🔻کتاب بازارآفرینی بازار: تاریخ طبیعی بازارها/ جان مک‌میلان/ نشر نی 🔹اقتصاد بازار همیشه طرف‌داران و مخالفانی داشته است. اما این کتاب در پی مدح و ذم بازار نیست؛ بلکه با تفکیک بازار خوب از بازار بد سعی دارد ویژگی‌های بازار خوب را بیان کند. این کتاب سرشار از مشاهدات تجربی و عینی از بازارهای ساده تا پیشرفته در سراسر جهان است؛ همچنین همان‌طور که نام کتاب حکایت می‌کند، به تاریخ طبیعی بازارها آن‌چنان‌ که به‌صورت طبیعی به وجود آمده‌اند، پرداخته شده است. 🔹برای فیصله‌دادن به نزاع‌های حول بازار می‌توان به ساختن بازار به‌جای رویکرد اثباتی توجه کرد. بازارها خودبه‌خود به وجود می‌آیند؛ ولی بازار مطلوب ویژگی‌هایی دارد که بعضاً باید به وجود آورده شود. با این تفاسیر نزاع‌هایی که در دوگانۀ دولت بازار مطرح می‌شود نیز با رویکرد ترکیب هر دو برای اقتصاد فیصله پیدا می‌کند. 🔹اقتصاد بازار دربردارندۀ تمامی مبادلات بازاری و غیربازاری است؛ زیرا بازار اصل و اساس یک نظام اقتصادی در جهان امروز است. خوب یا بد بودن بازار وابسته به پنج عامل اصلی است: ۱. شفافیت یا روان‌بودن جریان اطلاعات؛ ۲. وجود اعتماد بین افراد و حاکمیت قانون؛ ۳. تقویت رقابت؛ ۴. حمایت از حقوق مالکیت، اما نه بیش‌از‌حد؛ ۵. کنترل اثرات جانبی فعالیت افراد بر یکدیگر. بازار به‌مثابۀ ابزاری برای کاهش هزینه‌های مبادله و انجام کارکردهای خود باید این پنج ویژگی را داشته باشد. 🔹فصل‌های کتاب به همین موارد می‌پردازند و به‌کمک مثال‌ها و تجربه‌های مشاهده‌شده، هریک از ویژگی‌های بازار موفق را شرح می‌دهد. مطالعۀ بازارهای سادۀ دست‌فروشان تا پیچیده‌ترین بازارهای کشورهای پیشرفته و بیان ویژگی‌های آن‌ها می‌تواند ما را برای قضاوت دربارۀ بازار راهنمایی کند. وقتی بازار کارکرد مناسب خود را نداشته باشد، دولت باید ورود کند؛ اما نه به‌جای بازار، بلکه برای ساختن بازار خوب. گفتنی است نویسنده در توضیح ویژگی‌های بازار مطلوب نمونه‌هایی را از سراسر تاریخ بشر به تصویر می‌کشد. 🔹نویسنده پس از بیان ویژگی‌های بازار موفق به چگونگی طراحی بازار به کمک این ویژگی‌ها می‌پردازد. دخالت صحیح دولت در بازار، قرارگرفتن بازار و دولت در جای خود و خودداری از برنامه‌ریزی متمرکز دولتی، برخی از نکات طراحی بازار است. برخی بازارها خود به وجود می‌آیند و دولت باید آن‌ها را تنظیم و کنترل کند؛ ولی برخی دیگر را دولت باید از بالا به‌وجود آورد؛ مثلاً بازار مجوز انتشار آلاینده، نوعی از نظام بازار جدید است که ساخته شده است. 🔹اما ساختن بازار از هیچ یا اصلاح و گسترش آن هزینه‌هایی دارد که باید به حداقل برسد تا پس از آن با ایجاد بازار آرمان‌شهر پدید آید. تجربۀ کشورهایی مثل نیوزلند و چین و روسیه در حرکت از اقتصاد کنترلی به‌سمت اقتصاد بازار برای هر اقتصادی می‌تواند سرلوحه و درس باشد. نتایج اصلی این کتاب را می‌توان در سه دستۀ کلی طبقه‌بندی کرد: ۱. بازارها را نمی‌توان حذف کرد؛ ۲. بازارهای ساده از پایین به بالا طراحی می‌شود؛ ۳. بازارهای پیشرفته نیازمند طراحی از بالا به پایین هستند. این کتاب در مجموع سعی داشته است به‌کمک بررسی‌های تاریخی، ویژگی بازار مطلوب و راه‌های ساختن آن را بیان کند. 🔹کتاب سرشار از مشاهدات تجربی در سراسر دنیاست. این مثال‌ها برای درک عینی و دقیق مطالب راهگشاست؛ ولی از طرفی مطالعۀ این‌همه مثال خواننده را خسته می‌کند. ضمن اینکه مطالب اصلی و نتیجه‌گیری از مثال‌ها و نظریه در بین خطوط گم شده است و نمی‌توان با یافتن آن‌ها کتاب را سریع‌تر مطالعه کرد. برای هر فصل مقدمه و نتیجه‌گیری مناسب آورده نشده است. مخاطب در خلال هر فصل ناگهان متوجه می‌شود که چه مفهومی را در این فصل می‌خواهد مطالعه کند. از طرفی عنوان فصل‌ها نیز گویای هدف آن‌ها نیست. 🔹نهادگرایی به‌طور کلی قصد دارد بر نزاع‌های دولت بازار و بازارگرایی و بازارستیزی فیصله دهد. اقتصادخوانده‌ها در ایران معمولاً طرف‌دار یکی از این محل‌های نزاع هستند و دانشجویان نیز با مکتب نهادگرایی در دروس دانشگاهی خود آشنا نمی‌شوند؛ لذا آموزه‌های این کتاب برای ایران نیز بسیار مناسب است. 🔹رهایی از بند بازارگرایی و بازارستیزی به‌کمک رویکرد نقادانه به بازار و تصویرسازی از یک بازار مطلوب در کنار اشاره به راه‌های ساخت این بازارها به کتاب عمق بسیاری بخشیده است. مشکلاتی که بازارها در کشورهای درحال‌توسعه دارند، باعث شده است به‌خصوص این مکتب برای کشور ما آموزه‌های راهگشایی داشته باشد. 🔹از حیث نظری هم هنجاری و اخلاقی دانستن ماهیت علم اقتصاد نزد نهادگرایان بسیار به رویکرد اقتصاد اسلامی در کشور ما نزدیک است. از ایده‌ها و نظریه‌پردازی‌های این مکتب بسیار می‌توان در ساخت فلسفۀ اقتصاد و تئوری‌های تجربی در توسعۀ اقتصاد اسلامی استفاده کرد. #گاه_نقد eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻کتاب پیچیدگی و اقتصاد/ دبلیو برایان آرتور/ نی 🔹در این اثر پس از بیان پشت‌پردۀ نگارش مقاله‌های کتاب، مثل آشنایی با انستیتو سانتافه و علاقه به بررسی فناوری‌ها، به معرفی چیزی پرداخته می‌شود که دقیقاً اقتصاد مبتنی بر پیچیدگی نام دارد. به‌نظر نویسنده علت پیچیده‌نامیدن اقتصاد برهم‌کنش‌های تودر‌توی عامل‌هاست و به همین علت اقتصاد باید بر مبنای نامتعادل‌بودن تحلیل شود. آنچه ما را به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند، تحلیل چنین اقتصادی است که با اقتصاد سیاسی قرابت دارد؛ ولی به‌کلی با اقتصاد متعارف در تقابل قرار می‌گیرد. تفاوت‌های این دو نگرش در این مقاله به‌تفصیل بیان شده است. 🔹عقلانیت که از فروض اصلی تحلیل‌های اقتصاد متعارف به شمار می‌رود، معمولاً به‌صورت تام وجود ندارد؛ بلکه افراد بر اساس عقلانیت استقرایی تصمیم می‌گیرند. این نوع عقلانیت ناقص را البته بر اساس فرضیه‌های معتبر می‌توان مدل‌سازی هم کرد. کتاب پس از معرفی اقتصاد و پیچیدگی و عقلانیت ناقص، به‌طور دقیق‌تری به اجزا و کاربرد این اقتصاد می‌پردازد. مقالات مختلف کتاب هرکدام بحثی مستقل را مطرح می‌کند که در ادامه به‌اختصار بیان می‌شود. مقالۀ سوم به‌کمک همین عقلانیت ناقص و مدل‌سازی در آزمایشگاه کامپیوتری اقتصاد قصد دارد بازار سهام را تحلیل کند. مقالۀ چهارم به دینامیک تخصیص منابع در وضعیت بازده صعودی و رقابت آن‌ها در بازار می‌پردازد. هدف این مقاله تعمیم تحلیل استاتیکی متعارف مسائل مربوط به بازده‌های صعودی به قلمرو تحلیل دینامیکی است. 🔹مقالۀ پنجم سعی می‌کند پیچیدگی در اقتصاد را دقیق‌تر توضیح دهد. این نوع اقتصاد از لحاظ مبانی شناختی و ساختاری و نحوۀ نگرش با اقتصاد نئوکلاسیک تفاوت‌هایی دارد؛ مثلاً برخلاف نئوکلاسیک‌ها نه‌فقط بر پیامد، که بر فرایند نیز تأکید کرده است. اطلاعاتی که عوامل در محیط کنش دارند، چگونگی تعامل آن‌ها و نهاد‌های مرتبط با اقتصاد، برخی از مباحث طرح‌شده در این مقاله است. 🔹مقالۀ ششم به چند مسئله در طول هم می‌پردازد. ابتدا رفتار سودجویانه در اقتصاد را توضیح می‌دهد و آن را ممکن می‌داند. علل چنین رفتارهایی را در اقتصاد بررسی می‌کند، سپس سعی می‌کند به‌کمک مدل‌سازی کامپیوتری پیش‌بینی کند چه خلأهایی در اقتصاد وجود دارد که از محل آن ممکن است عوامل اقتصادی به سودجویی کشیده شوند. 🔹مقاله‌های هفتم و هشتم به دو موضوع اساسی در کتاب می‌پردازند: اول اینکه نحوۀ تکامل ترکیبی فناوری و مدل رشد و پیشرفت آن را توضیح می‌دهند و به‌کمک مدل‌سازی کامپیوتری آن را اثبات می‌کنند. دوم اینکه به نحوۀ تأثیرگذاری این تکامل بر اقتصاد و تولید و رشد اشاره می‌کنند؛ زیرا فناوری‌ها و اقتصاد در حالتی دوجانبه با یکدیگر در رابطه هستند و بر هم تأثیرگذارند. مقالۀ نهم در ادامۀ همین بحث به پیچیده‌ترشدن سامانه‌ها در اثر تکامل می‌پردازد. این قسمت با وام‌گرفتن از زیست‌شناسی و نظریۀ تکاملی، پیچیده‌ترشدن اقتصاد را در اثر تکامل توضیح می‌دهد. این پیچیدگی با سه نوع سازوکار مختلف رخ می‌دهد که کتاب به تک‌تک آن‌ها پرداخته است. 🔹سخنرانی دهم موضوع شناخت در علم اقتصاد را واکاوی کرده است؛ به‌نحوی که با نگاه نقادانه به عقلانیت استنتاجی در اقتصاد مخالفت کرده و نحوۀ نگرش و تصمیم‌گیری یک انسان را از دیدگاه روان‌شناسان و علوم‌شناختی معرفی می‌کند. نویسنده این رویکرد را برای قرارگیری در پیش‌فرض‌های اقتصادی و مدل‌سازی رفتار انسان پیشنهاد می‌کند. پایان‌بخش این فصل برخی توصیه‌ها به دانشجویان رشتۀ اقتصاد مبنی بر مطالعۀ تاریخ است. 🔹مقالۀ یازدهم نیز در ادامۀ مباحث قبلی اعتراضی به‌شیوۀ عقلانیت محض و ثابت در اقتصاد است؛ زیرا برخلاف عقلانیت محض و تامی که اقتصاد متعارف بر اساس آن بنا شده، اقتصاد مبتنی بر پیچیدگی قطعیت‌پذیر نیست. در فصل آخر نیز دیدگاه‌های نویسنده شبیه به آنچه در فصل اول آمده، جمع‌بندی شده و خود نویسنده، در یک مقاله ادعاهای اصلی خود را خلاصه و بیان کرده است. 🔹برایان آرتور که دانش‌آموختۀ رشته برق است، علی‌رغم اشرافش بر اقتصاد، در تحلیل به مشکلاتی دچار شده است؛ مثلاً آنچه وی علت‌العلل تغییر و تحولات اقتصادی می‌داند، به‌نوعی ابزار تولید مدرن یا همان فناوری است. این نحوۀ نگرش با مارکسیسم تفاوت چندانی ندارد؛ در ضمن مطالعۀ نامتعادل‌ها یعنی چیزی که نویسنده خود را به‌کمک آن با اقتصاد متعارف در مرزبندی قرار می‌دهد، دقیقاً پیش‌تر در اندیشۀ کینز بروز و ظهور داشته و چیز جدیدی نیست. نویسنده این بحث را در مقاله هشتم مطرح کرده و گفته است که پایش را از آنچه مارکس گفته بود نیز فراتر گذاشته است و نه‌تنها ابزار تولید بلکه کل فناوری را منجر به تحولات اقتصادی می‌داند. این سخن نویسنده شامل بسیاری از نقدهایی می‌شود که به فلسفۀ تاریخ مارکس و اقتصاد مارکسیستی وارد بود، اما نویسنده به این نقدها اشاره نکرده است. #گاه_نقد

