1⃣وقتى آيه《وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ..》 «حق خويشان خود را بپرداز» نازل شد، پيامبر اسلام(ص) دخترش فاطمه(س) را خواست و فدک را به او بخشيد.
2⃣پس از پيامبر اسلام(ص) و در روزهاى نخست خلافت ابوبكر، فدک غصب شد.
3⃣فدک در زمان ادامه خلاف ابوبکر و همچنین در زمان خلافت خلیفه دوم و سوم همچنان فدک در مصادره حکومت غاصب بوده است.
4⃣در زمان خلافت امام علی(ع) فدک به نفع مسلمانان مورد بهره قرار گرفت.
5⃣این امر تا شهادت امام علی(ع) ادامه داشت تا اینکه بعد از صلح معاويه با امام حسن(ع) و وقتی که معاویه به قدرت رسيد، فدک را ميان مروان، عمرو بن عثمان و پسرش يزيد، تقسيم كرد.
6⃣در دوران خلافت مروان، همه فدک در اختيار وى قرار گرفت و او آن را به پسرش عبدالعزيز داد.
7⃣عبدالعزيز نيز فدک را به پسرش عمر داد وعمربن عبدالعزيز، فدک را به فرزندان حضرت زهرا(س) برگردانید.
در حالی که او را به خاطر این کار سرزنش می كردند و می گفتند :
تو با اين كار، ابوبكر و عمربن خطاب را تخطئه كردى!
8⃣پس از درگذشت عمر بن عبدالعزيز، فدک در اختيار خلفاى بعدى قرار گرفت و تا روزى كه حكومت امويان ادامه داشت، در اختيار آنان ماند.
9⃣وقتى حكومت به بنى عباس رسيد سفّاح آن را به عبدالله بن حسن برگرداند.
🔟پس از سفاح، منصور دوانیقى فدک را از فرزندان حضرت زهرا(س) گرفت.
1⃣1⃣فرزند منصور (مهدى) فدک را به فرزندان زهرا(س) بازگردانيد.
2⃣1⃣پس از مهدى، موسى و هارون دوباره فدک را از فرزندان حضرت فاطمه بازگرداند.
3⃣1⃣وقتى خلافت به مأمون عباسى رسيد، به طور رسمى، فدک را به فرزندان حضرت زهرا(س) بازگردانيد و پس از مأمون نيز وضعيت فدک چنين بود كه گاهى بر مى گرداندند و گاهى پس مى گرفتند.
4⃣1⃣سرانجام در دوران متوكل عباسى، فدک از فاطميان پس گرفته شد؛ درختانش به دستور شخصى به نام عبدالله بن عمر قطع گرديد و روسياهى آن براى بدخواهان باقى ماند.
📚منابع :
۱)الغدير علامه امینی، ج۷، ص۱۹۴
۲)مدينه شناسى نجفی، ج۲، ص۴۹۲
۳)معجم البلدان یاقوت حموی، ج۴، ص۴۳۱
۴)سيره حلبيه حلبی، ج۱، ص۳۶۲
۵)الكافى شیخ کلینی، ج۱، ص۴۹۲
@TarikhEslam
✅مقارن با طرح مسئله بیعت اجباری، مأمورین ابوبکر به دستور مستقیم وی فدک را به اشغال خود درآوردند، و کار گذار حضرت فاطمه(س) را از آنجا اخراج و ملک آن را غصب کردند ودرآمد حاصل از آن را مختص خود قرار دادند.
آنان به سند فدک و شهادت گواهان اعتنایی نکردند.
🌴سرزمین فدک، يكى از دهكده هاى آباد و حاصلخيز نزديک شرق خيبر است و تا مدينه ۱۶۵ كيلومتر فاصله داشت.
درسال هفتم هجرى، قلعه هاى خيبر، يكى پس از ديگرى فتح شدند و قدرت مركزى يهود در هم شكست.
ساكنان فدک تسليم شدند، و در برابر رسول اکرم(ص) متعهد شدند كه نيمى از زمينها و باغهاى خود را به آن حضرت(ص) واگذار كنند و نيمى ديگر را براى خود نگه دارند.
افزون بر اين، آن‌ها كشاورزى سهم رسول اکرم(ص) را هم بر عهده گرفتند؛ تا در برابرش مزدى دريافت كنند.(۱)
طبق فقه اسلام ناب، سرزمينهايى كه بدون هجوم نظامى، و با صلح به دست مسلمانان مى افتاد، به شخص رسول خدا(ص) تعلق می گرفت و مسلمانان در آن هيچ حقى نداشتند.
