7⃣حضرت رسول اکرم(ص) مطالبه قلم و کاغذ می کند!👇
#حضرت_رسول_اکرم_صلوات_الله_علیه
#روز_شمار_شهادت_پیغمبر
#وقایع_ماه_صفر_المظفر
#روز_شمار_فاطمیه
@TarikhEslam
✅حضرت رسول اکرم(ص) بعد از واقعه «غدیر» که اعلام جانشینی امام علی(ع) را به صورت شفاها انجام داده بود، لازم بود یک بار دیگر جانشینی ایشان را، این بار به صورت مکتوب تصریح کند، تا در کنار ادله شفاهی یعنی غدیر، دلیلی محکم بر جانشینی مولا امیرالمومنین(ع) باشد.
هنگامی که حضرت رسول اکرم(ص) در آن مجلس به هوش آمدند، به کسانی که در آن مجلس بودند، نگاه كردند و فرمودند :
📋《اِئْتُونِي بِدَوَاةٍ وَ كَتِفٍ أَكْتُبْ لَكُمْ كِتَاباً لاَ تَضِلُّوا بَعْدَهُ أَبَداً》
♦️دواتى و كتفى براى من بياوريد تا براى شما چيزى بنويسم كه پس از من هرگز گمراه نشويد.
[کتف استخوان پهنى است كه در شانۀ حيوانات چهار پا است و زمانهاى سابق كه كاغذ نبوده یا کم بوده، براى نوشتن از آنها استفاده مي كردند.]
حضرت(ص) اين سخن را فرمودند و دوباره از هوش رفتند.
پس برخى از آنان كه در آن مجلس بودند، برخاستند كه به دنبال دوات و كتف بروند، در این هنگام، عمر بن خطاب گفت :
📋《اِرْجِعْ فَإِنَّهُ يَهْجُرُ》
♦️بازگرد! زيرا كه اين مرد هذيان می گويد.(۱)
در نقلی دیگر آمده که؛
وقتی عمر این صحنه و درخواست رسول اکرم(ص) را دید، در آن حال عمر سراسیمه جلو آمد و با گفتن کلمات معناداری مانع آوردن آوردن قلم و دوات برای رسول اکرم(ص) شد و گفت：
📋《إِنَّ النَبیَّ(ص) قَد غَلَبَ عَلَیهِ الْوَجَعُ وَ عِنْدَنَا کِتَابُ اللهِ حَسْبُنَا فَاخْتَلَفُوا وَ کَثُرَ اللَّغَطُ》
♦️بیماری بر پیامبر(ع) غلبه کرده است.
کتاب خدا در میان ما است و همان کافی است.
و در ادامه گفت：
📋《إنَّ الرَّجُلَ لَیَهجُرَ》
♦️این مرد هذیان می گوید!(۲)
پس آن مرد بازگشت و از آوردن کتف و قلم منصرف شد.
آنان كه در آن مجلس حاضر بودند از اين كار پشيمان شدند كه چرا در آوردن دوات و كتف كوتاهى كردند و يك ديگر را سرزنش مي كردند و گفتند :
📋《إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَيْهِ رٰاجِعُونَ! لَقَدْ أَشْفَقْنَا مِنْ خِلاَفِ رَسُولِ اَللَّهِ(ص)!》
♦️انا لله و انا الیه راجعون! هر آينه از مخالفت كردن با رسول خدا(ص) می ترسيم.(۳)
و طبق نقلی؛
📋《و مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ قَرِّبُوا یَکْتُبْ لَکُمُ النَّبِیّ(ص) کِتَابًا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدَهُ، وَمِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ مَا قَالَ عُمَر!》
♦️تعدادی از آنان می گفتند که کاغذ و قلم بیاورید تا رسول اکرم(ص) کتابت کنند و بعضی از آنان نیز گفتار عمر را تکرار کردند.
در این هنگام رسول خدا(ع) صورت مبارک از آنها برگرداندند و فرمودند :
📋《قُومُوُا عَنِّی!》
♦️برخیزید! نزاع و سروصدا نزد من جایز نیست. سپس همگی رفتند!(۴)
پس مردمان از نزد آن حضرت(ص) برخاستند و تنها عباس عموى آن حضرت(ص) با پسرش فضل و على بن ابى طالب(ع) و خانوادۀ او ماندند.
عباس عرض كرد : اى رسول خدا(ص)! اگر اين كار خلافت و زمامدارى پس از شما در ما خاندان به جاى ماند، هم اكنون ما را بدان بشارت ده و آگاهمان فرما و اگر ميدانى كه ديگران بر ما چيره می شوند، در بارۀ ما دستورى فرما يا سفارشى کن!
حضرت(ص) فرمود :
📋《أَنْتُمُ اَلْمُسْتَضْعَفُونَ مِنْ بَعْدِي》
♦️شما پس از من از درماندگان و ناتوانان خواهيد بود!
حضرت(ص) اين را فرمود و دیگر چیزی نفرمود.
پس آنان نيز در حالی که می گريستند، برخاستند و رفتند.(۵)
بعدها ابن عباس از آن روز با این جملات «یَوْمُ الْخَمیس وَ ما یَوْمُ الخَمیسِ!» همواره از آن روز، روز مصیبت یاد می کرد.(۶)
📜حدیث «قرطاس» در منابع اهل سنت نقل شده است از جمله در صحیح بخاری(۷) و صحیح مسلم(۸) که حدود هفده مرتبه با نقل های متفاوت در این دو صحیح ذکر شده است، که به صورت تواتر معنوی دارد.
و همچنین علمای شیعه نیز، آن را نقل کرده اند، از جمله؛ سُلیم بن قیس(از تابعین) در کتاب خود(۹) که مرحوم طبرسی در «الاحتجاج»(۱۰) و مجلسی در «بحارالانوار»(۱۱) این حدیث را از او نقل کرده اند.
