🔺تفکر انتقادی عجب حکایتی است این فضای مجازی! کاربران شبانه روز بدون وقفه در معرض بمباران انبوه اطلاعات جعلی قرار دارند. اطلاعات غیر واقعی در مواقعی دستمایه تصمیم‌ها و قضاوت‌ها قرار می‌گیرد. ادراک، نگرش و رفتار کاربران و زندگی شهروندان را متأثر کرده و در مواقعی آثار زیان‌بار غیر قابل جبران بر جا می‌گذارد. صواب آن است که در فضای دوم چیزی را گز نکرده پاره نکرد. نان کسی را بی‌جهت آجر نکرد و در مواقع ضروری آب را از سرچشمه بست. ورود به این فضا مستلزم آمادگی‌ها و حضورهایی است که در غیاب آنها، مهمانان ناخوانده‌ای پشت ماشین فکری هر یک از ما نشسته و در مسیر مورد نظر خود هدایت میکنند. در بازار مکاره فضای دوم (فضای مجازی)، سطح مردم فریبی و #دستکاری_اطلاعات به مراتب گسترده‌تر و چالش برانگیزتر از فضای اول (فضای واقعی) است. فناوری اطلاعات سطح پیچیدگی‌های اطلاعاتی را بسیار افزایش داده و در مواردی قدرت تمیز کاربران برای تشخیص صحت پیام‌ها،کمکی نمی‌کند و فرد را تسلیم و قربانی پیام‌های فیک میکند. تفکیک #فراواقعیت‌ها از واقعیت‌ها چندان سهل نیست. هر روز خبرهایی از فضای دوم منتشر میشود که همگان انگشت حیرت را بر دندان می‌گیرند. افرادی در دام کلاهبرداران اینترنتی اسیر شده و یک شبه زندگی را باخته‌اند. یکی در زمینه تجارت، یکی دیگر در زمینه دوستی، یکی اعتماد به #اطلاعات_جعلی، یکی افشای اطلاعات زندگی شخصی، فریب نیرنگ‌های افراد بی‌نام و نشان را خورده و اسیر دام‌های فریبنده آنان شده‌اند. افرادی از همین طریق به صفوف تروریست‌ها درآمده و موقعیتی بهتر از یک قاتل نصیب آنان نشده است. کاربرانی ارتباطات اجتماعی آن‌ها با دوست، فامیل و دیگران دچار سوءتفاهم شده است. اخباری از این دست کم نیستند. زیست در فضای دوم به مراتب پیچیده‌تر از زندگی در فضای اول است. همان گونه که زندگی در فضای واقعی بدون کسب مهارت‌ها و پرورش دائمی آنها ناشدنی است، در فضای مجازی کسب مهارت‌ها ضروری است وگرنه چه بسا کاربران در تورهای زهرآگین شیادان و کلاهبرداران گیر افتند. یکی از مهارت‌های بسیار مهم برای زیست آگاهانه در فضای دوم « #تفکر_انتقادی» است. در فضای دوم جنس کسب و کارها از نوع اطلاعات و دانش است و مهارت اصلی برای زندگی در این فضا «تفکر انتقادی» است. کاربران باید توانایی‌های فکری خود را افزایش دهند. با انواع نیرنگ‌ها و پیام‌های فریبنده آشنا شوند تا از گزند آسیب‌ها مصون بمانند. خود را بی‌جهت در معرض پیام‌های آسیب‌زا قرار دادن و بدون دریافت هیچ گونه مابه ازا به خود و دیگران ضرر رساندن از عقلانیت و خرد ورزی به دور است. عقلانیت ایجاب میکند بدون تشخیص، تحلیل و ارزیابی اطلاعات متقاعد نشویم و با «خودتجهیز‌سازی، خودنظارتی، خودکنترلی و خودارزیابی» با #اطلاعات_فیک و آلوده مقابله‌کنیم. شرط اساسی زیست در این فضا این است که قدرت تفکر و استدلال را بارور کنیم، بی‌جهت مهر تأیید بر اندیشه‌های دیگران نزنیم یا بی‌جهت به اندیشه‌های دیگران حمله نکنیم. ورود به حوزه‌های ناشناخته به ابزارهای مجهزتری نیاز دارد. کاربرانی که در این فضا زیست میکنند، باید خود را به مهارت تفکر انتقادی مجهز کنند. تا از این رهگذر از #اطلاعات_بیهوده و جعلی جلوگیری و به اطلاعات قابل اعتماد دست یابند. بدون داشتن تفکر انتقادی حرکت کردن در وادی پرسنگلاخی مانند فضای مجازی، مشکلات ریز و درشتی را در کمین کاربران قرار می دهد و چه بسا که زندگی آنها را دچار تنش‌های ناخواسته کند. تفکر انتقادی، یعنی به حرکت درآوردن قدرت تفکر و بارور کردن اندیشه و به مثابه چراغی است که با تاباندن نور برتاریک‌خانه‌ها از جانشین شدن ادعاها بر جای واقعیت‌ها جلوگیری‌می‌کند. تفکر انتقادی یعنی #خوددروازه‌بانی_اطلاعات و وارسی اجمالی ادعاها و اجازه ندادن به هر پیامی برای عبور از #دروازه‌های_اطلاعاتی است. تفکر انتقادی یعنی این که برای حفاظت از ارزش‌ها، هنجارها و باورها، حریم حفاظتی ایجاد کرده و از فرو غلتیدن در دام‌هایی که توسط دیگران ساخته و پرداخته شده است، پرهیزکنیم. باید در انتخاب #مراجع_فکری و مجازی اطلاعات و به ویژه منابع اطلاعات دقت کرد. در اولین مواجه با مطالب دیگران اعمال سطحی از شک و تردید درباره پیام‌ها و بدون سوگیری شخصی و تعصب فردی یا گروهی درباره موضوع فکر کردن ضروری است. پرسشگری لازمه کنشگری در فضای دوم است. به ویژه طرح سؤال‌هایی درباره چرایی و چگونگی پیام‌ها، خبرها، رخدادها و هر گونه اطلاعات در این فضا ضروری است. ✍دکتر‌حجت‌الله عباسی @tollabolkarimeh 🌷