فدک نيز اين گونه به دست مسلمانان افتاد، و به گفته مورخ بزرگ، طبرى که می گوید：
👤طبرى می نویسد：
📋《كَانَتْ فَدَكُ خَالِصَةً لِرَسُولِ اللهِ(ص) لأَنَّهُمْ لَمْ يَجْلِبُوا عَلَيْهَا بِخَيْلٍ وَلا رِكَابٍ》
♦️فدک ملک خالص رسول اکرم(ص) بود؛ زيرا مسلمانان آن را با سواره نظام و پياده نظام نگشودند.(۲)
وقتى آيه ی؛
📋《وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ》
♦️حق خويشاوند را بده!(۳) نازل شد، رسول اکرم(ص) دخترش فاطمه(س) را فرا خواند و فدک را به او بخشید.
حضرت رسول اکرم فرمود :
📋《خَطَّ جَبْرَئِيلُ لِي فَدَكاً بِجَنَاحِهِ وَ حَدَّ لِي حُدُودَهَا》
♦️جبرائیل با بالهایش فدک را برای من به امضاء درآورد و حدود و مرز آن را مشخص کرد.(۴)
از سال هفتم تا سال یازدهم فدک در دست حضرت فاطمه(س) بود، تا اینکه در سال یازدهم، مقارن با طرح مسئله بیعت اجباری در روز دهم از رحلت پیامبر(ص)، مأمورین ابوبکر به دستور مستقیم او، فدک را به اشغال خود درآوردند، و کار گذار حضرت فاطمه(س) را از آنجا اخراج و ملک آن را غصب کردند و درآمد حاصل از آن را مختص خود قرار دادند.
مهمترین هدف آنان، از این کار محدودسازى اهل بيت(ع) بود.
آن حضرت(س) براى پس گرفتن فدک كوشيد؛ ولى دستگاه خلافت، از اين كار سرباز زد.
👤مرحوم طبرسی مى نويسد :
حضرت فاطمه(س) نزد ابوبكر رفت و به او فرمود : چرا نماينده ى مرا از فدك اخراج نمودى؟ در حالى كه رسول اکرم(ص) آن را به امر خداوند به من بخشید و پیامبر(ص) در حین بخشیدن آن، علی(ع) و ام ایمن را شاهد قرارداد.
ابوبکر گفت：شاهدانت را حاضر کن!
سپس اميرالمؤمنين(ع) و ام ايمن برای شهادت دادن حاضر شدند.
عمر خطاب به ام ایمن گفت :
📋《أَنْتِ اِمْرَأَةٌ وَ لاَ نُجِيزُ شَهَادَةَ اِمْرَأَةٍ وَحْدَهَا وَ أَمَّا عَلِيٌّ(ع) فَيَجُرُّ إِلَى نَفْسِهِ》
♦️تو زنی و شهادت زن به تنهایی منجز نیست و
على نیز همسر اوست! و به نفع فاطمه(س) شهادت خواهد داد.
سپس امام علی(ع) فرمود：اى ابوبكر و عمر! اگر من اموال مسلمانان را كه در دستشان و تحت تصرفشان است، ادعا كنم که مال من است، شما از من دليل مى خواهيد يا از مسلمانان؟
عمر با حال غضب گفت：اين غنيمت مسلمانان و زمين آنان است كه در دست فاطمه(س) است و محصول آن را مصرف مى كند.
در اینجا اصحاب سقیفه احساس کردند از آنجایی که فدک حکم پشتوانه مالی برای اهل بیت را دارد، از طرفی هم نمی‌توانستند آیه قرآن را انکار کنند، پس اول متوسل شدند به اینکه این ملک رسول اکرم(ص) بوده و ایشان آن را هبه نکرده و دیدند اگر این ملک ارث رسول اکرم(ص) باشد، چون زوجات از زمین مزروعی ارث نمی برند، باز هم به حضرت فاطمه(س) می رسد، پس حدیثی از پیامبر(ص) جعل کردند!
پس ابوبکر گفت：عمر و عایشه براین شاهدند که رسول اکرم(ص) فرمود：
📋《نَحنُ مَعاشِرَ الاَنبِیاءِ لا نُوَرِّثُ وَ ما تَرَکناهُ صَدَقَةٌ》
♦️ما گروه انبیا چیزی را به ارث نمی گذاریم و آنچه از ما باقی بماند صدقه است.
پس فدک نه ارث است و نه هبه ای از جانب رسول اکرم(ص)!
بلکه غنیمت جنگی است که برای مسلمین می باشد!
حضرت فاطمه(س) فرمود :
📋《هَذَا أَوَّلُ شَهَادَةِ زُورٍ شَهِدَا بِهَا فِي اَلْإِسْلاَمِ》
♦اين اولين شهادت ناحقى است كه به آن شهادت مى دهید.
@TarikhEslam
ادامه مطالب :👇
سپس فرمود：
📋《يَابْنَ اَبي قُحافَةَ! اَفي كِتابِ اللَّهِ اَن تَرِثُ اَباكَ وَ لا اَرِثُ اَبي؟ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئاً فَرِيّاً》
♦️ای پسر ابی قحافه! آیا در قرآن آمده که تو از پدرت ارث ببری ولی من از پدرم ارث نبرم؟
همانا یک سخن دروغ را نسبت دادی!
