع)در حكمت103 نهجالبلاغه مي فرمايند:
مردم چيزي از امور دينشان را براي اصلاح دنيايشان ترك نميكنند مگر آن كه خداوند آنان را گرفتار امري زيان بارتر از آن خواهد كرد.
دین، نفس سرکش آدمیان را مهار می کند و برکات و حسناتش را در همه حوزههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … به اجتماع ارزانی می دارد. نقش دین در جوامع گذشته بسیار قابل تأمّل و گویای این واقعیت است که هر جا ادیان راستین حضور داشته اند، مساوات و عدالت اجتماعی نیز وجود داشته و این جوامع، از جهل و خرافات که زاینده بسیاری از نابسامانیهای اخلاقی است و نیز از تبعیض و تفرقه به دور ماندهاند، و امروز نقش دین در پیشگیری از ناهنجارهای اجتماعی برای بسیاری از جامعه شناسان به اثبات رسیده است.
پرستش نژاد، قومیّت و تاریخ و یا حمایت از رسوم نیاکان، از صفات ناپسند مردم جاهلی بوده که نمیگذاشته آنان رشد کرده، به افقهای دوردست بنگرند.
از سوی دیگر، افراد متعصّب، پیوسته بازیچه استعمارگران واقع می شوند؛ چنان که امام علی(ع)در خطبهی 234 به این نکته اشاره می فرماید:
به تحقيق نگريستم و هيچ يك از جهانيان را نيافتم كه نسبت به چيزي تعصّب ورزد، مگر به خاطر علّتي كه نادانان را بفريبد و يا به دليلي كه در عقلهاي سفيهان زيبا جلوه كند؛ در حالي كه شما تعصّب ميورزيد براي چيزي كه نه سبب شناخته شدهاي دارد و نه علّت دانستهاي.
ادامه دارد...
https://eitaa.com/tehranH
هدایت شده از اخبار مهم(گفتمان انقلاب اسلامی)
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎥سعید جلیلی به دیدن مادر شهید رئیسی رفت
🔹سعید جلیلی پس از سخنرانی در جمع مردم مشهد که در ورزشگاه تختی مشهد گرد هم آمده بودند، به دیدن مادر شهید آیتالله رئیسی رفت.
#به_بزرگترین_کانال_انتخابات_بپیوندید👇
https://eitaa.com/joinchat/1402012463C21989c928f