🔻کتاب نظریه‌های اقتصاد توسعه: تحلیلی از پارادایم‌های رقیب/ دایانا هانت / نی 🔹دایانا هانت در کتاب «نظریه‌های اقتصاد توسعه: تحلیلی از پارادایم‌های رقیب» سعی کرده است دیدگاه‌های اصلی توسعۀ اقتصادی را در قالب چارچوب فکری منسجمی به مخاطب ارائه کند. نویسنده بر مبنای «فلسفۀ علم» توماس کوهن در کتاب ساختار انقلاب‌های علمی و استفاده از مفهوم پارادایم، طبقه‌بندی خود را از سیر نظریات ارائه می‌کند و هفت پارادایم کلی را مشخص می‌سازد: ۱. هستۀ در‌حال‌گسترش سرمایه‌داری؛ ۲. ساختارگرایی؛ ۳. نئومارکسیستی؛ ۴. وابستگی؛ ۵. مائوئیستی؛ ۶. نیازهای اساسی؛ ۷. نئوکلاسیکی. 🔹دیدگاه نویسنده ذیل شاخۀ اقتصاد توسعۀ علم اقتصاد می‌گنجد. او در این کتاب از یک سو فرایند اقتصادی پارادایم‌ها یعنی نحوۀ تخصیص منابع محدود را بررسی می‌کند و از سوی دیگر به استراتژی‌ها و سیاست‌های توسعه می‌پردازد. هانت در بررسی پاردایم‌ها سعی کرده تا آنجایی که ممکن است، نظریات را در عرصۀ عمل نیز بررسی و نقد کند؛ مثلاً در بررسی الگوی مائوئیستی، تجربۀ تاریخی چین را در سیر تطور اندیشۀ مائو و قبل و بعد آن، می‌توان در کتاب یافت. 🔹مقدمۀ کتاب که فصل اول آن نیز هست، توضیحی است دربارۀ مفهوم پارادایم و نظریۀ توماس کوهن در کتاب ساختار انقلاب‌های علمی و علت کاربست آن در کتاب حاضر. فصل دوم تحت‌عنوان «میراث نظری» به مباحث اصلی نظریه‌پردازان برجستۀ کلاسیک می‌پردازد که نظریات آن‌ها به‌صورت مشخص تا نیمۀ قرن بیستم ادامه دارد (از مرکانتیلیسم تا کینز). مفاهیم اصلی آثار اسمیت، ریکاردو، مالتوس، مارکس، شومپیتر و هارود و دومار در این فصل به زبانی ساده شرح داده شده است. در ابتدای فصل سوم تفسیر نویسنده از تکامل رشتۀ اقتصاد توسعه و سپس سیری کلی از مباحث اصلی اقتصاد توسعه از دهۀ چهل ارائه می‌شود. 🔹نویسنده در فصل‌های چهارم تا دهم به‌صورت مبسوط هرکدام از پاردایم‌ها را معرفی و بررسی می‌کند. فصل چهارم راجع‌به پارادایم هستۀ در‌حال‌گسترش سرمایه‌داری است، مکتبی با دغدغۀ افزایش پس‌اندازها، انباشت سرمایه و نیل به رشد اقتصادی که به بهترین وجه در آثار آرتور لوییس و والت روستو بازنمایی می‌شود. در فصل پنجم شاهد پرداختن به پارادایم ساختارگرایی هستیم. این پارادایم به‌دنبال بررسی علل توسعه‌نیافتگی آمریکای لاتین بود و بین سال‌های ۱۹۴۹ تا اواسط دهۀ ۱۹۶۰ مطرح شد و بر محدودیت‌های ساختاری و اصلی مانند کمبود ارز و انگیزۀ ناکافی برای سرمایه‌گذاری تأکید می‌کرد. 🔹هدف فصل ششم تبیین پارادایم نئومارکسیسم است. این پاردایم از دهۀ پنجاه تا دهۀ هفتاد در محافل دانشگاهی مطرح بود و روابط سیاسی و اقتصادی مرکز پیرامون، ابزار اصلی تحلیلش به‌ شمار می‌رفت. هانت در این فصل به بررسی نظریات پل باران، سمیر امین و آندره گوندر فرانک از نظریه‌پردازان نئومارکسیست شهیر دست می‌یازد. منع توسعه از پیرامون توسط مرکز و نابرابری، کلیدواژۀ مسلط در تحلیل‌های مکتب وابستگی بود. در فصل هفتم سعی نویسنده بر آن بوده که از فضای دهۀ هفتاد و هشتاد آمریکای لاتین، شکست برنامۀ اکلا و بحران بدهی‌ها، به خواننده درکی ایجاد کند. نویسنده در فصل هشتم بر آن بوده تا به درک مائوئیسم به‌مثابۀ ایدئولوژی توسعۀ چین برسد. این الگو ناظر به کشوری خاص بود و صرفاً در ابعاد اقتصادی هم باقی نماند. 🔹هانت در فصل نهم پارادایم نیازهای اساسی را شرح می‌دهد. این پارادایم سعی دارد معنای جدیدی از توسعه ارائه کند که مبتنی بر حذف فقر مطلق به‌مثابۀ هدف رشد اقتصادی است. محوریت فصل دهم کتاب، پارادایم نئوکلاسیک در دهه‌های اخیر و نقش آن در توسعه است. شاخه‌های این پارادایم بر پذیرش کارایی اقتصاد بازار آزاد، دخالت حداقلی دولت و منافع متقابل تجارت بین‌المللی اشتراک‌نظر دارند. در نهایت امر، نویسنده در فصل یازدهم نتیجه‌گیری خود را عرضه می‌کند: نقد مختصر و دوبارۀ پارادایم‌های یادشده، تشریح مباحث جاری در خصوص توسعه و ترسیم مشاجره‌های فعلی دربارۀ آیندۀ توسعه. #گاه_نقد eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻کتاب نگرشی انتقادی به توسعۀ جماعت‌محور/ مارگارت لدویت / نی 🔹انجمن جهانی توسعۀ جماعت‌محور، فرایند خود را «یک حرفۀ مبتنی بر عمل و یک رشتۀ دانشگاهی که به سازمان، آموزش و قدرت‌بخشی افراد در جوامع خود می‌پردازد» معرفی می‌کند و سازمان‌ملل، آن را فرایندی می‌داند که طی آن «اعضای اجتماع برای انجام اقدامات جمعی و تولید راه‌حل‌های مربوط به مشکلات مشترک گرد هم می‌آیند». توسعۀ جماعت‌محور «دموکراسی مشارکتی، توسعۀ پایدار، حقوق، فرصت اقتصادی، برابری و عدالت اجتماعی را از طریق سازمان‌دهی و آموزش و قدرت‌بخشی به افراد در اجتماعاتشان» امکان‌پذیر می‌کند. 🔹توسعۀ جماعت‌محور «با زندگی روزمرۀ مردم محلی آغاز می‌شود». این یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی است که کتاب بر آن پافشاری می‌کند؛ حرکت از پایین به بالا و آغاز از زندگی روزمره آن هم در سطح محلی و گسترش پهنۀ آن به سطح منطقه‌ای، کشوری، قاره‌ای و جهانی. این حرکت بر کنش، بازاندیشی، کردار و مشارکت تأکید می‌کند. افراد با آگاهی نقادانه و با کردار و مشارکت، در پی تغییرات ساختاری در سطوح مختلف جامعه برمی‌آیند. مشکلات محلی در میان مردم مطرح می‌شود، افراد برای آن هم‌اندیشی و مشورت می‌کنند و برای حل آن وارد عرصه می‌شوند. به‌مرور دامنۀ این کنش‌ها و عمق موضوعات بیشتر می‌شود و تحولات دگرگون‌ساز و ساختاری‌تری در پی خواهد داشت. 🔹نگاه انتقادی مارگارت لدویت در این کتاب به توسعۀ جماعت‌محور، نه برای سرکوب و تضعیف بلکه برای بخشیدن نیرویی تازه به آن، با نگاه به کارنامۀ چند دهۀ گذشته است. نویسنده عملکرد این حرکت را در دوره‌هایی همچون حکومت تاچر، دولت رفاه و حزب کارگر بررسی می‌کند و در کنار بازخوانی سیاست‌های دولتی و قوانین، به واکاوی آثار متفکران و همچنین اقدامات عملی در هر دوره می‌پردازد. 🔹لدویت منتقد منطق سرمایه‌داری و جهانی‌سازی نئولیبرالیسم است و رویکردی چپ‌گرایانه دارد؛ همان‌گونه که فریره و گرامشی که نظریاتشان به‌عنوان پایه‌های اصلی کار اوست، چنین رویکردی داشتند. بخشی از آنچه نویسنده در پی انتقاد به فریره و گرامشی به موضع آن‌ها می‌افزاید، سویه‌هایی فمینیستی است که آن را در کار فریره و گرامشی کم‌رنگ می‌بیند و برخی مواقع اصلاً نمی‌بیند. البته تأکید لدویت بر این است که آثار این افراد در همان بستر فکری و اجتماعی روزگار خودشان بررسی شود و نه با مفاهیمی که امروز برای ما کاملاً روشن است و در آن دوره جریان نداشته است. 🔹همچنین از دیدگاه فریره و گرامشی، آموزش نقادانه، رکن اصلی هر تحول دگرگون‌ساز است که در پی آن افراد می‌توانند در آنچه «عرف» خوانده می‌شود و برای همگان بدیهی است، چون‌و‌چرا کنند و امور روزمرۀ زندگی را تغییریافتنی بدانند. این‌گونه است که افراد اعتمادبه‌نفس و ارزش خود را بازمی‌یابند و شهامت مشارکت در مسائل محلی را در خود پیدا می‌کنند. توسعۀ جماعت‌محور در اصل در پی اصلاح پیامدها و نتایج سیاست‌های نادرست و معضلات اقتصادی و اجتماعی نیست، بلکه در پی دگرگونی‌های ریشه‌ای و ساختاری است. 🔹معرفت‌شناسی و روش‌هایی که در توسعۀ جماعت‌محور به کار می‌رود نیز با آنچه در منطق دنیای جهانی‌شدۀ سرمایه‌داری رایج است، تفاوت کلانی دارد. در این حرکت پژوهش روی مردم انجام نمی‌گیرد؛ بلکه پژوهش همراه با مردم است که پذیرفته می‌شود. برخلاف آنچه دنیای غرب سال‌ها بر آن تأکید می‌کرد، لدویت می‌گوید احساس و تجربه را نیز باید دانشی معتبر دانست و نباید از اهمیت آن غافل شد. در این بستر، گسترش دانش در جریان کنش و در پیوند با بستر اجتماعی صورت می‌گیرد. 🔹در متن کتاب نمونه‌ها و داستای‌های بسیاری از کاربرد توسعۀ جماعت‌محور آورده شده است؛ ولی بسیاری از این نمونه‌ها مربوط به چند کشور انگشت‌شمار است که در برخی موارد خود لدویت در آن‌ها کنشگری داشته است. شاید آوردن نمونه از کشورهای متنوع‌تری می‌توانست به پختگی کار نویسنده بیفزاید و خوانندگان بیشتری را به کتاب نزدیک کند. 🔹همچنین با نگاه به این نکته که متأسفانه در طول تاریخ هیچ‌گاه جایگاه زنان در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، هنری و... جایگاهی متناسب با جایگاه مردان و مطلوب نبوده و کماکان تسلط مردان در بستر سیاسی و مدیریتی کشور بسیار پررنگ است، اقداماتی متناسب با زمینۀ فرهنگی و دینی کشور نیاز است تا زنان را در عرصه‌های گوناگون به خودآگاهی برساند و بیش‌ از این جامعه را از فعالیت نیمی از بدنۀ بالقوۀ آن محروم نکند. مسلماً آنچه در عرصۀ خودآگاهی و قدرت‌یابی زنان در ایران انجام‌شدنی خواهد بود، بسیار با سویه‌های تند و افراطی فمینیسم متفاوت است. #گاه_نقد eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻کتاب الزامات سیاست در عصر ملت دولت/ احمد زیدآبادی/ نی 🔹کتاب الزامات سیاست در عصر ملت‌دولت همان‌گونه که از عنوانش پیداست، به ساخت سیاسی ملت‌دولت و توفق آن در عصر کنونی پرداخته است. نویسنده با تکیه بر تاریخ اروپا سیر تطور ساخت‌های مختلف سیاسی را بررسی می‌کند و پیمان وستفالیا را بذر تولد ملت‌دولت می‌داند. این ملت‌‌دولت تاکنون به ساخت سیاسی بیشتر جوامع بدل شده است. دغدغۀ نویسنده در ادامۀ کتاب آشکار می‌شود و آن نسبت جامعه و دولت ایران با مسئلۀ ملت‌دولت در طول تاریخ و تاکنون است. 🔹به‌عقیدۀ نویسنده تاکنون ملت‌‌دولت دغدغۀ اصلی گروه‌های اجتماعی و سیاسی در ایران نبوده و حتی انقلاب اسلامی نیز عرصۀ برخورد جهان‌بینی‌های فراملی بوده است. نداشتن فهم روشن از این پدیده و طبیعتاً نپرداختن به آن، به‌تعبیر نویسنده ریشۀ اصلی مشکلات ماست. نویسنده در ادامۀ کتاب به بررسی مفهوم ملت‌‌دولت در خاورمیانه و رژیم‌ صهیونیستی می‌پردازد و فصل‌های پایانی کتاب دربارۀ نسبت سیاست و اخلاق با ملت‌دولت و منافع ملی است. 🔹به‌تعبیر نویسنده کتاب الزامات سیاست در عصر ملت‌‌دولت بخشی از پروژۀ بزرگ‌تری است که وی در حال کار روی آن است. مسئلۀ کتاب ساده است: ما در عصر ملت‌دولت‌ها زندگی می‌کنیم و امروزه تقریباً تمام کشور‌های جهان سیاست خود را بر این اساس سامان داده‌اند. ساخت سیاسی ملت‌دولت برای شهروندان آن کشور فارغ از هر مسئله‌ای، حقوق شهروندی و تکالیفی را تدارک می‌بیند. به‌بیان نویسنده، این دیدگاهِ مبتنی بر ملت‌دولت با دیدگاه‌های نژادگرایانه و ایدئولوژی‌های اتوپیای جهان‌وطنی در تعارض قرار می‌گیرد. 