🔹 در پایان می‌خواهم اشاره کنم که شما در نهج البلاغه مشاهده می‌کنید بسیاری از مسائلی که ما به افراد نسبت می‌دهیم راجع به قبائل مطرح شده است. مثلا در ماجرای جمل وقتی ایشان درباره جمل شکایت می‌کنند می‌گویند مشکل قریش با من چیست یعنی صحبت از طلحه و زبیر نیست بلکه صحبت از قریش است و امیرالمومنین(ع) معتقد است قریش این جنگ را به وجود آورده و فهم قبیله‌ای از عاملان جنگ وجود دارد. 🌀 منبع: خبرگزاری «ایکنا»: https://iqna.ir/fa/news/4134596/ 🆔 @OstadPakatchi

#فایل_تصویری 🔹 بخشی از سخنان دکتر پاکتچی در دوره جدید مدرسه عالی علوم انسانی و اجتماعی با عنوان: تجربه کاوی تعامل علوم انسانی با ادیان در فضای جهانی دانشگاه 🔹 زمان: اردیبهشت‌ماه ١۴٠٢ 🆔 @isu_ac_ir 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار 🔹 به مناسبت ۲۰ تیر، روز بزرگداشت ابوالقاسم فندرسكی معروف به میر فندرسكی حكیم و ریاضی دان ایرانی در سده‌های دهم و یازدهم هجری قمری 🌀 مقاله دکتر پاکتچی با عنوان: رويکرد ميرفندرسکی نسبت به نظريه توحيد الهی و صلح اديان 🔹 انتشار یافته در 1391/2/27 ش در همایش ملی بزرگ‌داشت حکیم ابوالقاسم فندرسکی (دانشگاه آزاد اسلامی آزادشهر) - با تشکر از دکتر مهروش (خانی) 🆔 @OstadPakatchi

#اطلاع_رسانی 🌀 دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور با همکاری پژوهشکده مطالعات قرآنی و معاونت کاربردی‌سازی پژوهشگاه علوم انسانی برگزار مینماید: 🔹 اولین نشست تخصصی کاربردی سازی مطالعات قرآنی- روایی در سیاستگذاری فرهنگی 🔹 کاربست روایات مدارج ایمان در سیاست‌گذاری و حکمرانی فرهنگی سخنرانان دکتر #احمد_پاکتچی دکتر حمید پارسانیا دکتر سید مجید امامی دکتر سید محمد هادی گرامی دبیر نشست: محمد نصراوی 🔹 مکان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی-سالن حکمت 🔹 زمان: یکشنبه ۲۵ تیرماه- ۸/۳۰ الی ۱۱ 🌀 لینک مجازی: https://b2n.ir/q33720 🆔 @Khanishha 🆔 @OstadPakatchi

#اطلاعیه 🔹 به دلیل عدم هماهنگی برخی اساتید جلسه به روز دوشنبه، 26 تیرماه 1402، ساعت: 13:30، تالار حکمت موکول گردید. لینک ورود به نشست: https://webinar.ihcs.ac.ir/b/ihc-sfu-y5q-ehd 🆔 @OstadPakatchi

#سخن_نگاشت 🌀 داستان شهربانو نمونه‌ای از متضمن بودگی (بخش نخست) 🔹 یکی از گونه‌های ارتباط بینامتنی که هم در حوزه‌ی ساختار و هم در حوزه‌ی عناصر با آن مواجهیم چیزی است که به آن (Embedment) می‌گویند. هرچند اگر اين واژه را به متضمن بودگی ترجمه کنیم معنای دقیق و کامل این اصطلاح را نمی‌رساند، اما به هر حال ناچاریم از این تعبیر استفاده کنیم؛ Embedment یعنی چیزی را داخل چیزی خواباندن و شرایطی را فراهم کردن برای اينکه از انظار پنهان بماند. اين پنهان شدگی ممکن است کاملاً عمدی باشد و ممکن است در حالتی ناخودآگاه صورت گرفته باشد؛ به عبارت دیگر یعنی یک نوع پس زنی ناخودآگاه به این اعتبار که احساس می‌کنیم چیزی نمی‌تواند به وضوح ارائه شود. 🔹 متضمن بودگی از گونه‌های روابط بینامتنی است که می‌تواند در حوزه‌ی گزارش‌های تاریخی و متون تاریخی وجود داشته باشد و انواع مختلفی نیز دارد. اما در اینجا مقصود، بیشتر اغراض و اهدافی است که در این بین ممکن است اعمال شود؛ به تعبیری چه کسانی با چه منظوری ممکن است از فرایند متضمن بودگی استفاده کنند یا در ارتباط‌های بینامتنی که در متون تاریخی وجود دارد کجاها ممکن است این امر به صورت غیر عمدی استفاده شود؟ 