🔰نگاشته‌های نخستین رجالی که مصدر و منبعِ شناسایی راویان هستند، شش کتاب‌اند:
#فهرست_شیخ طوسی،
#فهرست_نجاشی (که در رویکرد رایج [فعلی] از آن به #رجال_نجاشی تعبیر می‌شود)،
#رجال_شیخ طوسی،
#رجال_برقی،
#رجال_ابن‌غضائری
و #رجال_کشّی.
روش‌ها و شرح وظایف هریک از این کتاب‌ها با دیگری متفاوت است
[و از این رو ، به این شش کتاب «اصول اولیه» رجال می‌گویند. و دسته‌هاى ديگر بر پايه اصول اوليه نگاشته شده و «اصول ثانويه» ناميده می‌شوند]
نگاشته‌های نخستین رجالی [یعنی اصول اولیه رجال] را می‌توان بر پایۀ نگارشی به چهار گونه بخش‌بندی کرد:
۱. #فهرست_نگاری : یعنی نمایاندن راویان صاحب اثر و شناساندن کتاب‌های راویان [که] #فهرست_شیخ و #فهرست_نجاشی در این گروه جای دارند
۲. #طبقات_نگاری : یعنی برشماری راویان و یاد کرد طبقه و شناساندن تقریبی عصر فعالیت حدیث راویان [که] #رجال_شیخ و #رجال_برقی [از این دسته می‌باشند]
۳. نگارش بر پایۀ #جرح_و_تعدیل : بیان وثاقت یا ضعف راویان است که #رجال_ابن‌غضائری بر این رویکرد است
۴. #پراکنده_نگاری : #رجال_کشّی [اختیار معرفة الرجال]، چنین رویکردی دارد
در ادامه ، هر یک از این کتاب‌ها را می‌شناسیم.
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
[اما قبل از ورود به شناسایی اصول اولیه رجال ، چندی از #چالش‌های_پیش‌روی_حدیث در دوران معاصر را که] می‌توان مهمترین این سختی‌ها و موانع در #اعتبارسنجی_حدیث را این گونه بر شمرد:
۱.وجود پُرشمار راویان متهم به ضعف، کذب، وضع و جعل در میراث حدیث شیعه
#سهل‌بن_زیادالآدمی ⬅ وی در سند ۲۵۶۷ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈الرجال؛ للنجاشی‌ش۴۹ ، لابن‌غضائری‌ش۶۵
#محمدبن_سنان ⬅ وی در سند ۹۷۵ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈الرجال؛ للنجاشی‌ش۸۸۸ ، لابن‌غضائری‌ش۱۳۰ . الفهرست؛ للشیخ‌ش۶۲۰
#محمدبن_علی‌ابوسُمَینه ⬅ وی در سند ۳۸۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈الرجال؛ للنجاشی‌ش۸۹۴ ، لابن‌غضائری‌ش۱۳۴
#داودبن_کثیرالرِقّی ⬅ وی در سند ۸۸ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈الرجال؛ للنجاشی‌ش۴۱۰ ٬ لابن‌غضائری‌ش۴۶
#جعفربن_محمدبن_مالك‌الفزاری ⬅ وی در سند ۵۵ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈الرجال؛ للنجاشی‌ش۳۱۳ ، لابن‌غضائری‌ش۲۷
[توصیفاتی که در میراث حدیثی شیعه از ترجمهٔ اسامی مذکوره در نخستین منابع رجالی شیعه شده، همه بر #تضعیف آنها است]
🔰کمترین پیامد این واقعیت👈وارد آمدن شبهات فراوانی بر پیکرۀ بنیادی‌ترین معارف شیعه چون علم غیب امام ، توان تصرف امام در تکوین و موضوعاتی شبیه این.
