#یادداشت 🔶نقش ابن اعثم در عاشورانگاری‌های انقلابی ✍مصطفی قناعتگر پیوسته واقعه عاشورا با خوانش‌های گوناگون مواجه بوده است؛ از خوانش عرفانی محض تا خوانش سیاسی_انقلابی محض و خوانش‌های میانه. این اختلافات در موارد زیادی ریشه در گزارشات تاریخی و روایات ائمه اهل بیت علیهم السلام دارد. نوع نگاه به این گزارشات و بزرگ و کوچک دیدن دسته‌های مختلف آن، برداشتی متفاوت از واقعه طف را به دست داده است. اینکه دسته‌های مختلف گزارشات بررسی شود و منبع آن یافته شود، کمک کار ما در شناخت حرکت سید الشهداست. در این یادداشت به دو گزارش مشهور که بُعد انقلابی و اصلاح گری عاشورا را پررنگ کرده اشاره می‌شود. منبع اصلی این گزارشات، «الفتوح» اثر «ابن اعثم» (م پس از 320ق) است که می تواند اصالت این گزارشات را متزلزل کند. بسیاری از گزارشات اصلاح‌گرانه همین وضع را دارند. در مورد امامی یا سنی یا زیدی بودن وی اختلاف است. برخی الفتوح وی را در موارد زیادی داستان سرایی دانسته‌اند. همچنین این کتاب مورد استقبال زیدیان در مقتل سیدالشهداست. 1. بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏44 ؛ ص329 وَ أَنِّي لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا مُفْسِداً وَ لَا ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ‏ الْإِصْلَاحِ‏ فِي أُمَّةِ جَدِّي ص أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي‏ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِب‏. مجلسی این گزارش را از تسلية المجالس و زينة المجالس اثر محمد بن ابی طالب حسینی موسوی (م 10ق) نقل می‌کند. این گزارش قبل‌تر در مقتل الحسین اثر خوارزمی (م 568ق) ج1 ص270 آمده و قبل آن در الفتوح ابن اعثم ج5 ص21 آمده است. جالب توجه اینکه در نقل ابن اعثم پس از «وسيرة أبي علي بن أبي طالب»، «عبارت وسيرة الخلفاء الراشدين المهديين رضي الله عنهم» نیز وجود دارد. 2. بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏44 ؛ ص325 إِنَّا أَهْلُ بَيْتِ النُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ بِنَا فَتَحَ اللَّهُ وَ بِنَا خَتَمَ اللَّهُ وَ يَزِيدُ رَجُلٌ فَاسِقٌ شَارِبُ الْخَمْرِ قَاتِلُ النَّفْسِ الْمُحَرَّمَةِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ وَ مِثْلِي‏ لَا يُبَايِعُ‏ مِثْلَهُ وَ لَكِنْ نُصْبِحُ وَ تُصْبِحُونَ وَ نَنْظُرُ وَ تَنْظُرُونَ أَيُّنَا أَحَقُّ بِالْبَيْعَةِ وَ الْخِلَافَةِ ثُمَّ خَرَج‏. این گزارش قبل‌تر در تسلیة المجالس ج 2 ص 152 و قبل‌تر در مقتل الحسین ج1 ص267 و قبل‌تر در الفتوح ج 5 ص14 آمده است. قطعا بُعد سیاسی_انقلابی حرکت سیدالشهدا امری نیست که بتوان نفی و اثبات یا پررنگ و کمرنگ بودن آن را با اعتبارسنجی چند گزارش نتیجه گرفت؛ اما اینگونه دقت ها در مقتل سیدالشهدا علیه السلام، آرام آرام و گام به گام و گزارش به گزارش، تکلیف را شاید روشن کند. #کانال_علوم‌_ومعارف_حدیث @MaarefHadith

#یادداشت ✍مهدی صالح ◼️روایتی مشابه خطبه‌ی مشهور منسوب به سیدالشهداء علیه‌السلام. ابن‌ خیاط (متوفی ۲۴۰ ه.ق) در تاریخ خود، در ماجرای خروج یزید ‌بن ‌ولید، حاکم دوازدهم اموی بر ولید ‌بن ‌یزید، حاکم یازدهم اموی، خطبه‌ای از یزید نقل می‌کند که به این شرح است: «فحدثني إسماعيل بْن إِبْرَاهِيم ، قَالَ : حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيم بْن إِسْحَاق ، أن يَزِيد بْن الوليد قام خطيبا فحمد اللَّه وأثنى عَلَيْهِ ، ثم قَالَ : " أما بعد أيها النَّاس، 👈 إني والله ما خرجت أشرا ، ولا بطرا ، ولا حرصا عَلَى الدنيا ، ولا رغبة فِي الملك ، وما بي إطراء نفسي ، ولا تزكية عملي ، وإني لظلوم لنفسي إن لم يرحمني ربي ، ولكني خرجت غضبا لله ودينه ، وداعيا إِلَى كتابه وسنة نبيه حين درست معالم الهدى ، وطفئ نور أهل التقوى ، وظهر الجبار العَنيد ، المستحل الحرمة ، والراكب البدعة ، والمغير السنة»[۱] ابتدای این خطبه از جهت متنی با خطبه‌ی مشهور منسوب به سیدالشهداء علیه‌السلام شباهت بسیار دارد: «وَ أَنِّي لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لاَ بَطِراً وَ لاَ مُفْسِداً وَ لاَ ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ اَلْإِصْلاَحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ»[۲] ظاهراً اولین منبع در دسترسی که چنین خطبه‌ای را به امام حسین علیه‌السلام نسبت می‌دهد، کتاب «الفتوح» از ابن اعثم کوفی (متوفی بعد از ۳۲۰) است. این بدین معناست که نقل خطبه از یزید بن ولید، حدود یک قرن بر نقل مشابه آن از امام حسین علیه‌السلام تقدم زمانی دارد. 📚منابع [۱] تاریخ خلیفة ‌بن‌ خیاط، حدیث ۵۱۷ [۱]بحارالأنوار، ج ۴۴، ص ۳۷۴ #کانال_علوم‌_ومعارف_حدیث @MaarefHadith

#یادداشت امیرالمومنین و ائمه دیگر علیهم السلام بارها به حدیث غدیر استناد کرده اند؛ به همین جهت یاداشتی با عنوان‌ "استناد امامان معصوم(ع) به غدیر" به برخی از این مستندات اشاره کرده که در آدرس زیر می توانید مطالعه کنید: https://qom.iqna.ir/fa/news/4151399 #کانال_علوم_ومعارف_حدیث @MaarefHadith