🔹 به این مضمون که چرا ممکن است یک گزارش تاریخی از یک متن به متن دیگر به صورت متضمن بودگی راه یابد؟ به چه دلیل در حالی که وجود دارد ممکن است کمرنگ و از دید پنهان شود؟ انواع علت‌هایی که برای پنهان شدگی می‌تواند وجود داشته باشد به مسئله‌ی مقبولیت برمی‌گردد؛ مثلا اگر یک نفر بخواهد یک تفکر سُنی را در یک متن تاریخی شیعی وارد کند. 🔹 در تاریخ تشیع مثال‌هایی هست که هم جنبه‌ی مقبولیت مذهبی دارند و هم جنبه‌ی مقبولیت ملّی. به دلیل این که در طول تاریخ تا حد زیادی ارتباط نزدیکی برقرار شده بین ایرانی بودن و شیعی بودن ما. البته منظور از ایران به معنای اعم تاریخی آن(ایران فرهنگی) است و مرزهای جغرافیایی که اکنون وجود دارد مد نظر نیست. به همین دلیل در عراق، آذربایجان و افغانستان هم که تشیع داریم معنای وسیع آن مورد نظر ماست. این ارتباط خود به خود می‌توانسته در بحث متضمن بودگی اثرات خود را بگذارد. 🔹 به عنوان مثال به داستان شهربانو به عنوان دختر یزدگرد سوم، اسیر گرفته شدن او و بعد انتخاب ایشان به عنوان همسر امام حسین(ع) و بعد متولد شدن حضرت زین‌العابدین(ع) می‌پردازيم. تا آنجایی که به عرب مربوط می‌شود، امام حسین(ع) از طرفی فرزند پیامبر(ص) هستند و از طرف دیگر که به ایرانی‌ها مربوط می‌شود، همسر شهربانو است و حداقل از امام زین‌العابدین(ع) به بعد امامان با ما ایرانی‌ها فامیل می‌شوند. 🔹 این را هم عرض کنم که هر کدام از موارد متضمن بودگی که بخواهید در تاریخ روی آن دست بگذارید به هر حال کمی ناراحت کننده است؛ چون خصوصیت آن این است و چیزی است که قرار بوده لای چیزی پیچیده شود و ما الان لفافه‌ی آن را باز می‌کنيم و کمی دردناک است و اساساً نمی‌توان نمونه‌ی خنثایی برای طرح نمونه در این مورد پیدا کرد. 🔹 اگر این مسئله را بتوانیم به عنوان یک مثال مطرح کنیم، کاملاً می‌تواند یک نوع متضمن بودگی با انگیز‌ی ملی باشد؛ یعنی به هر حال این به عنوان یک گزارش تاریخی در ماجرای شرح حال امام حسین(ع) و امام زین‌العابدین(ع) نقل می‌شود. موضوعی است که کاملاً در منابع تاریخی ما وجود دارد -به عبارتی نفوذ کرده- و نقش بسیار مهمی نیز دارد. 🔹 بخش عمده‌ای از این واقعه نیز مکالمه‌ای است که بین امیرالمؤمنین(ع) و شهربانو در صف اسرا صورت می‌گیرد و بعد اين انگاره و اندیشه‌ی مطرح شدن شهریانو و انتخاب او توسط حضرت برای همسری امام حسین(ع) می‌تواند در رده‌ی اخبار مربوط به ائمه(ع) به صورت متضمن بودگی قرار گیرد و آنجا بتواند در زمان لازم آن اثر را داشته باشد. یعنی کسی که به عنوان یک شیعه‌ی ایرانی این داستان را می‌خواند دقیقاً آن احساس خویشاوندی را پیدا می‌کند و بسیار خوشحال می‌شود که ما با ائمه‌(ع) فامیل شدیم. این نمونه‌ای از همان مأموریت و مطلوبیتی است که به دنبالش می‌گردیم. 🔹 چرا این موضوع باید در اینجا خوابانده شود؟ دلیل آن واضح است؛ برای اینکه اثر دارد و در زمان خودش اثرش را خواهد گذاشت. این اثر مستقیماً مذهبی نیست بلکه اثری ملی است. برای شیعه با اصول, عقاید و افکار مذهبی‌ای که دارد اصلاً اهمیت ندارد که مادر امام زین‌العابدین(ع) یک کنیز حبشی باشد یا دختر یزد گرد سوم. امامان دیگری بودند که مادرشان کنیز بودند مگر در ارادت ما نسبت به آنان خللی وارد شده است؟ اساساً مگر سؤال می‌کنيم که مادر امام رضا(ع) آزاد بوده یا کنیز قریشی بوده یا تمیمی يا هر قومیت دیگر؟ تا وقتی به عنوان یک شیعه به مسئله نگاه می‌کنیم این مسائل برای ما مهم نیست. 🌀 منبع: کتاب نقد متن، صص ١١٣ و ١١۶-١١٧ 🆔 @OstadPakatchi