🔹عنوان فصل اول کتاب «ظهور و تطور ملت‌دولت در اروپا» است. نقطه‌عزیمت نویسنده در این فصل ساخت سیاسی دولت‌شهری یونان باستان است. این ساخت سیاسی بر مبنای موقعیت جغرافیایی و جمعیتی یونان و روم باستان بوده است. در ادامه ساخت سیاسی امپراتوری‌های دینی مانند امپراتوری مقدس روم به وجود آمده که مبنای آن دین بوده است. نویسنده نقطۀ شروع تردید در دیانت مسیحی را جنبش پروتستانتیسم و شخص مارتین لوتر می‌داند که پس از سال‌ها جنگ مذهبی به تساهل مذهبی و دولت‌های مطلقه در اروپا رسید که مبنای آن‌ها و به‌تعبیری مبنای ملت‌دولت، پیمان وستفالیا در سال ۱۶۴۸ بود. 🔹فصل دوم کتاب به روند ملت‌دولت در ایران با تکیه بر تاریخ ایران به‌ویژه از صفویه به بعد می‌پردازد. در دوره‌های پیش از قاجار اساساً مسئلۀ ملت‌دولت برای حکمرانان و فعالان سیاست شناخته‌شده نبود و پس از قاجار نیز این اندیشه همواره با وجوه مختلف اندیشۀ فعالان سیاست در تعارض قرار گرفته است؛ مانند نگرش مادی‌گرایانۀ پهلوی اول یا نگرش‌های امت‌گرایانۀ پس از انقلاب، و در نتیجه به‌روشنی در قانون اساسی تعریف نشده است. در فصل سوم نویسنده علت اصلی معضلات خاورمیانه را نیز نبودِ ملت‌دولت‌های قوی می‌داند و معتقد است راه‌حل یک وستفالیا با حمایت نهاد‌های جهانی است. 🔹فلسطین و رژیم صهیونیستی محوریت فصل چهارم را تشکیل می‌دهند. فصل پنجم سیاست و اخلاق را در نظام ملت‌دولت بررسی می‌کند که نادیده‌گرفتن برخی اصول اخلاقی بر مبنای مصلحت عمومی را بدون مشکل می‌داند. در فصل ششم (آخر) کتاب به مسئلۀ منافع ملی و اخلاق پرداخته شده و تعارض سیاست خارجی مبتنی بر منافع ملی و ضرر دیگر جوامع و اصول اخلاقی بررسی شده است. 🔹ایدۀ کتاب چندان بدیع نیست و در راستای نقد دیدگاه‌های انقلاب اسلامی نگاشته شده است. نویسنده همۀ مسائل را به برقراری نسبت با ساخت ملت‌دولت قرار می‌دهد و جوامع را به‌طرز گریزناپذیری به پذیرش الزامات آن فرا می‌خواند. این تقلیل‌گرایی عِلّی مشکلات در کنار تحلیل‌های تاریخی شتاب‌زدۀ افکار افراد و وقایع، امکان بررسی منصفانۀ دیگر دیدگاه‌ها را از بین می‌برد و دیگر دیدگاه‌ها از جمله دیدگاه‌های فراملی با برچسب اتوپیایی و ایدئولوژیک‌بودن کنار گذاشته می‌شوند. 🔹موضع‌گیری نویسنده در قبال جهانی‌شدن منفی است و از درک تأثیرات متقابل ملت‌ها از جمله تأثیرپذیری کشور‌های مختلف از پدیدۀ انقلاب اسلامی ناتوان است. در این کتاب حضور قوای جمهوری اسلامی در خارج از کشور، با برچسب سیاست خارجی ماجراجویی و نپذیرفتن نظم جهانی تخطئه می‌شود؛ همچنین خوی استکبارستیزی از جمله نفی اسرائیل به احساسات مردم کشورهای عرب بدل می‌شود که مورد‌سوءاستفادۀ حاکمان آن کشورها قرار می‌گیرد! #گاه_نقد eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

‍ (https://attach.fahares.com/K6B8v/h5WrAMAWFjlxsVgA==) 🔻روابط ایران و آمریکا در هشتمین شمارۀ مجلۀ «گاه نقد» بررسی شد 🔹این شماره از مجلۀ «گاهِ نقد»، دومین جلد این مجله با موضوع «تاریخ» و نخستین جلد از دنبالۀ «روابط ایران و آمریکا» است. در این شماره با سیری در کتاب‌های گوناگون، نگاهی به تاریخچۀ روابط ایران و آمریکا از ابتدا تاکنون انداخته می‌شود. 🔹همچنین در این شماره در چند بخش مختلف، ابتدا نگاهی کلی به رابطۀ بین دو کشور انداخته می‌شود و سپس در پنج پروندۀ مفصل و مختلف، رویکردهای کتاب‌های گوناگون به این رابطۀ مرور و بررسی می‌شوند. «گفتار»، «نقدوار»، «رهیار» و «پیوست» بخش‌های گوناگون این شماره هستند که هرکدام از زاویه‌ای متفاوت به رابطۀ ایران و آمریکا و نمونه‌های مختلف در آینۀ کتاب‌ها نگریسته‌اند. 🔹در «گفتار»، سردبیر مجموعۀ تاریخ «گاهِ نقد»، دکتر جعفر مرادحاصلی، نگاهی کلی به تاریخچۀ رابطۀ میان ایران و آمریکا از نخستین روزها می‌اندازد و به‌طور خلاصه، کتاب‌هایی را که در ایران با این موضوع به چاپ رسیده‌اند، دسته‌بندی می‌کند. 🔹در بخش «نقدوار»، کتاب‌هایی که در ایران با موضوع رابطۀ بین ایران و آمریکا چاپ شده‌اند، در پنج پروندۀ مختلف نقد و بررسی می‌شوند. هر پرونده بر برهه‌ای خاص از تاریخ رابطۀ دو کشور نگاهی می‌اندازد و پروندۀ پنجم، سه رویکرد مختلف کتاب‌های چاپ‌شده را از هم تفکیک می‌کند. این سه رویکرد عبارت‌اند از: «رویکرد بی‌طرف به مناسبات ایران و آمریکا»، «رویکرد تبرئه‌کننده دربارۀ مناسبات ایران و آمریکا» و «رویکرد افشاگرانه به مناسبات ایران و آمریکا». 🔹در «رهیار»، تازه‌ترین کتاب‌هایی که دربارۀ آمریکا یا رابطۀ میان ایران و آمریکا تالیف و ترجمه شده‌اند، معرفی و نقد و بررسی می‌شوند. 🔹در «پیوست» این شماره از «گاهِ نقد»، یک بستۀ پیشنهادی برای خوانندگان آماده شده است. این بسته شامل پنج کتاب است که هم تاریخ و سیاست خود آمریکا و هم رابطۀ بین ایران و این کشور را در بر می‌گیرد. 🔹برای تهیه هشتمین شمارۀ مجلۀ «گاهِ نقد» علاوه بر مراجعه به مراکز پخش و روزنامه‌فروشی‌ها، می‌توانید با شمارۀ ۰۲۱۶۶۹۷۶۳۴۹ داخلی 3 تماس بگیرید. همچنین می‌توانید نسخۀ الکترونیک این شماره و شماره‌های پیشین گاهِ نقد را از «کتابیکا» و «طاقچه» تهیه کنید. 🔹مجلۀ #گاه_نقد به همت سامانۀ کارشناسی کتاب مجمع ناشران انقلاب اسلامی، با توجه به خلأ موجود در نقد تخصصی حوزه‌های مختلف کتاب تدوین و در حوزه‌های گوناگون ادبیات داستانی، تاریخ، علوم اجتماعی، فلسفه، زبان فارسی و درست‌نویسی، روان‌شناسی و دین عرضه خواهد شد. eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻معرفی کتاب سرانجام انسان طراز نوین؛ فروریختن توهمات/ سوتلانا الکسویچ/ انتشارات مینوی خرد 🔹کتاب سرانجام انسان طراز نوین؛ فروریختن توهمات، نوشتهٔ خانم سوتلانا الکسویچ، مستندی است از رخدادهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی‌اجتماعیِ شوروی سابق و حوادثی که پس از استقلال کشورهایِ عضو اتحادیۀ جماهیر شوروی رخ داد. کتاب به ماجرای جنگ جهانی دوم و نبرد شوروی با آلمان نازی در خلال زندگی روزمرهٔ مردم پرداخته است. ضمناً کتاب به انقلاب‌های رنگی در بلاروس و گرجستان و همین‌طور انقلاب برفیِ ضدپوتین نیز اشاره‌هایی دارد. نویسنده معتقد است که پوتین کنترل تمام صنایع بزرگ روسیه را به حزب روسیۀ متحد انتقال داده است که لازمهٔ چنین کنترلی، فساد وسیع و خاموش‌کردن صدای مخالفان است. 🔹تصویری که از جامعۀ دوران شوروی ارائه می‌شود، نشان‌دهندۀ مردمانی آرمان‌گراست که به‌دنبال ساختن کشوری بزرگ هستند. اما مردمانِ همین کشورِ بزرگ برای تهیهٔ کاغذ توالت صف می‌بندند و حرف‌های سیاسی خود را در آشپزخانه‌ها می‌زنند. اموالِ کولاک، دهقانان ثروتمند، تصاحب شده و کوچک‌ترین مخالفتی با حزب کمونیست موجب تبعید افراد به گولاگ، اردوگاه‌های کار اجباری، می‌شود. اما این آرمان‌ها کم‌کم استحاله می‌یابد؛ «ما» به «من» تبدیل می‌شود و مردمِ کتاب‌خوانِ شوروی به مردمی تبدیل می‌شوند که دوست دارند کالاهای لوکس بخرند، پول درآورند و سرگرم زندگی روزمره باشند. 🔹این حالت گذار با روی‌کار‌آمدن گورباچف آغاز می‌شود و مردم در سال ۱۹۹۱ که سرخ‌ها (مقامات حزب) علیه گورباچف کودتا می‌کنند، می‌ایستند و از یلتسین و اصلاحات او پشتیبانی می‌کنند. البته بعدها مردم از این حمایت خود رضایت چندانی به دست نمی‌آورند؛ چون آنچه می‌خواستند، محقق نمی‌شود. آزادسازی قیمت‌ها، تورم ۲۰۰درصدی و سپس ۲۶۰۰درصدی را موجب می‌شود و همچنین در اثر خصوصی‌سازی، کارخانه‌ها و مراکز تولید بین عدهٔ خاصی تقسیم می‌شود. 🔹مسئلهٔ دیگری که بعد از فروپاشی شوروی ایجاد می‌شود، درگیری‌های نژادپرستانه بین ملیت‌های مختلف است. تا قبل از فروپاشی شوروی، روس‌ها، آذری‌ها، ارمنی‌ها، ازبک‌ها، تاجیک‌ها و چچنی‌ها (قفقاز) با یکدیگر به‌صورت برابر برخورد می‌کردند؛ اما بعد از فروپاشی شوروی بین این قومیت‌ها درگیری و نسل‌کشی آغاز می‌شود. ضمن اینکه دومیلیون کارگر مهاجر در مسکو وجود دارد که با حقوق بسیار کم و وضعیت غیرانسانی زندگی می‌کنند؛ چراکه روس‌ها دیگر آن‌ها را برادر و دوست نمی‌دانند. 🔹کتاب سرانجام انسان طراز نوین؛ فروریختن توهمات، با نگاهی لیبرالیستی نگاشته شده است و در آن هرگونه آرمان‌گرایی و جمع‌گرایی و نگاه ایدئولوژیک به چالش کشیده می‌شود. مواردی چون رفاه و تجمل و سرمایه‌سالاری ارزش تلقی می‌شود و از سوژۀ لیبرال دفاع به عمل می‌آید؛ لذا این کتاب از این لحاظ با اهداف انقلاب اسلامی و تصویری که اسلام از انسان ارائه می‌دهد، زاویه دارد. اما از جهتی دیگر این کتاب از تبعات به‌رسمیت‌نشناختن آزادی‌های سیاسی و اجتماعیِ مشروع سخن می‌گوید که می‌تواند باعث نابودی یک نظام ایدئولوژیک شود و علاوه بر آن، به ما نشان می‌دهد که چگونه ممکن است چنین نظامی از درون و به‌وسیلۀ نیروهای خودی استحاله شود. بنابراین مطالعهٔ نظام شوروی و نحوهٔ استحالهٔ آن می‌تواند برای پایایی جمهوری اسلامی مفید باشد. #گاه_نقد #انتشارات_مینوی_خرد eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻 معرفی کتاب گفتارهایی در روش‌شناسی اقتصاد/ موسی غنی‌نژاد/ انتشارات مینوی خرد 🔹 کنکاش در ماهیت علوم به‌دلیل وجود سؤالاتی دربارۀ اعتبار و حجیت گزاره‌های علمی با فلسفۀ علم، به‌خصوص معرفت‌شناسی و روش‌شناسی، پیوند تنگاتنگی دارد. سؤال از اینکه کدام نظریه و مدل در اقتصاد درست است، و آیا کارایی ملاک است یا صدق و کذب، همگی در فلسفۀ علم پاسخ داده می‌شود. طیف وسیع روش‌شناسی در اقتصاد را این اقتصاددانان تشکیل می‌دهند: اقتصاددانان متکی بر روش استنتاجی، پوزیتیویستی، مکتب اتریش، مکتب تاریخی آلمان، سوسیالیسم، مارکسیسم، روش فریدمن، لاکاتوش و ابزارگرایی. اینکه هرکدام چطور به وجود آمد، چگونه رشد یافت، چگونه نقد و اصلاح شد، داستانی دارد که نویسنده در کتاب روایت می‌کند. 🔹 روش‌شناسی اقتصاد در زمان حاضر دچار افت بسیاری شده که آشفتگی و ابهامات زیادی را در اقتصاد به وجود آورده است. کار به‌جایی رسیده است که منکیو (استاد اقتصاد) بدون اتکا به روش خاصی ده اصل اقتصادی را به‌صورت قطعی برای اقتصاد مطرح می‌کند. فریدمن بحث فلسفه در علم را به انحراف می‌کشد؛ چراکه خود وی گفته است: «به یاد نمی‌آورم چندان فلسفه‌ای خوانده باشم. البته دربارۀ متدولوژی فلسفه، پوپر را خوانده‌ام.» این‌چنین ضعف‌های روش‌شناختی، اقتصاد را ریاضی‌زده و دور از نظریات علمی کرده است. برای بازسازی علم اقتصاد می‌توان از بحث‌های میزس و مکتب اتریش کمک گرفت که در کتاب مروری بر آن‌ها خواهیم داشت. این کتاب می‌تواند برای آشنایی مقدماتی با روش‌شناسی اقتصاد به‌عنوان اولین کتاب مناسب علاقه‌مندان باشد تا با زبانی ساده و سیری تاریخی نظریات و تاریخچۀ روش در اقتصاد را بدانند. 