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
۲.وجود راویان فاسدالمذهب در میراث حدیث شیعه
#احمدبن_محمدبن_عید_ابن‌عُقده ⬅وی زیدی جارودی است و در سند ۷۵ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 نجاشی ش۲۳۳ و شیخ ش۸۶ فهرست[شان] ، او را توثیق کرده‌اند
#زیادبن_المنذر ⬅وی زیدی است و در سند ۱۰۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 نجاشی ش۴۴۸ ، شیخ ش۳۰۳ فهرست[شان] و ش۱۴۰۹ رجالش و ابن غضائری ش۵۱ ، توصیف او را تصریح نکرده‌اند ، أمّا در دو گزارش از رجال کشّی ش۴۱۳ و۴۱۴ ، از زبان امام باقر و امام صادق علیهماالسلام مذمت شده
#الحسن‌بن_علی‌بن_فضّال ⬅(گرچه بر پایۀ گزارش نجاشی وی از عبدالله افطح آخر عمر روی گرداننده است) ولی بعنوان یک راویِ فطحی پُرکار شناخته می‌شود، وی در سند ۱۶۴۷ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 نجاشی در ش۷۲ او را فراوان ستوده ، شیخ ش۱۶۴ فهرست او را توثیق کرده
#علی‌بن_الحسن‌بن_علی‌بن_فضّال ⬅وی فَطَحی است و در سند ۱۲۴۲ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 نجاشی ش۶۷۶، و شیخ ش۳۹۲ فهرست او را توثیق کرده‌اند
#احمدبن_الحسن‌بن_علی_فضّال ⬅وی فحطی است و در سند ۵۶۳ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#عماربن_موسی_الساباطی ⬅وی فطحی است و در سند ۵۳۵ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#علی‌بن_اسباط‌بن_سالم ⬅وی فطحی است و در سند ۴۱۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#الحسن‌بن_محمدبن_سماعه ⬅وی واقفی است و در سند ۱۱۴۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#حمیدبن_زیاد_الکوفی ⬅وی واقفی است و در سند ۶۴۷ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#القاسم‌بن_محمد_الجوهری ⬅وی واقفی است و در سند ۲۸۷ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#عبدالله‌بن_جبلة_الکنانی ⬅وی واقفی است و در سند ۲۸۷روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#حنان‌بن_سدیر_الصّیرفی ⬅وی واقفی است و در سند ۲۱۴ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#درست‌بن_ابی‌منصور ⬅وی واقفی است و در سند ۱۴۴ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#جعفربن_محمد_سماعه ⬅وی واقفی است و در سند ۱۰۸ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#احمدبن_الحسن‌بن_اسماعیل_المیثمی ⬅وی واقفی است و در سند ۱۰۵ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#الحسین‌بن_هاشم_ابی‌سعید_المُکاری ⬅وی واقفی است و در سند ۴۱ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#طلحةبن_زید_الشامی ⬅وی عامی است و در سند ۱۷۲ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#حفص‌بن_غیاث_النخعی ⬅وی عامی است و در سند ۱۰۴ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈 ...
#الحسین‌بن_علوان_الکلبی ⬅وی عامی است و در سند ۹۰ روایت از کتب اربعه قرار دارد👈...
و راویان دیگری از این دست.
🔰اگرچه راویان فاسدالمذهب را می‌توان در زیر گروه راویان ثقه یا ضعیف تعریف کرد ولی برخی از اندیشمندان امامی به گاه تعامل با روایات راویان ثقه، میان صحیح‌المذهب و جز آن، فرق می‌گذارند، برای نمونه، #محقق_حلی در کتاب المعتبر فی شرح المختصر -ج۱، ص۲۰۸- حدیث را به دلیل وجود علی‌بن حسن‌بن فضّال در سند آن، ضعیف می‌خوانَد❗️؛ بدین دلیل که او فطحی است. و #محمدبن_ادریس‌حلی در السرائر الحاوی -ج۱، ص۴۹۵- ، حسن‌بن علی‌بن فضال را به دلیل فطحی بودن ، کافر و ملعون خوانده است❗️.
این در حالی است که نجاشی وی را این گونه می‌ستاید: 👈کان فقیهَ أصحابنا بالکوفة و وجهَهم و ثقتَهم و عارفَهم الحدیث و المسموع قوله فیه. سمع منه شیئاً کثیراً و لم یعثر له علی زلة فیه و لا ما یشینه
و شیخ طوسی، ابن‌فضال را این چنین شناسانده: 👈روی عن الرضا علیه‌السلام و کان خصّیصاً به، جلیلَ القدر، عظیمَ المنزلة، زاهداً ورعاً ثقةً فی الحدیث و فی روایاته.
