نقاط قوت شعر رضوی
یک. ارتباط دلی و دیداری بیشتر شاعران و مخاطبان ایرانی با امام رضا (ع) به جهت حضور ایشان در کشور ایران
دو. پیوند دین و میهن
جدا از اینکه مشهد، پایتخت معنوی ایران است، وجود امام رضا (ع) به عنوان ولی نعمت و صاحب و نگهبان این سرزمین، سبب شده آنهایی که چندان ارادتی به ساحت ائمه اطهار علیهم السلام هم ندارند به زیارت ایشان بروند و از خورشید وجودی ایشان، آفتاب بگیرند به ویژه در مناسبت های ملی- میهنی مانند عید نوروز و شب یلدا
سه. حوادث تاریخی مانند قیام مسجد گوهرشاد
بسیاری از انقلاب ها یا ریشه انقلاب ها با نیات معرفتی و مذهبی و توسط مذهبیون معترض شکل گرفته است و محل این قیام ها اغلب، اماکن و بقاع متبرکه بوده است که مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست و در جریان سازی و حرکت بخشی به آحاد جامعه، نقش موثری را ایفا نموده است.
برای مثال شعر محمدحسین ملکیان متخلص به فراز، این سیر و تاثیر تاریخی را با پیوند بر مسائل روز کشور از جمله موضوع جهان اسلام یعنی فلسطین به نمایش گذاشته و مورد تحسین رهبری و مردم قرار گرفته است.
یکایک سر شکست آن روز اما عهد و پیمان نه
غم دین بود در اندیشه ی مردم، غم نان نه
شبی ظلمانی و تاریک حاکم بود بر تهران
به لطف حضرت خورشید اما بر خراسان نه
کبوترهای گوهرشاد بودیم و صدای تیر
پریشان کرد جمع یکدل ما را ، پشیمان نه
سراسر، صحن از فوج کبوترها چنان پر شد
که چندین بار خالی شد خشاب آن روز و میدان نه
یکی فریاد می زد شرمتان باد آی دژخیمان!
به سمت ما بیاندازید تیر، اما به ایوان نه
یکی فریاد سر می داد بر پیکر سری دارم
که آن را می سپارم دست تیغ و بر گریبان نه
برای او که کشتن را صلاح خویش می داند
تفاوت می کند آیا جوان یا پیر؟ چندان نه
دیانت بر سیاست چیره شد، آری جهان فهمید
رضاجان است شاه مردم ایران، رضاخان نه!
کلاه پهلوی هم کم کم افتاد از سر مردم
نرفت اما سر آن ها کلاه زورگویان، نه!
گذشت آن روزها، امروز اما بر همان عهدیم
نخواهد شد ولی اینبار جمع ما پریشان، نه!
به جمهوری اسلامی ایران گفته ایم "آری"
به هرچه غیر جمهوری اسلامی ایران: "نه"
کجا دیدی که یک مظلوم تا این حد قوی باشد
اگرچه قدرت ما می شود تحریم، کتمان نه
دفاع از حرم یعنی قرار جنگ اگر باشد
زمین کارزار ما تلاویو است، تهران نه!
🆔 @Abedi_Aaeini
🆔 @Pelak15
نقاط ضعف شعر رضوی
یک. مشابه سرایی
متاسفانه در سال های اخیر، با افزایش کنگره های شعری رضوی که مزایای خود را نیز دارد کمیت شعر رضوی نیز بالا رفته و گویا بخش عمده ای از شاعران، از روی دست هم می نویسند لذا مضامین و معانی و واژگان تا حد زیادی با همدیگر مشابهت دارد درحالیکه منابع پژوهشی متعددی برای پرداختن به موضوعات دیگر فراهم است.
دو. پرداختن به حرم نه امام رضا (ع)
یکی از آفات شعر رضوی، دور شدن از انوار وجودی امام رضا (ع) و پرداختن به نورپردازی های حرم و نقش و نگار آن است.
