⬅️ 💠 آیا جریان #اصالة_الاطلاق متوقف بر #مقدمات_حکمت است؟ 🔹 آیةالله #تبریزی (قده) 🔻 و قداختار شيخنا الاستاذ (قده) في دورته الاصولية الثانية مسلكا متوسطا بين المسلكين [المشهورین قبل السلطان و بعده] فاختار وضع اسم الجنس المجرد عن القيد المتصل على اللابشرط القسمي. فلوقال المولى «اعتق رقبة» و لم‌يُرد منه مطلق الرقبة فيكون مجازاً، و وُضع اسمُ الجنس المقترنُ بالقرينة على عدم ارادة الاطلاق على الماهية المهملة. و لكنه عدل عن ذلك في دورته الاصولية الثالثة فاختار وضعه للماهية المهملة مطلقاً كما يبدو من كتابه. 📖 ابحاث اصولیة۴: ۷۰۲. 3️⃣ آنچه از این کلمات به دست می‌آید سه راه برای ارجاع #اصالة_الإطلاق به #اصالة_الحقیقة است: ▪️۱) اگرچه اسماء اجناس برای #ماهیت_مهمله (که جامع میان مطلق #لابشرط و مقید #بشرط_شیئ است) وضع شده‌اند اما وقتی #اسم_جنس در کلام ذکر شود و قیدی برایش آورده‌نشود قهراً و تکویناً #ماهیت_مطلقه (لابشرط) در ذهن نقش می‌بندد زیرا تصور مهمله به تنهایی ممکن نیست و باید در ضمن مطلقه یا مقیده تصور شود و چون سببی برای تصور مقیده در کلام وجود ندارد قهراً مطلقه به ذهن می‌آید. مثلاً #ماهیت انسان اگر به تنهایی ذکر شود انسان مطلق به ذهن متبادر می‌گردد و اگر همراه با وصفِ «مسلمان» بیاید ماهیت مقیده‌ی انسانِ مسلمان به ذهن مخاطب خطور می‌کند. بنابراین همین‌که اسم جنس در معنای موضوع‌له خود به کار رود باعث #دلالت قهریِ لفظ برای ماهیت مطلقه خواهدبود. لذا دیگر احتیاجی به اجرای #مقدمات_حکمت برای اثبات عدم اراده قیود زائد بر ماهیت نداریم، بلکه به صِرف استعمال اسم جنس در معنای خود که با اصالة الحقیقة احراز می‌شود، اراده اطلاق و عدم التقیید ثابت خواهد شد. این بیان از ذیل عبارت «درر» استفاده می‌شود. #شهید_صدر مناقشه‌ای در این بیان دارد (بحوث۳: ۴۱۴ – ۴۱۵) که ممکن است تمام باشد. ▪️۲) اسم جنس دو وضع دارد: یکی در حالت تجرد از قرائن اهمال و تقیید و دیگری در حالت اقتران به قرائن. در حالت اول موضوعٌ‌له آن مطلق است و در حالت دوم مهمل یا مقیَّد (به حسب موارد). این تقریر از نقل قول بالا از آیةالله #تبریزی استفاده می‌شود. شبیه آن در بحوث (۳: ۴۱۵ – ۴۱۶) نقل و نقده شده‌است. ▪️۳) اسم جنس اساساً برای ماهیت مهمله وضع نشده بلکه برای #طبیعت که عبارت است از ماهیت مطلقه (لابشرط) وضع گردیده‌است. لازمه‌ی این مطلب آن است که وقتی حکمی به اسم جنس اسناد داده می‌شود طبیعت لابشرط تمام المسند إلیه باشد؛ زیرا در غیر این صورت یا اسناد مذکور در کلام «الی غیر ما هو له» خواهدبود (#مجاز_در_اسناد) یا اسم جنس در مقیَّد استعمال گردیده (#مجاز_در_کلمه) و هر دوی این احتمالات خلاف اصالة الحقیقة هستند. این تقریب صریح کلمات #ایروانی و ظاهر صدر عبارت «درر» است. چنان‌که ممکن است مقصود آیةالله #روحانی از عبارت فوق‌الذکر نیز باشد. هرچند احتمال می‌رود مطلبی شبیه با آنچه از آیةالله سیدسعید #حکیم (قده) نقل خواهدشد مقصود ایشان باشد. 4️⃣ در هرحال تقریب اخیر صحیح به‌نظر می‌رسد، زیرا حتی اگر در بحث اعتبارات ماهیت بپذیریم که ماهیت مهمله یا محضه یا لابشرط مقسمی داریم و از اشکالاتی که در بحثهای منطقی/فلسفی بر آن اعتبارات گرفته‌شده صرف نظر نماییم، به یقین می‌توان گفت تصور ماهیت با چنان لحاظ‌هایی دور از تصورات عرفی است و بسیار بعید می‌نماید که واضع آن‌ها را هنگام وضع در ذهن آورده‌باشد. به‌علاوه مستعملین که غالباً اهل عرف ساذج هستند نیز تصور ماهیت با کیفیت‌های مذکور قطعاً برای‌شان مشکل است. ⬅️ #اصول_فقه #برهان ✒️📚 @Faede_v_Borhan