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
@Elal_alhadith .mp3
3.57M
#سوال #جواب
🔰منظور از اعتبارسنجی چیست؟ آیا منظور حضرتعالی هرمنوتیک می‌باشد؟
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
اعتبار کتاب کافی در... ج1.mp3
21.12M
#اعتبار_کتاب_کافی_در_آوردگاه_توثیق_و_اسناد
استاد حسینی شیرازی
جلسه اول
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
اعتبار کتاب کافی در... ج2.mp3
15.81M
#اعتبار_کتاب_کافی_در_آوردگاه_توثیق_و_اسناد
استاد حسینی شیرازی
جلسه دوم
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
۳.کمی داده‌های تأثیر گذار در شناخت راویان پر تکرار
#ابراهیم‌بن_هاشم_القمی ⬅وی در سند ۷۳۹۲ روایت از کتب اربعه قرار دارد (از سویی شاگرد محمدبن أبی‌عُمیر ، حمّادبن عیسی ، حسن‌بن محبوب ، احمدبن محمدبن ابی‌نصر بزنطی ، صفوان‌بن یحیی و جز این‌هاست ، و از سویی استاد علی‌بن ابراهیم‌بن هاشم ، محمدبن حسن صفّار ، محمدبن احمد ، یحیی‌بن عمران اشعری ، علی‌بن حسن‌بن علی‌بن فضّال و جز این‌هاست) 👈 توصیف نشده❗️❗️
#محمدبن_اسماعیل_البُنْدُقی (بندفر) النیسابوری ⬅وی در سند ۸۳۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد (از طرفی شاگرد فضل‌بن شاذان است و از سویی استاد محمدبن یعقوب کلینی است) 👈 فقط شیخ در رجالش از او تنها نام برده است❗️
#احمدبن_محمدبن_حسن‌بن_ولید ⬅وی در سند ۵۸۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد (از یک سو شاگرد پدر خود و از دیگر سو استاد شیخ مفید است) 👈 نام او در هیچ یک از کتاب‌های رجالی، حتی شماره هم نشده است❗️❗️
#الحسین‌بن_الحسن‌بن_ابان ⬅وی در سند ۲۴۶ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈 در رجال شیخ، تنها شماره شده بی‌آنکه توصیف شود❗️
#اسماعیل‌بن_مَرّار ⬅وی در سند ۲۲۲ روایت از کتب اربعه قرار دارد (از طرفی شاگرد یونس‌بن عبدالرحمن است و از طرفی استاد ابراهیم‌بن هاشم) 👈 تنها در رجال شیخ یاد شده است، بی‌آنکه توصیف شود❗️
#حسن‌بن_زیاد_الصیقل ⬅وی در سند ۱۲۷ روایت از کتب اربعه قرار دارد 👈 تنها در رجال شیخ یاد شده، بی‌آنکه توصیف شود❗️
#احمدبن_محمدبن_یحیی_العطار ⬅وی در سند ۸۳ روایت از کتب اربعه قرار دارد (از طرفی شاگرد پدر خود، و از سویی استاد حسین‌بن عبیدالله الغضائری) 👈 تنها در دو شماره از رجال شیخ ترجمه شده، بی‌آنکه توصیف شود❗️
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
دانش رجال.pdf
612.3K
#تقریر_مباحث
#دانش_رجال (حدیث‌شناسی شیعه و مبانی دانش تدوین حدیث)
خلاصه‌ای از ۱۲ جلسه ، از مباحث #اعتبارسنجی_احادیث_شیعه
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
۴.فراوانی نقل راویان ثقه از راویان ضعیف
در ترجمۀ برخی راویان در نگاشته‌های رجالی، گویی با گونه‌ای تعارض و تهافت رویاروییم❗️راوی با آنکه توثیق شده، به فراوانیِ روایت از ضعفا نیز وصف شده است❗️
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #حسن‌بن_محمدبن_جمهور ، ش۱۴۴
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #أحمدبن_محمدبن_جعفر_الصولی ، ش۲۰۲
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #علی‌بن_حاتم_القزوینی ، ش۶۶۸
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #أحمدبن_یحیی‌بن_عمران_الأشعری ، ش۹۳۹
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #محمدبن_مسعود_العیّاشی ، ش۹۴۴
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #محمدبن_عمربن_عبدالعزیز_الکشّی ، ش۱۰۱۸
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #محمدبن_جعفر_الأسدی_الکوفی ، ش۱۰۲۰
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #نصربن_مزاحم_المنقری ، ش۱۱۴۸
بنگرید به: الرجال للنجاشی، مدخل #أحمدبن_محمدبن_خالد_برقی ، ش۱۸۲ ⬅ کان ثقةً في نفسه، 👈يروي عن الضعفاء و اعتمد المراسيل
بنگرید به: الفهرست للطوسی، مدخل #أحمدبن_محمدبن_خالد_برقی ، ش۶۵ ⬅كان ثقة في نفسه، 👈غير أنه أكثرَ الروايةَ عن الضعفاء و اعتمد المراسيل
و گفته‌های دیگری از این دست.
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
۵.ناهمسانی روش‌های #اعتبارسنجی_احادیث_شیعه
🔰روشی که در اعتبارسنجی احادیث 👈از قرن هشتم و در #حوزه_حدیثی_حلّه پدیدار شد، با روش پیشینیان [متقدّمین رجال] سراسر متفاوت است؛ روشی که برون داد [و خروجی] آن، بخش‌بندی چهارگانۀ احادیث به صحیح، حسن، موثّق و ضعیف است👉 (بنگرید به: حلّی، منتهی المطلب، ص۹ و۱۰)
و همین الگو امروزه بر حوزه‌های حدیثی شیعه حاکم است. ⁉‼
🔴پرسش این است که کدام عامل یا عوامل سبب بروز این روش نوظهور در #اعتبارسنجی شد❓ ویژگی‌های روش پیشینیان چه بوده است❓ آیا مقصود پیشینیان از وثاقت و ضعف، همان است که پسینیان [متأخرین رجال] دریافته‌اند❓
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
احادیث طبی و استاد حسینی شیرازی .mp3
1.87M
♨️ دیدگاه استاد سیدعلیرضا حسینی شیرازی در خصوص احادیث طبی
🆔 @Elal_alhadith
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
🔰میان راویان یک سند، ارتباط و پیوستگی [باید] باشد، بسا می‌شود که نادیده گرفتن طبقۀ راویان و پیوند استاد و شاگردیِ میان ایشان، موجب نشناختن اختلال واقع در سند و افتادن برخی واسطه‌ها میان راویان شده و در ارزش‌گذاری بر سند روایت، تأثیر می‌گذارد
این حدیث و سند آن در تهذیب الاحکام، نمونه خوبی است:
أحمدبن محمد، عن أحمدبن عمر الحلبی، عن أبان‌بن تغلب، قال: «دخلت علی أبی‌عبدالله علیه‌السلام و هو یصلی، فعددْت له فی الرکوع و السجود ستّینَ تسبیحة»ً (ج۲، ص۲۹۹)
مرحوم #مقدس_اردبیلی و [مرحوم] #صاحب_مدارک ، بر پایه سند این حدیث در تهذیب الأحکام، آن را «#صحیحه» دانسته‌اند.
#اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج۲، ص۲۵۸ ⬅️ [... و لما روی فی #الصحیح عن ابن‌تغلب (فی زیادات التهذیب) قال دخلت عن أبی‌عبدالله علیه‌السلام و هو یصلی ...] .
#عاملی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج۳، ص۳۹۷ ⬅️ [... مع أن الشیخ -رحمة الله- روی فی #صحیح، عن أبان‌بن تغلب قال: دخلت علی أبی‌عبدالله علیه‌السلام و هو یصلی ... ] .
حال آنکه میان أحمدبن عمر الحلبی، پیوند استادی و شاگردی نبوده و بر پایۀ جست‌وجوی به عمل آمده، أحمدبن محمد، در سند پیش رو، امکان روایت مستقیم از أحمدبن عمر الحلبی را نداشته است. به احتمال بسیار زیاد، واسطۀ میان این دو راوی، حسن‌بن علی‌بن فضّال است که به دلیل فطحی بودنش، درجۀ اعتبار سند حدیث، از #صحیح به #موثق کاهش می‌یابد.
نیز میان أحمدبن عمر الحلبی که از راویان طبقۀ اصحاب امام رضا علیه‌السلام است 👈(بنگرید نجاشی، الرجال ، ش ۲۴۵) و أبان‌بن تغلب که در زمان امام صادق علیه‌السلام درگذشته است 👈(بنگرید به نجاشی، الرجال، ش۷ و طوسی، الفهرست، ش۶۱)، پدر أحمدبن عمر الحلبی واسطه است.
شاهد بر درستی این گفته، این حدیث و سند آن در کافی کلینی است:
الحسین‌بن محمد، عن عبدالله‌بن عامر، عن علی‌بن مهزیار، عن ابن‌فضّال، عن أحمدبن عمر الحلبی، عن أبیه، عن أبان‌بن تغلب، قال «دخلت علی أبی‌عبدالله علیه‌السلام و هو یصلی، فعددت له فی الرکوع و السجود ستین تسبیحة» (ج۶، ص۱۹۲)
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
🔰عنوان راویِ واقع در سند، #محرّف از عنوانی دیگر نباشد
توضیح آن که گاهی بر اثر تحریف، نام یک راوی به نام راوی دیگری تبدیل می‌شود. این #تحریف خود دو صورت دارد:
1⃣گاهی اسم تحریف شده، از قضا با نام راوی دیگری که دارای مصداقی عینی و واقعی است، اشتباه می‌شود؛ برای نمونه سند زیر را بنگرید: محمدبن یحیی، عن 👈أحمدبن محمد👉، عن احمدبن الحسن، عن عمروبن سعید... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۳ ، ص۱۵۹)
در این سند، عنوان راوی #أحمدبن_محمد، یک عنوان تحریفی و محرَّف از #محمدبن_أحمد است. عنوان تحریفی، یعنی #أحمدبن_محمد ، از قضا دارای مصداقی عینی و خارجی است. (برای آگاهی از پاره‌ای توضیحات تفصیلی در این باره بنگرید به: الکافی ط-دارالحدیث، ج۵، ص۴۱۸، پانوشت۶[الظاهر وقوع التقدیم و التأخیر فی العنوان، و الصواب «محمدبن احمد»؛ فقد روی المصنف عن محمدبن یحیی، عن محمدبن احمد، عن احمدبن الحسن [بن عليّ] في عدد من الأسناد. و لم یثبت توسّط أحمدبن محمد بین محمدبن یحیی و احمدبن الحسن فی هذا الطریق المنتهی الی عماربن موسی. راجع: معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۴۳۷_۴۳۸، و یوید ذلك أنّ الخبر رواه الشیخ الطوسی فی التهذیب، ج۱، ص۳۴۰، ح۹۹۷])
2⃣گاهی نیز اسم #تحریف شده، با نام راوی دیگری که دارای مصداق عینی و خارجی باشد، تشابه ندارد و از این رو اسم تحریف شده، مصداق واقعی و عینی نمی‌بابد؛ برای نمونه بنگرید: ⬅️أحمدبن محمد العاصمیّ عن 👈علی‌بن الحسن‌بن فضّال👉 عن علی‌بن أسباط ... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۵،ص۳۹۱)
⬅️أحمدبن محمد العاصمیّ عن 👈علی‌بن الحسن التَّیْمِيِّ👉 عن علی‌بن أسباط ... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۵، ص۳۱۸)
