مقاله📃 ادامه.... مفهوم ولایت تلقی خاص از شیعه از ولایت وجه تفکیک این حزب از تمام فرق اسلامی است. اگر دین را مناسک مدنی مشروع به اراده الهی بدانیم؛ شیعه ضمانت اجرایی و صیانت مادی از تحریف دین را تحت ولایت امام گرد می آورد. باور به ولایت در نسبت با تمامی مناسک نیز اصالت دارد. آنجا که امام باقر علیه السلام می فرماید: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْ ءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَةِ. در حدیث مشابهی نیز ادامه می دهند: ...وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْ‏ءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوِلَایَةِ، فَأَخَذَ النَّاسُ بِأَرْبَعٍ وَ تَرَکُوا هذِهِ يَعْنِي الْوَلَايَةَ! بر این اساس اشاره دو حدیث به موضع شیعه کلید فهم تحولات قرون نخستین توسط معصومین را ولایت می داند. ولایت در لغت اولی بودن در چیزی نسبت به دیگری است. در فقه و کلام این اولویت در امر دین بر دیگران است. این مصادر جامعیت در دنیا و آخرت از بیان احکام، قضاوت و اجرای حدود، تعلیم سنت، قرآن و حفظ آن ها و مناسک عبادی چون حج و صلاة جمعه و جهاد و حکومت و دیگر موارد است. در این میان ولایت در ساختاری طولی اراده خدا، رسول و اولی الامر را همگام می داند. آیات اولی الامر و التزام عملی به خلافت رسول الله علیه وآله السّلام شبهه جعل مقابل ولایت را از بین می برد. همینطور آنچه در تاریخ به جای مانده مناقشات مفهومی و عملی در تأویل ولایت است که جنگ هفتاد و دو ملت را در جهان اسلام راه انداخت. عامه ملاک امامت را قاهریت دانستند و تعطیلی اجتهاد ایشان را در این رأی متصلب کرد. در مقابل شیعه با دو شاخص علم و عصمت انحصار نسب پیامبر را در ولایت عرضه داشت. این کثرت رویه دیالکتیکی میان تأویل و نص قرآن در ولایت برساخت که در ادامه با محوریت دیدگاه شیعه تفصیل می شود. #الاهیات_اصلاح_تبیین‌نظریه‌الهیات‌اجتماعی‌شیعه (۹) @enegasht_ir @theologyofreform_ir

مقاله📃 ادامه..... بحران ولایت در مهدویت خطوط ابتکار شیعه در امتداد امامت به نظریه مهدویت ختم می شود. پیش تر گفتیم که شیعه امامت را منحصر در معصومین از نسل پیامبر اسلام کرد. در قرن دوم هجری قمری شیعه در بافت اعتقادی اش عصمت و علم امام را ضروری مذهب دانست. در این بین عصمت مناقشات افزون تری را تا قرن چهارم در بر داشت. آن قدر که شیخ مفید بعد از نوبختی می نویسد که اکنون جز اثنا عشری تمامی آن مذاهب چون واقفیه و... از بین رفته اند. در قرن سه شیعه با مسئله اختفای امام خود مواجه شد. یعنی این شخص خاص که پدرانش در تبعید و حصر خانگی به سر می بردند اکنون از دست حکومت متواری است. در دوره نزدیک به اختفای امام آخر روایات امامان به پرهیز و لعن از بردن نام ایشان شد. نام حضرت، تولد و سن ایشان تنها در حلقه کوچکی از یاران نزدیک ائمه بیان شده بود. منتها بجا اسم حضرت یعنی محمد بن حسن از القاب قائم، مهدی و... استفاده می شد. در این دوره حدوداً هفتاد ساله نواب اربعه واسطه امام دوازدهم و بدنه شیعه بودند. پس از مرگ آخرین نائب شیعه غیبت کبری را شروع کرد. باور به غیبت امام دوازدهم به عنوان مهدویت در حلقه های کلامی و فقهی طرح کردید. ساختار اجتهاد تشیع پس از شروع این دوره وضعیتی مانند اهل سنت پیدا می کند. البته تفاوت اصلی شیعه در حفظ اختفا، شدت تبلیغ، تربیت نسل جدید عالمان دین، جمع آوری تراث روایی در چهارچوب تقیّه بود. شیعه در قرون قبلی وضعیت خود را در عدم رعایت تقیّه می دید. از سویی نیز چون امید نزدیکی در اجتماعات شیعه به ظهور نبود فعالیت‌های علنی شیعه کم فروغ می شود. بحران دوم شیعه نیز در تفرق رهبری خود را نشان می‌دهد. شیعیان همواره عادت به حضور شخص معصوم در سیاست گذاری های مستقیم خود داشتند. حال با اختفای امام عصر آن ها مرجعیت واحد خود را از دست داده بودند. این روند در ادامه با طی قرون و فاصله گرفتن از دوره حضور بیشتر می شود. اختلاف فتوای عالمان صفوف جدی در وحدت شیعه ایجاد می کند. شیعه از این پس تحت لوای مذاهب دیگر و اوضاع بحرانی خلافت رو به زوال عباسی زندگی می کند. این شرایط پس از سقوط آل بویه و حکومت های معتدل محلی صعوبت بیش از پیش می یابد. #الاهیات_اصلاح_تبیین‌نظریه‌الهیات‌اجتماعی‌شیعه (۱۰) @enegasht_ir @theologyofreform_ir