مرحوم شیخ مفید در کتب «أوائل المقالات»(۱۲) و «الارشاد»(۱۳) و «الامالی»(۱۴)
مرحوم ابن شهر آشوب در «مناقب آل ابی طالب(ع)»(۱۵)
مرحوم سید بن طاووس در «سعد السُعود»(۱۶) و «کشف المحجّه»(۱۷) و «الطرائف»(۱۸)
📚منابع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۲
۲)کتاب سلیم بن قیس، ج۲، ص۷۹۳
۳)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۰
۴)بحار الأنوار مجلسی، ج۳۶، ص۲۷۷/
انساب الاشراف بلاذری، ج۱، ص۵۶۲
۵)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۰
۶)صحیح بخاری، ج۴، ص۳۱
۷)صحیح بخاری، ج۶، ص۱۲
۸)صحیح مسلم، ج۳، ص ۱۲۵
۹)کتاب سلیم بن قیس، ج۲، ص۷۹۴
۱۰)الاحتجاج طبرسی، ج۱، ص۲۲۳
۱۱)بحارالأنوار مجلسی، ج۳۱ ،ص۴۲۵
۱۲)اوائل المقالات شیخ مفید، ص۴۰۶
۱۳)الإرشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۴
۱۴)الأمالی شیخ مفید، ص۳۶
۱۵)مناقب ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۰۳
۱۶)سعد السُعود ابن طاووس، ص۲۶۶
۱۷)المحجّة ابن طاووس، ص۶۵
۱۸)الطرائف ابن طاووس، ص۴۳۲
@TarikhEslam
✍پاسخ :
از واقعه «غدیر»﴿۱۸ ذی الحجه سال دهم هجری﴾ تا شهادت حضرت رسول اکرم(ص)﴿۲۸ صفر سال یازدهم هجری﴾ هفتاد روز طول کشیده است.
حضرت(ص) در این هفتاد روز دو ماموریت مهم دارد :
1⃣ابتدا خطر یهودیان را از سر مسلمانان دفع کند :
حضرت رسول اکرم(ص) وقتی وارد مدینه شدند، با یهودیان مدینه قرارداد صلح و دوستی امضاء کردند و این قرارداد تا بعد از جنگ بدر، پا برجا بود، ولی بعد از این جنگ، یهودیان که گویا انتظار داشتند که به زودی اسلام توسط کافران نابود می شود، پیمان شکنی کردند.
پس حضرت(ع) در طی جنگهایی از قبیل «بنی قینقاع، بنی النضیر، بنی قریظه، خیبر، تبوک و موته» آنها را شکست داد و آنها تا حدودی عقب رانده شدند.
پس یهودیان که در اکثر جنگها شکست و یا عقب نشینی کرده بودند، اکنون دارای قوای منظّم و خطری برای اسلام محسوب می شدند.(۱)
2⃣تصریح در جانشینی امام علی(علیه السلام) به صورت مکتوب :
حضرت(ص) باید یک بار دیگر جانشینی امام علی(ع) را، این بار به صورت مکتوب تصریح کند، تا در کنار تصریح شفاهی یعنی «غدیر» دلیلی محکم بر جانشینی ایشان باشد.
✍اما تحلیل این دو ماموریت：
۱)ماموریت اول در حال حاضر برای رسول اکرم(ص) مقدور نبود، چون حضرت(ص) در ماههای حرام که «نیمه دوم ماه ذی الحجه و محرم» می باشد، قرار داشت. پس حضرت(ص) باید تا اتمام ماه محرم صبر کند.
۲)ماموریت دوم حضرت(ص) نیز در سایه ماموریت اول مقدور نیست!
چون با وجود منافقین در مدینه، این امکان وجود نداشت، چون اینان درصدد مخالفت بر می خاستند و مانع کار می شدند.
پس حضرت(ص) باید ابتدا منافقین را به بهانه ی جنگ، از مدینه خارج کند.
پس حضرت(ص) تا پایان ماه محرم صبر کرد، تا اینکه ماه صفر فرا رسید.
اکنون از عمر حضرت(ص) ۲۸ روز باقی مانده است، چون حضرت(ص) به نقل مشهور در ۲۸ صفر از دنیا رفت.(۲)
پس حضرت(ص) به محض ورود ماه صفر دستور جهاد داد و فرماندهی سپاه را به «اسامه بن زید بن حارثه» ۱۹ ساله به پرچمداری «بريده بن حصيب اسلمی» داد.
اما منافقین ابتدا از رفتن با سپاه، خودداری کردند و دلیل نرفتن آنها در مرحله اول اعتراض به جوان بودن فرمانده بود.
رسول اکرم(ص) هنگامی که از سر باز زدن منافقین از رفتن به جهاد مطلع شد، با همان حالت بیماری که داشتند به مسجد آمدند و در طی خطبه ای کسانی را که از رفتن با سپاه اسامه خودداری کردند را لعن کرد و فرمود：
📋«جَهِّزُوُا جَیْشَ اُسَامَةَ لَعَنَ اللهُ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ»
♦️سپاه اسامه را مجهّز کنيد، خدا لعنت کند هرکس را که از سپاه اسامه تخلف کند.
پس آنان به اجبار رسول اکرم(ص) تا منطقه «جُرُف» در نزدیکی مدینه پیش رفتند، و در آنجا اردو زدند.(۳)
به ظاهر تا حدودی این ماموریت انجام شد و سپاه مخصوصا منافقین از مدینه خارج شدند.
حضرت(ص) از این فرصت استفاده کرد و افراد و اصحاب را که نام آنان در تاریخ هست را در منزل خود فرا خواند و فرمود：
📋«اِئْتُونِي بِالكَتِفِ وَ الدَّوَاةِ أَكْتُبْ لَكُمْ كِتَابَاً لَنْ تَضِلُّوا بَعْدَهُ أَبَدَاً»
♦️برایم کَتِف و دواتی بیاورید تا چیزی بنویسم که بعد از من هرگز گمراه نشوید.(۴)
از درخواست رسول اکرم(ص) مشخص بود که ایشان قصد داشتند مطلب بسیار مهمی را مطرح کنند.
از طرفی در این هنگام، «عُمر بن خطاب» برای کسب خبر از اوضاع مدینه، از سپاه جدا شد و خود را به مدینه رساند.