⬅️أحمدبن محمد العاصمي عن 👈علی‌بن الحسن👉 عن علی‌بن أسباط ... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۶، ص۴۷)
⬅️أحمدبن محمد العاصمي عن 👈علی‌بن الحسن التیملی👉 عن علی‌بن أسباط ... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۶، ص۶)
⬅️أحمدبن محمد العاصمي عن 👈علی‌بن الحسن السلمي👉 عن علی‌بن أسباط ... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۴، ص۴۶۵)
⬅️أحمدبن محمد العاصمي عن 👈علی‌بن الحسن المیثمی👉 عن علي‌بن أسباط ... (الکافی ط-الإسلامیه، ج۷، ص۳۷۴)
در تمامی این اسناد، راوی دوم که از #أحمدبن_محمد_العاصمی از او روایت می‌کند، همان #علی‌بن_الحسن‌بن_فضّال است
در چهار سند نخست، عنوان راوی دوم، عنوانی واقعی و حقیقی است، ولی در دو سند آخر، این عنوان، عنوانی تحریفی است و دارای مصداق عینی و خارجی نیست، یعنی عناوین ِ«علي‌بن الحسن السُّلَمِي» و «علی‌بن الحسن المیثمي»؛ بلکه [عنوان] درست «علی‌بن الحسن التَّیْمُلِي» است (برای آگاهی از پاره‌ای توضیحات تفصیلی در این باره بنگرید به: الکافی ط-دارالحدیث، ج9، ص۳۶، پانوشت۷ [⬅️... و الصواب ما أثبتناه و علي‌بن الحسن التیمُلي هو عليّ‌بن الحسن‌بن فضّال. روی عنه أحمدبن محمد العاصمي في عدّة من الأسناد. لاحظ ما قدّمناه فی الکافي، ذیل ح۲۳۳۳]
و بنگرید به: الکافی ط-دارالحدیث، ج۱۴، ص۵۴۴، پانوشت۱۲[⬅️... و تقدّم غیر مرّة أنّ أحمدبن محمد العاصميّ یروی عن علي‌بن الحسن‌بن فضّال الذی یلقّب في بعض الأسناد بالتیمي أو التیمّلي و کلاهما صحیح. لاحظ ما قدّمناه الکافی ط-دارالحدیث، ذیل ح۲۳۳۳])
[حضرت استاد #حسینی_شیرازی ، در ذیل تعلیقه ، بر حدیث ۲۳۳۳ که الکافی ط-دارالحدیث، ج۳، ص۶۲۳، می‌باشد ، می‌فرمایند: در برخی نسخ و حاشیه «علی‌بن الحسن المیثمی» آمده است. و هو سهو؛ فإنّ علي‌بن الحسن الراوي عن محمدبن عبدالله بن زراه، هو علی‌بن الحسن‌بن فضال و هو یلقّب في اسناده تارة بالتیمي و أخری بالتیمُلي؛ لأنهم من موالي تیم اللّه، کما ورد في ترجمة أبیه. راجع: رجال النجاشی، ص۳۴، الرقم۷۲؛ رجال البرقی، ص۵۴؛ الفهرست للطوسی، ص۱۲۳، الرقم۱۶۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۳۴۵، الرقم۸۰۱۶، و ص۳۴۶، الرقم۸۰۱۷ و ص۵۶۶؛ الأنساب للسمعانی، ج۱، ص۴۹۷_۴۹۸
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
کلینی و حوزۂ حدیثی قم.pdf
420.4K
#کلینی_و_حوزۂ_حدیثی_قم
#چکیده [مقاله]
برخی پژوهشگران معاصر معتقدند کتاب کافی در بغداد و متأثر از فضای عقل‌گرای آنجا تدوین شده است. هر چند استفاده از منابع حوزۀ حدیثی قم در تدوین کافی برای این پژوهشگران قابل انکار نیست، با توجه به فقدان اطلاعات این احتمال را نیز مطرح می‌کنند که کلینی به قم نیامده و احادیث این حوزه را به صورت وجاده از کتب اساتید قم اخذ کرده است. پژوهش حاضر در پی ارائۀ قراینی بر حضور کلینی در حوزۀ حدیثی قم است. بررسی روش قدما در انتقال حدیث و یافتن روش کلینی در تدوین کافی نشان می‌دهد کتاب کافی براساس رویکرد رایج در حوزه‌های حدیثی شیعه یعنی سماع، قرائت و اجازه تدوین شده است. رویکرد کلینی در نشر کافی نیز مؤید همین مطلب است. نقل حدیث از کلینی توسط اهالی قم نیز با توجه به دوره‌های زمانی حیات ایشان قرینه‌هایی بر حضور کلینی در قم است.
