✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (1) ✔️ آیا وجوب امر به معروف و نهی ازمنکر، وجوب عقلی است یا وجوب شرعی؟! (1) 🔹 «وكيف كان فالأمر بالمعروف الواجب والنهي عن المنكر واجبان إجماعاً من المسلمين بقسميه عليه، مضافاً إلى ما تقدّم من الكتاب والسنة وغيره، بل عن الشيخ والفاضل والشهيدين والمقداد أن العقل مما يستقل بذلك (جزء مستقلات عقلیه است) من غير حاجة إلى ورود الشرع، نعم هو (یعنی شرع که عبارت از کتاب و سنت است) مؤكد، وإن كان الأظهر (البته طبق عقیده صاحب جواهر) أن وجوبهما من حيث كونهما كذلك سمعي كما عن السيد والحلي والحلبي والخواجا نصير الدين الطوسي والكركي وفخر المحققين و والده (یعنی علامه حلی) في بعض كتبه، بل عن المختلف نسبته إلى الأكثر بل عن السرائر نسبته إلى جمهور المتكلمين والمحصلين من الفقهاء ، ضرورة عدم وصول العقل إلى قبح ترك الأمر بذلك على وجه يترتب عليه العقاب بدون ملاحظة الشرع» 📚 جواهر الكلام، النجفي الجواهري، الشيخ محمد حسن، ج21 ص358 #فقه @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (2) ✔️ آیا وجوب امر به معروف و نهی ازمنکر، وجوب عقلی است یا وجوب شرعی؟! (2) 🔸 شیخ طوسی، فاضل مقداد، شهید اول و شهید ثانی معتقدند که وجوب امر به معروف «وجوب عقلی» است. 🔹 اگر چنین دیدگاهی در مورد امر به معروف و نهی از منکر داشته باشیم، همان عقل نیز محدوده و قلمرو این حکم را مشخص می‌کند‌. اما برخی از فقها مانند سید مرتضی، صاحب جواهر، مرحوم حلی، مرحوم حلبی، و متکلّمینی مانند خواجه نصیرالدین طوسی، امر به معروف را «واجب سمعی» می‌دانند. 🔸 ثمره این تفاوت، در بحث‌های آینده تبیین خواهد شد. ان شاءالله‌ تعالی. ✍ رضا حسینی #فقه @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (3) ✔️ آیا وجوب امر به معروف و نهی ازمنکر، وجوب عقلی است یا وجوب شرعی؟! (3) 🔹 یکی از ثمرات بحث از این‌که «آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب شرعی است یا واجب عقلی؟» آن است که: اگر قائل شویم امر به معروف و نهی از منکر «واجب شرعی و سمعی» است، حتما باید امر و نهی صورت بگیرد و اموری مانند خواهش‌کردن، تقاضا و استدعا کفایت نمی‌کند (یعنی در این صورت، وظیفه‌ی امر به معروف و نهی از منکر را اتیان نکرده‌ایم) مثلا امام خمینی از فقهائی است که قائل به وجوب شرعیِ آن است. توجه شما را به کلام امام خمینی در تحریر الوسیلة جلب می‌کنم: 🔸 مسألة 11 - لا يكفي في سقوط الوجوب بيان الحكم الشرعي أو بيان مفاسد ترك الواجب وفعل الحرام، إلا أن يفهم منه عرفا ولو بالقرائن الأمر أو النهي أو حصل المقصود منهما، بل الظاهر كفاية فهم الطرف منه الأمر أو النهي لقرينة خاصة و إن لم يفهم العرف منه. 📚 تحرير الوسیلة، الخميني، السيد روح الله ج1 ص464 🔹 اما اگر امر به معروف و نهی از منکر را «واجب عقلی» بدانیم، دیگر الفاظ موضوعیتی نخواهند داشت، زیرا در حکم عقل، فرقی بین این الفاظ وجود ندارد. بلکه می‌توان از هر شیوه‌ای که مؤثر در مخاطب باشد، استفاده کرد. #فقه @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (4) ✔️ امام خمینی: 🔸 «در باب امر به معروف و نهی از منکر، یکی از مهمّات، همین رفق‌نمودن و