وقتی عمر این صحنه و درخواست رسول اکرم(ص) را دید، در آن حال عمر سراسیمه جلو آمد و با گفتن کلمات معناداری مانع آوردن آوردن کتف و دوات برای رسول اکرم(ص) شد و گفت：
📋«إِنَّ النَبیَّ(ص) قَد غَلَبَ عَلَیهِ الْوَجَعُ وَ عِنْدَنَا کِتَابُ اللهِ حَسْبُنَا فَاخْتَلَفُوا وَ کَثُرَ اللَّغَطُ»
♦️بیماری بر پیامبر(ص) غلبه کرده است و کتاب خدا در میان ما است و همان کافی است.
و در ادامه گفت：
📋«إنَّ الرَّجُلَ لَیَهجُرَ»
♦️این مرد هذیان می گوید.(۵)
در این هنگام؛
📋«فَتَنَازَعُوا و مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ قَرِّبُوا یَکْتُبْ لَکُمُ النَّبِیّ(ص) کِتَابًا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ مَا قَالَ عُمَرُ»
♦️پس به نزاع پرداختند و تعدادی از آنان می گفتند که کاغذ و قلم بیاورید تا رسول اکرم(ص) کتابت کنند و بعضی از آنان نیز گفتار عمر را تایید کردند.
در این هنگام رسول اکرم(ص) صورت مبارک از آنها برگرداند و فرمود :
📋«قُومُوا عَنِّي وَ لاَ يَنْبَغِی عِنْدِی التَّنَازُعُ»
♦️برخیزید و از نزدم بروید که نزاع نزد من شایسته نیست.(۶)
پس همگی رفتند!
بعدها ابن عباس از آن روز با این جملات «یَوْمُ الْخَمیس وَ ما یَوْمُ الخَمیسِ! اِنّ الرَّزیَّة ما حالَ بَیْنَنا وَ بَیْنَ کتابِ رَسُولُ اللهِ(ص)» همواره آن روز را به «روز مصیبت» یاد می کرد و می گریست.(۷)
عمر بن خطاب بعدها به ابن عباس گفت : آیا مى دانى چرا قوم شما(قریش)، شما را از جانشینى محمد(ص) منع کردند؟ گفتم : نه!
@TarikhEslam
ادامه مطالب :👇
عمر گفت :
📋«كَرِهُوا أَنْ يَجْمَعُوا لَكُمُ النُّبُوَّةَ وَ الْخِلَافَةَ، فَتَبَجَّحُوا عَلَى قَوْمِكُمْ بَجَحًا بَجَحًا، فَاخْتَارَتْ قُرَيْشٌ لِأَنْفُسِهَا فَأَصَابَتْ وَ وُفِّقَتْ»
♦️براى این که کراهت داشتند خلافت و نبوت هر دو براى شما باشد، در آن صورت فخر و غرور شما افزون مى شد؛ به همین دلیل قریش خلافت را براى خود گذاشت و کار درستى کرد.(۸)
از طرفی هم، سپاه أسامة بن زید که در «جُرُف» اردو زده بودند، به مدینه بازگشت.
دلیل بر این مطلب اینکه یکی از کسانی که در غسل و دفن حضرت رسول اکرم(ص) به امام علی(ع) کمک کرد، خود أسامة بن زید بود که فرماندهی سپاه را برعهده داشت.(۹)
پس این ماموریت دوم که در سایه ی ماموریت اول صورت می گرفت، ناتمام ماند.
و این امر مهم به سرانجام نرسید، و رسول اکرم(ص) از دنیا رفت و نه سپاه به جنگ با یهود رفت و نه «حدیث قرطاس» عملی شد.
در مورد حضور اميرالمؤمنین علی(ع) در این مجلس، جزء قطعيات تاریخ است؛ به نقل شیخ مفید که می نویسد :
📋«وَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) لَا يُفَارِقُهُ إِلَّا لِضَرُورَة»
♦️اميرالمومنین(ع) جز برای كارهای ضروری از حضرت رسول اکرم(ص) جدا نمی شد.
شيخ مفيد وقتی داستان حديث قرطاس را نقل می کند، به صراحت می گويد كه اميرالمؤمنین(ع) در آن جا بوده است.
📋《ثُمَّ أَعْرَضَ [رَسوُلُ اللهِ(ص)] بِوَجْهِهِ عَنْ الْقَوْمِ فَنَهَضُوا وَ بَقِيَ عِنْدَهُ الْعَبَّاسُ وَ الْفَضْلُ وَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(ع) وَأَهْلُ بَيْتِهِ خَاصَّةً》
♦️رسول اکرم(ص) صورت مبارک خود را از مردم برگرداند، و مردم برخاستند و به خانه های خود رفتند؛ اما عباس، فضل بن عباس و علی بن أبی طالب(ع) باقی ماندند.(۱۰)
📜«حدیث قرطاس» در منابع اهل سنت نقل شده است از جمله در صحیح بخاری(۱۱) و صحیح مسلم(۱۲) که حدود هفده مرتبه با نقل های متفاوت در این دو صحیح ذکر شده است، که به صورت «تواتر معنوی»(اخبار گروهی به مطلبی خاص با خبرهای جداگانه اما دارای الفاظ مختلف ولی با مفاد و معنای واحد) آمده است.
و همچنین علمای شیعه نیز، آن را نقل کرده اند،
از جمله؛
👤«سُلیم بن قیس»(از تابعین) در کتاب خود(۱۳) که «طبرسی» در «الاحتجاج»(۱۴) و «مجلسی» در «بحارالانوار»(۱۵) این حدیث را از او نقل کرده اند.