#سخن_نگاشت 🌀 داستان شهربانو نمونه‌ای از متضمن بودگی (بخش پایانی) 🔹 اگر به عنوان یک ایرانی به این داستان نگاه کنیم، مسئله شکل دیگری پیدا می‌کند. بنابراین مطلوبیت و مقبولیت لازم را دارد. حال از آن طرف سوال دیگری مطرح می‌شود. چرا این موضوع به این خوبی را باید از انظار دور داشته پاشیم؟ چرا باید در بین روایات و اقوال دیگری که وجود دارد خوابانده شود؟ اصلاً در ماجرای عاشورا که در واقع اصلی‌ترین و مهم‌ترین واقعه و اوج زندگی اما حسین(ع) است شهربانو کجاست؟ 🔹 اگر با دید نقد متن و روابط بینامتنی به قضیه نگاه کنيم شهربانو به هر دلیلی هیچ نقشی در ماجرای کربلا ندارد. حتّی در صحنه‌های دیگر روند زندگی تاریخی حضرت نیز این نقش را نمی‌بینيم. ما دقیقا با یک بستر روایی خاص مواجهیم که اسرای ایران پیش عمر آمده‌اند و صحابه نیز آنجا حضور دارند، امیرالمؤمنین(ع) مکالمه‌ای با شهربانو انجام می‌دهند و شهربانو نیز امام حسین(ع) را انتخاب می‌کند و بعد همه چیز تمام می‌شود. 🔹 اینجاست که می‌گوييم متضمن بودگی رخ داده است. یعنی آن حادثه نه قبلی دارد و نه بعدی. یک «قضيةٌ في واقعة» است که در فضایی قرار می‌گیرد و وارد داستان‌های بعدی می‌شود به این ترتیب هر متنی که می‌خواهد راجع به مادر حضرت صحبت کند. مادر حضرت در ارجاع به همین متن به عنوان شهربانو معرفی می‌شود؛ اما در روند تاریخی اصلاً نقش آشکار و روشنی ندارد. 🔹 هیچ کوششی وجود ندارد که زندگی امام حسین(ع) با ایران پیوند بخورد؛ هیچ کوششی وجود ندارد که زندگی امام زین‌العابدین(ع) با ایران پیوند خاصی بخورد. هرگز نمی‌بینید که برادر شهربانو آمده باشد و بگوید آمده‌ام به خواهرزاده‌ام سری بزنم. مثلاً بگویند هرمز نامی که برادر شهربانوست از فارس به مدینه آمده تا او را ببیند. یا مثلا امام زین‌العابدین(ع) سوال فرموده باشند که پسردایی‌ای در اصفهان دارم که اسم او اردشیر است و می‌خواهم او را ببینم و روزی او را ببیند و بگوید آیا درست است که شما زردشتی باشید؟ یا این که نه او هم مسلمان است و از او سوال کند که امامت کیست؟ سنی هستی یا شیعه؟ هیچ کدام از اینها وجود ندارد. ارتباط قطع است و به هیچ وجه کوششی صورت نمی‌گیرد که این ارتباط بسط یابد. شهربانو یک اسیر معمولی بی‌نام و نشان نبوده، دختر یزدگرد سوم بوده که یک خاندان سلطنتی هستند و فامیل‌های زیادی دارند؛ یعنی یک فرد ناشناخته نیست که در روزنامه آگهی بزند و برادرهای خود را بیابد. اگر بگویید در مورد مادر امام جواد(ع) چه قدر اطلاعات وجود دارد که اینجا هم باشد می‌گوييم ایشان کنیز بوده و طبیعی است اطلاعات ما، در مورد ایشان کم باشد؛ اما شهربانو دختر یزد گرد سوم است و پدرش پادشاه ایران بوده است. 