💠 سرفصل‌های بیان شده در جلسه‌ی تاریخ‌گذاری نسبی آثار #شیخ_طوسی (ره) 🔻جلسه دوم - قسمت دوم 2️⃣ ارجاعات متعاکس: ▫️میان «المفصح و تلخیص الشافی» و «تلخیص الشافی و العدة» ارجاعات متعاکس فراوانی هست که دالّ بر تألیف موازی آن‌هاست. ▫️در «المبسوط» فراوان به «الخلاف» ارجاع داده شده ولی در «الخلاف» فقط یک ارجاع به «المبسوط» هست ⬅️ «الخلاف» مقدم بر «المبسوط» است و آن یک مورد ارجاع نتیجه‌ی اضافات بعدی است. (نک. جلسه گذشته) ▫️همچنین در «الفهرست» تنها یک ارجاع به «الرجال» وجوددارد که آن هم کالصریح در تقدم تألیف فهرست بر رجال می‌باشد: «نذکرهم فی کتاب الرجال ان شاء الله». اما در «الرجال» یکی از منابع اساسی کتاب «الفهرست» است به خصوص در باب «من لم یرو عنهم علیهم السلام» که بیش از صد مدخل از فهرست اخذشده (نک. مقاله‌ی رجال شیخ طوسی در دانشنامه‌ی جهان‌اسلام ) ⬅️ «الفهرست» مقدم بر «الرجال» است. ◀️استطراد: در رجالِ شیخ برخی روات هم در باب «من لم یرو عنهم» ذکر شده‌اند و هم در ابواب اصحاب ائمه. از ثمرات تعیین ترتیب میان «الفهرست» و «الرجال» آن است که منشأ این اشتباه روشن می‌شود: مرحوم شیخ اسامی ۹۵درصد این روات را از «الفهرست» اخذنموده و چون آن‌جا نام امامِ مصحوبِ راوی، مذکور نبوده در باب «من لم یرو عنهم» ثبت کرده‌است. سپس با دیدن روایات آنها در ابواب اصحاب نیز ثبت فرموده. ⏸ ▫️در «الخلاف» فقط یک‌جا به «کتاب التفسیر» (= تفسیر التبیان) ارجاع داده‌شده درحالی‌که به دلایل دیگری می‌دانیم تبیان آخرین اثر شیخ است. به‌علاوه، ارجاعات «التبیان» به «الخلاف» بسیار بیشتر است. ⬅️ ارجاع «الخلاف» به «التبیان» حاصل اضافات بعدی است (مانند ارجاع «الخلاف» به «المبسوط»). 3️⃣ تاریخ‌گذاری آثار شیخ طوسی با مراجعه به فهرست آثارش در کتاب «الفهرست» چنان‌که در جلسه‌ی پیش، بیان‌شد برخی بزرگان ترتیب ذکری آثار شیخ در کتاب «الفهرست» را مطابق ترتیب زمانی آن‌ها دانسته‌اند. در مقاله‌ای سه دلیل برای این مطلب ذکر شده: 🔸الف. تاریخ تالیف تعدادی از کتب شیخ مشخص است و با ترتیب فهرست می‌سازد. 🔹ب. ترتیب زمانی به‌دست‌آمده از ارجاعات با ترتیب ذکری فهرست سازگار است. 🔸ج. اگر ترتیب ذکری، تابعِ ترتیب زمانی نباشد باید نکات دیگری در کار باشد در حالی‌که چنین نیست. مثلاً انتظارمی‌رفت بعد از کتاب«مصباح المتهجد» از «مختصر المصباح» یادنماید که با یک‌دیگر ارتباط وثیقی دارند اما می‌بینیم که میان آن دو از کتابهای «انس الوحید» و «الإقتصاد» یادنموده که از لحاظ موضوعی بی‌ارتباط‌اند. ❗️امّا این دلایل ناکافی هستند، چون: ▪️۱. ممکن است عواملی متعددی از جمله ترتیب زمانی دخالت در ترتیب ذکری داشته‌باشند و دلیلی نداریم که یا «فقط» ترتیب زمانی ملحوظ‌بوده یا «اصلاً» ترتیب زمانی لحاظ نشده‌است. 🔅مثلاً به‌دلایلی می‌دانیم که «النهایة» پیش از «الإستبصار» تألیف گردیده (من‌جمله تصریحِ ابن‌ادریس) اما در فهرست، پس از تهذیب ابتدا استبصار یادشده و سپس «النهایة». وجهش روشن است: ارتباط موضوعی وثیق میان دو کتاب روایی باعث‌شده ذهن مرحوم شیخ پس از یادکرد تهذیب، به استبصار منتقل‌شده و آن را ثبت‌نماید. 