👤«شیخ مفید»(متوفای قرن۴و۵) در کتب «أوائل المقالات»(۱۶) و «الارشاد»(۱۷) و «الامالی»(۱۸)
👤«ابن شهر آشوب»(قرن۵) در «مناقب آل ابی طالب(ع)»(۱۹)
👤«سید بن طاووس»(قرن۷) در «سعد السُعود»(۲۰)و «کشف المحجّه»(۲۱) و «الطرائف»(۲۲)
👤و از علمای قرن دهم نیز همچون «مقدس اردبیلی» این روایت را نقل کرده اند.(۲۳)
📚منابع：
۱)مکاتیب الرسول(ص) میانجی، ج۳، ص۷۱۳
۲)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۹
۳)تاریخ طبری، ج۳، ص۶۸۱
۴)صحيح مسلم، ج۳، ص۱۲۵۹، ح۲۱
۵)کتاب سلیم بن قیس، ج۲، ص۷۹۳
۶)بحارالانوار مجلسی، ج۳۶، ص۲۷۷
۷)صحیح بخاری، ج۴، ص۶
۲۲)التحفة العسجدیة موئّدی، ص۱۴۴
۸)الکامل ابن اثیر، ج۳، ص۶۳
۹)الإرشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۵
۱۰)علل الشرایع شیخ صدوق، ج۱، ص۱۵۱
۱۱)صحیح بخاری، ج۶، ص۱۲
۱۲)صحیح مسلم، ج۳، باب۵، ص۱۲۵
۱۳)کتاب سلیم بن قیس، ج۲، ص۷۹۴
۱۴)الاحتجاج طبرسی، ج۱، ص۲۲۳
۱۵)بحارالأنوار مجلسی، ج۳۱ ،ص۴۲۵
۱۶)اوائل المقالات شیخ مفید، ص۴۰۶
۱۷)الإرشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۴
۱۸)الأمالی شیخ مفید، ص۳۶
۱۹)مناقب ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۰۳
۲۰)سعد السُعود سید بن طاووس، ص۲۶۶
۲۱)المحجّة سید بن طاووس، ص۶۵
۲۲)الطرائف سید بن طاووس، ص۴۳۲
۲۳)مجمع الفائدة محقق أردبیلی، ج۳، ص۲۱۷
@TarikhEslam
📜صحیح بخاری از ماجرای ممانعت از نوشتن حدیث قرطاس توسط «عمر بن خطاب» می نویسد :
«إِنَّ النَّبِيَّ(ص) عَلَيْهِ الْوَجَعُ، وَ عِنْدَنَا كِتَابُ اللهِ حَسْبُنَا!»
👤همانا بیماری بر پیامبر غلبه کرده است و کتاب خدا در میان ما است و همان کافی است.(۱)
#حدیث_قرطاس
#حضرت_رسول_اکرم_صلوات_الله_علیه
📚منبع :
۱)صحیح بخاری، ج۶، باب مرض النّبی(ص) و وفاته، ص۴۱
@TarikhEslam
8⃣حضرت رسول اکرم(ص) وصایای خود را با #امام_علی_علیه_السلام در میان می گذارد!👇
#حضرت_رسول_اکرم_صلوات_الله_علیه
#روز_شمار_شهادت_پیغمبر
#وقایع_ماه_صفر_المظفر
#روز_شمار_فاطمیه
@TarikhEslam
✅شیخ مفید می نویسد :
امام علی(ع) در محضر رسول اکرم(ص) بود که، حضرت(ص) رو كردند به امام على(ع) و فرمودند :
📋《يَا أَخِي تَقْبَلُ وَصِيَّتِي وَ تُنْجِزُ عِدَتِي وَ تَقْضِي عَنِّي دَيْنِي وَ تَقُومُ بِأَمْرِ أَهْلِي مِنْ بَعْدِي؟》
♦️اى برادر! آيا تو مى پذيرى که به وصيت من و وعده‌هاى من وفا كنى و دين مرا ادا كنى؟ آيا پس از من به كار خاندان من رسيدگى خواهى كرد؟
امیرالمومنین(ع) عرض كرد : بلى اى رسول خدا(ص)!
سپس حضرت(ص) فرمود :
📋《اُدْنُ مِنِّي فَدَنَا مِنْهُ فَضَمَّهُ إِلَيْهِ ثُمَّ نَزَعَ خَاتَمَهُ مِنْ يَدِهِ》
♦️پس نزديك من بيا و امام(ع) پيش رفت و حضرت(ص) او را به خود چسبانید و انگشترى خويش را از دستش بيرون آورد و فرمود :
📋《 هَذَا فَضَعْهُ فِي يَدِكَ وَ دَعَا بِسَيْفِهِ وَ دِرْعِهِ وَ جَمِيعِ لاَمَتِهِ فَدَفَعَ ذَلِكَ إِلَيْهِ وَ اِلْتَمَسَ عِصَابَةً كَانَ يَشُدُّهَا عَلَى بَطْنِهِ إِذَا لَبِسَ سِلاَحَهُ وَ خَرَجَ إِلَى اَلْحَرْبِ فَجِيءَ بِهَا إِلَيْهِ فَدَفَعَهَا إِلَى أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع)》
♦️اين را بگير و به دست خود كن.
سپس شمشير و زره و همۀ لباس جنگ خود را خواسته و به او داد و دستمالى را كه هنگام جنگ به شكم خود مى‌بست، آن را نيز خواسته و وقتی آن را آوردند به أمير المؤمنين(ع) داد و به او فرمود :
📋《اِمْضِ عَلَى اِسْمِ اَللَّهِ إِلَى مَنْزِلِكَ》
♦️با نام خدا به خانۀ خويش باز گرد.(۱)
📚منبع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۵
@TarikhEslam
9⃣حضرت رسول اکرم(ص) بار دیگر #امام_علی_علیه_السلام را به بالین خود فرا می خواند!👇
#حضرت_رسول_اکرم_صلوات_الله_علیه
#روز_شمار_شهادت_پیغمبر
#وقایع_ماه_صفر_المظفر
#روز_شمار_فاطمیه
@TarikhEslam
✅شیخ مفید می نویسد :
فردای آن روز، ملاقات با رسول اکرم(ص) ممنوع شد و كسى را به بالین ایشان راه نمی دادند و حال ایشان نیز مدام رو به وخامت بود.
از آنجایی که؛
📋《كَانَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) لاَ يُفَارِقُهُ إِلاَّ لِضَرُورَةٍ》
♦️اميرالمؤمنين(ع) هيچ گاه از آن حضرت(ص) دور نمی شدند مگر براى كار ضرورى؛ روزی رسول اکرم(ص) که در بستر بیماری بودند، بیدار شدند و دیدند که علی(ع) در کنار ایشان نیست، در حالى كه زنان آن حضرت(ص) اطراف ایشان را گرفته بودند.