(اشاره به حدیث جعلی)
و باز فرمود：چگونه است كه هرگاه تو درگذشتى، فرزندانت از تو ارث مى برند، اما ما از رسول خدا(ص) ارث نمى بريم؟
بعد به آياتى چون آیه «وَ وَرِثَ سُلَيْمانُ دَاوُدَ»(۵) اشاره کرد، که در آن ها از ارث پيامبران ياد شده، اشاره كرد.
و ادعاى او را مخالف با آيات صريح قرآن دانست.
سپس فرمود：آيا كسى نيست ما را يارى كند؟
شما بر حكومت خدا و رسول اکرم(ص)حمله برده ايد و بدون هيچ دليلى و حجتى آن را از خاندان رسول اکرم(ص) به خاندان ديگرى برده ايد.
به زودى ظالمان خواهند دانست كه به كجا باز مى گردند.
سپس اميرالمؤمنين(ع) به حضرت فاطمه(س) فرمود：
بازگرد تا خداوند بين ما حكم كند و هم او بهترين حكم كنندگان است.
حضرت فاطمه(س) به حال غضب برخاست و فرمود：
📋《اَللَّهُمَّ! إِنَّهُمَا ظَلَمَا اِبْنَةَ مُحَمَّدٍ(ص) نَبِيِّكَ حَقَّهَا فَاشْدُدْ وَطْأَتَكَ عَلَيْهِمَا ثُمَّ خَرَجَتْ》
♦️خدایا! اين دو به حق دختر پيامبرت(ص) ظلم كردند. خدايا به شدت اينان را مأخوذ فرما.
سپس حضرت فاطمه(س)محزون و گريان از نزد آنان بيرون آمد.(۶)
📚منابع：
۱)معجم البلدان حموی، ج۴، ص۲۳۸
۲)تاریخ طبری، ج۲، ص۳۰۳
۳)سوره روم، آیه ۳۸
۴)الاختصاص شیخ مفید، ص۱۸۳
۵)سوره نمل، آیه ۱۶
۶)الاحتجاج طبرسی، ج۱، ص۱۰۲
@TarikhEslam
🗞عوامل سیاسی غصب فدک در اقرار استادِ «ابن ابی الحدید معتزلی» :👇
@TarikhEslam
👤ابن ابى الحديد معتزلی می نویسد :
از استادم علی بن فارقی پرسیدم :
آيا فاطمه(س) در ادعاى خود (درباره بازپس گيرى فدك) راستگو بوده است؟
ابن فارقی جواب داد : بلى!
گفتم : خليفه مى‌دانست كه او زنى راستگو است؟
ابن فارقی گفت : بلى!
گفتم : چرا خليفه حق مسلم او را در اختيارش نگذاشت؟
استاد تبسمى کرد و با کلام لطیف و زیبا و طنزگونه اى، در حالى که هرگز عادت به شوخى نداشت، گفت :
📋《لَوْ اَعْطاها الْیَوْمَ فَدَکاً بِمُجَرَّدِ دَعْواها لَجایَتْ اِلَیْهِ غَداً وَ ادَّعَتْ لِزَوْجِهَا الْخِلافَهَ وَ زَحْزَحَتْهُ مِنْ مَکانِهِ، وَ لَمْ یُمْکِنُهُ الاِعْتِذارُ وَ الْمُدافِعَهُ بِشَیْ لاِنَّهُ یَکُونُ قَدْ اَسْجَلَ عَلى نَفْسِهِ بِاَنَّها صادِقَهٌ فِیما تَدَّعِیهِ، کائِناً ما کانَ، مِن غَیْرِ حاجَه اِلى بَیِّنَه!》
♦️اگر ابوبکر آن روز فدک را به مجرد ادعاى حضرت فاطمه(س) به او مى داد، فردا مجدد زهرا(س) به سراغش مى آمد و ادعاى خلافت براى همسرش مى کرد!
و وى را از مقامش کنار مى زد و او هیچ گونه عذر و دفاعى از خود نداشت، زیرا با دادن فدک پذیرفته بود که حضرت فاطمه(س) هر چه را ادعا کند راست مى گوید، و نیازى به بیّنه و گواه ندارد.
سپس ابن ابى الحدید مى گوید :
این یک واقعیت است، هر چند استادم آن را به عنوان مزاح مطرح کرد.(۱)
📚منبع :
۱)شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱۶، ص۲۸۴
@TarikhEslam
📚✍📚✍📚✍📚✍📚
6️⃣7️⃣ #معرفی_کتاب :📚
کتاب «فدک» نگاهی به سرگذشت ماجرای فدک و نقد و بررسی احادیث آن و شرح احتجاج حضرت فاطمه زهرا(س) با غاصبین #فدک؛ اثر سید جاسم هاتوالموسوی✍📚👇
@TarikhEslam