خطای تخمه‌خور #یادداشت #خطاهای_عملی ۱. همچنان که ما در افکارمان دچار اشتباه می‌شویم و علم منطق دانشی است که روش صحیح تفکر را می‌آموزد، ما در رفتارهای روزمره‌مان نیز دچار خطا هستیم و علم اخلاق روش صحیح عمل کردن را به ما می‌آموزد. همچنان که در منطق بخشی به نام مغالطات وجود دارد در اخلاق نیز بخشی مربوط مغالطاتِ عملی وجود دارد(البته تحت این عنوان مطرح نشده است) همچنان که در مغالطۀ فکری گاه افراد آگاهانه مرتکب آن می‌شوند و به قصد فریب از آن استفاده می‌کنند و گاه ناآگاهانه و ناخودگاه مرتکب می‌شود در مغالطات عملی نیز همینطور است. با شناخت مغالطات عملی هم جلوی خطاهای ناخودآگاه خود را می‌توانید بگیرید و هم جلوی فریب عملی دیگران را. سعی می‌کنم در اینجا در ضمن یادداشتهایی چند وقت یکبار به یکی از این خطاها یا مغالطات عملی بپردازم. برای یافتن آنها می‌توانید هشتگ #خطاهای_عملی را پیگیری کنید. ۲. یکی از خطاهای رایج ما در زندگی #خطای_تخمه‌خور است. برخی رفتارها در زندگی دو خصوصیت دارند؛ اول اینکه هزینه کم و لذّت ترغیب کننده‌ای دارند، دوم اینکه در کنار این خصوصیت مداومت بر آنها و از حد گذراندن آنها ضرر بزرگی را به دنبال دارد. به عنوان مثال تخمه خوردن؛ هزینه کم اما لذت ترغیب کننده دارد. وقتی در جلوی فرد قرار می‌گیرد، خوردن اولی ترغیب کنندۀ به بعدی می‌شود و بعدی بعدی را و همینطور تا آخر ظرف تخمه‌ها تمام می‌شود. معمول کسانی که عادت به خوردن تخمه در زمان طولانی دارند دچار چربی و اضافه وزن می‌شوند. برخی عادات و علاقه‌های ما اگر کنترل نشوند، ما دچار خطای تخمه‌خور می‌شویم. ۳. یکی از مصادیق دینی این خطای عملی #اصرار_بر_گناه_صغیره است. آموزه‌های دینی با کبیره خواندن این اصرار سعی در جلوگیری از این خطا کرده‌اند. شیطان از این خطا کمک گرفته و انسان را به مهلکه می‌برد. خدا هم این حیله شیطان را اینگونه بیان می‌کند: "يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ؛ اى مردم، از آنچه در زمين است حلال و پاكيزه را بخوريد، و از گامهاى شيطان پيروى مكنيد كه او دشمن آشكار شماست."(بقره:۱۶۸) شیطان گام به گام و به صورتی نامحسوس به مهلکه می‌برد. جالب این است خطابِ خدا به مردم است و نه صرفاً مؤمنان! شاید دلیلش عمومی بودن این خطا است و نه فقط مؤمنان. ۴. راهکار اخلاق به صورت‌های مختلف است که اینجا سه صورت را بیان می‌کنم؛ اول اینکه تخمه را دور کن. یعنی عوامل بیرونی را هدایت کن بگونه‌ای که مسیرت به تکرار عمل نیفتد. اگر هر وقت از کوچه معشوقه می‌گذری و سرت می‌شکند، خب از کوچه معشوقه گذر نکن. موقعیت را تغییر بده آنچنان که موقعیت‌گرایان می‌گویند. دوم اینکه رفتار را تصحیح کن با توجه به مفاسدی که در این خطاست یا وظایفی که داری. حواست را از لذت ترغیب کننده پرت کن. مشغول کار دیگر شو. به گفته خدا عمل کن: "فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ؛پس هنگامی که از کار مهمّی فارغ می‌شوی به مهم دیگری پرداز"(شرح:۷) مشغولیت به کارِ مهم ما را غافل از غیرش می‌کند. سوم درونت را تغییر بده. خودنگهدار و خویشتن‌دار باش. فضیلتِ اخلاقیِ تقوا (مواظبت از خود) را پیدا کن. این راه ریشه‌ای‌ترین راه‌حل است. در فرسته‌ای جداگانه مفصل به این راه‌حل خواهم پرداخت. 🖋سیدمحمدباقر میرصانع 🆔️کانال آسمان دیگر