رابطه ولایت الهی وضرورت انسان کامل درحکمت متعالیه نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسنده سید مجید میردامادی عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه خراسان 10.22034/pke.2021.11037.1493 چکیده چکیده: مساله ی این جستار، بررسی رابطه تحقق ولایت مطلق حق تعالی ووجود انسان کامل واعتبارمناصب ولایت درحکمت متعالیه است.پرسش این است که چه ارتباطی بین تحقق ولایت الهی ازسویی ووجود انسان کامل وجعل نبوت وامامت ازدیگرسوی درنظام فلسفی حکمت متعالیه وجود دارد؟ دراین پژوهش، مدعای رابطه ی ضروری بین ولایت مطلق حق تعالی وتحقق انسان کامل به عنوان مظهراسماء الهی واعتبارمناصب ولایت(نبوت وامامت) برای وی، تبیین می شود. طبق سنت الهی ازبدوآفرینش انسان تا ختم نظام عالم درهرعصری، انسان کامل وولی الهی وجود دارد. ضرورت تحقیق،دراهمیت موضوع ولایت است واینکه توحید حقیقی نظری وعملی برای انسان، ازمشکاه ولایت وتولی به ولایت ولی الهی حاصل می شود.وجه تمایزاین تحقیق، درطرح موضوع مسأله محور وتبیین فرضیه ها است. روش پژوهش،توصیفی وتحلیلی ازطریق تحلیل مفهومی وگزاره ای است. مهمترین نتایجی که این تحقیق به آنهادست یافته عبارتنداز:1- ولایت مطلق بالذات به حق تعالی اختصاص دارد و دارای وجوه واقسامی است. 2- انسان کامل، حق مخلوق به ؛یعنی جهان به سبب اوآفریده شده وغایت مطلوب جهان است.3- انسان کامل، مظهراسم جامع وجامع اسماء است.4- انسان کامل، دارای مقامات ومراتبی است. 5- ولایت الهی، مستلزم خلافت انسان کامل است.6- ضرورت نبوت نبی (ع) وامامت امام(ع) ثابت است. 7-ولایت تشریعی الهی، مستلزم تداوم تکلیف وهدایت انسان کامل است.8- تداوم تکلیف الهی، مستلزم استخلاف وظهورمنجی (عج) درآخرالزمان است. کلید واژه ها: ولایت حق تعالی- انسان کامل - مظهریت اسم جامع -ظهورولایت الهی- خلیفه الهی-حکمت متعالیه کلیدواژه‌ها " ولایت حق تعالی" " انسان کامل" " مظهریت اسم جامع" "ظهورولایت الهی" " خلیفه الهی" "حکمت متعالیه" dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.11.3 عنوان مقاله [English] The relationship between divine guardianship and the necessity of a perfect human being in transcendent wisdom نویسنده [English] seyyad majid midrdamadi ح چکیده [English] The issue of this paper is to examine the relationship between the realization of the absolute guardianship of the transcendent right and the existence of a perfect human being and the validity of the guardianship positions in the transcendent wisdom. The question is what is the connection between the realization of divine guardianship on the one hand and the existence of a perfect human being and the forgery of prophecy and Imamate on the other hand, in the philosophical system of transcendent wisdom? In this research, the claim of the necessary relationship between the absolute guardianship of the Almighty and the realization of the perfect man as the manifestation of the divine names and the validity of the positions of guardianship (prophethood and Imamate) for him, is explained. According to the divine tradition, from the creation of man to the end of the world system in every age, there is a perfect man and a divine guardian. The necessity of research is in the importance of the subject of "guardianship" and that the real theoretical and practical monotheism for human beings is obtained from the problems of guardianship and the guardianship of the divine guardianship. The distinguishing feature of this research is the problem-oriented subject design and explanation of hypotheses. The research method is descriptive and analytical through conceptual and propositional analysis. The most important results that this research has achieved are: 1. Absolute guardianship is inherently dedicated to the Almighty and has various aspects; 2. The perfect man is the right of the creature, that is, the world was created because of him and is the desirable end of the world; 3. The perfect man is the manifestation of the comprehensive name and the comprehensive of names; 4. The perfect man has authorities and ranks; 5. Divine guardianship requires the caliphate of a perfect human being. 6. The necessity of the prophethood of the Prophet and the Imamate of the Imam is fixed; 7. Divine legislative guardianship requires the continuation of the duty and guidance of a perfect human being; 8.