#واژه‌های_کلیدی:
کلینی، کافی، حوزۀ حدیثی قم، حوزۀ حدیثی بغداد، روش اخذ حدیث.
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
🔰عنوان راویِ واقع در سند ، با عنوان راوی دیگر #مشترک نباشد
توضیح آنکه در بسیاری موارد، یک نام و عنوان ویژه، مصادیق چندی در میان راویان دارد. برای نمونه، راویان چندی با نام #أحمدبن_محمد یا #محمدبن_یحیی در سند روایات وجود دارند:
أحمدبن محمد #ابن‌عیسی_الأشعری، أحمدبن محمد #ابن‌خالد_برقی، أحمدبن محمد #ابن‌ابی‌نصر_بزنطی و جز اینان؛
یا محمدبن یحیی #العطار، محمدبن یحیی #الخزاز، محمدبن یحیی #الخثعمی و جز اینان.
در مواردی از این دست، اگر در سلسلهٔ سند، ویژگی‌های نسب شناختی راویان (ابن‌عیسی الأشعری، ابن‌خالد برقی و ابن‌ابی‌نصر بَزَنطِی یا العطّار، الخَزّاز و الخَثعَمی) یاد نشود، احتمال خلط بین مصادیق، وجود خواهد داشت.
برای آنکه کمی محسوس‌تر سخن گفته باشیم، نمونه‌ای شاهد می‌آوریم👈 به این روایت و سند آن توجه کنید:
علی‌بن ابراهیم، عن أبیه، عن ابن‌أبی‌نجران، عن عاصم‌بن حُمَیْد، عن #محمدبن_قیس، عن أبی‌جعفر علیه‌السلام قال: «قَضَی أمیرُالمؤمنین علیه‌السلام في رجل أَوْصَی لآخَرَ و المُوصَی له غائِبٌ فتُوُفِّيَ الذی أُوصِيَ له قَبْلَ المُوصِي، قال: الوصیّة لوارث الذی أُوْصِيَ له قال: و من أَوْصَی لأحد شاهداً کان أو غائباً فتُوُفِّيَ المُوصَی له قبْل المُوصِي، فالوصیّة لوارث الذی أُوصي له إلاّ أنْ یرجع في وصیّته قبل موته» (الکافی دارالحدیث، ج۱۳، صص۳۴۴-۳۴۵)
با رجوع به نگاشته‌های رجالی معلوم می‌شود که دست کم 👈 ۹ راوی به نام #محمدبن_قیس، شماره شده‌اند: محمّدبن قیس #أبوأحمد_الأسدی ، محمّدبن قیس‌بن #ابورَهم_الأشعری ، محمّدبن قیس #أبوعبداللّه_البَجَلی ، محمّدبن قیس #أبوعبداللّه_الأسدی ، محمّدبن قیس #أبونصر_الأسدی ، محمّدبن قیس #ابوقدامة و راویان دیگری با این نام. از میان این راویان، برخی ثقة، بعضی ضعیف، گروهی ممدوح و دسته‌ای نیز مجهول‌اند.
مرحوم شهید ثانی در مسالك الأفهام، پس از یاد کرد این روایت، بی‌آن که به رفع #اشتراک از عنوان #محمدبن_قیس بپردازد، این روایت را ضعیف می‌داند و می‌گوید: و هذه الروایة نصٌّ فی الباب لو تمَّ سندُها، إذ لایخفی أنّ #محمدبن_قیس الذی یروی عن الباقر علیه‌السلام #مشتركٌ بین الثقة و الضعیف و غیرهما، فکیف تُجعَل روایتُه مستند الحکم؟ إلّا أن یدّعوا جبرَها بالشهرة علی ما هو المشهور بینهم فی ذلك؛ و فیه ما فیه. (ج۶، ص۱۲۸)
⬅️ حال آن که اگر به طبقۀ این مجموعه از راویان که هر یک می‌تواند مصداق عنوان #محمدبن_قیس قرار گیرد، و آگاهانیدنی‌های راه یافته به یاد کرد آنان توجه شود، آشکار خواهد شد که تنها #محمدبن_قیس_أبوعبدالله_البَجَلی است که شیخ و استاد #عاصم‌بن_حمید است.(بنگرید به: نجاشی، الرجال، ش ۸۸۱)
پس با نظر داشت طبقۀ راوی و نیز شاگردان و مشایخ او، می‌توان از میان این ۹ راوی، مصداق آن را به درستی نمایان ساخت.
