▫️عفت، همراهِ صمیمیت
🔔 از ابتدایِ آیه 58 ذیلِ "تعبیرِ یا ایها الذینَ آمنوا" تا آیه 60 سه حکمِ شرعی توسط خدا بیان شد:
1️⃣ إستأذانِ برده، کنیز و بچه ممیز در 3 نوبت
2️⃣ إستأذانِ بالغ ها در تمامِ اوقات
3️⃣ آزادیِ حجابِ کهنسالان با شرایطش
✍️ دو موردِ اول، تکمله مبحثِ حریمِ خصوصی است که اصلِ بحثش در آیات 27 تا 29 باز شد. موردِ سوم نیز، تکمله مبحثِ حجاب است که در آیات 30 و 31 بحثش گذشت.
➕و حالا تکه ی اولِ آیه 61 در امتدادِ بحثِ حجاب است: "لیس علی الأعمی حرجٌ و لا علی الأعرجِ حرجٌ و لا علی المریضِ حرجٌ". نابینا، لنگ و بیمار، به تناسب مشکلی که دارند شاید در برخی موارد از حفظِ حجابِ کامل عاجز شوند.
👀 نابینا از نظر در آینه معذور است و به شرایطِ اطراف کاملا مسلط نیست.
🚶🏻♂️لنگ نمیتواند متوازن راه برود و ناخودآگاه ممکن است حجابش سلب شود.
🤕 بیمار هم بدلیلِ ضعفِ جسمی گاهی نمیتواند خود را خوب بپوشاند.
❗️در این شرایط، هیچ حرج و گناهی بر آنان نیست اگر قادر به رعایتِ حجابِ کامل نیستند.
🔔تمامِ احکامی که در سوره، ذیلِ بحثِ حریم خصوصی و حجاب بیان شد، نباید منجر به سردیِ روابط بینِ اقوام و آشنایان شود. به همین دلیل خدای متعالی در یک آیه ی نیم صفحه ای مومنان را با بیانی خاص به صمیمیت و برادری با یکدیگر دعوت میکند:
❤️ "و لا علی أنفسکم أن تأکلوا مِن بیوتِکُم و بیوتِ آبائِکم أو...". یعنی جایز است مومنان طعام بخورند از خانه خود، پدر، مادر، برادر، خواهر، عمو، عمه، دایی، خاله، دوست و نیز اماکنی که اختیارش به ایشان سپرده شده است.
☝️این تعابیر که حاکی از اوج صمیمیت است با این جمله، جمع بندی میشود: "لیسَ علیکُم جُناحٌ أن تأکلوا جمیعاً أو أشتاتاً". یعنی اشکال ندارد که دسته جمعی یا جدا جدا از این بیوت، طعام بخورید. تعبیر "مِن بیوتِکم" را میتوان به دو صورت معنا کرد:
❌ معنای اول: "اشکال ندارد که از خانه‌ی خودتان غذا بخورید". اگر مُراد آیه این باشد که نیاز به بیان نبود! این واضح است که هر کس از خانه‌ی خودَش می‌تواند غذا بخورد! بیان این نکته، لغو است و دانشی به ما اضافه نکرد!!
✅ معنای دوّم: "اشکال ندارد که از خانه‌ی عزیزانتان غذا بخورید". بفرموده‌ی رسول خدا، فرزند و اموالَش از آنِ پدر است: "أنتَ و مالُكَ لِـــأبيكَ".
➕با توجّه به اینکه آیه‌ی مورد بحث در مورد "صمیمت با اقوام" است، قلّه‌ای این صمیمیت با پدر است. پدر و فرزند، یک روحَند در دو بدن. خانه‌ی من، متعلق به پدرم است و نیازی به گرفتن اجازه نیست.
☝️بنابراین از تعبیرِ "مِن بیوتِکم" میشود فهمید که پدر می‌تواند از منزل فرزندش بدون اجازه، غذا بخورد. مخصوصا پدرِ داماد که حقّ ولایت دارد بر عروس و فرزندانَش.