🔹 اگر در منابع شیعی این مسئله بسط نیافته برای این است که اصلاً قرار نبوده بسط یابد. برای اين هم باید به دنبال دلیل بگردیم یعنی باید ببینیم شیعه به چه دلیلی مایل نبوده اين مسئله در حد گسترده‌ای با پدیده‌های دیگر در ارتباط باشد. حال نمونه‌ی آن را می‌بينيم که در بین صوفیه یا در بین طیفی از اهل سنت این تمایل بوجود می‌آید که اين ارتباط برقرار شود اما شیعه مایل نبوده که اين ارتباط برقرار شود. شاید به دلیل اینکه هزینه‌های زیادی داشته است؛ یعنی اگر شهربانو قرار بوده به عنوان دختر یزدگرد سوم با آن بافت تاریخی دولت ساسانی واقعاً یک پیوند جدی بخورد می‌توانست مشکلات زیادی فراهم کند. 🔹 بدنامی‌هایی را هم به دنبال داشته باشد و می‌توانست در دست مخالفین شیعه مورد سوء استفاده قرار گیرد زیرا آنها به دنبال این بودند تا به نحوی شیعه را با مذاهب فاسده مرتبط کنند و بگویند این‌ها مجوس هذه الامة هستند و بهترین سند بر باطل بودن آنها این است که این‌ها فامیل‌های مجوس و یزدگرد سوم هستند. شیعه نمی‌خواست این را زیاد باز کند یعنی ترجیح می‌داد که به همان حالت بسته‌ی خودش در این حد باقی بماند و این ارتباط با بافت تاریخی یزدگرد سوم و دولت ساسانی و... برقرار نشود و به همین شکل باقی بماند. 🔹 این پدیده تا همین امروز هم هست یعنی ما شهربانو را به عنوان همسر امام حسین(ع) می‌شناسیم و هنوز هم موقعی که می‌فهمیم مادر امام زین‌العابدین(ع) ایرانی بوده لذّت می‌بریم و هنوز هم همان احساس در ما بوجود می‌آید و مایل نیستیم قضیه را باز کنیم. این قضیه تا امروز ادامه یافته و ما هنوز علاقه‌مند نیستیم که دنبال خواهر و برادرهای شهربانو بگردیم و این که چه اتفاقی برای شهربانو افتاد و آن را بسط دهیم و باز کنیم. چنین تمایلی وجود ندارد چون نمی‌خواهیم اين ارتباط بیش از یک حد خاص برقرار شود.

🔹 اين یک واقعیت است که وقتی می‌خواهیم رابطه‌ی ایران و تشیع را با یکدیگر بررسی کنیم تا یک حد خاص استقبال می‌کنيم و از حدی آن طرف اصلا برای ما جالب نیست. یعنی نمی‌خواهيم مذهب ما شکل ملی پیدا کند مثل بهود که می‌گویند دین یهود فقط مربوط به بنی اسرائیل است. نمی‌خواهیم بگوییم مذهب تشیع فقط مربوط به ایران است لذا نمی‌خواهيم بیشتر از حدی این قضیه شدّت یابد. هميشه سعی کرده‌ايم «الامر بین الامرین» را داشته باشیم. 🔹 نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که اساساً در نقد متن بحث نمی‌کنیم که چه چیز واقعیت دارد و چه چیز افسانه است؛ بلکه مکانیزم عمل متون تاریخی مهم است. البته ماجرای شهربانو به اندازه‌ی کافی در کتب ما مکتوب بوده است، مثلاً در کتاب تاریخ اهل بیت(ع) که ظاهراً در قرن ۲ نوشته شده و آقای حسینی جلالی آن را چاپ کرده‌اند این خبر وجود دارد. بنابراین تقریباً چیزی حدود ۱۵۰ سال پیش از اصول کافی این خبر مکتوب بوده است. 🔹 در دوره‌های بعد نیز این اخبار نقل می‌شوند؛ مثلا در تاریخ الائمة ابن ابی الثلج بغدادی هست. گفتیم که کلینی در کافی به اين بحث پرداخته است؛ شیخ مفید نیز در کتاب الارشاد بحثی را می‌آورد. در بصائرالدرجات نیز از این ماجرا صحبت شده. در دوره‌های بعدتر در قرن ۵ کتابت القاب‌الائمه(ع) در قرن ۶ اعلام الوری طبرسی و در قرن ۷ آثار سید بن طاووس و دیگران را داریم که به این ماجرا پرداخته‌اند. 🌀 منبع: کتاب نقد متن، صص ١١٧-١٢٢ 🆔 @OstadPakatchi

