۞ إِنَّ الَّذينَ يَكْتُمُونَ مآ أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ أُولَٰٓئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُون •¹⁵⁹• كسانی كه دلایل روشن، و وسیله هدایتی را كه نازل كرده‌ایم، بعد از آنكه در كتاب برای مردم بیان نمودیم، كتمان كنند، خدا آنها را لعنت می‌كند؛ و همه لعن‌كنندگان نیز، آنها را لعن می‌كنند #نکات_تفسیری ۱. ظلم فرهنگی، بدترین ظلم‌هاست كه لعنت خالق و مخلوق را به دنبال دارد. «یَكْتُمُونَ ... یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» ۲. كتمان، حقّ ممنوع است، چه كتمان معجزات و دلائل حقّانیّت باشد؛ «الْبَیِّناتِ» و چه كتمان رهنمودها و ارشادات. ۳. كتمان حقّ، بزرگترین گناهان است. چون مانع هدایت مردم و باقی ماندن نسل‌ها در گمراهی است. «یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ» ۴. كتمان حقّ، ظلم به دین خدا و حقّ مردم نسبت به هدایت یافتن است. لذا كتمان كنندگان حقّ را، خدا و مردم لعنت می‌كنند. «یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» ۵. نفرین و لعنت مردم، مؤثر است و باید از اهرم نفرت مردم برای نهی از منكر استفاده نمود. «یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» #سوره‌بقره_صفحه۲۴ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ إِنَّ الَّذينَ لَا يَرْجُونَ لِقَآءَنا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيا وَاطْمَأَنُّوا بِها وَالَّذينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنا غافِلُون •⁷• ۞ أُولَٰٓئِكَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِما كَانُوا يَكْسِبُون •⁸• قطعا آن کسانی كه به دیدار ما (در روز قیامت) امید ندارند و (فقط) به زندگی دنیا دل خوش كرده‌اند و به آن اطمینان کسانی که از نشانه های ما غافل هستند ( ۷ ) آنان به خاطر آنچه كه عمل می‌كردند، جایگاهشان آتش جهنم است ( ۸ ) #ترجمه_اختصاصی #نکات_تفسیری ۱. امید و یأس، در اصلاح و افساد انسان، نقش مؤثّری دارد. «لا یَرْجُونَ لِقاءَنا» ۲. انسان، هر چه بیشتر از قیامت غافل و مأیوس شود، دنیاگراتر می‌شود. پس معتقدان به قیامت نباید دنیاگرا باشند. «لا یَرْجُونَ لِقاءَنا وَ رَضُوا بِالْحَیاةِ الدُّنْیا» ۳. اطمینان واقعی تنها با یاد خداست و دنیا، آرام‌بخش كاذب آن هم برای غافلان است. اطْمَأَنُّوا بِها ... غافِلُون ۴. عوامل دوزخی شدن عبارت است از: الف: انكار معاد و پاداشهای اخروی. «لا یَرْجُونَ لِقاءَنا» ب: راضی شدن به دنیای زودگذر. «رَضُوا بِالْحَیاةِ الدُّنْیا» ج: غفلت از آیات الهی. «هُمْ عَنْ آیاتِنا غافِلُونَ» د: عملكرد ناپسند. «بِما كانُوا یَكْسِبُونَ» ۵. جهنّم، دست‌آورد خود انسان است. «بِما كانُوا یَكْسِبُون» #سوره‌یونس_صفحه۲۰۹ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ وَلَقَدْ يَسَّرْنا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِر ما قرآن را برای تذكّر آسان ساختیم؛ آیا كسی هست كه متذكّر شود؟! #نکات_تفسیری ۱. وظیفه هدایتگران، آسان گوئی است. «یَسَّرْنَا» ۲. قرآن، آسان است ولی سست نیست. (درچندآیه‌قبل‌خواندیم‌كه‌آیات‌قرآن‌ «حِكْمَةٌ بالِغَةٌ»، یعنی‌سخنان‌محكم‌واستوار است.) «یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ» ۳. رسالت قرآن بیدارگری است. «الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ» ۴. هر چه آسان‌تر بگوییم، مخاطب بیشتری خواهیم داشت. یَسَّرْنَا ... فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ ۵. هر كسی لیاقت بهره‌گیری از قرآن را ندارد، بهره گرفتن مخصوص اهل ذكر است نه اهل غفلت. «فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ» ۶. همیشه وجود زمینه‌ی مناسب، شرط پذیرش نیست. گاهی همه‌ی شرایط فراهم است