❓اما اینکه آیا فقط خوردن طعام، مُجاز است؟ یا میتوان این حکم را تسرّی داد به موارد عمومیِ دیگر مثلِ استفاده از حمام و سرویس و... ؟
☝️اینجا دو نظر است و هر فرد باید طبقِ نظر مرجعِ تقلیدَش عمل کند. امّا آنچه مشخص است این است که استفاده از وسائلی که عُرفا اختصاصی است، مُجاز نیست.
✋ خلاصه آنکه ورودِ به حریم خصوصی باید با إذن و اجازه باشد. اما وقتی إذنِ ورود داده شد، دیگر برای غذا خوردن، نیاز به کسبِ اجازه نیست. حکمِ اول، تامین کننده عفت و امنیتِ اخلاقی است و حکمِ دوم زمینه سازِ صمیمیت و برادری.
🗣 حال که خانه، خانه ی خودتان است، حال که خانه نامبُردگان با خانه خودتان فرقی ندارد و مومنین برادرند، هنگامِ ورود به یکی از آن خانه ها، به یکدیگر سلام کنید: "فإذا دَخلتُم بیوتاً فَسلِّموا علی انفُسِکم". سلام گفتن و اینکه خود را مشمولِ سلامت و امنیت می بینید، تحیتی مبارک و پاکیزه از جانبِ خداست.
🔔 "کذالکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُم الآیاتِ لعلّکُم تَعقلونَ". همه مطالبِ گفته شده در آیات، احکامِ الهی است که برای شما روشن و آشکار بیان میشود؛ به این امید که به کار بسته شود.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه61
#خاتمه
#اصل6
@TqNoor
▫️ یادآوری
💫 لازم به یادآوری است که سوره مبارکه نور متشکل از سه فصل بود:
👈 فصل 1: احکام و قوانینِ عفاف زا [آیات 2 تا 33]
👈 فصل 2: فلسفه احکامِ مزبور [34 تا 57]
👈 فصل 3: خاتمه [58 تا 62]
➕ خداوند برای مبارزه با مفاسدِ اخلاقی ابتدائا در آیاتِ 2 تا 33 قوانین و احکامی را تشریع میکند. سپس با بیانِ فلسفه احکام مزبور در آیاتِ 34 تا 57 یک فراخوانِ عمومی داده با رهبریِ رسول الله.
👈 اجرایِ این دستورِ الهی، یک عزمِ ملی و همگانی میخواهد؛ این در حالی است که عده ای مومن نما که مخالفِ ریشه کنیِ مفاسد اخلاقی اند، در حال کارشکنی هستند. اما خدا وعده پیروزی مومنانِ طالبِ عفاف و به زانو در آمدنِ مخالفانِ فرهنگِ عفاف را میدهد.
✅ از آیاتِ فصل دوم میتوان فهمید وعده استخلاف و تشکیلِ حکومتِ نورانیِ الهی وقتی محقق میشود که جنبشِ مبارزه با مفاسد اخلاقی شکل بگیرد؛ یعنی هم خودمان پاک باشیم و هم برای پاکسازیِ جامعه تلاش کنیم. اگر این اتفاق بیفتد، انسانها از سرابِ ظلمانیِ بی عفتی، حرکت میکنند به سمتِ نور و نورانیت.