🔹 مشکلات به‌وجود‌آمده در اقتصاد، مثل تأکید بیش‌ازحد اقتصاددانان بر ریاضیات و مدل‌سازی، نشان از ضعف بحث‌های روش‌شناسی در اقتصاد دارد. کتاب، منتقد جریان روش‌شناسی کلاسیک در اقتصاد است که فریاد رومر بر سر این روش ریاضی‌محوری را گواهی آشکار بر انحراف اقتصاد می‌گیرد. به‌نظر نویسنده نقدهایی نیز شکل‌ گرفته؛ ولی چون به‌شکل روش درنیامده است، قدرت رویارویی با جریان اصلی را ندارد. این انگیزۀ نویسندۀ از نوشتن کتاب است که به‌خوبی با سیری تاریخی، روش‌شناسی اقتصاد را از زبان اقتصاددانان و گفت‌وگوی بین آن‌ها بررسی کرده است. 🔹 پرداختن به روش‌شناسی جریان اصلی اقتصاد، در کنار نقدهای مکتب اتریش و افرادی همچون میزس، به خواننده در نقد روش‌شناسی اقتصاد متعارف کمک می‌کند. نویسنده طرف‌دار مکتب اقتصاد آزاد است؛ ولی این‌گونه نیست که آن را تماماً بپذیرد، حتی در کتاب به کسانی که دخالت دولت را در اقتصاد انکار می‌کنند، نقدهایی وارد می‌سازد. جمع بین این دو گزارۀ به‌ظاهر متناقض اولین سؤال از نویسنده است. باور به اقتصاد بازار (اقتصاد آزاد) در کنار مخالفت با پوزیتیویسم و طرح اشکال‌های مباحث روش‌شناسی در اقتصاد، ریاضی‌زدگی و فروپاشی علم اقتصاد، در کنار هم کمی پارادوکسیکال به نظر می‌رسد. 🔹 یافتن سازگاری در نظریات نویسنده به مطالعۀ دقیق‌تر دیگر آثار او نیاز دارد تا بتوان جمع‌بندی مناسبی ارائه کرد. پوشش‌ندادن برخی روش‌های دیگر در اقتصاد، مثل رفتارگرایی و روش‌های اسلامی، از نقیصه‌های کتاب است. تعلق‌خاطر نویسنده به مکتب اتریش و بازسازی اقتصاد به‌کمک کنش‌های انسانی در کتاب احساس می‌شود. او این دو رویکرد را منطقی‌تر و دقیق‌تر می‌داند. #گاه_نقد #انتشارات_مینوی_خرد eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻 معرفی‌نامۀ انتشارات «کتاب پارسه» (۲) 🔹 اگر در دوران دولت آپارتاید مازاد سرمایه و ثروت‌های طبیعی آفریقای جنوبی را اقلیت سفیدپوست تصاحب کرده و به خارج از کشور منتقل می‌کردند، در دوران حکومت کنگرۀ آفریقا و حتی شخص ماندلا آفریقای جنوبی به‌سراغ وام‌گیری از نهادهای مالی بین‌المللی با بهره‌های سنگین رفت و در این بین در دامی افتاد که در دوران آپارتاید نیز به آن دام افتاده بود. خوش‌بینی افراطی به قدرت‌های خارجی و حمایت‌های تصنعی ایشان از آفریقای جنوبی، بر مبنای نظریۀ بازتولیدِ سرمایه‌داری از طریق پذیرش مخالفت غیرریشه‌ای خودش و حمایت از آن است. اندیشمندانی مانند لوفور بر این باورند که نظام سرمایه‌داری از پذیرش اکثریت مخالفان خویش و حمایت از آن‌ها هراسی ندارد و در واقع انتقادات ایشان چون سبب بهبودی و رفع موانع پیشبرد سرمایه‌داری می‌شود، با روی باز پذیرفته می‌شود. در برهۀ تاریخی خاصی که مبارزۀ مردم آفریقای جنوبی علیه آپارتاید در جریان بود، افکار عمومی جهان شروع به حمایت از مردم تحت‌ستم دولت آپارتاید کرد و خواستار برچیده‌شدن این دولت شد. منافع سرمایه‌داری نیز اقتضا می‌کرد از مبارزه‌ای حمایت شود که علیه ریشه‌های سرمایه‌داری مدرن نباشد و صورت‌بندی وابستگی آفریقای جنوبی را تغییر ندهد؛ به‌بیان روشن‌تر، چنین اصلاحی سبب عبور سرمایه‌داری از بحران شد. 🔹 نقد حکومت‌های استبدادی از دیگر موضوعات محبوب نشر کتاب پارسه است که در این زمینه باید به چاپ آثار تیموتی اسنایدر، مورخ و نویسندۀ آمریکایی، همانند خودکامگی: بیست درس از قرن بیستم، و در مسیر ناآزادی اشاره کرد. 🔹 حوزه‌های جدید فناوری اطلاعات و اینترنت موضوعاتی است که در آثاری همچون دیپلماسی دیجیتال، اَبَرسینما، بایگانی همیشگی و اَبَرقدرت‌های هوش مصنوعی سعی شده است تا از جنبه‌های گوناگون به آن‌ پرداخته شود. در چاپ چنین آثاری اعتقاد بر این است که اقتصاد، سیاست، جامعه و... تحت‌تأثیر تحولات حوزۀ تکنولوژی وارد عرصۀ جدیدی شده که مفاهیمی مانند «انقلاب اطلاعاتی» و «اقتصاد دانش‌محور» برای توصیف آن‌ها ابداع شده است. 🔹در کتاب دموکراسی‌ها چگونه می‌میرند؟ اثر استیون لویتسکی و دانیل زیبلات، از دانشمندان علوم‌سیاسی آمریکایی، با پیش‌فرض‌گرفتن حکومت لیبرال‌دموکراسی به‌مثابۀ بهترین نظام سیاسی موجود، به تحولات بین‌المللی و داخلی ایالات متحده پرداخته می‌شود. این دو نویسنده روند به‌قدرت‌رسیدن دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ را با پیش‌کشیدن مفاهیمی همچون خروج از روال سنت‌های معمول و نانوشتۀ ساختار قدرت تحلیل می‌کنند. در مجموع می‌توان دیدگاه حاکم بر نشر کتاب پارسه را دنبال‌کردن نوعی از لیبرال‌دموکراسی معمول جوامع غربی دانست که کژکارکرد در آن اتفاقی استثنایی است، مانند به‌قدرت‌رسیدن دونالد ترامپ. چنین دیدگاهی از ارزش‌های جریان اصلاحات در کشور متأثر است و تلاش شده چه در آثار تألیفی و چه در آثار ترجمه‌ای، دغدغه‌های این جریان دنبال شود. 🔹 از مسائلی که در این انتشارات به آن‌ها پرداخته شده است، می‌توان این موضوعات را برشمرد: تأکید بر دموکراسی از منظری آسیب‌شناسانه، حقوق زنان، مسائل جامعۀ ایرانی، نقد رویکرد اقتصادی مبتنی بر صندوق‌های اعتباری. در این رویکرد بر پیوستن ایران به نظم نوین جهانی تأکید شده و اعتقاد عمومی در آن این است که ناگزیر پیشرفت تکنولوژی کشورها را به این سمت خواهد برد و کشوری برنده است که بتواند در این فضا به کشنگری فعال و تأثیرگذاری بر دیگر کشورها دست بزند؛ البته با رعایت نظم جهانی و مقتضیات قدرت‌های بزرگ همچون ایالات متحده. 🔹 باید اذعان کرد که روند تحولات بین‌المللی مبین این نکته است که این نظام ترویج‌شده، با مشکلات و مسائل مختلفی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و کم نیستند اندیشمندان و متفکرانی که از راهکارهایی برای اصلاح اساسی یا پی‌ریزی یک نظام جدید سخن می‌گویند: الکس کالینیکوس، ریچارد وولف، جان بلامی فاستر، پل کروگمن، جوزف استیگلیتز، ها‌ جون چنگ، نائومی کلاین و... . این موضوع حلقۀ مفقودۀ آثار این ناشر است. #گاه_نقد #کتاب_پارسه eitaa.com/MajmaNasheran Ble.im/MajmaNasheran instagram.com/mananashr

🔻کتاب فروپاشی؛ نگاهی به درون رژیم شاه: بحران‌ها، تضادها و ناکامی‌هایش/ هدی صابر/ انتشارات #کتاب_پارسه 🔹کتاب حاضر که برای نخستین بار و به‌کوشش سعید مدنی در سال ۱۳۹۷ چاپ شده، نتیجۀ مطالعاتی است که هدی صابر در بازۀ سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ انجام داده است. این اثرِ بدعت‌گذار ۲۶۰‌صفحه‌ای در دو بخش کلی به تشریح چند‌و‌چون تحولات پیشاانقلابی در ایران می‌پردازد و سرنگونی رژیم را به تصمیمات سیاسی و اقتصادی شاه در داخل و تحولات بین‌المللی، به‌خصوص رفت‌و‌آمد جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در ایالات متحده مرتبط می‌سازد. 🔹 از توفیقات کتاب حاضر می‌توان به وجه تاریخی تحلیل‌ها، اتخاذ رویکرد نسبتاً بی‌طرفانه و مستند در ارجاعات و همچنین تلفیق نظریات کلان جامعه‌شناختی و سیاسی با بیانی رسا و گیرا اشاره کرد. این توفیقات هر‌کدام به‌نحوی بر ارزش علمی و تاریخی اثر حاضر افزوده است و آن را در زمرۀ یکی از متمایزترین تحلیل‌های انقلاب اسلامی قرار می‌دهد. این تحلیل، اقتصاد و نقش آن را در فروپاشی رژیم شاه مورد‌عنایت قرار داده؛ اما همچون یک مارکسیست در بند الگوهای تحلیلی چپ و مبانی نظری آن گرفتار نشده است. تأثیر تحولات جهانی را مطمح نظر قرار داده است، بدون آنکه از تصمیمات اشتباه شاه و دولت‌های عصر پهلوی دوم غفلت ورزد. 🔹اما در کنار توفیقاتی که اشاره شد، به کتاب حاضر از ابعاد مختلف نقد وارد است که در سطرهای پیشِ رو به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:1. روش مورداستفادۀ هدی صابر در تحلیل‌ها یک روش تاریخی است که با مسامحه می‌توان آن را شیوه‌ای از جامعه‌شناسی تاریخی خواند؛ اما وی بدون توجه به مبانی نظری کاربست چنین روش‌شناختی و روشی، در برخی مواقع از چارچوب یک تحلیلگر تاریخی خارج شده و به دغدغه‌های سیاسی و همچنین کلیشه‌های زمانۀ خویش (دهۀ شصت) مجال داده است. نمونۀ این خروج‌های روشی، بی‌توجهی به زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعۀ ایرانی در صد سال گذشته است؛ به‌عبارت دیگر، تاریخ ایران انقطاعی از گذشتۀ خود نداشته است؛ لذا جداکردن بازه‌ای از تاریخ برحسب ضرورت موضوعی یا محدودیت تحقیقاتی، بدون نظرافکندن بر پیشینۀ آن ممکن است رهزن باشد. 🔹همچنین در مطالعۀ تاریخی نمی‌توان از سایر زمینه‌هایی غفلت کرد که اگر تأثیرشان از تصمیمات شاه دربارۀ توسعه بیشتر نباشد، کمتر از آن نیست؛ به‌تعبیر دیگر، تأثیر و تأثرات اقتصادی و سیاسی و فرهنگی‌اجتماعی بین رژیم و مردم، در طول تاریخ انقلاب چنان درهم‌تنیده بوده که تحلیل یکی بدون توجه به دیگری، از کفایت نظری و تحلیلی هر اثری در این باره خواهد کاست. صرفاً با بیان اینکه جامعۀ ایران یک جامعۀ سنتی بوده یا گرایشات انقلابی شیعی داشته، از این امر عبور شده و آن‌چنان که شایسته بوده، در متن و بطن تحلیل‌ها به آن توجه نشده است؛ همچنین سازوکارها و فعل‌و‌انفعالات برآمده از ساختار سلطنتی، برآمدن حزب رستاخیز و تعاملات دولت و شاه از موضوعاتی است که در این کتاب مغفول مانده است. 🔹استنادات و ارجاعات کتاب به‌شیوه‌ای فراگیر در هر دو بخش و همۀ زیرفصل‌ها آمده است؛ به‌نحوی که نویسنده به روایتگری از این استنادات تبدیل شده است و تلاش می‌کند تا هرطور که شده، میان استنادات و وقایع و اسناد توسعه و مصاحبه‌ها و... ربط‌و‌بست برقرار سازد. به این شیوۀ گزارش تاریخ نمی‌توان اشکال چندانی وارد کرد؛ اما محدودکردن مصادر گزارش کلی در چند منبع محدود و معدود برای ارجاعات تاریخی، پذیرفته نیست. چراکه احتمال سوگیری در گردآوری داده‌ها، بی‌توجهی به مبطلات تحلیلی و سرآخر انحراف تحلیل‌ها از واقعیات را به‌همراه خواهد داشت؛ برای نمونه می‌توان به مجموعۀ نقش آمریکا در ایران اثر سایروس ونس، غرور و سقوط اثر سفیر اسبق بریتانیا در تهران و مأموریت در ایران نوشتۀ سالیوان سفیر سابق ایالات متحده در تهران به‌عنوان منابعی اشاره کرد که کلیت مباحث کتاب را در بر گرفته و این‌گونه مسیر کلی اثر را تعیین می‌کند. 🔹تحلیل‌های کتاب بر این سه رکن اصلی استوار است: سیاست‌های رژیم دربارۀ توسعه ؛ تحولات غرب و علی‌الخصوص آمریکا؛ اوضاع اقتصادی و اجتماعی داخلی و خارجی. همچنین به‌جای پررنگ‌کردن نقش انقلابیون، فروپاشی از درون این‌گونه تبیین می‌شود؛ به همین علت کتاب از یک چارچوب نظری و مفهومی متقن بی‌بهره است که بتواند این نارسایی‌های داخلی در تصمیمات شاه و رژیم را نه با جست‌وجوی ادلۀ روان‌شناختی بلکه با تکیه بر شاخص‌های جامعه‌شناختی پی‌جویی کند. به‌تعبیر دیگر، کتاب گرچه در روایتگری توفیقاتی داشته، در چفت‌و‌بست نظری و تحلیلی این داده‌ها با اختلالاتی مواجه بوده و نتوانسته میان داده‌های ارائه‌شده و نظریه یا الگویی خاص از فروپاشی، ارتباط معناداری برقرار سازد. به الگوهای خاص برای تبیین به‌شکلی کاملاً گذرا در یکی‌دو خط از کتاب اشاره شده است؛ اما این امر نیز نمی‌تواند فقدان نظری اثر را جبران کند. #گاه_نقد