Continuation of the divine task requires the succession and appearance of a savior in the end times. کلیدواژه‌ها [English] Province of the Almighty perfect human manifestation of the comprehensive name Advent of divine guardianship God's successor Transcendent wisdom

مقایسه مدرسه کلامی ماوراء النهر با مکتب کلامی کوفه و قم تا قرن پنجم هجری نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی نویسنده علیرضا زکی زاده استادیار دانشگاه علامه مجلسی 10.22034/pke.2021.9788.1437 چکیده کلام امامیه را در موقعیت‌های جغرافیایی متفاوت و همچنین به لحاظ تاریخی می‌توان مورد بررسی قرار داد. بر این اساس و با هدف این ‌که پژوهشی در مورد مقایسه دیگر مکاتب کلامی با مدرسه کلامی ماوراء النهر سامان نیافته است، این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. مکتب کلامی کوفه و قم به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در مکاتب کلامی دارند و به خاطر تأثیر و تأثراتشان با حوزة ماوراء النهر انتخاب شده است. این پژوهش به روش مقایسه‌ای و تحلیلی نشان می‌دهد که این مکاتب به لحاظ اندیشه‌های مشترک برخی عالمان و راه یافتن جریان‌های فکری و تأثیرگذار این عالمان به ماوراء النهر دارای اشتراک بوده و از جهت تعامل با اهل سنّت و جهت‌گیری معتدلانه و رویکرد تقریبی حوزة ماوراء النهر از همدیگر متمایز می‌شوند. همچنین مشخص گردید بیشترین نقاط اشتراک مدرسه ماوراءالنهر با مکتب قم بوده است؛ با این وجود، عدم گرایش به اندیشة نظریة سهو النبی از سوی برخی شاگردان ابن ولید همچون «حیدر بن محمّد بن نعیم سمرقندی» و «جعفر بن علی بن احمد قمی» در دیار ماوراء النهر و همچنین عدم همراهی با جریان فکری سعد اشعری در ماوراء النهر که مقابل جریان فکری هشام بن حکم بوده است، از نقاط افتراق این دو مکتب می‌باشد کلیدواژه‌ها مقایسه تطبیقی مدرسه کلامی ماوراء‌ النهر مکتب کلامی کوفه مکتب کلامی قم جریان‌های کلامی جریان‌های فکری dor 20.1001.1.24765325.1400.8.15.12.4 عنوان مقاله [English] Comparison of Transoxiana (Mawara ul nahr) Theological School with Kufa and Qom Theological School up to the fifth century AH نویسنده [English] ali reza zakizadeh renani کلام اسلامی چکیده [English] Imamites Theology can be studied in different geographical locations as well as historically. On this basis, and with the aim of not conducting research on the comparison of other theological schools with the Transoxiana (Mawara ul nahr Theological School, this article has been reviewed. The theological schools of Kufa and Qom have been selected because of their special place in theological schools and because of their contribute and influences with the transatlantic field. This research shows by comparative and analytical method that these schools have in common in terms of the common thoughts of some scholars and the way of intellectual and influential currents of these scholars to the other side of the river and in terms of interaction with Sunnis and moderate orientation from the east. They are different from each other. It was also found that most of the commonalities of Transoxiana school were with Qom school; However, the reluctance of some of Ibn Walid's students, such as Haidar ibn Muhammad ibn Naeem Samarqandi and Ja'far ibn Ali ibn Ahmad Qomi, to disregard the theory of the Prophet's mistake, as well as their lack of support for Sa'd al-Ash'ari Al-Nahr, which was opposed to the current of thought of Hisham Ibn Hakam, is one of the points of difference between the two schools. کلیدواژه‌ها [English] Applied Measurement School of My Words Beyond the River Office of My Words Kufa Office of My Words Qom My Talking Jianhai Shanghai My Thought

مشخصات مقالات پژوهشنامه كلام شماره 16 بهار و تابستان 1401