مدارا‌ کردن است. ممکن است اگر انسان مرتکب معصیت یا تارک واجبی را با شدت و عنف بخواهد جلوگیری کند، کارش از معیصت کوچک به معاصی بزرگ یا به ردّه و کفر منتهی شود؛ در ذائقه انسان امر و نهی تلخ و ناگوار است و غضب و عصبیت را تحریک می کند. آمر به معروف و ناهی از منکر باید این تلخی و ناگواری را با شیرینی بیان و رفق و مدارا و حسن خلق، جبران کند تا کلامش اثر کند و دل سخت معصیت کار را نرم و رام نماید» 📚 کتاب «شرح حدیث جنود عقل و جهل» ص317 #کیفیت_نهی_از_منکر #فقه @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (5) 🔹 حدود و مراتب امر به معروف و نهی از منکر در کلام آیت الله صافی گلپایگانی (ره) #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (6) ✔️ امر به معروف و نهی از منکر در صورت خوف بر جان، ساقط است 🔹 و في هذه الآية دلالة على تحريم الإقدام على ما يخاف منه على النفس، وعلى جواز ترك الأمر بالمعروف عند الخوف، لأن في ذلك إلقاء النفس إلى التهلكة. وفيها دلالة على جواز الصلح مع الكفار والبغاة، إذا خاف الإمام على نفسه، أو على المسلمين كما فعله رسول الله (صلى الله عليه وآله) عام الحديبية، و فعله أمير المؤمنين (عليه السلام) بصفين، و فعله (عليه السلام) مع معاوية من المصالحة لما تشتت أمره، و خاف على نفسه وشيعته. 🔸 فإن عورضنا بأن الحسين (عليه السلام) قاتل وحده؟ فالجواب: إن فعله يحتمل وجهين أحدهما: إنه ظن أنهم لا يقتلونه لمكانه من رسول الله (صلى الله عليه وآله) والآخر: إنه غلب على ظنه أنه لو ترك قتالهم قتله الملعون ابن زياد صبراً، كما فعل بابن عمّه «مسلم» 📚 مجمع البيان في تفسير القرآن، الشيخ الطبرسي ج2 ص35 #فقه #نهی_از_منکر_در_صورت_خوف @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (7) ✔️ امام خمینی: 🔹 اگر بداند یا گمان کند که اگر امر یا‎ ‌‏نهی کند، ضرر جانی یا عرضی و آبرویی یا مالی قابل توجه به او می‌رسد واجب نیست، ‌‎ ‌‏بلکه اگر احتمال صحیح بدهد که از آن ترس ضررهای مذکور را پیدا کند واجب نیست، ‌‏بلکه اگر بترسد که ضرری متوجه متعلقان او می‌شود واجب نیست، بلکه با احتمال‎ ‌‏وقوع ضرر جانی یا عرضی و آبرویی یا مالی موجب حرج بر بعضی مؤمنین، واجب ‌‏نمی‌شود بلکه در بسیاری از موارد حرام است. 📚 ‏مسأله 2791 توضیح المسائل #فقه #نهی_از_منکر_در_صورت_خوف @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (8) 🔹 (مسألة 4): لو خاف على‌ نفسه أو عرضه أو نفوس المؤمنين وعرضهم حرم الإنكار، وكذا لو خاف على‌ أموال المؤمنين المعتدّ بها. وأمّا لو خاف على‌ ماله- بل علم- توجّه الضرر المالي عليه، فإن لم يبلغ إلى الحرج والشدّة عليه فالظاهر عدم حرمته، و مع إيجابه ذلك فلا تبعد الحرمة. 📚تحرير الوسيلة، الخميني، السيد روح الله ج1 ص449 #فقه #نهی_از_منکر_در_صورت_خوف @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (9) 🔸 آیت الله سیستانی (مدظله العالی) شرط پنجمِ امر به معروف و نهی از منکر را چنین ذکر کرده‌اند: 🔹 الخامس: أن لا يلزم من الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر ضرر على الآمر في نفسه أو عرضه أو ماله المعتد به و كذا لا يلزم منه وقوعه في حرج لا يتحمله فإذا