ولی انسان به‌خاطر لجاجت و هواپرستی متذكّر نمی‌شود. «فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ» ۷. قرآن تماما هدایت است و این پندگیر است که باید بیاید و در قرآن پند را بیابد و بگیرد #سوره‌قمر_صفحه۵۲۹ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ ولقد صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعدَهُٓ اِذ تَحُسُّونَهم بِإِذنِهِ حَتَّىٰٓ إِذا فَشِلْتم و تَنازَعْتم فی الأَمرِ وَعَصَيتم مِن بعد مآ أَراكُم ما تُحِبّون مِنكم مَن يُريدُ الدُّنيا و منکم مَن يُرِيدُ الآخِرة ثُمَّ صَرَفَكم عَنهُم لِيَبْتَلِيَكُم و لقد عَفَا عَنكم واللَّهُ ذو فَضلٍ على المومنين •¹⁵²• و حقیقتا خدا به وعده‌ی خویش با شما وفا كرد، آن‌گاه كه به اذن خدا آن‌ها را تار و مار می‌كردید، تا وقتی كه سست شدید و در كار جنگ اختلاف نمودید و نافرمان شدید بعد از آن كه خداوند چیزی را كه دوست می‌داشتید (پیروزی‌) به شما نشان داد. گروهی از شما دنیا می‌خواهد و گروهی آخرت‌. سپس شما را از [غلبه بر‌] آن‌ها بازداشت تا شما را بیازماید، و البته خدا از شما درگذشت‌، و خدا بر مؤمنان صاحب فضل و كرامت است‌. #نکات_تفسیری ۱. معنای تحقق وعده‌های خدا، نادیده گرفتن سنّت‌های الهی نیست. نصرت خداوند تا زمانی است كه شما به وظیفه عمل كنید. «لَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ ... إِذا فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ» ۲. از جمله عوامل شكست، سستی، نزاع و عدم اطاعت از فرماندهی است. «فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ ... وَ عَصَیْتُمْ» ۳. افراد برای هدف‌های متفاوت جنگ می‌كنند. بعضی برای دنیا می‌جنگند و بعضی برای آخرت. «مِنْكُمْ مَنْ یُرِیدُ الدُّنْیا وَ مِنْكُمْ مَنْ یُرِیدُ الْآخِرَةَ» ۴. پایداری در نبرد، حفظ وحدت و اطاعت، نشانه‌ی آخرت خواهی رزمندگان است. «مِنْكُمْ مَنْ یُرِیدُ الْآخِرَةَ» ۵. جزای كسی كه بجای شكر نعمت پیروزی، به اختلاف و نافرمانی و سستی‌ دامن زند، شكست است. «صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ» ۶. عامل شكست‌های بیرونی، درونی است. شما در درون سست و نافرمان شدید، لذا در بیرون شكست خوردید. «فَشِلْتُمْ ... صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ» ۷. شكست‌ها، وسیله‌ی آزمایش الهی است. «لِیَبْتَلِیَكُمْ» ۸. هنگام تخلّف و شكست نیز از لطف خدا مأیوس نشوید. «عَفا عَنْكُمْ» ۹. ایمان، بستر و زمینه‌ی دریافت فضل خاص خداوند است. «عَفا عَنْكُمْ وَ اللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ» ۱۰. مؤمن را به خاطر یك خلاف نباید از صفوف اهل ایمان خارج دانست، بلكه باید از یك سو هشدار داد و از سوی دیگر با تشویق دلگرمش كرد. «عَفا عَنْكُمْ وَ اللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ» #سوره‌آل‌عمران_صفحه۶۹ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ قل يا عِبادِ الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذينَ أَحْسَنُوا فی هَٰذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَير حِساب •¹⁰• بگو: ای بندگان من كه ایمان آورده‌اید! از پروردگارتان بپرهیزید. برای كسانی كه در این دنیا نیكی كرده‌اند [پاداش‌] خوبی هست‌، و زمین خدا وسیع است [‌از مهاجرت نترسید]. بی‌تردید پاداش شكیبایان بی‌حساب و به طور كامل داده می‌شود. #نکات_تفسیری ۱. در دعوت دیگران به كار نیك، به مخاطب كرامت دهید. «یا عِبادِ» ۲. ایمان به تنهایی كافی نیست و باید همراه تقوا و دوری از گناه باشد. «آمَنُوا- اتَّقُوا» ۳. كار نیكی ارزش دارد كه از اهل ایمان و تقوا باشد. آمَنُوا اتَّقُوا ... أَحْسَنُوا ۴. خداوند، در كارهای نیك مقابله به مثل می‌كند. لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا ... حَسَنَةٌ (چنانكه در آیات دیگر نیز می‌فرماید: «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ» ۵. گاهی حفظ تقوا مستلزم هجرت است. آمَنُوا اتَّقُوا ... أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ ۶. هجرت، مقدّمه‌ی دریافت الطاف الهی است. أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ ... أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ‌ ۷. هجرت، صبر و مقاومت لازم دارد. «أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ إِنَّما یُوَفَّی الصَّابِرُونَ» #سوره‌زمر_صفحه۴۵۹ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ كذَٰلِكَ نَقُصُّ عَلَيكَ مِنْ أَنْبآءِ ما قَدْ سَبَقَ وَقَدْ آتَيْنَاكَ مِنْ لَدُنَّا ذکرا •⁹⁹• (ای پیامبر!) ما این گونه از اخبار گذشته بر تو حكایت می‌كنیم و همانا ما از جانب خویش به تو ذكر (قرآن) داده‌ایم #نکات_تفسیری ۱. نقل تاریخ، یكی از شیوه‌های تربیتی قرآن است. «كَذلِكَ نَقُصُّ» ۲. داستان‌های قرآن، بهترین و صادق‌ترین داستان‌هاست، زیرا گوینده‌ی آن خداوند و مخاطبش پیامبر صلی الله علیه و آله و ماجرای آن حقیقی است. «نَقُصُّ عَلَیْكَ» ۳. در بیان تاریخ، از نقل جزئیاتی كه دانستن و ندانستن آنها نقشی در هدف ندارد، خودداری كنید. «مِنْ أَنْباءِ» ۴. هر تاریخی ارزش بیان ندارد، اخبار مهم قابل نقل است. «انباء» جمع «نبأ» به خبر مهم و مفید گفته می‌شود. ۵. تاریخ وسیله‌ی تذكّر است، نه عامل سرگرمی. «أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ‌- ذِكْراً» ۶. قرآن یاد و یادآور مهمّی است. ( «ذِكْراً» با تنوین نشانه‌ی عظمت است.) ۷. سرچشمه‌ی تاریخ و داستان‌های قرآنی، وحی الهی است، نه گفته‌های این و آن. «لَدُنَّا» #سوره‌طه_صفحه۳۱۹ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ و أِذ جَعَلنا البَيتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْناً وَاتَّخِذوا مِنْ مَقامِ إِبراهيمَ مُصَلًّى و عَهِدنَآ إِلَىٰٓ إِبراهيمَ وَإِسماعيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطَّآئِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجود •¹²⁵• و (به یادآور) هنگامی كه خانه (ی كعبه) را محل رجوع و اجتماع و مركز امن برای مردم قرار دادیم (وگفتیم:) از مقام ابراهیم، جایگاهی برای نماز انتخاب كنید و به ابراهیم واسماعیل تكلیف كردیم كه خانه مرا برای طواف كنندگان و معتكفان وراكعان و ساجدان، پاك و پاكیزه كنید. #نکات_تفسیری ۱. شخصیّت حضرت ابراهیم، شخصیّتی جهانی است. در آیه قبل، ابراهیم را امام برای همه‌ی مردم قرار داد و در این آیه كعبه را میعادگاه همه مردم قرار داده است. «جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ» ۲. جامعه نیازمند امام و امنیّت است. در آیه‌ی قبل فرمود: «إِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً» و در این آیه می‌فرماید: «وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً» ۳. چون خانه از خداست؛ «بَیْتِیَ» خادم آن نیز باید از اولیای او باشد. «طَهِّرا بَیْتِیَ» ۴. زائران بیت‌اللّه را همین كرامت بس كه ابراهیم و اسماعیل، مسئول طهارت و پاكی آن بیت برای آنها بوده‌اند. «طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ ...» ۵. عبادت با طهارت، پیوند دارد. «طَهِّرا ... وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ» ۶. عبادت و نماز به قدری مهم است كه حتّی ابراهیم و اسماعیل برای انجام مراسم آن مأمور پاكسازی می‌شوند. «طَهِّرا بَیْتِیَ ... الرُّكَّعِ السُّجُودِ» ۷. مسجدِ مسلمانان باید پاكیزه و رغبت‌انگیز باشد. «طَهِّرا ... الرُّكَّعِ السُّجُودِ» #سوره‌بقره_صفحه۱۹ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ إِنْ تُبْدُوا شَيْئاً أَو تُخْفُوهُ فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُلِّ شَيْءٍ علیما •⁵⁴• اگر چیزی را آشكار نمایید یا پنهانش كنید پس بی شكّ خداوند به هر چیزی داناست. #نکات_تفسیری ۱. خداوند، نه تنها به اعمال ما، بلكه به همه چیز آگاه است. «فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً» ۲. علم خداوند به پنهان و آشكار امور یكسان است. «كانَ بِكُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً» ۳. اگر بدانیم همه چیز برای او روشن است، ریا و نفاق چرا؟ «بِكُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً» ۴. حفظ حجاب ظاهری و برقرای رابطه‌ی پنهانی، نشانه‌ی بی‌ایمانی به علم خداست. تُبْدُوا شَیْئاً أَوْ تُخْفُوهُ فَإِنَّ اللَّهَ‌ ... عَلِیماً #سوره‌احزاب_صفحه۴۲۵ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞أُولَٰٓئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِيٓ أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا•⁶³• آنان كسانی‌اند كه خداوند، آنچه را در دل دارند می‌داند. پس از آنان درگذر و پندشان ده و با آنان سخنی رسا كه در جانشان بنشیند بگوی. #نکات_تفسیری 1- تلاش منافقان بیهوده است، چون خداوند هم از درون و نیاتشان آگاه است و هم بموقع، افشاگری می‌كند. «یَعْلَمُ اللَّهُ ما فِی قُلُوبِهِمْ» 2- معذرت خواهی منافقان، صادقانه نیست، وگرنه فرمان اعراض از آنان صادر نمی‌شد. «یَعْلَمُ اللَّهُ ما فِی قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ» 3- شیوه‌ی برخورد رهبر با منافقان باید شیوه‌ی اعراض و موعظه باشد. «فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ» 4- در مقام موعظه، باید با صراحت، منافقان را نسبت به عواقب كار و سرنوشتشان هشدار داد. «فِی أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِیغاً» #سوره‌نساء_صفحه۸۸ ﴿فرقان نذیر﴾

۞ وَأَنْفِقُوا مِنْ ما رَزَقْنَاكُمْ مِن قَبلِ أَنْ يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ المَوتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَولَآ أَخَّرتَنِيٓ إِلَىٰٓ أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِنَ الصَّالِحِين •¹⁰• از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق كنید، پیش از آنكه مرگ یكی از شما فرا رسد و بگوید: «پروردگارا! چرا (مرگ) مرا مدت كمی به تأخیر نینداختی تا (در راه خدا) صدقه دهم و از صالحان باشم؟!» #نکات_تفسیری ۱. برای دعوت مردم به كار خیر، بسترسازی كنید. أَنْفِقُوا ... مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ‌ (فرا رسیدن مرگ و نداشتن فرصت بازگشت و التماس برای تأخیر مرگ را یادآوری كنید). ۲. آنچه داریم از خداست نه از خودمان. «رَزَقْناكُمْ» ۳. علاج واقعه قبل از وقوع باید كرد. «مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ» (با فرا رسیدن مرگ راه عمل بسته می‌شود) ۴. مرگ، بی‌خبر می‌رسد و قابل تأخیر نیست. یَأْتِیَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ‌ ... لَوْ لا أَخَّرْتَنِی‌ ۵. ثروتمندانی كه در زمان حیات خود، اهل انفاق نبوده‌اند، به هنگام مرگ، تأسف بسیار خواهند خورد. رَبِّ لَوْ لا أَخَّرْتَنِی‌ ... فَأَصَّدَّقَ‌ ۶. نشانه شایستگی و صالح بودن، انفاق به محرومان است. «أَكُنْ مِنَ الصَّالِحِین» #سوره‌منافقون_صفحه۵۵۵ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ فَانْطَلَقَا حَتَّىٰٓ إِذت رَكِبا فی السَّفِينَةِ خَرَقَهَا قالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرا •⁷¹• آن دو به راه افتادند؛ تا آن كه سوار كشتی شدند، (خضر) كشتی را سوراخ كرد. (موسی) گفت: «آیا آن را سوراخ كردی كه اهلش را غرق كنی؟! راستی كه چه كار بدی انجام دادی!» #نکات_تفسیری ۱. «خرق» به