‍ 📌ظرفیت‌های جریان چپ 🔻ورود آثار اندیشه‌های چپ به فرهنگ ایران 🔹زمان ورود اندیشه‌های چپ به ایران را می‌توان دوران مشروطه دانست. در این روزگار، اندیشه‌های سوسیالیستی در روسیۀ تزاری روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شدند و همسایگی #ایران و #روسیه نیز ورود این جریان به کشور ما را آسان کرده بود؛ به‌گونه‌ای که کمتر از سه سال پس از انقلاب اکتبر۱۹۱۷، حزب کمونیست ایران نیز تشکیل شد. 🔹در سال‌های دهۀ بیست خورشیدی بود که کتاب‌ها و نویسندگان چپ کم‌کم جای خود را در میان خوانندگان ایرانی پیدا کردند. از همان سال‌ها، این جریان همواره موافقان و مخالفان بسیاری داشته است و دیدگاه‌های گوناگون آنان در فضای کتاب و نشر نیز بسیار به چشم می‌خورند. نویسندگان و مترجمان و ناشران مختلف، هرکدام با زاویۀ نگاه خود به جریان چپ و ابعاد متفاوت آن، پا به این عرصه گذاشته بودند و کتاب‌های مدنظر خود را به دست خوانندگان می‌رساندند. 🔹ایده‌ها و آرمان‌ها و دستاوردهای جریان چپ، جهان بهتری را پیش چشمان ما به تصویر می‌کشد، جهانی که از نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های کنونی به دور است و شکاف‌های طبقاتی تا عمق جان مردمانش نفوذ نکرده است. در سوی دیگر، افرادی با اشاره به تاریخ قرن بیستم و حکومت‌هایی که به نام #سوسیالیسم و #مارکسیسم ادارۀ کشورها را به دست گرفته‌اند، کارنامۀ این حکومت‌ها را گواهی بر ناکارآمدی جریان‌های چپ در ادارۀ جهان می‌دانند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم «گاه‌نقد» را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. #گاه_نقد http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌شناخت‌نامۀ ناشر 🔻آگاه، آگه، بان، مهرویستا و کندوکاو 🔹آگاه، آگه، بان، مهرویستا و کندوکاو مجموعه‌ناشرانی هستند که به‌صورت مشترک در نمایشگاه‌های کتاب شرکت می‌کنند و در یک فروشگاه و سایت فروش اینترنتی به عرضۀ آثار خود می‌پردازند. انتشارات آگاه، از پرقدمت‌ترین ناشران ایران با نزدیک به پنجاه سال سابقه است که کارنامۀ این انتشارات را کتاب‌هایی با موضوعات علوم اجتماعی، ادبیات ایرانی و خارجی و هنر تشکیل می‌دهد. نشر آگه، از سال ۱۳۸۱ تاکنون کتاب‌های متعددی با موضوعات ادبیات و نقد ادبی، شعر، فلسفه، تاریخ، علوم اجتماعی، هنر، زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی روانۀ بازار نشر کرده است. نشر بان، از فروردین۱۳۹۶ و با چاپ آثاری در حوزه‌های زیبایی‌شناسی، فلسفه، جامعه‌شناسی، اقتصاد و... فعالیت خود را در عرصۀ نشر آغاز کرده است. انتشارات مهرویستا، از زمان تأسیس خود تاکنون آثاری در حوزه‌های روان‌شناسی، ادبیات، علوم اجتماعی و فلسفه به بازار نشر کشور عرضه کرده است و انتشارات کندوکاو نیز از ناشران تازه‌تأسیسی است که در مدت فعالیت اندک خود تا به امروز توانسته آثاری را در حوزه‌های تاریخ، علوم اجتماعی، علوم سیاسی، زندگی‌نامه و خاطرات به چاپ برساند. عمدۀ آثار مطرح ناشران مذکور، در حوزۀ جامعه‌شناسی و فلسفه است. رویکرد اتخاذشده به‌صورت مشخص، نقد اقتصاد سرمایه‌داری و ادوار مختلف آن به‌خصوص نئولیبرالیسم است که از ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی انجام می‌شود. 🔹رویکرد دنبال‌شده در آثار منتشر شده از جریان چپ در ناشران ذکر شده، رویکردی سلبی و به‌دور از دستورالعمل‌های مشخص سیاسی و اقتصادی در راستای سیاست‌گذاری است. اگر در آثار متفکران مارکسیستی، مانند ریچارد ولف یا حتی قائلان به سرمایه‌داری تعدیل‌شده مانند جوزف استیگلیتز بتوان پیشنهادهایی به روشن‌فکران و عموم مردم و سیاست‌مداران یافت که حاکی از تلاش‌هایی در جهت تغییر وضع موجود است. در متفکرانی از جریان چپ که در ناشران یادشده به آن‌ها پرداخته می‌شود، دورنمایی از وضعیت آینده نیز به چشم نمی‌خورد و تصلب ساختاری وضع موجود به‌قدری قوی ترسیم شده که جز با تحولات ریشه‌ای و انقلاب‌هایی با شرکت تودۀ مردم تغییر نمی‌کند یا حتی اصلاح نمی‌شود. به‌بیان روشن‌تر، نه‌تنها نمی‌توان از نظام حکمرانی اقتصادی و سیاسی بدیلی در آن‌ها سراغ گرفت؛ بلکه حتی در قالب‌های کوچک‌تر، مانند بنگاه اقتصادی یا منطقۀ صنعتی نیز خبری از پیشنهادهای ایجابی جریان چپ نیست. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «حرف‌هایی با دخترم دربارۀ اقتصاد؛ تاریخ مختصر سرمایه‌داری»/ یانیس واروفاکیس/انتشارات بان 🔹سری کتاب‌هایی که مدعی هستند قصد بیان چیزی به‌زبان ساده و همه‌فهم را دارند، در فضای نشر جهانی سال‌هاست جریان مهم و تأثیرگذاری به‌لحاظ کثرت آثار و جلب‌نظر مخاطبان ایجاد کرده‌اند. در ایران، ترجمۀ چنین آثاری تا حدی از اقبال خوبی برخوردار بوده است. البته تلقی مشهورِ کمابیش درستی دربارۀ قوت علمی این کتاب‌ها هست که آن‌ها را ساده‌سازی‌های غیرحرفه‌ای و عامه‌پسندساختن مفاهیم می‌داند. 🔹کتاب حاضر با وجود آنکه تلاشی بوده در جهت ساده‌تر‌کردن فهم فرایند شکل‌گیری سرمایه‌داری و مکانیسم‌های درونی آن، به‌خوبی از این آسیب به دور مانده است.با این حال ذکر این نکته الزامی است که نباید انتظار یک کتاب قوی در حوزۀ ادبیات انتقادی را از این کتاب داشت و عمدۀ مباحث آن برای خواننده‌ای که کتاب‌های مهم جریان انتقادی را مطالعه کرده، تکراری به نظر می‌رسد. وجه تاریخی کتاب دربارۀ فرایند پدیدآمدن پول، بانکداری، بدهی و به‌طور کلی سرمایه‌داری در مراحل اولیۀ این نظام اقتصادی بحث کرده است و نمی‌توان از مراحل تطور سرمایه‌داری، به‌غیر از انقلاب صنعتی و انقلاب فناوری، سراغی گرفت. از مرحلۀ مهمی مانند نئولیبرالیسم یا گسترش دخالت دولت به‌شیوۀ روزولتی در کتاب نامی ذکر نشده که از ضعف‌های کتاب است. 🔹تسلط نویسنده بر ادبیات و نمایشنامه‌های کلاسیک یونان و اروپا و استفاده از آن‌ها در مثال‌هایی که در کتاب زده است، از نکات مثبت است که کتاب را از یکنواختی درآورده است. تحلیل نویسنده دربارۀ راهکارهای گذار از مشکلاتی که سرمایه‌داری به وجود آورده است، دچار سطحی‌سازی نابجاست. نویسنده بدیل‌های پیشنهادی را به دو حوزۀ کلی کالایی‌سازی بیشتر و دموکراتیک‌سازی بیشتر تقلیل داده و این در وضعیتی است که جنبش ضدسرمایه‌داری از تنوع جریان‌های گوناگون بهره می‌برد و حتی به‌گفتۀ کالینیکوس در مانیفست ضدسرمایه‌داری، حداقل از شش جریان می‌توان سخن گفت. 🔹پرداختن به دموکراسی فصل مشترک اکثر نویسندگان جریان انتقادی بوده و هست. واروفاکیس بررسی خوبی از این مفهوم به دست نمی‌دهد و با استفاده از واژگان خاصی چون «مالکیت برای همه»، حتی به نوعی کمونیسم می‌رسد! با این حال، اگر بخواهیم به‌طور کلی کتاب حاضر را ارزیابی کنیم، باید بگوییم کتابی خوب برای شروع و یافتن درکی کلی از مکانیسم‌های سرمایه‌داری است. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌تحلیلی بر کتاب «ایدئولوژی، برنامۀ درسی و جامعه‌شناسی نوین آموزش؛ بررسی کتاب مایکل اپل»/ لوییس ویس، کامرون مک کارتی و گِرِگ دیمیتریادیس/ انتشارات آگاه 🔹کتاب «ایدئولوژی، برنامه درسی و جامعه‌شناسی نوین آموزش؛ بررسی کتاب مایکل اپل» نوشتۀ جمعی از نویسندگان متخصص در زمینۀ جامعه‌شناسی آموزش است. همان گونه که در نام کتاب می‌بینیم، موضوع کتاب دربارۀ کتاب ایدئولوژی و برنامۀ درسی نوشتۀ مایکل اپل است. هرکدام از نویسندگان در فصل مربوط به خود، دیدگاهی دربارۀ مایکل اپل، کتاب ایدئولوژی و برنامۀ درسی و دیگر کتاب‌های او بیان می‌کند. 🔹آنچه جایش در این کتاب خالی است، بررسی دیدگاه کسانی است که با اپل هم‌نگاه و همراه نیستند و انتقادهایی به کتاب او دارند. با آنکه در نام کتاب آمده است «بررسی کتاب مایکل اپل»، همۀ فصل‌های کتاب، بررسی را در راستای همان نگاه کتاب اپل انجام داده‌اند و هیچ فصلی به انتقادهای کوچک و بزرگی که بدون شک به کتاب اپل وارد است، نپرداخته است. 🔹آنچه اپل بر آن تمرکز دارد، دست‌کم آن‌چنان که در کتاب بازنمایی شده است، آموزش در آمریکا و اروپای غربی است. البته فصل ویژه‌ای برای برزیل می‌بینیم و پیوندهایی با پائولو فریره به چشم می‌خورد؛ ولی نگاهی دقیق به آسیا و برنامه‌های آموزشی کشورهای آن وجود ندارد؛ به‌ویژه که برای نمونه، اپل به مدارس با آموزش‌های مذهبی در کار خود توجه می‌کند؛ در حالی در کشورهای دیگر، لزوماً پیوند دین و نهادهای دینی با سیاست، اقتصاد و آموزش، همانند آمریکا و اروپای غربی نیست و مدارس مذهبی ممکن است نقش دیگری برای ایفا‌کردن داشته باشند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «چهرۀ ژانوسی اکتبر؛ هالۀ کودتایی یک انقلاب»/ محمد مالجو/ انتشارات آگاه 🔹این کتاب کتابی است مختصر و روشمند مانند دیگر کارهای مالجو. شاید در گذر سال‌ها آشنایی با آثار او بتوان گفت مهم‌ترین مسئله در نوشته‌ها و سخنرانی‌هایش، روشمندی اوست. به‌نظر ژاک دریدا، فیلسوف بزرگ فرانسوی، از زمان افلاطون تا فردینان دو سوسور، زبان‌شناس متأخر سوییسی، نوشتار همواره فرعی و اشتقاقی و نشانۀ یک نشانه تلقی شده است و این را نشان می‌دهد که نوشتار همان امر سرکوب‌شده‌ای است که بازمی‌گردد. در ‌گذار به سوسیالیسم نیز انقلاب همان چیزی است که همواره برمی‌گردد. کتاب مالجو هیاهویی بزرگ بر سر چیزی است که شاید می‌توانست شکل نگیرد. 