بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا أبی‌القاسم المصطفی محمد و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین. در جلسه پیشین، وجوه مختلف حجیت اجماع بررسی شد. در اینجا به وجه پنجم می‌پردازیم که بر اساس آن، حجیت اجماع به دلیل کشف از وجود دلیل معتبر برای حکم مورد اتفاق نزد مجمعین است. این نظریه از سوی محقق نائینی در فوائد الأصول مطرح شده است. وی صریحاً بیان می‌کند که: > «إنّ الوجه فی حجیته إنّما هو لأجل کشفه عن وجود دلیل معتبر عند المجمعین.» فوائد الاصول، ج‌3، ص: 151 بررسی وجه پنجم محقق نائینی این وجه را قابل دفاع می‌داند و علاوه بر او، برخی معاصرین این نظریه را به صاحب فصول نیز نسبت داده‌اند. اما مسئله اینجاست که نظریه سوم، یعنی اجماع حدسی نیز به صاحب فصول منسوب است. این امر ما را بر آن می‌دارد که دقیقاً روشن کنیم: 1. مقصود از دلیل معتبر چیست؟ 2. آیا دیدگاه صاحب فصول و محقق نائینی یکی است یا متفاوت؟ تحلیل کلام صاحب فصول صاحب فصول معتقد است که اجماع حدسی نظریه‌ای قابل دفاع است. وی می‌فرماید: > «الطریق الثالث و هو الطریق المعزّى إلى معظم المحققین أن یستکشف عن قول المعصوم باتفاق علمائنا الأعلام الذین دیدنهم الانقطاع إلى الأئمة فی الأحکام و طریقتهم التحرز عن القول بالرأی و مستحسنات الأوهام فإن اتفاقهم على قول تسالمهم علیه مع ما یرى من اختلاف أنظارهم و تباین أفکارهم مما قد یؤدی بمقتضى العقل و العادة عند أولی الحدس الصائب و النظر الثاقب إلى العلم بأن ذلک قول أئمتهم و مذهب رؤسائهم و أنهم إنما أخذوه منه و استفادوه من لدنهم إمّا بتنصیص أو بتقریر» الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، ص: 247 وی بیان می‌کند که اتفاق علمای اعلام کاشف از قول معصوم است؛ یعنی آنچه علما بیان کرده‌اند، در واقع نظر معصوم است. سپس، چندین وجه برای کشف قول معصوم مطرح می‌کند: وجه اول: کشف کند قول واقعی معصوم باشد الأول أن یستکشف بها عن قوله الواقعی و ذلک حیث ینتفی فی قوله دواعی التقیة و الاتقاء و یسلم عن شبه الخفاء و التأویل و منه اتفاقهم على عدم انفعال الکر بالملاقاة در جایی که اجماع علما در مظان تقیه نباشند، اجماع کاشف از قول واقعی معصوم خواهد بود. مثال می‌زند به: > «عدم انفعال کر به ملاقات.» وجه دوم: کشف قول ظاهری اگر احتمال تقیه وجود داشته باشد، اجماع صرفاً کاشف از قول ظاهری معصوم است، نه قول واقعی. الثانی أن یستکشف بها عن قوله الظاهری و ذلک حیث یکون احتمال التقیّة أو کون الدلالة غیر جلیّة و منه قول المعظم بطهارة المخالفین عدا ما استثنی فإن هذا الحکم و إن قطع بصدوره عنهم علیهم السلام قولا و تقریرا نظرا إلى مصیر المعظم إلیه مع اعتضاده بمساعدة السیرة المستمرة لکن لا قطع بأن ذلک قولهم الواقعی و مذهبهم الذی بنوا علیه فی نفس الأمر لاحتمال أن یکون الداعی إلیه التقیة و حفظ الشیعة عن فتن العامة وجه سوم: کشف دلیل معتبر صاحب فصول بیان می‌کند که اجماع می‌تواند کاشف از وجود دلیل معتبر و قطعی باشد، مانند: نص قرآن، خبر متواتر، خبر واحد مفید علم. وی می‌گوید: اجماع کاشف از این است که مجمعین به دلیل قطعی دسترسی داشته‌اند، هرچند آن دلیل اکنون در دسترس ما نیست. الثالث أن یستکشف بها عن وجود دلیل قطعی واقعی عقلی أو نقلی متواتر أو آحاد محفوف بقرائن الصدق و الصحة فیستکشف به عن قول المعصوم الواقعی بواسطة استکشافه عن الدلیل المذکور و ربما یکون هناک دلیل ظنی فیستکشف بهذه الطریقة عن کونه قطعیّا إما بتعدد الأسناد أو بانضمام قرائن قطعیة المفاد تفاوت دیدگاه محقق نائینی و صاحب فصول نکته مهم این است که محقق نائینی در تعریف دلیل معتبر، اطلاق قائل است؛ یعنی دلیل معتبر می‌تواند ظنی یا قطعی باشد. اما صاحب فصول تنها به دلایل قطعی اعتبار می‌دهد. بنابراین، اگر نظریه وجه پنجم به صاحب فصول نسبت داده شده، باید دقت کنیم که مقصود وی از دلیل، فقط دلیل قطعی است، نه مطلق دلیل معتبر. نتیجه‌گیری به طور خلاصه، تفاوت اساسی دیدگاه صاحب فصول و محقق نائینی در این است که صاحب فصول اجماع را فقط در صورت وجود دلیل قطعی حجت می‌داند، در حالی که محقق نائینی مطلق دلیل معتبر (اعم از ظنی و قطعی) را مبنای حجیت اجماع قرار می‌دهد.