#سخن_نگاشت 🌀 سازگاری بیرونی متن در جریان حرکت اسیران واقعه‌ی کربلا (بخش نخست) 🔹 در سازگاری بیرونی متن از این بحث می‌شود که یک متن با تمام آنچه در مورد آن ادعا می‌شود چه قدر با بافتی که باید در آن قرار گیرد سازگاری دارد. مثلاً متنی است که ادعا می‌شود مربوط به امامیه و قرن ششم است؛ این متن را می‌سنجیم و می‌بینیم که با بافت قرن ششم و متون امامیه‌ی قرن ششم تا چه اندازه سازگاری دارد؟ 🔹 نکته‌ی دیگر اينکه از آنجایی که منابع تاریخی‌ای که داریم گاهی یک متن است و گاهی یک نقل، بحث سازگاری در هر دو مطرح می‌شود؛ یعنی وقتی در مورد یک متن صحبت می‌کنيم بحث این است که این متن سازگاری دارد یا خیر همچنین وقتی در مورد یک نقل و حکایت صحبت می‌کنیم این بحث را داریم که صدر و ذیل آن با هم جور در می‌آید یا خیر؟ 🔹 یکی از نمونه‌های خیلی خوب در بحث سازگاری بیرونی گزارش حرکت اسیران کربلا پس از واقعه‌ی کربلاست. در گزارش حرکت اسیران کربلا در متون متأخر به خصوص بعد از صفویه با یک ناهماهنگی مواجهیم. البته در متون قبل از صفویه با دو نوع گزارش مواجهیم، اما اين دو نوع گزارش با هم تلفیق و در متون پس از صفویه به یک گزارش تبدیل شده‌اند که با عدم سازگاری مواجه است. 🔹 در متون پیش از صفویه گزارش به این صورت است که زمانی که ماجرای کربلا خاتمه يافت و ۷۲ تن شهید شدند، امام سجاد(ع) و اهل بیت(ع) و دیگر کسانی که با آنان بودند به اسارت گرفته شدند و نزد یزید به شام فرستاده شدند و پس از اتفاقات، گفتگوها و مکالماتی که در کاخ یزید در شام رخ داد، یزید دستور داد اسرا را به مدینه بفرستند. بنابراین مسیری که با آن مواجهیم مسیر کربلا به شام و از شام به مدینه است. از طرفی تمام این جریان جنبه‌ی قهری دارد و به دستور خلیفه و تحت الحفظ صورت گرفته و اهل بیت(ع) همه در طول این مدت اسیر بودند تا به مدینه برسند. 🔹 در دوره‌ی قبل از صفویه تعداد محدودی روایت داریم که می‌گویند به هنگام چهلم حضرت برخی از اهل بیت(ع) از زنان و کودکان که در ماجرای کربلا از بازماندگان بودند بر مزار حضرت حاضر می‌شوند و عزاداری می‌کنند. 🔹 در متون بعد از صفویه این دو گزارش باهم ادغام شده‌اند و به یک گزارش تبدیل شده‌اند؛ یعنی یک متن از هر دو بحث صحبت می‌کند، هم از تحت الحفظ فرستاده شدن اسرا از شام مستقیماً به مدینه و هم این که بر سر مزار حضرت در چهلم حاضر شدند و عزاداری کردند. 🔹اینجا نیز با نوعی مشکل سازگاری مواجهیم چون کربلا به هیچ وجه سر راه شام به مدینه نیست و اگر کسی بخواهد در کربلا حضور داشته باشد، باید دوباره از شام به عراق برگردد و از عراق به شام برود. این دو روایت، به این شکل با هم قابل جمع نیستند. اگر بخواهيم یکی از آنها را بپذیریم مجبوریم دیگری را نپذیریم یا حداقل در آن تصحیحی انجام دهیم؛ اما در متونی که در موردشان صحبت می‌کنیم چنین تصحیحی صورت نگرفته است. آن داستان خود به خود نقل شده و این داستان هم به خودی خود بدون اين که مشکل سازگاری اینها با هم حل شود نقل شده است. 🌀 منبع: کتاب نقد متن، صص ٢٩٨-٢٩٩ 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: بافت نزول قرآن 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🌀 جلسه اول: ٢٣ بهمن ١٣٩١ 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: بافت نزول قرآن 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🌀 جلسه دوم: ٠٢ اسفند ١٣٩١ 🆔 @OstadPakatchi

#برای_نخستین_بار #فایل_صوتی 🔹 عنوان: بافت نزول قرآن 🔹 سخنران: دکتر احمد پاکتچی 🌀 جلسه سوم: ٠٩ اسفند ١٣٩١ 🆔 @OstadPakatchi