🔹نویسنده در صدمین سالگرد انقلاب اکتبر، به‌گفتۀ خودش به‌درخواست‌های متعددی در وبگاهی که البته بیان نمی‌کند چه سایتی بوده و چه افرادی درخواست کرده‌اند، به سؤالاتی پاسخ می‌دهد. او معتقد است که هاله‌ای از کودتا بر انقلاب اکتبر مستولی بوده است و این ایده را بازنمایی تاریخ‌نگاران اجتماعی چپ روسیه می‌داند. مطرح شدن این ایده باعث شکل‌گیری انتقاداتی شده که نویسنده در این کتاب، خود را ملزم به پاسخ‌گویی بدان‌ها دانسته است. یکی از این منتقدان که کتاب در جواب به ایشان نگاشته شده است، دکتر ناصر زرافشان است. کتاب مالجو لحن و قلمی دوستانه دارد که بر نوعی دیالکتیک میان او و ناقد استوار است. ما نیز به‌سبک نویسنده، قلمی دوستانه برای نقد کتاب به کار می‌بریم. 🔹همۀ بحث مالجو این است: اکتبر نه یکسره کودتای بلانکیستی بود و نه یکسره انقلاب اجتماعی مارکسی. هاله‌ای از هردو داشت. کودتای انقلابی بود. هالۀ کودتایی انقلاب اکتبر در عزم جزم بلشویک‌ها برای تسخیر انحصارطلبانۀ قدرت تجلی می‌یافت، حتی بر ضد سایر گروه‌های سوسیالیستی غیربلشویکی، بر فراز سر توده‌ها و نامستظهر به پشتیبانی‌شان و مستقل از اراده‌شان. نویسنده سپس به این مسئله می‌پردازد که منظورش از کودتا شکل لیبرالی آن نبوده است و به‌تأسی از تاریخ‌نگاران چپ مستقل در انقلاب اکتبر، از این واژه استفاده کرده است؛ زیرا آثار این تاریخ‌نگاران از پایین و با تأکید بر توده‌ها بوده است که انحصارطلبی قدرت در دست بلشویک‌ها را شریک نشده‌اند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌شناخت نامۀ ناشر 🔻شیرازه کتاب ما 🔹نشر شیرازه یکی از ناشران فعال در حوزۀ کتاب‌های تاریخی است. تمرکز اصلی این ناشر، تاریخ معاصر ایران است. این انتشارات در سال ۱۳۷۴ با هدف تهیه و ترجمه و گردآوری و چاپ و انتشار کتاب‌هایی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، تاریخی و آموزشی تأسیس شد. این ناشر برای پیگیری اهداف مذکور از همان ابتدا بر تعریف و تدوین مجموعه‌هایی تصمیم گرفت که هریک می‌بایست تحت نظر و مسئولیت دبیر مجموعه قرار بگیرد. مجموعه‌هایی که این ناشر تاکنون منتشر کرده عبارت بوده‌اند از تاریخ معاصر ایران، مفاهیم علوم اجتماعی، فلسفه و اقتصاد سیاسی، مطالعات زنان، جامعه و سیاست، قدم اول و آسیای میانه و قفقاز و آزاد. در انتشار این مجموعه، نشر شیرازه از همکاری نشر پردیس دانش برخوردار بوده است. 🔹به‌لحاظ دورۀ زمانی، بخش اعظم کتاب‌هایی که نشر شیرازه منتشر کرده، موضوعات، مسائل، رویدادها و شخصیت‌های مهم تاریخ ایران از دورۀ انقلاب مشروطه تا تشکیل حکومت پهلوی را شامل می‌شود. در واقع، تکیۀ اصلی این ناشر بر دورۀ جنگ جهانی اول در ایران است. تمرکز انتشارات شیرازه بر تاریخ ایران معاصر، به‌ویژه مشروطیت تا تشکیل دولت پهلوی، موجب بی‌توجهی کامل این ناشر به تاریخ جهان، تاریخ اسلام، تاریخ ایران باستان و مباحث نظری و روش‌شناختی دانش تاریخ شده است. انتشارات شیرازه را باید ناشر تخصصی تاریخ معاصر ایران به شمار آورد. 🔹انتشارات شیرازه رویکرد و روشی خاص و منحصربه‌فرد در بررسی تاریخ ایران معاصر دارد که کتاب‌های منتشرشده توسط این ناشر را در میان ناشران فعلی کتاب‌های تاریخی در بازار کتاب ایران متمایز کرده است. از رویکرد نشر شیرازه می‌توان با عنوان «تاریخ‌پژوهی مولکولی» یا «تاریخ خرد» یاد کرد. این اصطلاح بدان معناست که نشر شیرازه به موضوعات جزئی و خرد می‌پردازد و چندان کاری به مسائل و موضوعات کلان تاریخی ندارد. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «کیفیت زندگی»/ مارتا نوسبام و آمارتیا سن/ شیرازۀ کتاب ما 🔹کیفیت زندگی ترجمۀ کتاب The Quality of Life و پاسخی به دو پرسش اساسی رفاه است: معیار رفاه چیست؟ رفاه چگونه به دست می‌آید؟ رفاه موضوعی است که باید از ابعاد مختلف روان‌شناسی، اقتصاد، فلسفۀ علم، فلسفۀ اخلاق و جامعه‌شناسی به آن نگاه شود. مقالات این کتاب از همایشی تهیه شده است که مؤلفان کتاب برگزار کرده‌اند. این همایش را وایدر با قصد نزدیک‌کردن فلاسفه و اقتصاددانان برگزار کرد؛ به همین جهت برخی مقالات کتاب جنبۀ اقتصادی و برخی جنبۀ فلسفی پررنگ‌تری دارند. سؤال اصلی در این بین این است که واقعاً چه ملاکی برای تعیین رفاه وجود دارد؟ برای ارزیابی کیفیت زندگی چه راه‌هایی وجود دارد؟ مقالات این سؤال را در بخش اول بررسی می‌کنیم و در بخش دوم مقالاتی را بررسی خواهیم کرد که نسبیت¬گرایی و رابطۀ فلسفه اخلاق با کیفیت زندگی و رفاه را بررسی می‌کنند. 🔹کتاب در دو موضوع، با ابتدایی‌ترین بحث‌ها آغاز می‌کند. سرتاسر کتاب این‌گونه است که از ابتدایی‌ترین مقالات شروع می‌شود و مقالات بعدی با نقد نظریۀ قبلی و اصلاح آن ادامه می‌یابد؛ لذا خواننده به فهم عمیقی دربارۀ موضوع کتاب می‌رسد. بحث و نقد علمی توسط اقتصاددانان و فیلسوفان در کتاب، نوعی رویکرد تلفیقی و انتقادی به علم اقتصاد دارد که برای نقد علوم انسانی به‌طور کلی کاربرد پیدا می‌کند. نقد مبانی فلسفی اقتصاد در کنار تأکید بر ورود ارزش‌ها به علم، پارادایمیک و نسبی‌دیدن علم، راه را برای ورود ارزش‌های دینی در فصل دوم کتاب باز می‌کند و از طرف دیگر، تأکید بر ارزش‌های اخلاقی و بومی، ادعای جهانی‌بودن اقتصاد را کذب می‌خواند. کتاب به‌سبب رویکرد نقدمحور، به خواننده دید عمیقی دربارۀ مباحث مطرح‌شده می‌دهد و مخاطب را به فکر فرومی‌برد. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «دگرگونی بزرگ»/ کارل پولانی/ شیرازۀ کتاب ما 🔹پولانی در کتاب درخشان و کلاسیک خود، دگرگونی بزرگ، اظهار می‌کند که فرض‌های آدام اسمیت و دیگر اقتصاددان‌های کلاسیک دربارۀ انگیزۀ سودجویی انسان تا عصر جدید، اصل مسلط بر حیات اقتصادی نبوده است. او می‌نویسد در جوامع پیشاسرمایه‌داری، انگیزه‌های دینی و سیاسی و قومی محرک اصل اقتصادی بوده‌اند. برای مثال، خود را در سازوکار‌های باز توزیع یا روابط خویشاوندی نشان می‌داده‌اند. بنا به نظر پولانی، فقط در جامعۀ بازاری جدید است که نیروها و محرک‌های متمایز اقتصادی نهاد و مناسبات غیراقتصادی را در ذیل خود قرار داده‌اند و تبعات وحشتناکی دارد. بر همین اساس، پولانی استدلال می‌کند که بازارهای خودتنظیم برای مناسبات اجتماعی مخرب‌اند و آثار آن بر زندگی انسانی چنان وحشتناک است که اگر با اقدامات محافظتی کنترل نشود، جامعۀ انسانی نابود خواهد شد. 🔹کتاب پولانی به ما این امکان را می‌دهد تا متوجه شویم مسیر اقتصاد سیاسی از مارکس عبور نمی‌کند و نقدهای متفاوت با رویکردهای متفاوت به سرمایه‌داری به وجود آمده؛ از تبار‌شناسی فوکویی تا بحث‌های دلوز و اجتماع‌گرایان. اما پولانی اهمیتی دوچندان دارد؛ چراکه اولاً او بسیاری از اقتصاددانان نئولیبرال کنونی را دیده و با آن‌ها مباحثه و مناظره کرده است. کارل پولانی برادر مایکل پولانی، فیلسوف علم مشهور، است. مایکل پولانی در ابتدا در جریان سرمایه‌داری قرار دارد و استاد هایک است. 🔹حداقل دو انتقاد اساسی به کارل پولانی می‌توان وارد کرد: نخست آنکه در او جبرگرایی فناورانه بسیار زیادی وجود دارد؛ به‌گونه‌ای که تمام بحث پولانی بر این مبنا یا بر این پرسش استوار است که چگونه انقلاب صنعتی، جامعۀ بازار را به وجود آورده است؟ نقد دوم به پولانی در ایده‌ای می‌گذرد که او خودش ادعای نقد آن را دارد؛ یعنی ایدۀ پیشرفت. توصیف پولانی همچون دیگر شارحان سرمایه‌داری بر این مبناست که فرایند تجاریشدن نهایتاً به صنعتیشدن و جامعۀ بازار انجامید. این روند تنها در غرب و با نهاد‌های آزاد غربی که موانع غیراقتصادی سرمایه‌داری را برداشته بودند، ممکن شده است. به‌عبارتی بر این مبنا، گسترش تجارت که پولانی «روند اروپایی غربی پیشرفت اقتصادی» می‌نامد، نشانگر توجه یا پذیرش ایدۀ پیشرفت در نزد پولانی است؛ هرچند که ایدۀ انسان اقتصادی را با استدلال‌های انسان‌شناسانه رد می‌کند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «خشونت و نظام‌های اجتماعی»/ داگلاس نورث و جان جوزف والیس و بری واینگاست/ شیرازۀ کتاب ما 🔹داگلاس نورث برندۀ جایزه نوبل ۱۹۹۳ اقتصاد است. او در این کتاب به‌دنبال بررسی مدیریت خشونت در جوامع در طول تاریخ است. برخلاف حکمی وبری که دولت را صاحب انحصار خشونت در یک سرزمین مشخص می‌داند، بسیاری از جوامع که در مراحل آغازین رشد و توسعۀ اقتصادی هستند، دولت‌هایی ضعیف دارند که به‌گونه‌ای متفاوت با مسئلۀ خشونت برخورد می‌کنند. نورث و همکارانش از دو گونه دولت در طول تاریخ مکتوب بشر سخن می‌گویند: دولت‌های طبیعی (نظام دسترسی محدود) و دولت‌های دسترسی باز. 🔹دولت طبیعی آن نوع دولتی است که در آن، منافع توسط رابطۀ تنگاتنگ میان هویت شخصی رهبری سازمان با قدرت سازمان تعین می‌پذیرد و این دولت چیزی نیست مگر روابط ائتلاف غالب نخبگان یک جامعه. دولت طبیعی به گروه شکننده، پایه و بالغ تقسیم می‌شود که ویژگی‌های هرکدام در کتاب بحث شده است. در این‌گونه دولت، برای جلوگیری از خشونت، رانت توزیع می‌شود. نورث از شرایط آستانه‌ای نام می‌برد که در آن، نخبگان میان خود روابط غیرشخصی برقرار می‌کنند و به‌سوی دولت‌های دسترسی باز ‌گذار می‌کنند که در آن، شهروندان برابرند و حاکمیت قانون وجود دارد و تأسیس سازمان، در فضای غیرشخصی و آزاد است. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «سیاست‌های خیابانی؛ جنبش تهی‌دستان در ایران»/ آصف بیات/ شیرازۀ کتاب ما 🔹این کتاب بر آن است که وضعیت گروه‌های فاقد امتیاز شهری را از دهۀ پایانی پهلوی دوم تا سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی بررسی کند. پیدایش گروه‌های فاقد امتیاز شهری به جمعیت تهی‌دست روستایی بازمی‌گردد که از خلال برنامه‌های توسعۀ پهلوی اول و اصلاحات ارضی، موجی از روستاییانِ بدون کار و زمین به وجود آمدند که راه ادامۀ زیست خود را در مهاجرت از روستا به شهر و دستیابی به فرصت‌های بهتر می‌دانستند. آصف بیات بر آن است که از خلال تجربۀ زیستۀ خود و اطلاعات آماری و گزارش‌های میدانی، مردان و زنانی را به تصویر بکشد که برای بقا و زندگی شرافتمندانه جنگیدند. مبارزه برای زندگی عادلانه‌تر نیازمند بسیج همگی اقشار فرودست و دفاع آنان از حقوق خود است. 