لزم الضرر أو الحرج لم يجب عليه ذلك إلا إذا أحرز كونه بمثابة من الأهمية عند الشارع المقدس يهون دونه تحمل الضرر أو الحرج، و الظاهر أنه لا فرق فيما ذكر بين العلم بلزوم الضرر أو الظن به أو الاحتمال المعتد به عند العقلاء الموجب لصدق الخوف. و إذا كان في الأمر بالمعروف أو النهي عن المنكر خوف الإضرار ببعض المسلمين في نفسه أو عرضه أو ماله المعتد به فالظاهر سقوط وجوبهما، نعم إذا كان المعروف و المنكر من الأمور المهمة شرعاً فلا بدّ من الموازنة بين الجانبين بلحاظ قوة الاحتمال و أهمية المحتمل فربما لا يحكم بسقوط الوجوب و ربما يحكم به. 📚 منهاج الصالحين، السيستاني ج1 ص419 #فقه #نهی_از_منکر_در_صورت_خوف @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (10) 🔹 در صورتی که در اثرِ نهی از منکر، ضرری متوجهِ آمر به معروف شود، برخی فقها فرموده‌اند که در این صورت «نهی از منکر» واجب نیست. بعضی از فقیهان نیز در این‌گونه موارد، نهی از منکر را حرام ‌دانسته‌اند. 🔸 باید ببینیم که استظهارِِ ما از ادله نفی ضرر و حرج چیست؟! آیا اگر حکمی ضرری شد، «ضرر» اصلِ حکم را بر‌می‌دارد (عزیمت) یا به نحوِ رخصت است؟ یعنی آیا صلاةِ ضرریه یا صوم ضرری، دیگر مجعول نیست و اصلاً عبادت به شمار نمی رود (چون جعل ندارد) یا رخصت است یعنی فقط الزام را بر می‌دارد (نه اصل حکم را)؟ 🔹 چون وقتی میگویند روزه واجب است یعنی: الف) مشروع است و خداوند خواسته ب) الزام دارد (حق ندارید روزه نگیرید) 🔸 مثلاً در سفر «عزیمت» است. در مسافرت، اصلِ صوم مرتفع است، نه فقط وجوب آن. همان‌طور که در روایتِ مرسله آمده است: «لیس من امبر امصیام فی امسفر!» (لیس من البر الصیام فی السفر) 🔹 در امر به معروف و نهی از منکر باید ببینیم که آیا ادله نفی ضرر به نحو رخصت است (یعنی در صورت ضرر، نهی از منکر واجب نیست) یا به نحو عزیمت است (یعنی نهی از منکر در صورت ضرر حرام است)؟! کدامیک؟! 🔸 این‌که وجوب را یک امرِِ بسیط در نظر بگیریم یا آن را مرکب از «جواز (مشروعیت) + الزام» بدانیم، نیز در نتیجه‌گیری مؤثر می‌باشد. ✍ رضا حسینی #فقه #نهی_از_منکر_در_صورت_خوف @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (11) 🔹 «و در تربیت اولاد باید انواع تدبیرهای لازم را به کار گرفت و آهسته آهسته و به تدریج جلو رفت، نه تندی اعمال کرد و نه کندی و مسامحه نمود. مسأله کتک زدن و تأدیب مناسب، آن هم نه شدید، در بعض موارد، و در صورتی که از همه امکانات ملاطفت آمیز استفاده شده و اثر نکرده باشد، به حکم (آخر الدواء الکی) لازم می‌شود. مع ذلک اگر به صورتی که اثر سوء باشد و طفل به لجاجت و مقاومت وادار شود، نباید به آن متوسّل شد» 📚 جامع الاحکام ج1 ص79 #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (12) 🔹 آقای آیتی از اصلِ «امر به معروف» ، به نام «اصل فراموش‌شده» یاد کردند. اصل فراموش شده هم هست، اما باید دید چرا فراموش شده؟ من‌ معتقدم که در این مورد هم مثل همه موارد، ما باید قبل از توجه به علل‌ خارجی قضیه ، سخن معروف منسوب به امیرالمؤمنین(ع) را فراموش نکنیم‌ که فرمود «دواؤک فیک، و داؤک منک» دوای درد تو در خود توست و منشأ درد هم در خود توست. این خود ما بودیم که این اصل را به صورتی‌ درآوردیم که مردم را بیزار کردیم و این اصل را فراموشاندیم. 