🔔 از مجموعِ آیاتِ 2 تا 57 میتوان فهمید که مبارزه با مفاسد اخلاقی، یک نظامِ منسجم است و با فعالیت هایِ سطحی نمیتوان فرهنگِ عفاف را نهادینه کرد؛ نظامی که دارایِ زیر مجموعه هایِ زیر است:
👈 اجرایِ حد تازیانه
👈 سختگیری در مورد تهمت ها
👈 مقابله جدی با باندها، تشکیلات و سرکردگانِ فحشا
👈 هدایت مردم با افشاگری در موردِ جریاناتِ فاسد
👈 فقر زدائی و عفو و صفحِ دارامندان
👈 بیانِ آداب و قوانینِ حریم خصوصی و عمومی
👈 احکام نگاه و پوشش
👈 تسهیل امر ازدواج
👈 استعفاف
👈 توجه به اینکه عفاف، حرکت سمتِ نور است و فحشا، سرابی ظلمانی است
👈 فراخوانِ عمومی برای مبارزه با فحشا پا رکاب رهبر دینی
👈 وعده خدا مبنی بر استخلافِ مومنان و شکستِ موافقانِ فحشا
➕ پس از جمعبندیِ دو فصل، واردِ خاتمه سوره (آیات 58 تا 62) شدیم با دو تکمله که اولی ناظر به فصلِ اول بود و بحثش گذشت؛ و دومی ناظر به فصلِ دوم است و ادامه دعوت به تبعیت از رسول (آیات 62 تا 64) برای ریشه کنیِ کاملِ مفاسد اخلاقی.
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#یادآوری
@TqNoor
▫️اجازه از رسول
✍️ در فصلِ دوم گفته شد که مومنان باید برای رسیدن به یک جامعه ایمانی، اطاعت مطلق از پیامبر داشته باشند. در همین راستا، بحثِ فراخوانِ پیامبر و افشایِ کارشکنی هایِ جریان هایِ متخلف و دروغگو را در فصل دوم پیشتِ سر گذاشتیم.
✋ اما سختگیری هایِ مزبور برای جریان هایِ متخلف، ممکن است موجبِ بروز محدودیت هائی در جامعه شود و مثلا عده ای تصور کنند نمیشود برای شرکت در امرِ اجتماعی، عذر آورد. خدا در این بخش با بیانی همراه با انعطاف، به توصیفِ مومنِ واقعی می پردازد:
➕ مومنانِ واقعی فقط کسانی اند که ضمنِ ایمان به خدا و رسول، عملا پیامبر را در "امرِ جامع" همراهی میکنند و بدونِ اجازه از محضرِ ایشان خارج نمیشوند: "إنّما المومنونَ الذینَ آمنوا باللهِ و رسولِه و إذا کانوا علی أمرٍ جامعٍ لم یَذهَبوا حتّی یَستأذِنوهُ". مصداقِ امرِ جامع در سوره نور، فرایندِ تثبیتِ عفاف است که یک فعالیتِ اجتماعی است و عزمِ عمومی و مشارکتِ همه مومنان را می طلبد.
❗️ممکن است بنا به دلایلی موجه، برخی از مومنان نتوانند پیامبر را در تثبیتِ فرایندِ عفاف، همراهی کنند. در این فرض، نشانه ایمان، کسبِ اجازه از رسول است: "إنَّ الذینَ یستأذِنونَک، اولئکَ الذینَ یومنونَ باللهِ و رسولِه". پس ترکِ همراهی با رسول، لزوما بمعنایِ خروج از ایمان نیست و همین استأذان و کسبِ اجازه، نشانه ایمانشان است.
❓آیا پیامبر، باید به همه کسانی که کسبِ اجازه کرده اند، رخصت بدهد؟ آیه شریفه، اجازه افراد را تابعِ تشخیص و اراده رسول خدا میداند: "فَإذا استأذَنوکَ لِبَعضِ شأنِهِم فأذَن لِمَن شِئتَ مِنهَم".
❗️در نهایت، خداوند پیامبرِ خود را امر میکند به طلبِ اسغفار برای کسانی که همراهی با ایشان را ـ و لو با کسبِ اجازه ـ ترک می کنند: "وَ استغفِر لَهُمُ اللهَ". چرا که محرومیت از حضور در این امرِ جامع یک سلبِ توفیق است و استغفار می خواهد: "إنَّ اللهَ غَفورٌ رحیمٌ"
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه62
#خاتمه
@TqNoor
▫️عاقبت ترک رسول
❗️مبادا با فراخوانِ پیامبر برای مبارزه با مفاسدِ اخلاقی، مثلِ فراخوان هایِ عادی و معمولیِ دیگر برخورد کنید: "لا تَجعلوا دُعاءَ الرسولِ بینَکُم کدُعاءِ بَعضِکُم بَعضاً". همه مومنان باید با حضورِ در صحنه، لبیک گویِ ندای رسول باشند، نه آنکه هنگامِ فراخوانِ رسول، غایبِ میدان شوند؛ به جُز کسانی که بخاطرِ داشتنِ عذرِ موجه از رسول، کسبِ اجازه کرده اند.