🔹نویسنده اشارات مفصلی به این می‌کند که وضعیت تهی‌دستان پس از انقلاب و قبل از انقلاب تفاوتی نداشته و شعار حمایت از مستضعفان که انقلابیون سر می‌دادند، صرفاً برای جلب حمایت تهی‌دستان یا خاموش‌کردن چراغ چپ‌ها بوده است. او این فرض را با اقدامات دولت موقت علیه متصرفان مسکن و هتل‌ها و همچنین اقدامات همیشگی علیه دست‌فروشان تقویت می‌کند. اما وجه دیگری که بیات بدان توجه نکرده است، اقدامات دولت‌های اول انقلاب در حمایت از اقشار فرودست بوده. این حمایت‌ها در قالب جهاد سازندگی، کمیتۀ امداد امام خمینی(ره) و کمیته‌های مردمی در حمایت از ضعفا به وجود آمد. اقدامات عمرانی در راستای بهبود وضعیت فقرا و روستانشینان از جملۀ این فعالیت‌هاست. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «محیط مصنوع و شکل‌گیری طبقۀ کارگر صنعتی»/ کاوه احسانی/ شیرازۀ کتاب ما 🔹احسانی در این کتاب به‌دنبال بررسی یک دورۀ خاص تاریخی از وضعیت جغرافیایی متأثر از صنعت نفت در خوزستان در اوایل قرن بیستم است. او معتقد است که آنچه دربارۀ نفت همواره به ما داده شده است، بر محور اقتصاد سیاسی بوده است و ادعا می‌کند پژوهش او در مقطع تاریخی و مکانی موردبحثش به‌دنبال بررسی تاریخ اجتماعی صنعت نفت و شکل‌گیری محیط‌های کاری و صنعتی ناشی از آن است. اساساً این مسئله چیز تازه‌ای نیست. شکل سرمایه همواره در هر قالبی رفتارهای اجتماعی خاص خود را تولید کرده است. سرمایه در شکل تجاری و مالی و صنعتی، به دگرگونی‌های اجتماعی در هر نقطه‌ای که بدان وارد می‌شود، منجر می‌گردد. 🔹نویسنده بیشتر تحت‌تأثیر کتاب دگرگونی‌های بزرگ کارل پولانی است. به نظر می‌رسد بهتر بود نویسنده بیشتر بر نظریۀ کارمزدی مارکس تأکید می‌کرد. مارکس استدلال می‌کند که محیط‌های صنعتی در همکاری با فرایندهای سیاسی حاکم در جامعه تمام تلاشش را می‌کند تا نیروهای غیرشهری را به‌سمت خود جذب کند. صنعت و سیاست حتی طبیعت را هدف عملکرد خودشان قرار می‌دهند و با وضع قوانین مشخص برای بهره‌برداری از آن، کاری می‌کنند که دهقانان و روستاییان با هدف کسب درآمد وارد محیط‌های صنعتی و کارمزدی شوند. در اینجا احسانی بیشتر بر این مسئله تأکید می‌کند که صنعت در خود محیط وارد شده و در سطح جهانی، در محیط محلی تأثیر گذاشته است. در واقع آن میانجی را که مارکس به‌واسطۀ سیاست داخلی و محیط‌های حائل تخمین زده بود، نادیده می‌گیرد. 🔹کتاب به‌لحاظ نظری و روشی مناسب است؛ اما معنا در کتاب همواره به تعویق می‌افتد. هرجا دال نظری می‌خواهد با مدلول عینی چفت‌وبست شود، نویسنده با توصیف‌ها و تحلیل‌های تاریخی آن را به تعویق می‌اندازد. توصیفات بیش از حد کتاب، پذیرش و تایید نظریه را ضعیف کرده است. کتاب دورۀ زمانی خاصی را مطالعه می‌کند که با توجه به شیوۀ عیان‌کردن آن، نمی‌توان آن را تعمیم‌پذیر به سایر موقعیت‌های تاریخی دید. در واقع به‌نوعی این کتاب، پژوهشی درون‌تحلیلی از یک مقطع و موضوع مشخص است و قصد ندارد به خلق نظریه‌ای تاریخی برای سیر مطالعاتی در این حوزه بینجامد. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب «سهم اقتصاددانان آمریکایی در تفکر اقتصادی مدرن»/ آلن گارفیلد گروچی/ شیرازۀ کتاب ما 🔹کتاب به‌دنبال بررسی روش‌شناسی جدیدی در علم اقتصاد مدرن است که اقتصاددانان کلاسیک آمریکا در اواخر نوزدهم و اوایل قرن بیستم در واکنش به سنت کلاسیک و اصول‌گرای اقتصاد اروپا و نئوکلاسیک آلفرد مارشال بنیان نهادند. نخستین گام اقتصاددانان کل‌نگر آمریکایی برای بازسازی علم اقتصاد، نشان‌دادن گرایش فکری پساداروینی به‌جای گرایش مکانیکی نئوکلاسیک‌هاست. اقتصاددانان کل‌گرا بر اساس سنت سرمایه‌داری در آمریکا و اوضاع بحرانی سال ۱۹۲۹ و قبل از آن، به‌دنبال طراحی مکتب اقتصادی جدیدی بودند که مشخصه‌های معرفت‌شناسی و روش‌شناسی مخصوص به خود را داشت و در تعارض با اصول فلسفی اقتصاد نئوکلاسیک آدام مارشال شکل گرفت. 🔹از نظر روش‌شناختی، نهادگرایی قدیم (مکتب کل‌گرا) چند ویژگی دارد که آن را در برابر رویکرد متعارف نئوکلاسیکی اقتصاد قرار می‌دهد: اول اینکه سطح تحلیل به‌جای آنکه فرد و خُرد باشد، اجتماعی و نهادی است. از این زاویه، بر نقش نهادها، چه رسمی (قوه‌های مجریه، قضاییه و مقننه) و چه غیررسمی مانند فرهنگ و آداب و رسوم جامعه در شکل‌گیری رفتارهای اقتصادی افراد و تحولات بلندمدت اقتصادی تأکید می‌شود. 🔹باور بر این است که رفتارهای اقتصادی تحت‌تأثیر عادت‌ها و سنت‌هاست؛ بنابراین رویکرد نئوکلاسیکی مبنی بر عقلانی‌بودن رفتار اقتصادی و فردگرایانه‌بودن آن، به‌شدت نقد می‌شود. از همین منظر است که نهادگرایی ادعای حاکمیت مصرف‌کننده را شدیداً نقد می‌کند و معتقد است مصرف در اصل پدیده‌ای اجتماعی است که از طریق نشانه‌گذاری منزلتی، رفتارهای مصرف‌کنندگان را شکل می‌دهد. در همین باره، بر نقش تبلیغات شرکت‌های بزرگ تولیدی در شکل‌دادن به نشانه‌های منزلتی تأکید می‌کند؛ یعنی «انتخاب آزاد» مصرف‌کننده در اصل انتخابی اجباری در چهارچوب نظام تولیدی است که شکل انحصاری پیدا کرده است. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب « ابداع امر اجتماعی؛ رساله‌ای دربارۀ افول هیجانات سیاسی »/ ژاک دونزولو/ شیرازۀ کتاب ما 🔹«ابداع امر اجتماعی» را می‌توان واکنشی دانست به فضای دهۀ ۱۹۸۰. در این دهه، از یک ‌سو شاهد نئولیبرالیسم تاچری و ریگانی هستیم که در خلال آن فردگرایی رادیکالی به منصۀ ظهور رسیده و اتحادیه‌های کارگری سرکوب می‌شوند و از سوی دیگر فرانسوا میتران، رئیس‌جمهور سوسیالیست فرانسه، برخی سیاست‌های اجتماعی افراطی را دنبال می‌کند که در نهایت منجر به وضعیت وخیم اقتصادی می‌شود. با چنین وضعیتی، پس از مه۱۹۶۸ جامعۀ فرانسه به حالتی از رخوت سیاسی و ناامیدی از امر سیاسی برای بهبود وضع موجود دچار شده بود. ژاک دونزولو در چنین وضعیتی توانسته است نقش روشن‌فکری دغدغه‌مند را بازی کند که به‌دنبال راه سوم است. او برای این امر توانسته است به‌خوبی تاریخ فرانسه و جمهوری سوم را واکاوی کند. 🔹در متن به‌سختی می‌توان از سوگیری نویسنده نشانی یافت: نه دفاع از محافظه‌کاران و نه علاقه به نظریات لیبرال و حتی هواداری از چپ‌گرایی. او صرفاً به‌دنبال بازنمایی روند حل یک تناقض تئوریک بوده است. متن کتاب حاکی از آن است که نویسنده بر نظریات اجتماعی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی تسلط خوبی دارد و شناسایی رویدادهای تاریخی اثرگذار، متن وی را شبیه به متون میشل فوکو کرده است. البته او در بررسی خود، به‌صورت مطلق به فرانسه می‌پردازد و این نگاه‌نکردن به تأثیر رویدادهای خارجی و بین‌المللی، تا حدی قدرت تحلیل متن را کاهش داده است. مثلاً در بررسی دولت رفاه، به تأثیرات سیاست‌های اجتماعی بیسمارک در آلمان و الگوبرداری از آن اشاره‌ای نمی‌کند. 🔹نویسنده به جنگ‌های جهانی نیز به‌حد کافی توجه نمی‌کند. مثلاً خواننده می‌تواند این پرسش را مطرح سازد که جنگ چقدر در وابستگی جامعه به دولت نقش داشت؟ اما دونزولو در متن به آن پاسخ کافی نمی‌دهد. بررسی‌نکردن زمینۀ اجتماعی خاص فرانسه و توانمندی‌های اقتصادی آن، ضعف دیگر نویسنده است. البته باید اذعان کرد که تبارشناسی نظام بیمه‌ای و مسئولیت عمومی که در واکنش به رابطۀ کار و سرمایه به وجود آمد، جزو بهترین بخش‌های متن است. با این حال رابطۀ کار و سرمایه در قرن بیستم با ظهور تکنولوژی‌های جدید، چیزی است که جا داشت بیشتر به آن پرداخته شود. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 🔻تحلیلی بر کتاب « نه طبقه، نه متوسط؛ فاعلیت سیاسی گروه‌های میانی جامعه در اندیشۀ سیاسی چپ»/ مراد ثقفی/ شیرازۀ کتاب ما 🔹نه طبقه، نه متوسط حول مسئله‌ای نوشته شده که در بررسی و نقد اندیشۀ چپ، کمتر به آن پرداخته می‌شود: جایابی طبقۀ متوسط و کیفیت فعالیت آن. این موضوع از موضوعات بدیع در بررسی اندیشۀ چپ است و از این لحاظ، کتاب حاضر کمتر رنگ‌وبوی آثار معمول را دارد که صرفاً تقریری از نظریات هستند. بررسی نحله‌های گوناگون سوسیالیسم در سده‌های هجدهم تا بیستم، در عین تسلط نویسنده بر تحولات سیاسی فرانسه و انگلستان و آلمان، با تکیه بر بررسی مبارزات کارگری وزن علمی کتاب را افزایش داده است. 🔹البته باید اذعان کرد که نمی‌توان کتاب حاضر را پژوهشی جامع دربارۀ طبقۀ متوسط در اندیشۀ چپ دانست. به‌صورت مشخص، شاهد سوگیری خاص نویسنده با تأکید بر کارایی عملکرد سوسیال‌دموکرات‌ها و تجدیدنظرطلبان هستیم. البته در بررسی این افراد و مخالفانشان تا حدی مبالغه و بزرگ‌نمایی شده است. خوانش آثار مارکس با تأکید بر مانیفست کمونیست و برهۀ خاصی از زندگی او صورت پذیرفته است که در نهایت از آن، تصویری با مختصات ذیل ترسیم می‌شود: فعال مبارزاتی که به‌صورت ایدئولوژیک و افراطی طرف‌دار رویۀ خشونت‌آمیز و سرنگونی قدرت حاکم است و در این راه حاضر نیست با هیچ‌کس وارد ائتلاف شود. آثار علمی و پربار مارکس مانند سرمایه، گروندریسه و دست‌نوشته‌ها به‌مراتب بهتر می‌توانند ویژگی تفکر مارکس را مشخص کنند تا هجدهم برومر و مانیفست کمونیست. در ستایش از مخالفان مارکس مانند لاسال نیز حد افراط پیموده شده است. 🔹با این حال خودِ نویسنده نیز دست به تعریف طبقۀ متوسط به‌صورت ایجابی نمی‌زند. او از پیروزی تاریخ بر فلسفۀ تاریخ سخن می‌گوید. اما باید این جمله را بدین صورت تصحیح کرد: پیروزی بخش‌هایی از تاریخ بر نظریاتی از فلسفۀ تاریخ. آیا این طبقۀ متوسطِ خیرخواهی که نویسنده از آن سخن می‌راند، در شکل‌گیری سیاست‌های نئولیبرال و فردگرایانۀ افراطی نقش نداشته است؟ بر اساس کدام مرز می‌توان بین منافع آن و منافع طبقۀ بالا تمایز قائل شد؟ دولت‌های غیررفاهی، دارای کنشگری طبقاتی طبقۀ متوسط به‌نفع خود نبودند؟ و پرسش‌هایی از این دست. 🔹در نهایت باید گفت نه طبقه، نه متوسط فتح بابی برای بررسی مفهوم طبقۀ متوسط در اندیشه چپ بوده و نیاز است آثار کامل‌تری در این خصوص نگاشته شود. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ ‍ 📌شناخت نامۀ ناشر 🔻اختران 🔹نشر اختران از ناشران فعال در عرصه‌های تاریخ، علوم اجتماعی، هنر، ادبیات و فلسفه است که با چاپ آثار اندیشمندان معروف جریان چپ، به شهرت رسیده است. این انتشارات با مسئولیت منصور اعرابی اردهالی در سال ۱۳۷۹ تأسیس شد. نشر اختران در طول نوزده سال فعالیت خود، تاکنون آثار بسیاری از نویسندگان خارجی و ایرانی همچون نائومی کلاین، آنتونیو گرامشی، لویی آلتوسر، هانا آرنت، جوزف نای، برایان مگی، مایکل لبوویتز، شانتال موف، جان پرکینز، ریچارد ولف، ها جون چنگ، اریک هابسبام، دیوید هاروی، میشل فوکو، باب وودوارد، جیمز آلن بیل، جان پیلجر، استیون کینزر، ارنست فیشر، گریم گیل، رابرت برنر، رابرت آلبریتون، کوین فیلیپس، حسن نراقی، بهمن بازرگانی، حسن قاضی‌مرادی، علیرضا شایان‌مهر، مهرداد شهابی، میرمحمود نبوی، بابک امیرخسروی، عباس مصلی‌نژاد و ماشاءالله آجودانی به انتشار رسانده است. 🔹نشر اختران در میان اهالی کتاب به ترجمه و نشر آثار مهم انتقادی معروف است. این انتشارات با وجود فرازوفرودهایی در طول فعالیت نوزده‌ساله‌اش و تجربۀ ممنوعیت فعالیت در آخرین سال‌های دولت دهم، توانسته پیشتازی خود را در مواجهه با طیف‌های جریان راست تفکر سیاسی‌اقتصادی حفظ کند و آثار متعددی را اکثراً در حوزه‌های علوم اجتماعی و تاریخ به بازار نشر عرضه کند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌شناخت‌نامه ناشر 🔻طلایۀ پرسو 🔹انتشارات طلایۀ پرسو با چاپ کتاب انسان و سوسیالیسم در کوبا نوشتۀ فیدل کاسترو و ارنستو چه‌گوارا در سال ۱۳۷۱ آغاز به کار کرد. طلایۀ پرسو را می‌توان جزو انگشت‌شمار ناشرانی دانست که همۀ کتاب‌های آن‌ها با اجازۀ رسمی ناشر خارجی ترجمه شده است. این ناشر تاکنون نزدیک به شصت جلد از کتاب‌های انتشارات پث‌فایندر را به فارسی ترجمه و چاپ کرده است. 🔹طلایۀ پرسو از ناشران حوزۀ علوم سیاسی و علوم اجتماعی است و کتاب‌های آن دربارۀ موضوعاتی همچون اندیشه‌های چپ، سوسیالیسم، فمینیسم و مبارزه با امپریالیسم است. نکتۀ شایان توجه این است که این کتاب‌ها سویه‌ای تروتسکیستی دارند و فضای حاکم بر آن‌ها را می‌توان مخالف چپ استالینیستی برشمرد. این جهت‌گیری به‌خوبی خود را در کتاب‌هایی مانند آخرین نبرد لنین و تروتسکی آن‌ها و تروتسکی ما نشان می‌دهد. همچنین در فهرست کتاب‌های در دست چاپ این ناشر، کتاب بین‌الملل سوم پس از لنین نیز به چشم می‌خورد که این کتاب نیز مانند آخرین نبرد لنین، تقابل اندیشۀ تروتسکی و استالین و نسبت آن‌ها با ولادیمیر لنین را به‌روشنی بیان می‌کند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنجم #گاه_نقد را در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌شناخت نامۀ ناشر 🔻انتشارات ترجمان علوم انسانی 🔹انتشارات و سایت ترجمان با هدف رفع خلأ برخی آثار و رویکرد‌ها در بازار نشر و ترجمه، در اوایل دهۀ ۱۳۹۰ آغاز به کار کرد. منظور از «خلأ در بازار ترجمه» کتاب‌هایی است با رویکرد‌های انتقادی به حوزۀ علوم اجتماعی مرسوم، کتاب‌ها و رویکرد‌هایی که عامدانه یا غافلانه در بازار نشر ایران به حاشیه رانده شده بودند‌. ترجمان در اولین دست و سِری کتاب‌های خود، این رویه را با ترجمۀ کتاب‌هایی مانند استعمار‌زدایی از روش‌، بیراهه‌های نظریۀ جامعه‌شناختی، جامعه‌شناسی و الهیات؛ پیوند و تعارض‌، علوم اجتماعی نیندیشیدنی و بحران در جامعه‌شناسی‌، نیاز به داروین آغاز کرد. 🔹همان گونه که می‌توانیم دربارۀ ناشران گوناگون بگوییم، ترجمان نیز مانند دیگر بنگاه‌های تجاری در بازار نشر، باید نیم‌نگاهی به مخاطب و فروش کتاب‌های خود داشته باشد؛ از این جهت ترجمان در ادامه تصمیم گرفت مخاطب عام در حوزۀ علوم اجتماعی را در نظر بگیرد و با ترجمۀ کتاب‌هایی که گویی از طرح سیاست‌ورزانۀ این نشر فاصله دارد، مقتضیات عمل یک بنگاه را در حیطۀ عمل خود بیاورد، مانند اعترافات یک کتاب‌خوان معمولی‌، چگونه در باب کتاب‌هایی که نخوانده‌ایم، سخن بگوییم‌ و چگونه مرور کتاب بنویسیم. به این مجموعه از کتاب‌های ترجمان، می‌توان کتاب‌هایی حوزۀ روان‌شناسی را نیز افزود؛ مانند بازداشتگاه صورتی و علیه تربیت فرزند‌. 🔹ترجمان در کنار این دست کتاب‌ها که گویی وجهی از سودآوری برای او دارد، دست به ترجمۀ کتاب‌هایی زده است که نمونه‌های مشابه آن را در ایران به‌سختی می‌توان یافت‌. اساساً خاص‌بودگی و تمایز ترجمان با دیگر ناشران را می‌توان در همین فرایند ترجمۀ کتاب‌هایی توصیف کرد که ادبیات و زبانی خاص دارند و رویکردشان حداقل با آنچه در بازار نشر ایران وجود دارد، متفاوت است. 🔹مجموعه‌کتاب‌های نشر ترجمان در باب انقلاب نیز، از جملۀ کتاب‌هایی است که به انقلاب ایران از وجهی متفاوت با خوانش علوم اجتماعی از انقلاب اسلامی می‌پردازد‌. خوانش مرسوم از انقلاب ایران در علوم اجتماعی در تفسیر‌های چپ‌گرایانه قرار می‌گیرد؛ البته خوانش‌هایی مانند فوکو و لیلی عشقی نیز وجود دارند؛ اما ترجمان با ترجمۀ این مجموعه، ادبیاتی جدید وارد کرده است‌. انقلاب تصور‌ناپذیر در ایران‌، شکست هژمونی و فوکو در ایران از این دست کتاب‌ها هستند. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنج #گاه_نقد را به همراه تحلیل برخی کتب این نشر در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌شناخت‌نامۀ ناشر 🔻مانیا هنر 🔹مانیا هنر در اسفند۱۳۹۶ و با چاپ مجموعه‌شعر به تیک ثانیه معتادم سرودۀ فرزین پارسی‌کیا، کار خود را به‌عنوان ناشر شروع کرد. این ناشر در این مدت، بیش از بیست جلد کتاب را چاپ و به بازار نشر کشور عرضه کرده است که اکثر آن‌ها در نمایشگاه کتاب کرمان، برای اولین بار ارائه شدند. موضوعاتی که در کارنامۀ نشر مانیا هنر مشاهده می‌شود، عبارت‌ است از: ادبیات (شعر و رمان ایرانی و خارجی)، ادبیات نمایشی، فلسفه و علوم اجتماعی. 🔹مانیا هنر در طول مدت کوتاه فعالیت خود، سعی کرده است با ارائۀ تألیف‌ها و ترجمه‌های کمتردیده‌شده از نویسندگان مشهور همچون آلن بدیو، یا آثار قابل‌ابتنا از نویسندگان کمترشناخته‌شده در ایران همچون مایکل دیویس، بتواند جایگاهی برای خود در بازار نشر تعریف کند. به‌جز آثار منتشرشده در حوزۀ ادبیات، مانیا هنر تاکنون چند اثر در حوزۀ فلسفه و علوم اجتماعی نیز به چاپ رسانده است. 🔹مانیا هنر با وجود تعداد کم آثار خود در حوزۀ فلسفه و علوم اجتماعی سعی کرده است مخاطب خود را به درکی موجز و مختصر از پروژۀ خود برساند. جامعه‌شناسی تاریخی به‌صورت عام و تاریخ انتقادی به‌صورت خاص، دال اصلی گفتمان این پروژه است. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنج #گاه_نقد را به همراه تحلیل برخی کتب این نشر در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

‍ 📌شناخت‌نامۀ ناشر 🔻نگاه 🔹مؤسسۀ انتشارات نگاه فعالیت خود را از سال ۱۳۵۲ و با سرپرستی علیرضا رئیس‌دانایی آغاز کرد. حوزه‌های فعالیت این ناشر، ادبیات ایرانی و خارجی به‌صورت تخصصی است و به‌جز چاپ آثار ادبی مشهور، در زمینۀ تألیف و ترجمه با موضوعات فلسفه، روان‌شناسی، تاریخ، علوم اجتماعی و سیاست هم کارنامۀ خوبی را ارائه داده است. 🔹انتشارات نگاه بیشتر با چاپ آثاری، مانند مجموعه‌شعر شاعران بزرگ یا آثار تاریخی پرمخاطب و عامه‌پسند شناخته می‌شود. البته رویکردی که اخیراً این ناشر در پیش گرفته است، چاپ آثاری در حوزۀ علوم اجتماعی، با زمینۀ نقد سرمایه‌داری نئولیبرال است. 🔹برخلاف آثار ناشرانی مانند انتشارات اختران که در برخی از آن‌ها می‌توان نشانی از نظام‌های بدیل پیشنهادی به‌جای سرمایه‌داری یافت، در آثار منتشرشده در انتشارات نگاه، رویکرد سلبی و نفی‌گرایی اصالت دارد. 🔹در مجموع، انتشارات نگاه با دنبال‌کردن پروژۀ آثاری از جریان چپ که نه کاملاً ناشناخته‌اند و نه کاملاً آثار مشهور را در بر می‌گیرد، تلاشی را در جهت فعالیت بیشتر در حوزۀ علوم اجتماعی آغاز کرده است. اثرگذاری بیشتر این فعالیت در بستر فهمی دقیق‌تر از منطق کنش جمعی در آینۀ تاریخ ایران، به‌همراه داشتن تحلیل‌های مبتنی بر واقعیت از اوضاع روز رخ می‌دهد که مخاطب را به بهره‌بردن بیشتر از آثار ترغیب کند و حاکی از نظمی نظری در نشر کتاب‌ها باشد. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنج #گاه_نقد را به همراه تحلیل برخی کتب این نشر در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید. http://eitaa.com/MajmaNasheran

📌شناخت نامۀ ناشر 🔻گل‌آذین 🔹نشر گل‌آذین یکی از ناشران پرکار و نه‌چندان پرسروصدای دو دهۀ گذشتۀ ایران بوده است. این ناشر نخستین کتاب خود را در سال ۱۳۷۹ به چاپ رساند و پس از نزدیک به بیست سال، ۲۳۰ عنوان کتاب را در کارنامۀ خود ثبت کرده است که ۱۶۰ عنوان ترجمه و ۷۰ عنوان دیگر، کتاب‌های تألیفی هستند. 🔹نگاهی به کتاب‌های چاپ‌شدۀ این ناشر که کار خود را با چندین کتاب در حوزۀ کودک و نوجوان آغاز کرد، به ما نشان می‌دهد که گل‌آذین هیچ‌گاه تک‌بعدی کار نکرده و همواره در چندین زمینه فعالیت داشته است. در کنار کتاب‌های کودک، همچون ماجراهای گرگ شرور، ماجراهای میمون زرنگ و سِری کتاب‌های ترسناک نوجوانان اثر آر. ال. استاین، گل‌آذین کتاب‌های بسیار مهمی همچون آرایش، مُد و بهره‌کشی از زنان، فمینیسم و مردم‌شناسی، زنان و تبعیض و آزادی زنان را نیز چاپ کرده است. 🔹گل‌آذین در دومین و سومین سال فعالیت خود، اقدام به چاپ کتاب‌های علوم انسانی به‌ویژه در حوزۀ زنان کرد و هرساله کتاب‌هایی را با موضوع زنان و جنسیت و فمینیسم چاپ کرده است که این به¬نوعی نشان‌دهندۀ دغدغه‌های مدیر این انتشارات، دربارۀ وضعیت زنان در کشور است. 🔹سال‌های میانی دهۀ هشتاد، کتاب‌های کودک کم‌کم جای خود را به کتاب‌هایی با موضوع داستان و شعر دادند؛ ولی در همۀ این سال‌ها کتاب‌های حوزۀ زنان و علوم انسانی، پیوسته و بدون‌توقف پربارتر از پیش می‌شدند. این انتشارات در بیست سال گذشته، به‌طور میانگین هر ماه یک کتاب چاپ کرده است. 📌متن تکمیلی این بخش از شمارۀ پنج #گاه_نقد را به همراه تحلیل برخی کتب این نشر در سایت مجمع ناشران انقلاب اسلامی بخوانید.