مقاله📃 ادامه..... شکل گیری نهاد سیاسی شیعه گفتیم که الهیات اصلاح سامانه کلامی ناظر بر فرهنگ است. وجه تفکیک آن از الهیات سیاسی نیز همین تولید نرم افزاری برای بقای جامعه توحیدی در مقابل مبارزه برای ساخت چنین جامعه ای است. اما شیعه که در عصر غیبت انزوای بیش از پیش می یابد چگونه می تواند در عصر امروز دارای ساخت سیاسی مجزا و فرهنگ عمومی باشد؟ پاسخ به سوال بالا در عدم یکسان انگاری مطالعه ادوار فقاهت شیعه است. به طور خلاصه شیعه دوازده امامی اقلیتی به لحاظ علمی قدرتمند شناخته شده بود. بسیاری از دانشمندان عصر ایرانی شیعه بودند. دستگاه خلافت نیز در بسیاری از مواقع دست به دامان همین اقلیت متنفذ می شد. اما دوران پسا مغولی در ایران و جهان اسلام همراه با ضربه های بزرگش زمینه خوبی برای نمو تشیع فراهم آورد. مغول‌ها اگرچه هویت ویرانگری داشتند اما ضعف الهیاتی شان، آنها را جذب فرهنگ‌هایی کرد که وارد آن شده بودند. این امپراتوری تمام آسیا تا قلب اروپا را گرفته بود اما در عرض چند دهه این حکومت‌ها نه تنها ضعیف و از هم جدا، بلکه جذب بوم تحت اشغال خود شدند. هلاکو به مسلمانان تمایل پیدا کرد؛ غازان خان مسلمان شد و جانشین های او از محمد خدابنده به بعد تمام شیعه شدند. روند تشیع مغول نیز دست پرورده استاد و شاگرد یعنی خواجه نصیر علامه حلی بود. غلبه تشیع ریشه های سلطنت فراگیر صفویه به بعد را به گونه پردازش کرد که عالمان شیعه از سمت شهروندان مفید در صفویه به دیوان سالار و در قاجار و پهلوی حکومت سایه مقابل حکومت رسمی شدند. این امر در اواخر پهلوی حکومت دینی در بافت مدرن را جایگزین سلطنت مشروطه سکولار کرد. از سال ۱۳۵۷ هجری شمسی امام خمینی نخستین فقیه شیعه بود که حکومتی با نهاد های تنظیم گر فقه بافت را با رأی مردمی پای ریزی کرد. ایده مردم سالاری دینی در چهارچوب جمهوری اسلامی همان ساخت سیاسی مجزا با ضمانت فرهنگ عمومی در جغرافیای ایران است. اصول الهیات اصلاح اصلاح فرایندی برای تداوم یک جهان اجتماعی با برون رفت از بحران ها و چالش هاست. اصلاح اجتماعی در اسلام در کنار سوی بالا به پایین (حاکمیتی) سوی پایین به بالا (حوزه عمومی) نیز دارد. حال وظیفه دستگاه الهیاتی انتظام مفهومی برای عقل مسلمان آگاهی است که می خواهد فرایند اصلاح را محقق کند. بنابراین این الهیات مبتنی بر آگاهی به اصلاح و انگیزه بخشی موافق این آگاهی، فرصت سازی و اقدام معطوف به آگاهی مذکور به ظهور در متن خارج می انجامد. اما فرض در کیفیت آگاهی بر اساس این اصول است: توحید در تمام شئون، تفسیر آدم و عالم و تغییر آن معطوف به غایت فهم شده از آن تفسیر، تقدم اندیشه بر عمل، ربوبیت تامه خداوند در خلقت و احاطه وی بر تمام هستی، شریان عدالت الهی در نظام احسن آفرینش و غلبه نهایی خیر بر شر، تحقق عدالت توسط انسان توحیدی در جهت غایت انسانی علیه ظلم، آرمان ولایت الهی و حکومت صالحان (معصومین روات نائب از ایشان)، نجات انسان در بستر توحید در امر سیاسی، گناه پنداری ظلم فردی تا شئون سیاسی_ اجتماعی و ساختار های سرکوب گر بر آمده از آن، اطلاق دین در نسبتش با سیاست و تعریف سیاست در امتداد حیات دینی، تقوا محوری در ارزش گذاری انسان و نفی هرگونه سیستم طبقاتی و جنسیتی برساخته سوداگران، تحدید رفتار های انسانی در دایره حقوق و تکالیف الهی با فهم نسبت دو سویه انسان و پروردگار. این فروض بر ساخت نظری در خوانش اصلاحی از الهیات و کلام در ادامه خداشناسی شیعی است. #الاهیات_اصلاح_تبیین‌نظریه‌الهیات‌اجتماعی‌شیعه (۱۱) @enegasht_ir @theologyofreform_ir