سه. درمانگاه کردن حرم نه محل کسب معرفت و توفیق و عافیت
متاسفانه بسیاری از شاعران، امام رضا (ع) را طبیبی حاذق و حرم وی را درمانگاه می بینند و سعی می کنند جلوه شفا را در ظاهر زائرانی که نقص دارند ببینند و به مخاطب القا کنند درحالیکه همه مردم جهان و نیز زائران آن حضرت، از بیماری ها و کمبودهای درونی رنج می برند و شفای آنها در کسب معرفت و اخلاق و ادب و فرهنگ است؛ موضوعی که کمتر شاعری به آن می پردازد مضافا که این حداقل دریافتی ست که یک زائر از امام خود دارد و او فراتر از اینها توانایی و قدرت بخشش دارد.
چهار. عدم سرایش در قالب های جدید شعری مانند نیمایی و سپید
پیش ازین هم نمونه های گفته شد مانند سیدعلی موسوی گرمارودی که با شعر «خط خون» که منظومه بلند عاشورایی است، در قالب سپید بسیار اثرگذار بوده و یا طاهره صفارزاده، «زیارتنامه امام رضا(ع)» را در قالب سپید سروده و یا سیدحسن حسینی آثار عاشورایی بسیاری در قالب سپید دارد که این امر نشان می‌دهد قالب‌های سپید و نیمایی نیز می‌توانند برای واگویی تاریخ اسلام و بزرگان دین مورد بهره‌برداری قرار گیرند
پنج. شعر قابل ترجمه که رهبری هم در دیدار نیمه رمضان ۱۴۰۳ با شاعران بعد از خوانش شعر علی سلیمیان درباره غزه به آن اشاره کردند
اسلام یک دین جهانی است و امام رضا یک شخصیت جهانی است (که داستان شفابخشی های او برای پیروان دیگر ادیان، کوچکترین نشانه آن است) و برای بیان ظرفیت اینها باید از قالب‌های امروزی‌تر و مدرن‌تر ادبی که قابل ترجمه هم هستند، استفاده کرد و جهانیان را با تفکر و جهان‌بینی اسلام آشنا کرد، اگر یک غزل ترجمه شود، شاید بیش از ۵۰ درصد از زیبایی‌های آن از میان برود و نتوان همه این زیبایی‌ها را به اثر ترجمه شده انتقال داد و همچنین کار هر کسی نمی‌تواند باشد که دیوان حافظ را ترجمه کند و اگر دیوان حافظ و مولانا به زبان‌های دیگر ترجمه شود، تبدیل به یک نثر ادبی خواهد شد، اما در قالب‌های نیمایی و سپید، ترجمه اثر بهتر و روان‌تر انجام می‌شود
🆔 @Abedi_Aaeini
🆔 @Pelak15
فرصت های شعر رضوی
یک. پرداختن به مفاهیم و القاب مرتبط با حضرت
علی‌اکبر دهخدا چهار لقب «ثامنُ الْاَئِمه»، «امام غریب»، «سلطان» و «ضامن آهو» را از مشهورترین القاب علی بن موسی الرّضا می‌داند
بنابر آنچه در کتاب‌های شیعه و سنی آمده، القاب امام رضا(ع) به این شرح است:
۱ اَلرِّضا: مورد رضایت همگان(خدا، پیامبر و امامان)
۲ رِئابُ التَّدبیر: پیونده دهنده و اصلاح کننده تدبیر
۳ رَبُّ السَّریر: آقای تخت پادشاهی و امامت
۴ رَضیّ: قانع، دوستدار، ضامن، خشنود
۵ زَکیّ: پاک، با شرافت و دارای مقام برجسته
۶ سِراجُ الله: چراغ خدا (=هدایتگر گمراه و راهنمای سرگردان)
۷ صابر: شکیبا
۸ صادق: راستگو
۹ عالم: عالم آل محمد هم گفته شده است.[۲۵]
۱۰ صدّیق: بسیار راستگو
۱۱ فاضل: دانشمند، فاضل‌ترین و کامل‌ترین انسان در عصر خودش
۱۲ قائم ثامن: هشتمین امام
۱۳ قُرَّةُ عَینِ المُؤمِنین: روشنی چشم مؤمنان؛ مایه زینت و فخر مؤمنان
۱۴ کافِی الْخَلق: کافی برای مردم بر روی زمین
۱۵ کُفْوُ الْمَلَک: همانند فرشته
۱۶ مَکیدُة الْمُلحِدین: باطل‌کننده شبهه‌های ملحدان و کافران
۱۷ نورُ الْهُدی: نور هدایت
۱۸ وَفیّ: وفاکننده به عهد، وفاکننده به امت
۱۹ وَلیّ: سرپرست
دو. اشاره به فرازهایی از زیارت امام رضا (ع) که سراسر توحید و معرفت و شاعرانگی ست
سه. تریبون آستان قدس رضوی و حرم مطهر برای خوانش اشعار برتر
امروزه فضایی فراهم است که شاعران نوجوان و جوان که شعر رضوی صحیح سروده اند می توانند به راحتی در حرم مطهر اجرای شعر داشته باشند درحالیکه در گذشته دربار پادشاهان یا حرم مطهر، شاعران مخصوص به خود را داشت و ملک الشعرایی که پس از یک عمر ارادت به این مقام رسیده بود آنها را مدیریت می کرد و اجازه شعرخوانی برای هر کس فراهم نبود.