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
🔰در بسیاری موارد، یک راوی خاص، دارای عناوین یا القاب متفاوتی است (برای نمونه، #أبی‌عمیر در کتب حدیثی و روایی، دارای عناوین مختلفی است، از جمله 👈 محمدبن ابی‌عمیر، محمدبن زیاد، محمدبن زیادبن عیسی، محمدبن أبی‌عمیر زیاد، محمدبن زیاد بَیّاع السّابُری، أبوأحمد الأزدِی، محمدبن أبی‌عمیر الأزدِی، محمدبن أبی‌عمیر البزاز و نام‌های دیگر) و در برخی از نگاشته‌های روایی و رجالی، یکی از این عناوین، بیشتر از عناوین دیگر، به کار می‌رود.
یکی از علل مهم کاربست یک عنوان خاص، مربوط به سلیقۀ تعبیری راوی از مشایخ خویش که عنوان از آن به واژگان تعبیری یاد کرد؛ برای نمونه، عادت #محمدبن_أحمدبن_یحیی بیشتر آن است که از مشایخ خود با کنیه یا لقب نام ببرد؛ مثلا از استاد خود با نام #ابواسحاق یاد می‌کند نه #ابراهیم‌بن_هاشم (این رابطه، یعنی محمدبن أحمدبن یحیی، عن أبی‌إسحاق در تهذیب، الاستبصار و وسائل الشیعه، ۵۷ بار تکرار شده است). در مقابل، خوی #سعدبن_عبدالله آن است که از مشایخش با عناوین کامل یاد می‌کند نه لقب یا کنیه؛ مثلا از استاد خود با نام #أحمدبن_محمدبن_عیسی تعبیر می‌کند نه #ابوجعفر (این رابطه، یعنی سعدبن عبدالله عن أحمدبن محمدبن عیسی در کتب اربعه و وسائل الشیعه، ۲۹۹ بار تکرار شده است).
⬅️ حال اگر ما از عناوین متعدد راوی مورد نظر بی‌خبر باشیم، چه بسا او را فردی مجهول انگار کنیم؛ در صورتی که راوی یاد شده نه تنها مجهول نیست، بلکه به وثاقت و بلندای مقام شناخته شده است؛ برای نمونه اگر بدانیم #ابوعلی_البَجَلی، همان #الحسن‌بن_محبوب است ، دیگر او را یک به هنگام برخورد با نام او، دچار حیرت نخواهیم شد و او را یک راوی مجهول نمی‌پنداریم (وی بنابر قولی از اصحاب اجماع شمرده شده است. تنها در کتب اربعه، نام او در بیش از ۱۶۰۰ سند یافت می‌شود. شیخ طوسی به گاه یاد کرد از وی چنین می‌گوید: ثقة، روی عن أبی‌الحسن الرضا علیه‌السلام و روی عن ستین رجلا من أصحاب أبی‌عبدالله علیه‌السلام و کان یعدّ فی الأرکان الأربعة فی عصره (بنگرید به: رجال الکشّی، ش۱۰۵۰۳ ؛الفهرست الطوسی، ش۱۶۲)
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث
۶.در اختیار نداشتن ابزارها و پیش نیازهای تعامل با روایات
✅ بسا شاهدیم که فقیه در فقه‌الحدیث، بسیار عمیق استدلال ورزی می‌کند؛ ولی به گاه رویارویی با اسناد، گویی از کاربست تمام ابزارها و پیش نیازهای تعامل با اسناد خبری نیست؛ از این رو چه بسیار که داوری‌اش دربارۂ حدیث با درستی همراه نیست❗️ می‌توان #ابزارها و #پیش‌نیازهای_تعامل با روایات را این گونه بر شمرد:
یکم: سلامت ارتباط میان راویان در سلسلۀ سند ( #پیوستگی_سند )
دوم: سلامت عنوان یا شناسایی تحریف در عنوان و سپس شناخت عنوان صحیح ( #تحریف )
سوم: هویت شناسی راویان یا تعیین و شناخت مصداق عنوان مشترک ( #اشتراک )
چهارم: شناسایی نام‌های گوناگون یک راوی ( #ترادف )
پنجم: وجود داده‌های کافی دربارۂ توثیق و تضعیف راویان: یعنی گرچه دسترسی به چنین دادهایی دربارۂ تمام راویان شدنی نیست، ولی دست کم پیرامون بیشترین شان، داده‌های رجالی، بسنده باشد ( #داده‌های_کافی )
👇👇👇👇👇
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
[برای روشن‌تر شدن و واضح‌تر شدن مورد پنچم (در مطلب بالایی👆) که بعبارة أخریِ آن، می‌باشد، به این شواهد دقت کنید.