مقاله📃 ادامه..... کلان طرح چاره اصلاحات از آنجا که کارکرد الهیات اصلاح تنظیم فرهنگی جهان اجتماعی است این باز تنظیم گری؛ مقولات تحت عمل خود را به صورت افقی می بیند. نتیجه اصلاحات در جامعه اسلامی به صورت موازی در حکمرانی و تربیت اجتماع جامعه مدنی را به ایدئال خود می بَرد‌. اگرچه یادمان نرود که اصلاح حاکمان و شیوه اعمال قدرت سیاسی (دولت) از ملت شروع می شود. چرا که پیش تر در حدیث حسینی هدف قیام امام را در اصلاح امت جدشان دیدیم. این اصلاح نیز در ادامه از ضد و خورد های سیاسی جدا نبود در قسمت سیاسی اش به سرکوب توسط رژیم منتهی شد. از این رو پارادایم اصلاح در صیانت جهان اجتماعی از فساد معنی می دهد. امروز مطابق نظر ورزی در الهیات اصلاح بایستی اقشار خاکستری ایران به خصوص نسل زد و آلفا در بستر جهان اصلاعاتی که اکوسیستم آن هاست فهم شوند. همینطور دولت نیز با مطالعه در حکمرانی اطلاعاتی در صورت متدیک اعمال قدرت اش طراحی گردد. سپس مطابق قانون اساسی این فهم از فرهنگ کنونی با ترجمه حقوقی به قانونگذاری وارد شده تا در هم زیستی شریعت و عرف به فرایند اصلاح بینجامد. تمامی این مراحل با ورود گفتمان اصلاح توسط نخبگان ایده به امر عرفی مطالبه عمومی برای تنظیم گری مردم سالار را به ارمغان می آورد. در این جا فرایند اصلاح در تمام مراحل خود رهبرانش را وکیل مردم می خواند. این یعنی آگاهی به اصلاح و عمل مصلحانه چهارچوبی دموکترالایز دارد. دیالکتیک مصلحان و مردم ربط متافیزیکی واقعیت اصلاح خواهد بود. اصلاح بر خلاف انقلاب، سنتزی تدریجی با اثراتی دیرپا و البته به تناسب دگرگونی های جامعه داینامیک خواهد داشت. نتیجه در آغاز توضیح دادیم که الهیات اصلاح، سامانه کلامی ناظر بر فرهنگ است. این تقدم نیز بخاطر وضعیت اجتماعی اخیر نسبت به دهه های منتهی به انقلاب اسلامی است. هم چنان که در علوم اجتماعی مطالعات فرهنگی و نظریه های فرهنگی جهان متکثر را در رقابت با پارادایم های جامعه شناسی کلاسیک فهم می کند؛ الهیات اصلاح نیز با تمرکز بر فرهنگ-یعنی سنت، هجار، آداب و ارزش های دینی_ ملی نهادینه در بافت ایران اسلامی- به راه حلی مفهومی جهت عبور از شبکه بحران های سیاسی و.... می رسد. همینطور ما ریشه های کلام اجتماعی و خود کنش اصلاح را تبار شناسی کردیم که به شکل گیری تشیع انجامید. این نهال مذهبی چنان قدرتی در بافتار ایرانی پیدا کرد که در نهایت به تصاحب دولت رقم خورد. سپس اصول الهیاتی آن را برشمردیم و نشان دادیم که چگونه این الهیات در کلام کلاسیک شیعه رسمیت می یابد. در آخر نیز طرح کلان چاره برون رفت از فساد از جهان ایرانی را در انداختیم. اینطور که به هر حال جبران تکیدگی تئوریک چهل ساله در جمهوری اسلامی به آگاهی بخشی و عمل مطابق آگاهی در ایده اصلاح بستگی خواهد داشت. این آگاهی بخشی در مطالعات فرهنگ و حکمرانی، اقناع عمومی و تولید قانون مناسب پروژه اصلاح گری را تحقق می بخشد. #الاهیات_اصلاح_تبیین‌نظریه‌الهیات‌اجتماعی‌شیعه (۱۲) @enegasht_ir @theologyofreform_ir