معنای پاره كردن چیزی از روی فساد و بدون مطالعه است. كلمه‌ی «امر» به كار مهم شگفت‌آور یا بسیار زشت گفته می‌شود. ۲. در آموزش، زمان را از دست ندهید. «فَانْطَلَقا» (حرف «ف» نشانه فوریّت است) ۳. همراهی افراد، گاهی تا پایان راه نیست. همسفر اوّل موسی، در ادامه راه با آنان نبود و موسی وخضر، دو نفری به راه افتادند. «فَانْطَلَقا» و نفرمود: «فَانْطَلَقُوا» ۴. فراگیری علم، محدود به زمان و مكان و وسیله‌ی خاصّی نیست. «رَكِبا فِی السَّفِینَةِ» (در دریا و سوار بر كشتی و در سفر هم می‌توان آموخت.) ۵. اگر علم و حكمتِ كسی را پذیرفتیم باید در برابر كارهایش، حتّی اگر به نظر ما عجیب آید، سكوت كنیم. «السَّفِینَةِ خَرَقَها» ۶. گاهی لازمه‌ی آموزش، خراب كردن است. «خَرَقَها» ۷. هنگام خطر، هر كسی خود و منافع خود را می‌بیند، ولی انبیا به فكر دیگرانند. «لِتُغْرِقَ أَهْلَها» و نفرمود: «لتغرقنا» ۸. سوراخ كردن كشتی، به ظاهر هم تصرّف بی‌اجازه در مال دیگری بود، هم زیان و خسارت رساندن بی‌دلیل به مال و جان خود و دیگران، لذا حضرت موسی اعتراض كرد. «شَیْئاً إِمْراً» #سوره‌کهف_صفحه۳۰۱ ﴿ فرقان نذیر ﴾

۞ وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيكُمْ فی الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِها وَيُسْتَهْزَأُ بِها فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّىٰ يَخُوضُوا فی حَدِيثٍ غَيْرِهِٓ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعا •¹⁴⁰• همانا خداوند در قرآن (این حكم را) بر شما نازل كرده است كه هرگاه شنیدید آیات خدا مورد كفر یا تمسخر قرار می‌گیرد با آنان، همنشینی نكنید تا به سخن دیگری مشغول شوند، وگرنه شما هم مانند آنان خواهید بود. همانا خداوند همه‌ی منافقان و كافران را در دوزخ جمع می‌كند. #نکات_تفسیری ۱. انسان، در برابر گفته‌های ناحقّ دیگران نباید بی‌تفاوت باشد. «إِذا سَمِعْتُمْ ... فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ» ۲. مجامله و سكوت در جلسه گناه، گناه است. یُكْفَرُ بِها ... فَلا تَقْعُدُوا ۳. یا محیط فاسد را عوض كنید، یا از آن محیط خارج شوید. «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ» ۴. تنها گناه نكردن ومستقیم بودن كافی نیست، باید بساط گناه را به هم زد و جلو انحراف دیگران را هم گرفت. «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ» ۵. نباید به بهانه و عنوان آزادی بیان، سعه‌ی صدر، تسامح، خوش اخلاقی، مدارا، حیا، مردم داری، و مانند اینها، در مقابل تمسخر دین سكوت كرد. سَمِعْتُمْ‌ ... یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ‌ ۶. تعصّب و غیرت دینی و موضعگیری و برخورد شرط ایمان واقعی است. «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ» ۷. تشویق و تقویت كفر و استهزای دین، به هر نحو كه باشد هرچند به صورت سیاهی لشكر حرام است. «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ» ه‍. شرط مصاحبت با دیگران، آن است كه ضرر فكری و مكتبی نداشته باشد. سَمِعْتُمْ‌ ... یُكْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ‌ ۹. هم رابطه و هم قطع رابطه، هركدام بجای خود لازم است، هم جاذبه و هم دافعه. «فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ» ۱۰. كسی كه راضی به گناه دیگران باشد، شریك گناه است. «إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ» ۱۱. سكوت در برابر یاوه‌گویی‌های كفّار، نوعی نفاق است. «إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِینَ» ۱۲. همنشینی‌های آخرت، جزای همنشینی‌های دنیوی است. «إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقِینَ وَ الْكافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ» #سوره‌نساء_صفحه۱۰۰ ﴿ فرقان نذیر ﴾