تحلیل و بررسی رویکرد شیخ طوسی در تفسیر آیات «امامت» و «ولایت» نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان روح الله شاکری زواردهی 1 محمد علی مهدوی راد 2 علی هابطی نژاد 3 1 دانشیار گروه شیعه شناسی، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران 2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران 3 دانشجوی دکتری گروه مدرسی معارف اسلامی، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران 10.22034/pke.2022.12981.1620 چکیده اعتقاد به امامت منصوص و بلافصل امیرالمؤمنینG به عنوان شاخصه اصلی اعتقاد امامیه به شمار می‌رود و عالمان امامیه از دیرباز به تثبیت آن از مسیر تفسیر آیات توجه داشته‌اند. مسئله اصلی این پژوهش تحلیل و بررسی رویکرد شیخ طوسی در تفسیر آیات امامت و ولایت است که با مقایسه تفسیر شیخ با تفسیر همفکران وی در مکتب کلامی امامیه بغداد همچون سید مرتضی و شیخ مفید و نیز روش تفسیری سابق مفسران امامیه همچون قمی و عیاشی انجام پذیرفته است. برای رسیدن به این هدف با روش تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای، همه آثار شیخ مطالعه و تفسیر وی از این آیات از جهاتی همچون جایگاه روایت در تعیین مراد از آیات، رویکرد تأویلی مبتنی بر روایات، نگاه تقریبی در استدلال‌ها و جایگاه اقوال مفسران در تفسیر شیخ تحلیل شده است. تفسیر شیخ طوسی از آیات ولایت و امامت را می‌توان تفسیری اجتهادی مبتنی بر فهم عقلایی از کلام وحی و با لحاظ تراث روایی امامیه و امتداد مکتب تفسیری امامیه بغداد دانست که با توجه به جایگاه ویژه موضوع امامت در مرزبندی مذاهب اسلامی تلاش دارد تا با رویکردی تعاملی در عین دفاع از مبانی قرآنی اندیشه امامت و لزوم نص برای تعیین ولی، زمینه طرح دیدگاه تفسیری شیعه و ارائه مبانی قرآنی امامیه در موضوع امامت را در محیط فکری جامعه اسلامی آن دوران فراهم کند. کلیدواژه‌ها تفسیر امامت ولایت آیات امامت و ولایت شیخ طوسی عنوان مقاله [English] Analysis of Sheikh Tusi's approach in interpreting the verses of Imamate and Wilayah نویسندگان [English] roohollah shakeri 1 mohammad ali mahdavirad 2 ali habeti nejad 3 1 President of Maaref University 2 Associate Professor, University of Tehran 3 Student of Tehran University چکیده [English] Belief in the assignment by narration and immediate Imamate of the Amir al-Mu'minin (as) is considered as the main feature of the Imamate belief and Imami scholars have long paid attention to its establishment through the interpretation of verses of Quran. The main subject of this research is the analysis of Sheikh Tusi's approach in interpreting these verses. To achieve this goal through analytical methods and library studies, all of Sheikh's works have been studied and his viewpoint about these verses from aspects such as the position of narration in determining the meaning of verses, interpretive approach( taʾwīl or the allegorical interpretation of the Quran) based on narrations, establishing his argument based on the principle of proximity between Islamic sects and the position of commentators in Sheikh interpretation has been analyzed. Sheikh Tusi's interpretation of the verses of Wilayah and Imamate can be considered as a deductive interpretation based on a rational understanding of the revelation and in terms of the narrative heritage of Imamite school of thought and the extension of the Imamite school of Baghdad, which tries to take an interactive approach due to the special place of Imamate While defending the Qur'anic principles of the idea of Imamate and the necessity of narrations for determination of the Imam (Wali or guardian).in this situation, he provides the basis for the Shiite interpretive view and the presentation of the Qur'anic principles of the Imamate on the subject of Imamate in the intellectual environment of Islamic society at that time. کلیدواژه‌ها [English] Tafsir Imamate Velayat verses of Imamate and Velayat Sheikh Tusi