حضرت(ص) در این هنگام فرمودند :
📋《اُدْعُوا لِي أَخِي وَ صَاحِبِي》
♦️برادر و ياور مرا به پيش من فرا بخوانید.
سپس از شدت ضعف از حال رفتند.
در این هنگام؛ باز «عایشه» و «حفصه» پدران خود را مقدم کردند.
عایشه گفت :
📋《اُدْعُوا لَهُ أَبَابَكْرٍ!》
♦️ابوبكر را نزدش بیاوريد!
📋《فَدُعِيَ فَدَخَلَ عَلَيْهِ فَقَعَدَ عِنْدَ رَأْسِهِ فَلَمَّا فَتَحَ عَيْنَهُ نَظَرَ إِلَيْهِ وَ أَعْرَضَ عَنْهُ بِوَجْهِهِ فَقَامَ أَبُو بَكْرٍ فَقَالَ لَوْ كَانَ لَهُ إِلَيَّ حَاجَةٌ لَأَفْضَى بِهَا إِلَيَّ》
♦️پس ابوبكر را فرا خواندند و او بالاى سر حضرت(ص) نشست.
همين كه حضرت(ص) چشم باز كرد و او را ديد، صورت مبارک خود را از او بگردانيد.
ابوبكر نیز برخاست و گفت : اگر ایشان با من كارى داشت، به من می فرمود.
وقتی ابوبكر بيرون رفت، حضرت(ص) دوباره آن سخن را تكرار كرد و فرمود :
📋《اُدْعُوا لِي أَخِي وَ صَاحِبِي》
♦️برادر و ياور مرا به پيش من فرا بخوانید.
حفصه گفت :
📋《اُدْعُوا لَهُ عُمَرَ!》
♦️عمر را نزدش بیاوريد!
📋《فَدُعِيَ فَلَمَّا حَضَرَ رَآهُ اَلنَّبِيُّ(ص) فَأَعْرَضَ عَنْهُ فَانْصَرَفَ》
♦️عمر را نیز فرا خواندند و وقتی آمد رسول اکرم(ص) او را ديد و از او رو بگردانيد و او نيز مانند ابوبکر رفت.
سپس حضرت(ص) برای سومین بار فرمود :
📋《اُدْعُوا لِي أَخِي وَ صَاحِبِي》
♦️برادر و ياور مرا به پيش من فرا بخوانید.
سپس ام سلمه گفت :
📋《اُدْعُوا لَهُ عَلِيّاً(ع) فَإِنَّهُ لاَ يُرِيدُ غَيْرَهُ》
♦️علی(ع) را نزد او فرا بخوانید و حضرت(ص) غیر او کسی را نمی طلبد.
📋《فَدُعِيَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) فَلَمَّا دَنَا مِنْهُ أَوْمَأَ إِلَيْهِ فَأَكَبَّ عَلَيْهِ فَنَاجَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ(ص) طَوِيلاً ثُمَّ قَامَ فَجَلَسَ نَاحِيَةً حَتَّى أَغْفَى رَسُولُ اَللَّهِ(ص)》
♦️پس علی(ع) را خواستند و ایشان نیز آمدند و وقتی نزديك حضرت(ص) شدند، با اشاره ی رسول اکرم(ص)، امام على(ع) خود را روى سينۀ مبارک حضرت(ص) انداخت.
سپس رسول خدا(ص) زمانى دراز با امام على(ع) در گوشى سخنها گفتند.
سپس علی(ع) برخاست و به كنارى نشست، تا اينكه رسول اکرم(ص) را خواب ربود و وقتی ایشان خواب رفتند، امام على(ع) از حجرۀ آن حضرت(ص) بيرون رفت و مردم به او گفتند :
📋《مَا اَلَّذِي أَوْعَزَ إِلَيْكَ يَا أَبَا اَلْحَسَنِ؟》
♦️اى اباالحسن(ع)! رسول اکرم(ص) چه چيزی را به تو خصوصی گفت؟
امام(ع) فرمود :
📋《عَلَّمَنِي أَلْفَ بَابٍ فَتَحَ لِي كُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ وَ وَصَّانِي بِمَا أَنَا قَائِمٌ بِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ》
♦️حضرت(ص) هزار در از علم را به من آموخت كه هر درى از آن هزار در را بر من گشود و بچيزى مرا وصيت كرد كه ان شاء اللّٰه تعالى بدان اقدام خواهم نمود.(۱)
📚منبع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۶
@TarikhEslam
🔟حضرت رسول اکرم(ص) با #امام_علی_علیه_السلام اتمام حجت می کند!👇
#حضرت_رسول_اکرم_صلوات_الله_علیه
#روز_شمار_شهادت_پیغمبر
#وقایع_ماه_صفر_المظفر
#روز_شمار_فاطمیه
@TarikhEslam
✅امام صادق(علیه السلام) درطی روایتی می فرماید :
وقتی امر رسالت بر رسول اکرم(ص) نازل شد، وصیّت نیز به صورت کتابِ نوشته شده، فرود آمد و جبرئیل(ع) آن را همراه دیگر امناء خدای متعال از فرشتگان، فرود آوردند وجبرئیل امین عرض کرد :
ای محمّد(ص)! دستور فرما همه از نزد تو بیرون روند، مگر وصیّ تو، تا آن را از تو بگیرد و ما شاهد باشیم که آن را به علی(ع) دادی و ضامن آن گردیم.
پس رسول اکرم(ص) دستور داد به جز علی(ع) همه از خانه خارج شوند و فاطمه(س) نیز ما بین پرده و در قرار داشت.
در این هنگام جبرئیل امین عرض کرد : ای محمّد(ص)! پروردگارت تو را سلام می‌دهد و می‌فرماید : این، کتابی است که با تو پیمان بسته و شرط کرده بودم و خود، بر توشاهد بودم و فرشتگان من نیز گواهان تو بر آن بودند و گواهی خودم به تنهایی کافی است.
پس جبرئیل کتاب را به رسول اکرم(ص) داد و سفارش کرد که این را به امام علی(ع) بدهد.
پس جبرائیل خطاب به رسول اکرم(ص) گفت : آن را بخوان!