🔅مثال‌دیگر: می‌دانیم «العدة» و «تلخیص الشافی» و «المفصح» به‌همین ترتیب تألیف شده‌اند درحالی‌که مرحوم شیخ آن‌ها را دقیقاً به عکس در فهرست ثبت فرموده‌است. 🔅مثال سوم: خودِ فهرست را پس از «الرجال» ثبت کرده حال آن‌که گفتیم «الفهرست» مقدم است. ▪️۲. ممکن است ترتیب زمانی فی‌الجمله ملاحظه شده‌باشد اما چون در مراحلی و به‌طور گروه‌گروه کتاب‌های پس از «الفهرست» را ثبت کردهاست (و نه تک‌تک)، ترتیب زمانی میان دسته‌های کتب صحیح باشد، نه میان تک‌تک آن‌ها. 🔅برای نمونه: ممکن است «مصباح» و «انس الوحید» و «اقتصاد» را در مرحله‌ای و «مختصر المصباح» را در مرحله‌ی دیگر اضافه کرده‌باشد. 🔆شاهد: تعداد آثار علامه در مخطوطات مختلف «الخلاصة» مختلف‌اند و این نشان می‌دهد در مراحلی کتب خود را اضافه می‌کرده‌است. ⏹ #شبیری_زنجانی #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 تورم علم #اصول و حاج شیخ مرتضی #حائری_یزدی (طاب‌ثراه) 🎙 استاد شب‌زنده‌دار دام‌عزه 🔗 برگرفته از کانال دین و تمدن #اصول_فقه #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 مؤمن شماره ۱ و ۲! «بعد از وفات مرحوم [آیةالله‌العظمی] آقای حجّت، از زیر تشکچه‌ی ایشان یک دفترچه‌ی کوچک جیبی کشف شد که اسم‌ها و مبالغی در آن ثبت شده‌بود که به‌دست خودشان به آن‌ها کمک می‌رساندند. نام‌ها به صورت مختصر و اشاره‌وار بود، و تاریخ و مبالغ هم به حساب سیاق. در بین نام‌ها، دو نام تحت عنوانِ: مؤمن شماره ۱ و ۲ بود که با تطبیق زمان، متوجّه شدیم که مربوط به بعد از استقرار مرحوم آقای #بروجردی و تنگدستیِ دو تن از اَعلام بود. بعدها از اهل منزلِ آقای #حجت شنیدیم که: آقا شب دیروقت، از دمِ در عبا به سر کشیده و بیرون می‌رفت و نهی می‌کرد که کسی او را همراهی کند. داخله‌ی منزلِ همان دو بزرگوار هم می‌گفتند: دقّ الباب می‌شد. وقتی در را باز می‌کردیم، پاکتی از لای در به زمین می‌افتاد و شخص عبابه‌سری را می‌دیدیم که دارد دور می‌شود.» 🔗 کانال چراغ مطالعه به‌نقل از سیدحسین موسوی زنجانی (نواده‌ی دختری مرحوم آقای حجت) 📷 مجلس درس آیت‌الله‌العظمی حجت (قدس‌سره) در ایوان حرم مطهر #حضرت_معصومه سلام‌الله‌علیها #تاریخ_علما #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 عنایت حضرت ولی‌عصر (ارواحنافداه) به طلاب 📹 خاطره‌ای بسیار جالب از جناب آقای اصغر خدادادی، خادم مدرسه‌ی مبارکه‌ی #فیضیه #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 فضیلت تحصیل علم 🔸 «مرحوم آقای شیخ جعفر زاهدی (جورابچی) نقل فرمود که: مرحوم #سیّد_بحرالعلوم را در شب قدر در حرم مطهّر مولی امیرمؤمنان - علیه السّلام - دیدند که در دست کتابی دارد و به آن می‌نگرد. 🔹 جمعی با خود اندیشه کردند که: مرحوم سیّد در حال خواندن دعایی عظیم القدر است؛ و لامحالة دعایی که جناب سیّد در شب قدر در حرم مولی - علیه السّلام - اختیار کند بسیار مغتنم است. لذا پیش رفته، از نزدیک ملاحظه کردند؛ دیدند ایشان کتاب حاشیهٔ ملّا عبدالل‍ه را در دست دارد و مشغول مطالعهٔ آن است!» 