بررسی و نقد نحوۀ خالقیّت خداوند در عرفان کیهانی(حلقه) نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان سید حمیدرضا رئوف 1 قدرت الله خیاطیان 2 1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی 2 گروه ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران 10.22034/pke.2022.12930.1615 چکیده در میان مباحث مهم کلامی، موضوع «نحوه خالقیت خداوند در هستی» به چگونگی تکثّر موجودات از خداوند می­پردازد. این موضوع یکی از اولین و کلیدی­ترین مباحث در ترسیم هستی‌شناسی است که بررسی ساختار و ضوابط حاکم بر آن در فهم بهتر دیگر اجزای جهان­بینی اثرگذار خواهد بود. علاوه بر آن، بررسی این موضوع به چگونگی ساختار جهان­بینی و شناسایی انسجام حاکم بر آن نیز کمک می­کند. در این مقاله، نحوه خالقیت خداوند در عرفان کیهانی به کمک دو مدل «گستره عرضی عالم» و «سلسله طولی وجود» بررسی شده تا تحلیل دقیقی از اجزای حاکم بر آن و بررسی انسجام و پیوستگی­ش به دست آید، زیرا با ترسیم مدل­های هستی­شناسی در نحوه تعامل مبدأ با عناصر هستی(ساختار گستره عرضی عالم) و نسبت مبدأ هستی با دیگر اجزاء(ساختار سلسله طولی وجود)، می­توان خطاها و ضعف­های محتمل در رویکرد عرفان کیهانی(حلقه) را بازشناخت. این پژوهش با روش توصیفی‌ـ تحلیلی، ابتدا نحوه خالقیت خداوند در عرفان کیهانی را بیان(توصیف) می­کند، و پس از آن، از منظری تحلیلی به بررسی و نقد روابط درونی حاکم بر آن­ می­پردازد. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که نحوه خالقیت خداوند در عرفان کیهانی فاقد شفافیت لازم در بیان نحوه خالقیت خداوند است و در نسبت میان اجزای هستی و خالقیت خداوند در فرایند هستی به ابهامات و تناقضات ساختاری دچار شده است. چندان­که در بیان نحوه خالقیّت خداوند با ضعف اساسی در تبیین، انسجام درونی و ساختاری روبه رو خواهد بود. کلیدواژه‌ها عرفان کیهانی عرفان حلقه محمدعلی طاهری نحوه خالقیت خداوند هستی‌شناسی عنوان مقاله [English] A Study and Critique of How God Works in Cosmic Mysticism (Ring) نویسندگان [English] seyed Hamidreza Raoof 1 Ghodratollah Khayatian 2 1 Faculty member of Jihad-e-Daneshgahi Institute of Humanities and Social Studies 2 Department of Religions and Mysticism, Faculty of Humanities, Semnan University, Semnan, Iran چکیده [English] Among the important theological topics, the topic of "how God created in existence" deals with how beings multiply from God. This is one of the first and most key topics in ontology mapping, and the study of its structure and criteria is effective in better understanding other components of the worldview. In addition, examining this issue helps to structure the worldview and identify the coherence that governs it. In this article, by examining the way of God's creation in cosmic mysticism, the structure and coherence of the ontology that governs it has been examined and criticized. This research with the help of descriptive-analytical method, after describing the approach of cosmic mysticism, by analyzing its views and opinions with the help of two models of the transverse structure of the universe and the structure of the longitudinal chain of existence, has shown that God's creation in cosmic mysticism In terms of coherence with its other components, it faces many problems. In other words, cosmic mysticism has problems in clearly explaining how God's creation is, and has encountered structural ambiguities and contradictions in the relationship between the components of existence and God's creation in the process of existence. کلیدواژه‌ها [English] Cosmic mysticism ring mysticism Mohammad Ali Taheri God's creation ontology