تعطیل دروس استاد زارعی سبزواری امروز تعطیل است دوشنبه ۲۴ دی

🌹تعطیل با سلام و عرض تبریک به مناسبت ولادت با سعادت حضرت علی علیه‌السلام و با آرزوی قبولی طاعات و عبادات در ماه رجب و ایام البیض، به اطلاع می‌رساند که دروس استاد زارعی سبزواری امروز دوشنبه ۲۴ دی تعطیل است و ایام البیض نیز کلاس‌ها تعطیل خواهند بود. التماس دعا

بسم الله الرحمن الرحیم “یَرْفَعُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ” (مجادله: ۱۱) اساتید محترم و معزز ، بمناسبت سالگرد مرحوم آیت الله علوی سبزواری رضوان الله تعالی علیه مجلس دعای ندبه فردا ۲۸ ام دی ماه از قرار زیر برگزار می شود: سخنران : ایت الله زارعی سبزواری زمان : جمعه 28 دیماه ساعت 7 صبح مکان : قم ، بنیاد ، بلوار شهید کریمی ، مسجد محمد رسول الله (ص)

🎤 آیت الله زارعی سبزواری 💠 چهارمین سالگرد مرحوم آیت الله علوی سبزواری 📆 تاریخ: ۱۴۰۳/۱۰/۲۸ 🌙 ۱۶ رجب ۱۴۴۶ 🕌 مسجد رسول الله (ص) /قم 🎚 سال تحصیلی ۱۴۰۴ #سخنرانی 🆔 @zareiesabzevari

📸 تصاویر / مراسم چهارمین سالگرد مرحوم آیت الله علوی سبزواری با سخنرانی استاد زارعی سبزواری

📒درس خارج اصول 🗓روز شنبه تاریخ ۱۴۰۳/۱۰/۲۹ استاد زارعی سبزواری قم مدرسه گلپایگانی مدرس ۱۱ ساعت ۸ الی ۹ صبح

📒درس خارج فقه 🗓روز شنبه تاریخ ۱۴۰۳/۱۰/۲۹ استاد زارعی سبزواری قم مدرسه فیضیه مدرس ساحلی ساعت ۹ الی ۱۰ صبح