📖 نکته‌ها و خاطره‌ها، ص۷۲. 🔗 برگرفته از کانال تلگرامی چراغ مطالعه #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 چند تذکر طلبگی ◽️فوائد #تقریرنویسی پیش از شرکت در #درس ◽️ فضلیت اشتغال به #علم ◽️ تأثیر علم‌آموزی در تقویت بُعد معنوی انسان 🎙 استاد #مفیدی_یزدی دامت‌برکاته #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 وجوب عینی اجتهاد 🎙آیةالله حاج شیخ جعفر #سبحانی (دامت‌برکاته) | درس خارج #اصول 📅 ۳ اسفند ۱۴۰۱ 🔰 «استادی داشتیم به نام مرحوم شیخ عبدالنبی اراکی (ره) که از شاگردان مرحوم آقاضیاء #عراقی بود می‌فرمودند: کسانی که در حدّ درس خارج هستند، کسب #اجتهاد بر آن‌ها #واجب_عینی است نه #واجب_کفایی! چون آقایانی که درس می‌خوانند غالباً ریزش می‌کنند و به اجتهاد کمتر می‌رسند خصوصا الآن که مشکل معیشت هم هست.» ▫️ #نصایح #تراجم #حواشی ✒️📚 @Faede_v_Borhan

📷 عشق و علاقه‌ی #محقق_عراقی (قدس‌سره) به مباحث علم اجمالی *یتضوع = ینتشر رائحته 📖 مقالات‌الأصول، ج۲، ص۲۲۹ #تراجم #حواشی ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 «نگفتم آدم خوبی بود؟!» پس از فوت آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم #حائری، محمّدرضا پهلوی که از فرنگ برگشته بود به اتّفاق پدرش رضاشاه به طرف #قم می‌آیند و در بین راه درباره حاج شیخ باهم بحث می‌کنند. خلاصه، وقتی به قم می‌رسند بر مصباح‌التولیه که هم تولیت آستانه مقدّسه #حضرت_معصومه (علیها السلام) را داشته و هم نماینده مردم قم بوده وارد می‌شوند. تولیت می‌گفت: رضاخان در لحظه ورودش به قم، پس از احوال‌پرسی کوتاه از من پرسید: حاج شیخ که مُرد از مال دنیا چی داشت؟ گفتیم: هیچ نداشت؛ حتّی شام زن و بچه‌هایش را نیز از منزل آیت‌الله [سید صدرالدین] #صدر آوردند. در این هنگام رضاشاه رو به پسرش کرد و گفت: «نگفتم به تو حاج شیخ مرد خوبی بود؟!» 📖گذری و نظری بر خاطرات زندگی، نوشته‌ی مرحوم میرزا محمدعلی معزالدینی، صص٤٨ - ٤٩. 🔗اقتباس از کانال چراغ مطالعه #تراجم #حواشی ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 به مناسبت سالروز درگذشت مرحوم آیةالله‌العظمی میرزا جواد تبریزی در ۲۸ شوال ۱۴۲۷ه‍ 📷 تصاویر جالبی از حضرات آیات #تبریزی، #مامقانی (قدس‌سرهما) و #شبیری_زنجانی (دام‌ظله‌العالي) 📌گفته‌شده که عکس‌ها را در مجلس فاتحه‌ی مرحوم آیةالله کوکبی (ره) برداشته‌اند. #عکسنوشت #حواشی ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 توهم اجتهاد اگر میرزای #نائینی امروز برخیزد و مدعیان اجتهاد و بلکه ریاست و مرجعیت را ببیند که در هر گوشه و کناری بساط پهن کرده‌اند چه خواهد گفت؟! و لا حول و لا قوة الا بالله العظیم. 📷 از تقریرات سید محمدحسین طهرانی از درس مرحوم آیةالله #شیخ_حسین_حلی (طاب‌مثواه) #نصایح #تراجم #حواشی ✒️📚 @Faede_v_Borhan

💠 عنایت حضرت ولی‌عصر (ارواحنافداه) به طلاب 📹 خاطره‌ای بسیار جالب از جناب آقای اصغر خدادادی، خادم مدرسه‌ی مبارکه‌ی #فیضیه #حواشی #فائده ✒️📚 @Faede_v_Borhan