در حالی که] واقعیت دیگری که در برقراری تعامل با کتاب‌های رجالی مواجهیم #کمبود_اطلاعات است.
یعنی نمونه‌های فراوانی در کتب حدیثی داریم که راوی در میراث حدیثی شیعه دارای روایات فراوانی است، ولی در کتب رجالی اطلاعاتی از او در دست نیست. مثال:
1⃣ #احمدبن_محمدبن_حسن‌بن_ولید، استاد حدیث #شیخ_مفید است و شیخ مفید ریزه‌خوار حدیثی ایشان است و استاد حدیثیِ وی[احمدبن محمدبن حسن بن ولید]، #محمدبن_حسن‌بن_احمدبن_ولید است
محمدبن حسن‌بن احمدبن ولید، استاد #شیخ_صدوق است و قوام علمی #حوزۀ_حدیثی_قم در یک مقطع تاریخ به #ابن‌ولید است
پس می‌بینید احمدبن محمدبن حسن‌بن ولید از دو استوانه حدیث، از یکی حدیث اخذ کرده [پدرش، محمدبن حسن‌بن ولید] و به دیگری حدیث درس داده [یعنی ، شیخ مفید] است.
چنین آدمی چه شخصیتی باید باشد؟ یعنی شیخ مفید که استوانه #بغداد است شاگرد حدیثی احمدبن محمدبن حسن‌بن ولید می‌شود و طبیعتا استاد وی پایه رفیعی از علم و وثاقت باید داشته باشد. ولی می‌بینیم که در مورد ایشان در هیچ یک از کتب رجالی اطلاعاتی نیامده
استممکن است گفته شود وثاقت ایشان بر همگان روشن بوده است ولی آیا وثاقت شیخ صدوق و شیخ مفید مثل روز روشن نبود؟ چرا در کتب رجالی باز توثیق شده‌اند؟ ولی چرا اثری از احمدبن محمدبن حسن‌بن ولید در کتب رجالی شیعه نیست؟ راویان فراوانی داریم که روایات بسیاری دارند اما در #کتب_رجالی_اولیه اصلا مدخل نشده‌اند حتى اغلب #منابع_ثانویه_رجالی شیعه هم مثل خلاصه علامه حلی و رجال ابن‌داوود، مدخلی از آنها ندارند زیرا در منابع نخستین مدخل نشده‌اند. 2⃣در کتاب کافی ۴۴۷ بار اسم از #اسماعیل‌بن_محمد شده ولی در شش کتاب رجال اصلی (منابع نخستین رجالی عبارتنداز [که مفصلا بحث در موردشان خواهد شد إن شاء الله الرحمان] : #رجال_نجاشی، #فهرست_شیخ_طوسی، #رجال_شیخ_طوسی، #رجال_ابن_غضائری، #رجال_کشی و #رجال_برقی) ، نشانی از محمدبن اسماعیل نیست. فقط گفته‌اند: كنیه محمدبن اسماعيل #ابوالحسن_نیشابوری است و #بندفر صدایش می‌کرده‌اند که این اطلاعات در فرایند #اعتبارسنجی_رجالی ارزشی ندارند. #کمبود_اطلاعات تأثیرگذار در شناخت راویان یک واقعیت عینی است. آیا باید خط بطلان روی تمام ۴۴۷ حدیث محمدبن اسماعیل یا حدود ۵۰۰ روایت احمدبن محمدبن حسن‌بن ولید و خیلی از راویان دیگر بکشیم؟ 👈 در تحقیقی به این نتیجه رسیدیم که تقریبا اگر کل راویان کتب اربعه و وسائل‌الشيعه را جمع کنیم، فقط پیرامون ۲۳٪ راویان این مجموعه، در کتاب‌های رجالی اطلاعات وجود دارد. یعنی از بیش از ۷۵٪ راویان -که برخی از آنها هم پر روایت اند- اطلاعات نداریم ⁉️❗️❗️ برگرفته از جزوء #دانش_رجال (با کمی جابجایی) 👇👇👇👇👇 https://eitaa.com/Elal_alhadith https://t.me/Elal_alhadith2
01@Elal_alhadith .mp3
4.86M
درس حدیث شناسی و رجال کاربردی
با عنوان بررسی تحقیقی #اسانید_مشهوره_در_کتب_اربعه
که توسط استاد حسینی شیرازی، مهر ماه سال ۹۶ ، در مدرسه امام کاظم (علیه السلام) قم ، تدریس شده است
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2
02@Elal_alhadith .mp3
9.67M
درس حدیث شناسی و رجال کاربردی
با عنوان بررسی تحقیقی #اسانید_مشهوره_در_کتب_اربعه
که توسط استاد حسینی شیرازی، مهر ماه سال ۹۶ ، در مدرسه امام کاظم (علیه السلام) قم ، تدریس شده است
https://eitaa.com/Elal_alhadith
https://t.me/Elal_alhadith2