#نکته ❗️یکی از نظرات آینده پژوهانه در علوم انسانی آینده طرح ریزی فمینیستی در باز تنظیم جهان است. این روند زنانگی جهان نام دارد. آن جا که نهاد های علم، دین، دولت، خانواده و... در مسئله مندی زنانه پیش می رود. چیزی که به مرگ دو مفهوم انقلاب و اصلاحات می انجامد! #علوم_انسانی #فمینیسم #علم @theologyofreform_ir

موضع نظریه الهیات اصلاح در برابر روند فمینیستی جهانی شدن: 🔹روند زنانه معادل دقیقی برای فمینیسم نیست اما از کاربست آن ناچاریم. 🔸زنانگی و مردانگی رویکرد های افراطی اند و اصالت ندارند. 🔹ترجیحی در زنانگی و یا مردانگی نیست. اساسا در کشف و دانش وری جنسیت گرایی فاقد اعتبار است. @theologyofreform_ir

الهیات مقاومت در نسبت با الهیات اصلاح: 🔹لزومی به عنوان مستقل برای فهم مقاومت یا پایداری در چهارچوب یک الهیات مستقل نیست. 🔸مفهوم مقاومت از لحاظ مقابله با دیگری مطرح است نه معانی دیگر. 🔹مقاومت در بافت ملی طرح می شود و در برابر یک فساد. 🔸تبیین یا روشنگری نقطه شروع روند مقاومت در پروژه اصلاح اجتماعی است. @theologyofreform_ir

سلام 🔔 باتوجه به تجربه گفتگو در چند روز اخیرم با اقشار مختلف لازم دیدم دوباره لینک آرشیو الاهیات اصلاح را در اختیار شما قرار بدم. 🌐 الاهیات اصلاح؛ پروژه اصلاح اجتماعی در نسبت الهیات و فرهنگ (وابسته به انگاشت) لینک: https://eitaa.com/theologyofreform_ir پ.ن: شما بدون عضویت و تنها از راه وب میتوانید نوشتار های این کانال را مطالعه کنید. #گفتمان #علوم_انسانی #فرهنگ #فلسفه @engasht_ir