تحلیل و بررسی الهیات سلبی بمثابه تقریر نظریه «عینیت» در اندیشه کلینی، شیخ صدوق، علامه حلی و فاضل مقداد نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان محمدعلی اسماعیلی 1 عزالدین رضانژاد 2 1 دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی و پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی، گروه ادیان ابراهیمی 2 استاد و عضو هیئت علمی گروه کلام اسلامی جامعه المصطفی العالمیه 10.22034/pke.2022.13077.1631 چکیده «الهیات سلبی» به مثابه نظریه‌ای مهم و پرطرفدار در ادیان ابراهیمی، بر مؤلفه سلبی‌گروی در حوزه خداشناسی تأکید داشته، ساحت‌ها، رویکردها و تقریرهای مختلفی دارد که شاخص‌ترین آن‌ها در میان متکلمان امامیه، رویکرد الهیات سلبی به مثابه تقریر نظریه «عینیت» است. این رویکرد، رابطه نظریه عینیت و الهیات سلبی را در کانون بررسی قرار داده، در پی سازگار انگاری این دو نظریه است و مورد پذیرش ثقةالاسلام کلینی، شیخ صدوق، علامه حلی و فاضل مقداد قرار دارد. از رهگذر این جستار که با روش توصیفی، تحلیلی و با هدف تقریر و ارزیابی این رویکرد سامان یافته، آشکار می‌شود که این نظریه سه مؤلفه برجسته دارد؛ 1. سلبی‌انگاری صفات ثبوتی در ساحت هستی‌شناختی؛ 2.سازگاری سلبی‌انگاری صفات ثبوتی با بساطت ذات الهی و ناسازگاری ثبوتی‌انگاری آن‌ها با بساطت ذات(برهان نظریه)؛ 3. تقریر نظریه عینیت در سایه سلبی‌انگاری صفات ثبوتی. با این همه، به ‌نظر می‌رسد هیچ کدام از این مؤلفه‌ها موجه نیست و این نظریه علاوه بر اشکالات درونی، نمی‌تواند تقریرکننده نظریه عینیت باشد. کلیدواژه‌ها الهیات سلبی عینیت صفات با ذات الهی ثقةالاسلام کلینی شیخ صدوق علامه حلی فاضل مقداد عنوان مقاله [English] ارزیابی الهیات سلبی به‌مثابه تقریر نظریه «عینیت» در اندیشه کلینی، شیخ صدوق، علامه حلی و فاضل مقداد نویسندگان [English] Mohammad Ali Esmaeili 1 ezzoddin rezanejad 2 1 Al-Mustafa Al-Alamiyah Community 2 Professor of Al-Mustafa International University چکیده [English] الهیات سلبی به‌مثابه نظریه‌ای مهم و پرطرفدار در ادیان ابراهیمی، بر مؤلفه سلبی‌گروی در حوزه خداشناسی تأکید داشته، ساحت‌ها، رویکردها و تقریرهای مختلفی دارد که شاخص‌ترین آنها در میان متکلمان امامیه، رویکرد الهیات سلبی به‌مثابه تقریر نظریه «عینیت» است. این رویکرد، رابطه نظریه عینیت و الهیات سلبی را در کانون بررسی قرار داده، در پی سازگارانگاری این دو نظریه است و مورد پذیرش ثقةالاسلام کلینی، شیخ صدوق، علامه حلی و فاضل مقداد قرار دارد. از رهگذر این جستار که با روش توصیفی -تحلیلی و با هدف تقریر و ارزیابی این رویکرد سامان یافته، آشکار می‌شود که این نظریه سه مؤلفه برجسته دارد: الف. سلبی‌انگاری صفات ثبوتی در ساحت هستی‌شناختی؛ ب. سازگاری سلبی‌انگاری صفات ثبوتی با بساطت ذات الهی و ناسازگاری ثبوتی‌انگاری آنها با بساطت ذات (برهان نظریه)؛ ج. تقریر نظریه عینیت در سایه سلبی‌انگاری صفات ثبوتی. اما به‌نظر می‌رسد هیچکدام از این مؤلفه‌ها موجه نیست و این نظریه علاوه بر اشکالات درونی، نمی‌تواند تقریرکننده نظریه عینیت باشد. کلیدواژه‌ها [English] الهیات سلبی عینیت صفات با ذات الهی ثقةالاسلام کلینی شیخ صدوق علامه حلی فاضل مقداد

بررسی گستره عصمت انبیای الهی از دیدگاه ابومنصور ماتریدی با محوریت آیات منافی عصمت نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان روح الله سعیدی فاضل 1 حسن خرقانی 2 1 دانشجوی دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی دانشجوی دکتری گروه علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و رئیس پژوهشکده بین المللی امام رضا (ع) جامعه المصطفی العالمیه خراسان 2 عضو هیئت علمی گروه علوم قرآنی و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ایران، مشهد مقدس 10.22034/pke.2022.13818.1677 چکیده عصمت انبیاء الهی از جمله مهم­ترین و کلان­ترین مباحث کلامی است که متکلمان فریقین نسبت به ماهیت، منشأ، مبانی، ادله و گستره آن نظریات مختلفی مطرح نموده­اند. از این میان، مبحث گستره