#اطلاع_رسانی 🌀 نشست دیپلماسی نخبگانی با موضوع ظرفیت‌ها و چالش‌های کنشگری در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد 🔹 با حضور علی‌اکبر متکان، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران و احمد پاکتچی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در یونسکو 🔹 یکشنبه ۲۹ مرداد ۱۴۰۲ ساعت ۱۶:۱۵ 🌀 سالن اجتماعات دکتر روستا آزاد 🆔 @OstadPakatchi

#سخن_نگاشت 🌀 سازگاری بیرونی متن در جریان حرکت اسیران واقعه‌ی کربلا (بخش پایانی) 🔹 به عنوان یک واقعیت خارجی این مسئله قابل پذیرش نیست که افرادی که اسیر و تحت الحفظ هستند و از عراق به شام فرستاده شده‌اند و از شام به حجاز، توانسته باشند روز چهلم حضرت در کربلا باشند. اگر اسرا به شام فرستاده شده بودند و در شام آنها را آزاد می‌کردند که ظرف مدت کوتاهی به عراق برگردند و آن قدر هم با عجله برگشته باشند که توانسته باشند روز چهلم خودشان را به عراق رسانده باشند، این مغایرت بوجود نمی‌آید. اما روایت اين را نمی‌گوید؛ بلکه روایت می‌گوید نه تنها اسرا به شام فرستاده شدند بلکه در شام زندانی بودند و بعد از شام تحت الحفظ به مدینه فرستاده شدند. با توجه به مسافتی که می‌شناسیم و با توجه به مدت زمانی که طی این مسیر و برگشتن از مدینه به عراق نیاز دارد چنین اتفاقی به عنوان یک واقعیت خارجی نمی‌توانسته رخ دهد. 🔹 از نظر بافت تاریخی نیز حرکت از عراق به شام و از شام به مدینه منطقی‌تر به نظر می‌رسد چون اهل بیت(ع) به هر حال اسیر بودند و به نظر نمی‌رسد یزید آدم دل رحمی بوده که در رفتار خود تجدید نظر کند و آنها را آزاد کند. هیچ روایت معتبری از چنین آزادی‌ای صحبت نکرده است. این آزادی را از خودمان در آورده‌ايم. تمام روایاتی که در مورد اسارت صحبت کرده‌اند این اسارت را تا مدینه ادامه داده‌اند. بنابراین این دو مطلب باهم سازگاری ندارند. 🔹 این احتمال نیز که اسرا را از کربلا برده باشند در جایی گفته نشده و منطقاً اگر کسی بخواهد تعدادی اسیر از شام به مدینه بفرستد هیچ وقت از کربلا عبور نمی‌کند چنانکه اگر کسی بخواهد از دانشگاه امام صادق(ع) به تجریش برود از اینجا به شاه عبدالعظیم نمی‌رود که از آنجا به تجریش برود. روایات موثقی که در متون تاریخی داریم از آزادی در شام صحبت نکر ده‌اند. همه‌ی آنها از ادامه‌ی اسارت تا مدینه صحبت کرده‌اند و در مدینه، آنها را آزاد کرده‌اند. روایت معتبری نداریم که بگوید اسرا در شام آزاد شدند. 🔹 نکته‌ای که در مورد برخی از کتب تاریخی باید بگوییم این است که گاهی با متنی مواجهیم که کوشش می‌کند روایات را با هم سازگار کند و یک داستان پیوسته نقل کند مثل مقتل الحسین ابومخنف که تمام تلاشش این است که یک داستان پیوسته و یکنواخت بیان کند. 🔹 در این‌گونه روایات مسئله‌ی سازگاری حتماً باید وجود داشته باشد و می‌توانيم متن را از نظر سازگاری نقد کنیم. گاهی کتبی داریم که به سبک محدثانه فقط احادیثی را کنار هم قرار داده‌اند و اصلاً اصراری ندارند بین افکاری که نقل کرده‌اند یک نوع الفت و سازگاری‌ای را بوجود آورند. این جا اساساً مسئله‌ی سازگاری منتفی است چون خود نویسنده هم در صدد بوجود آوردن سازگاری نیست. 🌀 منبع: کتاب نقد متن، صص 299-300 🆔 @OstadPakatchi