و حضرت(ص) آن را حرف به حرف، خواند وسپس خطاب به امام علی(ع) فرمود :
📋《یَا عَلِیُّ! أَخَذْتَ وَصِیَّتِی وَ عَرَفْتَهَا وَ ضَمِنْتَ لِلَّهِ وَ لِیَ الْوَفَاءَ بِمَا فِیهَا؟》
♦️ای علی(ع)! آیا وصیّت مرا گرفتی و آن را شناختی و وفا به آنچه درآن است را، در پیشگاه خدای متعال و من، ضامن شدی؟
امام علی(ع) فرمود :
📋《نَعَمْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی عَلَیَّ ضَمَانُهَا وَ عَلَى اللَّهِ عَوْنِی وَ تَوْفِیقِی عَلَى أَدَائِهَا》
♦️آری، پدر و مادرم فدای تو باد.
بر من باد ضمانت آن و خدای متعال توفیق به وفای به آن را عنایت کند و مرا نسبت به انجام آن، یاری فرماید.
سپس رسول اکرم(ص) در ادامه فرمود :
📋《یَا عَلِیُّ(ع)! تَفِی بِمَا فِیهَا مِنْ مُوَالاهِ مَنْ وَالَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْبَرَاءَهِ وَ الْعَدَاوَهِ لِمَنْ عَادَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الْبَرَاءَهِ مِنْهُمْ عَلَى الصَّبْرِ مِنْکَ وَ عَلَى کَظْمِ الْغَیْظِ وَ عَلَى ذَهَابِ حَقِّی وغَصْبِ خُمُسِکَ وَ انْتِهَاکِ حُرْمَتِکَ؟》
♦️ای علی(ع)! وفا کن به آنچه در آن است از دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا و رسول خدا(ص) و دوری گزیدن از آنان با صبر وپایداری و فرو نشاندن غیظ خود دربرابر پایمان شدن حقّت و غصبِ خُمست و هتک حرمتت!
امام علی(ع) در جواب فرمودند : باشد یا رسول الله(ص)!
امیرالمومنین(ع) می فرماید :
همانا شنیدم که جبرئیل امین به رسول اکرم(ص) می‌گفت :
📋《یَا مُحَمَّدُ(ص)! عَرِّفْهُ أَنَّهُ یُنْتَهَکُ الْحُرْمَهُ وَ هِیَ حُرْمَهُ اللَّهِ وَ حُرْمَهُ رَسُولِ الله(ص) وَعَلَى أَنْ تُخْضَبَ لِحْیَتُهُ مِنْ رَأْسِهِ بِدَمٍ عَبِیطٍ》
♦️ای محمّد(ص)! به علی(ع) بیان کن که حُرمت او، هتک خواهد شد در حالی که حرمت وی، حرمت خدا و رسول خدا(ص) است واینکه محاسنش به خون تازه سرش خضاب می شود.
که امام علی(ع) در ادامه می فرماید :
📋《فَصَعِقْتُ حِینَ فَهِمْتُ الْکَلِمَهَ مِنَ الْأَمِینِ جَبْرَئِیلَ سَقَطْتُ عَلَى وَجْهِی》
♦️وقتی این سخن را از جبرئیل امین شنیدم، فریادی زدم و به صورت افتادم.
وگفتم :
📋《نَعَمْ قَبِلْتُ وَ رَضِیتُ وَ إِنِ انْتَهَکَتِ الْحُرْمَهُ وَ عُطِّلَتِ السُّنَنُ وَ مُزِّقَ الْکِتَابُ وَ هُدِّمَتِ الْکَعْبَهُ وَ خُضِبَتْ لِحْیَتِی مِنْ رَأْسِی بِدَمٍ عَبِیطٍ صَابِراً مُحْتَسِباً أَبَداً حَتَّى أَقْدَمَ عَلَیْکَ》
♦آری! قبول کردم و راضی هستم، اگر چه هتک حرمتم شود وسنّت‌ها، تعطیل گردد وکتاب خدا، پاره پاره شود و کعبه، ویران گردد و محاسنم از خون تازه سرم، خضاب شود و برای خدا، صبر خواهم نمود تا بر شما، وارد شوم.
سپس آن وصیّت با چند مُهر از طلا که آتش به آن نرسیده بود و ساخته ی دست بشر نبود،مُهر شد و به امام علی(ع) تحویل داده شد.(۱)
📚منبع :
۱)الکافی شیخ کلینی، ج۱، ص۲۸۲
@TarikhEslam
1⃣1⃣آخرین وصایا و سفارشات حضرت رسول اکرم(ص) به #امام_علی_علیه_السلام!👇
#حضرت_رسول_اکرم_صلوات_الله_علیه
#روز_شمار_شهادت_پیغمبر
#وقایع_ماه_صفر_المظفر
#روز_شمار_فاطمیه
@TarikhEslam
✅شیخ مفید در ادامه می نویسد :
حال جسمانی رسول اکرم(ص) رو به وخامت شدید بود.
همين كه وقت خروح روح از بدن مباركش نزدیک شد، به امام علی(ع) فرمود :
📋《ضَعْ رَأْسِي يَا عَلِيُّ(ع) فِي حَجْرِكَ فَقَدْ جَاءَ أَمْرُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِذَا فَاضَتْ نَفْسِي فَتَنَاوَلْهَا بِيَدِكَ وَ اِمْسَحْ بِهَا وَجْهَكَ ثُمَّ وَجِّهْنِي إِلَى اَلْقِبْلَةِ وَ تَوَلَّ أَمْرِي وَ صَلِّ عَلَيَّ أَوَّلَ اَلنَّاسِ وَ لاَ تُفَارِقْنِي حَتَّى تُوَارِيَنِي فِي رَمْسِي وَ اِسْتَعِنْ بِاللَّهِ تَعَالَى》
♦️على(ع) جان! سر مرا در دامن خود بگير زيرا كه امر الهى رسيد و وقتی جان من بيرون رفت، آن را با دست خود بگير و به روى خود بكش آنگاه مرا رو به قبله كن و كار(غسل و كفن) مرا خودت انجام بده و تو پيش از همۀ مردم بر من نماز بخوان و از من جدا مشو تا آنگاه كه مرا در قبر قرار دهى و در همه حال استعانت از خداى بجوى.