📚 ده گفتار، مطهری، مرتضی ص80 #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (13) 🔸 امر به معروف و نهی از منکر در اسلام از نظر اجرایی شرایطی دارد. اولین شرطش، حسن نیت و اخلاص است. ما فقط در مورد منکراتی که علنی‌ است و به آنها تجاهر می‌شود، حق تعرض داریم. دیگر حق تجسّس و مداخله در اموری که مربوط به زندگیِ خصوصیِ مردم است، نداریم . ولی در گذشته‌ی نزدیک‌، یک عده مردم ماجراجو و شرورِ بالطبع که می‌خواستند ماجراجوئی کنند و حساب‌ خرده‌های خود را با دیگران صاف کنند، این اصلِ مقدس را دستاویز قرار می‌دادند، احیاناً برای آنکه بتوانند مقاصد خود را عملی کنند، چند صباحی در گوشه مدرسه زندگی می‌کردند و برای خود عبائی و ردائی و عمامه و نعلینی و ریش و هیکلی می‌ساختند و بعد به جانِ مردم می‌افتادند! چه جرمها و جنایتها که به این نام نشد! و چه منکراتِ شنیع که به نام نهی از منکر واقع نشد! داستانها در این زمینه هم شنیده‌ایم و می‌دانیم. 📚 ده گفتار، مطهری، مرتضی ص80 #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (14) 🔸 می‌گویند در زمان ریاست مرحوم آقا نجفی اصفهانی یک روز عده‌ای‌ که نام طلبه روی خود گذاشته بودند ولی طلبه واقعی نبودند (طلاب واقعی‌ همیشه از اینگونه اعمال و ماجراها خود را دور نگه می‌داشتند) درحالی‌که‌ نَفَس می‌زدند و یک دایره شکسته و یک دمبک شکسته در دست داشتند، آمدند به منزل مرحوم آقا نجفی. ایشان پرسیدند چه خبر است؟ از کجا می‌آیید؟ اینها چیست در دست شما؟ گفتند در مدرسه بودیم که به ما اطلاع دادند در چندین خانه آن‌طرفِ مدرسه، مجلس عروسی است و در آنجا دایره و دمبک‌ می‌زنند. از پشت بامِ مدرسه از روی بام‌های خانه‌ها از این پشت بام به آن‌ پشت بام رفتیم تا به آن خانه رسیدیم. داخل آن خانه شدیم و مردم را زدیم‌ و دایره و دمبک آنها را شکستیم. یکی از آنها جلو و آمد و گفت: من‌ خودم رفتم جلو سیلی محکمی به گوش عروس زدم. 🔹 مرحوم آقا نجفی گفت: چندین منکر به نام نهی از منکر مرتکب شدید. اولاً مجلس عروسی بوده. ثانیاً شما حق تجسّس‌ نداشته‌اید. ثالثاً شما چه حق داشته‌اید از پشت بامهای مردم بروید. رابعاً کی به شما اجازه داده که بروید زد و خورد کنید؟ 🔸 نظائر این داستان در گذشته زیاد بوده است... و باید بدانیم بسیاری نهی از منکرها روی قانونِ امر به معروف و نهی‌ از منکر نیست، بلکه خودِ آنها منکراتی است که باید جلو آنها گرفته شود. 📚 ده گفتار، مطهری، مرتضی ص81 #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (15) ✔️ آیت الله شبیری زنجانی (مدظله العالی): 🔸 ناهیِ منکر باید منکر را بشناسد و با شیوه صحیح به آن اقدام کند و انجام این واجبِ مهم نباید به واسطه منکرِ دیگر باشد. 🔹 انجام این فریضه الهی با شیوه‌ای که خود منکری بزرگ باشد و موجب آسیب‌دیدنِ باورها و اعتقادات مؤمنین به مسایل شرعی شود، یقیناً از معاصی کبیره است. #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (16) ✔️ در مورد اجرای حدود هم روایت داریم و هم فقها بر آن روایات فتوا داده‌اند که اجرای حد در زمینِ عدوّ (دشمن) صورت نمی‌گیرد: 🔸 «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ أَبِي مَرْيَمَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام لَا يُقَامُ عَلَى أَحَدٍ حَدٌّ بِأَرْضِ الْعَدُوِّ.» 