البته باید گفت جای خالی برخی از ابیات برتر شاعران معاصر در کتیبه های مناسبتی حرم بسیار پررنگ است و قطعا می توان از این شاه بیت ها در جای جای صحن ها و رواق ها و پرچم ها و کتیبه ها استفاده کرد.
🆔 @Abedi_Aaeini
🆔 @Pelak15
تهدیدهای شعر رضوی
یک. عدم مطالعه تاریخی و روایی در خصوص تولد و زندگی و شهادت امام رضا علیه السلام
شوربختانه بسیاری از شعرا نام مادر امام رضا (ع) را هم نمی دانند درحالیکه ایشان، خود سوژه ای برای شاعرانگی هستند و جایگاه بی نظیر مادر و نقش تربیتی وی در زندگی و شخصیت افراد، موضوعی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت هرچند ائمه طاهرین علیهم السلام بالذات امامند و از ازل تا ابد، معرفت الهی را در سینه دارند
نحوه زندگی امام و ارتباط ایشان با خویشان و مردم و حضورشان در مسجد و پایگاه های اجتماعی زمانه خود، همه و همه مواردی ست که می توان در مورد آنها سخن به میان آورد.
داستان سفر ایشان از مدینه تا مشهد و اتفاقات و تاثیراتی که در مسیر برای ایشان و همراهان و دعوت کنندگان و دیدارکنندگانشان رقم خورد مباحثی ست که بسیار اندک به آنها پرداخته شده است.
داستان حدیث سلسله الذهب و ولیعهدی ایشان، موردی ست که باید بیش از اینها به آن اشاره شود
نحوه شهادت ایشان هم که با سیاست هایی از طرف مأمون (خلیفه عباسی) همراه بود و بطور مشکوکی اتفاق افتاد و بهره برداری های متفاوتی از آن صورت گرفت نیز می تواند موضوع فوق العاده ای برای افزایش درک و بصیرت سیاسی مسلمانان و نحوه برخورد با امام و جریان ضد امام و نخبگان حاضر در صف حق و باطل باشد.
دو. غلوگویی و کوچک انگاری رتبه و شخصیت پیغمبران در مقابل امام رضا (ع)
یکی از مضامین کلیشه ای که کماکان در برخی اشعار، تکرار می شود، نوکر و غلام شمردن انبیای الهی به ویژه پیامبران اولوالعزم در برابر ائمه معصومین علیهم السلام و امام رضا (ع) است که نه تنها زیبایی ندارد بلکه از نظر معرفتی دارای اشکال است.
🆔 @Abedi_Aaeini
🆔 @Pelak15
حال و هوای امشبم در فراق #خادم_الرضا (ع)، #ابراهیم_رئیسی، #سلیمانی_گونه ست
انشالله که همون‌طور که #خانم_رقیه (س) برگشت، (هرچند زجرکش شد و برگشت)، خبر سلامت ایشون هم به ملت ایران برسه
البته که #شهادت هم در این شب عزیز برای این بزرگوار، مزد رسالت و خدمتشون در این آستان و آستان ملت ایران خواهد بود
گمشده
..............
شب میلاد رضا هست و دلم کرببلاست
گم شده یک نفر! از طرز نگاهم پیداست!؟
سینه ام غرق مه و جاده ی چشمم ابری ست
روضه ی دختر ارباب، درونم برپاست
#محمد_عابدی
قم المقدسه
🆔 @Abedi_Aaeini
🆔 @Pelak15