پس امیر المومنین(ع) نیز چنین کرد.
📋《فَأَخَذَ عَلِيٌّ(ع) رَأْسَهُ فَوَضَعَهُ فِي حَجْرِهِ فَأُغْمِيَ عَلَيْهِ فَأَكَبَّتْ فَاطِمَةُ(س) تَنْظُرُ فِي وَجْهِهِ وَ تَنْدُبُهُ وَ تَبْكِي》
♦️امام على(ع) سر مبارک ایشان را در دامن خود گرفت و آن حضرت(ص) از هوش رفت.
سپس فاطمه(س) پيش آمد و خود را بر او افكند و نگاه به روى آن حضرت(ع) مي كرد و نوحه و گريه مي كرد و اين (شعر را كه ابو طالب در بارۀ آن حضرت گفته بود) می خواند و می گفت :
📋《وَ أَبْيَضُ يُسْتَسْقَى اَلْغَمَامُ بِوَجْهِهِ،
ثِمَالُ اَلْيَتَامَى عِصْمَةٌ لِلْأَرَامِل》
♦️سفيد روئى كه مردم به بركت روى او طلب باران مي كنند و فريادرس يتيمان و پناه بيوه زنان بود.
پس رسول اکرم(ص) چشمان مبارك را باز كرده و با صدای ضعيفى فرمود :
📋《يَا بُنَيَّةِ! هَذَا قَوْلُ عَمِّكِ أَبِي طَالِبٍ(ع) لاَ تَقُولِيهِ وَ لَكِنْ قُولِي «وَ مٰا مُحَمَّدٌ إِلاّٰ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ اَلرُّسُلُ أَ فَإِنْ مٰاتَ أَوْ قُتِلَ اِنْقَلَبْتُمْ عَلىٰ أَعْقٰابِكُمْ» فَبَكَتْ طَوِيلاً فَأَوْمَأَ إِلَيْهَا بِالدُّنُوِّ مِنْهُ فَدَنَتْ مِنْهُ فَأَسَرَّ إِلَيْهَا شَيْئاً تَهَلَّلَ لَهُ وَجْهُهَا》
♦️اى دختركم! اين گفتار عمويت ابو طالب است آن را مگو.
ولى بگو : و نيست محمد(ص) مگر پيغمبرى كه بگذشته است پيش از او پيمبرانى پس اگر بميرد يا كشته شود باز گرديد بر اعقاب خود.(آل عمران۱۴۴)
حضرت فاطمه(س) بسيار گريست.
پس آن حضرت(ص) به او اشاره كرد كه نزديك شود و فاطمه(س) نزديك شد و حضرت(ص) آهسته چيزى به او فرمود كه رويش بدان سخن از هم شكفته شد، سپس جان از تن شريفش گرفته شد و از دنيا رفت.
📋《ثُمَّ قَضَى وَ يَدُ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ(ع) اَلْيُمْنَى تَحْتَ حَنَكِهِ فَفَاضَتْ نَفْسُهُ فِيهَا فَرَفَعَهَا إِلَى وَجْهِهِ فَمَسَحَهُ بِهَا ثُمَّ وَجَّهَهُ وَ غَمَّضَهُ وَ مَدَّ عَلَيْهِ إِزَارَهُ وَ اِشْتَغَلَ بِالنَّظَرِ فِي أَمْرِهِ》
♦️و در آن حال، دست راست أمير المؤمنين(ع) زير چانۀ آن حضرت(ص) بود و جان او در دست امام على(ع) قرار گرفت.
و او نيز بر طبق وصيت پيغمبر(ص) آن را بر روى خود كشيد.
سپس آن حضرت(ع) را رو به قبله خوابانيد و چشمان مباركش را بست و جامه بر بدن او كشيد و سرگرم كار غسل و كفن ایشان شد.(۱)
امیرالمؤمنین(ع)، در یکى از خطبه‌‌هاى خود به این مطلب تصریح کرده و مى‌‌فرماید :
📋《وَ لَقَدْ قُبِضَ رَسُولُ اللّهِ(ص) وَ إِنَّ رَأْسَهُ لَعَلَى صَدْرِی وَ لَقَدْ سَالَتْ نَفْسُهُ فِی کَفِّی، فَأَمْرَرْتُهَا عَلَى وَجْهِی وَ لَقَدْ وُلِّیتُ غُسْلَه وَالْمَلاَئِکَةُ أَعْوَانِی》
♦️حضرت رسول خدا(ص) در حالى که سرش بر سینه ام قرار داشت، قبض روح شد، نفس او در دستم روان گشت و سپس آن را به چهره کشیدم و من عهده دار غسل او بودم، در حالى که فرشتگان مرا یارى مى کردند.(۲)
📚منابع :
۱)الارشاد شیخ مفید، ج۱، ص۱۸۷
۲)کشف الغمه اربلی، ج۱، ص۳۷۹
@TarikhEslam
#پرسش_و_پاسخ
سوال9⃣6⃣1⃣ : منظور از «صحیفة ملعُونة» چه بود؟👇
@TarikhEslam
✍پاسخ :
منظور از «صحیفة ملعُونة» پیمان عدّه‌ای از منافقینی بود که در زمان حضرت رسول اکرم(ص) در واقع اسلام نیاورده بودند و تظاهر به اسلام می کردند و فقط در ظاهر از ترس جان خویش مسلمان شده بودند، و بر غصب خلافت از خاندان حضرت رسول اکرم(ص) بعد از رحلت ایشان اصرار داشتند.
بر این اساس که《اگر محمد(ص) بمیرد یا کشته شود، این امر خلافت را از اهل بیتش بگیریم، بطوری که تا ما هستیم احدی از آنان به خلافت دست نیابد.》
امیرالمومنین امام علی(ع) از نیرگ آنان مطّلع بود و در جواب این منافقین فرمود :
📋《لَقَد وَفَيتُم بِصَحيفَتِكُم المَلعُونةِ الّتي تُعاقِدتُم عَليها في الكَعبَة!》
♦️خوب به پیمان‌نامه خود (مبنی بر اینکه بعد از محمد(ص) این خلافت را از ما اهل‌بیت بگیرید) که آن را در کعبه گذاشتید، وفاء کردید.