🔹 امام صادق علیه السلام از پدرش امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند که علی (علیه السلام) در زمین دشمن بر هیچ کس، حدّ جاری نکردند؛ تا از آن جا خارج شود به خاطر ترس از این که این شخص دچار حماقت شود و به دشمن ملحق شود. 🔸 «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍّ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: لَا أُقِيمُ عَلَى رَجُلٍ حَدّاً بِأَرْضِ الْعَدُوِّ- حَتَّى يَخْرُجَ مِنْهَا- مَخَافَةَ أَنْ تَحْمِلَهُ الْحَمِيَّةُ فَيَلْحَقَ بِالْعَدُوِّ.» ✔️ یعنی در «اجرای حد» باید سنجید که آیا ممکن است ما نیروهای خودی را از دست بدهیم و آنها را ملحق به دشمن کنیم یا نه؟! حال که چنین است، آیا در امر به معروف و نهی از منکر نباید لحاظ کرد که آیا نهی از منکری که می‌کنیم، در چنین شرایطی موجب جذب و صعود می‌شود یا موجب تنفرّ و نفرت از دین؟! #فقه #کیفیت_نهی_از_منکر @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (17) ✔️ بیانات مقام معظم رهبری در دیدار فرماندهان گردان‌های عاشورا (1371/04/22) 🔸 امر به معروف هم مثل نماز، «واجب» است. در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللهِ عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنْ الْمُنْكَرِ إِلَّا كَنَفْثَةٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ» یعنی امر به معروف و نهی از منکر، در مقیاس وسیع و عمومی خود، حتی از جهاد بالاتر است؛ چون پایه‌ی دین را محکم می‌کند. اساس جهاد را امر به معروف و نهی از منکر استوار می‌کند. #فقه @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (18) ✔️ بیانات رهبر معظم انقلاب در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۴/۰۱/۰۱ 🔸 و امّا امر به معروف و نهی از منکر که در واقع به نوعی زیربنای همه‌ی حرکات اجتماعی اسلام است که «بِها تُقامُ الفَرائِض» امربه‌معروف یعنی همه‌ی مؤمنان در هر نقطه‌ای از عالم که هستند، موظّفند جامعه را به‌سمت نیکی، به‌سمت معروف، به‌سمت همه‌ی کارهای نیکو حرکت دهند؛ و نهی از منکر یعنی همه را از بدی‌ها، از پستی‌ها، از پلشتی‌ها دور بدارند. #فقه @Nardebane_feghahat

✳️ #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر (19) ✔️ بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نمازجمعه (۱۳۷۲/۱۲/۱۳) 🔹 «لا تترکوا الامر بالمعروف و النّهی عن المنکر» امر به معروف و نهی از منکر را هرگز ترک نکنید که اگر ترک کردید «فیُوَلّیٰ علیکم شرارُکم» آن‌جا که نیکی، دعوت کننده و بدی، نهی کننده نداشته باشد، اشرار بر سر کار می‌آیند و زمام حکومت را در دست می‌گیرند. اگر مردم به مذموم شمردن بدها و بدیها عادت نکنند، بدها بر سرِکار می‌آیند و زمام امور را در دست می‌گیرند. «ثم تدعون.» بعد شما خوبها دعا می‌کنید که «خدایا، ما را از شرّ این بدها نجات بده!» «فلا یستجاب لکم» خدا دعای شما را مستجاب نمی‌کند. #فقه @Nardebane_feghahat