❓آیا کسانی که چراغ خاموش، بدور از چشم مردم و مخفیانه، در پناهِ دیگری شانه از زیرِ بارِ تکلیف خالی میکنند، نمیدانند خدا شاهد و ناظرِ رفتارِ آنان است: "قَد یَعلَمِ اللهُ الذینَ یتسَلَّلونَ مِنکُم لِواذا".
🔥"فلیحذُر الذینَ یُخالفونَ عن امره"؛ به گوش باشید! کسانی که بدونِ اجازه و مخفیانه از اجابتِ فراخوانِ امرِ جامع سرپیچی میکنند یا دچار فتنه و بلا میشوند و یا دچار عذابِ دردناک: "أن تُصیبَهُم فِتنةٌ أو یُصیبَهُم عذابٌ ألیمٌ"
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه63
#خاتمه
@TqNoor
▫️ مراقبتِ خدا
🔭 نحوهی تعاملِ مومنان با فراخوانِ رسول، زیرِ ذره بینِ خدا است. همان خدائی که آنچه در آسمان و زمین است، از آن اوست: "ألا إنَّ لِلّهِ ما فی السَّماواتِ و الأرضِ". همه هستی تحتِ سیطره و اشرافِ او است.
👀 او میداند و می بیند وضعیتِ ما را در این دنیا: "قد یعلمِ ما أنتُم علیه". کسانی که مخفیانه از زیرِ بارِ فرخوانِ عفافِ رسول فرار میکنند، از دیدگانِ خدا مخفی نمی مانند. علاوه بر اینکه خدا زمانِ مرگ، رجعت و ارائه اعمالمان را نیز میداند: "و یَومِ یُرجَعونَ إلیهِ فَیُنبِّئهُم بِما عَمِلوا". چرا که او بر همه چیز داناست: "و اللِهُ بکلِ شیءِ علیم".
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#آیه64
#خاتمه
@TqNoor
▫️ جمعبندی کل سوره نور
1️⃣ فصل1 (2 تا 33): احکام و قوانینِ عفاف زا
2️⃣ فصل2 (34 تا 57): فلسفه احکامِ مزبور
3️⃣ فصل3 (58 تا 62): خاتمه
🔔 از مجموعِ آیاتِ 1 تا 64 سوره نور میتوان فهمید مبارزه با مفاسد اخلاقی و نهادینه کردنِ فرهنگِ عفاف، یک نظامِ منسجم است؛ نظامی که دارایِ زیر مجموعه هایِ زیر است:
👈 اجرایِ حد تازیانه
👈 سختگیری در مورد تهمت ها
👈 مقابله جدی با باندهای فحشا
👈 هدایت مردم با افشای جریاناتِ فاسد
👈 فقر زدائی و عفو و صفحِ دارامندان
👈 بیانِ آداب و قوانینِ حریم خصوصی و عمومی
👈 احکام نگاه و پوشش
👈 تسهیل امر ازدواج
👈 استعفاف
👈 توجه: عفاف، نور است و فحشا، ظلمت
👈 فراخوانِ مبارزه با فحشا پا رکاب رسول
👈 وعده استخلافِ مومنان و محوِ جبهه فحشا
👈 شئونات اخلاقی در بستر خانواده و اقوام
👈 دعوت دوباره به تبعیت از رسول با انعطاف
📍برای طرح سوال، اینجا را لمس کنید.
#جمعبندی
@TqNoor