در این موقع ابوبکر گفت :
📋《فَمَا عِلْمُكَ بِذَلِكَ مَا أَطْلَعْنَاكَ عَلَيْه؟》
♦️تو از کجا دانستی و چه کسی تو را به آن مطّلع ساخته است؟!
امیرالمومنین(ع) نیز ابوذر و سلمان و مقداد را شاهد گرفت بر اینکه رسول اکرم(ص) خبر صحیفه را به ایشان گفته است و ایشان نیز بر آن شهادت دادند.(۱)
با نوشتن آن صحیفه، اساس ظلم و ستم به اهل بیت(ع) را بنا نهادند، که به فرموده ی امام صادق(ع) که فرمود :
📋《إذا کُتِبَ الکِتابُ قُتِلَ الحُسَینُ(ع)》
♦️هنگامی که صحیفه ی ملعونه نوشته شد، امام حسین(ع) به شهادت رسید.(۲)
🏴در روز عاشورا نیز امام حسین(ع) در لحظات شهادت خود دعاى قربانى را خواندند و فرمودند :
📋《بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ وَ عَلى مِلِّةِ رَسُولِ اللهِ(ص)》
♦️به نام خدا و به یارى خدا و بر آیین رسول خدا(ص)!
سپس دست مبارک را از خون محاسنش پر کرد و آن را به سر و صورت کشیدند و فرمودند :
📋《هکَذا وَاللهِ أَکُونُ حَتّى أَلْقى جَدّی رَسُولَ اللَّهِ وَ أَنَا مَخْضُوبٌ بِدَمی، وَ أَقُولُ : یا رَسُولَ اللَّهِ(ص) قَتَلَنی فُلانٌ وَ فُلانٌ!》
♦️آرى! به خدا سوگند! مىخواهم با همین چهره ی خونین به دیدار جدّم رسول خدا(ص) بروم و بگویم :
اى رسول خدا(ص) فلانی و فلانی مرا شهید کردند!(۳)
قابل ذکر است که این عبارت (فلان و فلان) در برخی نسخ قدیمی توسط حاشیه خوارزمی عالم اهل سنت به اولی و دومی تعبیر شده است که در کتابخانه مرحوم آیت الله العظمی مرعشی در قم موجود می باشد.
و وقتی که حضرت زینب کبری(ع) در روز عاشورا به قتلگاه آمد و بدن بی سر حضرت ابی عبدالله(ع) را مشاهده کرد با صوتی حزین فرمود :
📋《بِأَبِي مَنْ أَضْحَى عَسْكَرُهُ فِي يَوْمِ الْإِثْنَيْنِ نَهْباً!》
♦️پدرم به فداى آن كسی که در روز دوشنبه لشكرش به تاراج رفت.(۴)
نکته قابل توجه اینجاست که همه ارباب مقاتل نوشته اند که عاشورا با روز جمعه مصادف بوده است.(۵)
اما منظور از روز دوشنبه همانطور که امام رضا(ع) فرمودند:
📋 《..وَ یَوْمُ الْإِثْنَیْنِ یَوْمُ نَحْسٍ قَبَضَ اللهُ فِیهِ نَبِیَّهُ وَ مَا أُصِیبَ آلُ مُحَمَّدٍ(ص) إِلَّا فِی یَوْمِ الْإِثْنَیْنِ فَتَشَأَّمْنَا بِهِ وَ تَبَرَّكَ بِهِ عَدُوُّنَا وَ یَوْمُ عَاشُورَاءَ قُتِلَ الْحُسَیْنُ(صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ)》
♦️دوشنبه روزى نحسى است كه خدا در آن روز پیامبر خود را قبض روح كرد. آل محمّد(ص) دچار مصیبت نشدند مگر در روز دوشنبه!
لذا ما آن را شوم مى دانیم ولى دشمنان ما به آن تبرك می‌جویند و روز عاشورا روزی است که امام حسین(ع) به قتل رسید.(۶)
و سقیفه به پا شد!
سقیفه ای که امام صادق(ع) خطاب به مفضل فرمود :
📋《لَا كَيَوْمِ مِحْنَتِنَا بِكَرْبَلَا وَ إِنْ كَانَ كَيَوْمِ السَّقِيفَةِ وَ إِحْرَاقِ الْبَابِ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ زَيْنَبَ وَ أُمِّ كُلْثُومٍ وَ فِضَّةَ وَ قَتْلِ مُحَسِّنٍ بِالرَّفْسَةِ لَأَعْظَمُ وَ أَمَرُّ لِأَنَّهُ أَصْلُ يَوْمِ الْفِرَاشِ》
♦️روز محنت ما در کربلا بود، هرچند روز سقیفه و غصب خلافت و سوزاندن آتش بر در خانه امیرمؤمنان(ع) و اهلش و کشته شدن محسن به خاطر لطمات وارده، محنتی بزرگ تر، دردناک تر و تلخ تر است، زیرا آن روز، روز بستر سازی برای واقعه عظیم کربلا بود.(۷)
📚منابع :
۱)کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص۱۵۴
۲)اصول کافی کلینی، ج۸، ص۱۷۹
۳)مقتل الحسین(ع) خوارزمی، ج۲، ص۳۴
۴)اللهوف ابن طاووس، ص۱۳۳
۵)مُنتهی الآمال محدّث قمی، ص۱۵۵
۶)اصول کافی شیخ کلینی، ج۴، ص۱۴۷
۷)هدایة الکبری خُصیبی، ص۴۱۷
@TarikhEslam
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
#پرسش_و_پاسخ
سوال0⃣7⃣1⃣： آیا «حدیث ثقلین» که در اواخر عمر حضرت رسول اکرم(ص) از ایشان نقل شده است، از دیدگاه علمای اهل تسنن صحیح است؟
✍پاسخ مستند و کامل را از #استاد_قزوینی می شنویم :👆
#سخن_علماء
@TarikhEslam