عصمت انبیاء از منظر قرآن کریم، بحثی بنیادین و دراز دامن بوده که به تعدد مکاتب کلامی، آراء و انظار مختلفی بیان شده است. در این میان متکلمان امامیه قلمرو عصمت را حداکثری دانسته و سایر مکاتب مراتب مختلفی را برای آن ذکر نموده­اند. از معدود متکلمان اهل سنت ابومنصور ماتریدی است که هم­کلام و هم­رأی با شیعه امامیه بوده و گستره عصمت را از تلقی، حفظ، ابلاغ وحی، دوری از معاصی و جلب طاعات فراتر دانسته و آن را در حوزه نسیان و خطا نیز ساری و جاری می­داند. اگرچه طرفداران مکتب ماتریدیه نگاه او را ذکر نکرده و رأی دیگری را برگزیدند، اما این دیدگاه از درون استنباط‌های تفسیری او قابل مشاهده است. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه­ای، آرای ابومنصور ماتریدی پیرامون آیات موهم تنافی عصمت انبیاء در قرآن کریم را به صورت کامل استقصاء نموده و توجیه ماتریدی در زمینه رفع این تناقض را گردآورده و ضمن بررسی آن، دیدگاه قلمرو حداکثری عصمت انبیاء الهی از دیدگاه ماتریدی را اثبات می­نماید. کلیدواژه‌ها ماتریدی عصمت قرآن کریم انبیاء قلمرو عصمت عنوان مقاله [English] Examining the scope of infallibility of divine prophets from the point of view of Abu Mansour maturidi with the character of verses contrary to infallibility نویسندگان [English] rouhollah saeedi fazel 1 hasan kharaghani 2 1 PhD student in Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences. Head of Imam Reza International Research Institute, Mostafa International University of Khorasan 2 Faculty member of the Department of Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran چکیده [English] The infallibility of the divine prophets is one of the most important and major theological issues that the theologians of the two sects have proposed different theories regarding its nature, origin, principles, arguments and scope. Among these, the issue of the scope of the infallibility of the prophets from the perspective of the Holy Quran has been a fundamental and long-standing discussion that has been expressed through a number of theological schools, different opinions and views. In the meantime, Imami theologians have considered the realm of infallibility as maximum and other schools have mentioned different levels for it. Abu Mansour maturidi is one of the few Sunni theologians who is in agreement with the Imami Shiites and extends the scope of infallibility from considering, preserving, and communicating revelation; He considers the avoidance of sins and the attainment of obedience to be beyond, and considers it to be valid in the realm of forgetfulness and error. Although the supporters of the Maturidian school did not mention his view and chose another opinion, this view can be seen from his interpretive inferences. Using a descriptive-analytical method and using library sources, Abu Mansour Maturidi's views on the important contradictory verses of the infallibility of the prophets in the Holy Quran have been thoroughly investigated and Maturidi's justification for resolving this contradiction has been collected. The maximum realm proves the infallibility of the divine prophets from the point of view of Maturidi. کلیدواژه‌ها [English] Maturidi Infallibility Holy Quran Prophets Realm of Infallibility

واکاوی فعل اختیاری و چگونگی تکوّن آن در اندیشه علامه طباطبایی نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان زهرا نقوی 1 رضا اکبریان 2 1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تربیت مدرس، تهران 2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تربیت مدرس تهران 10.22034/pke.2022.12770.1595 چکیده «اختیار» به معنایى که انسان به نظر ساده و سطحى مى‌پذیرد، تحقق ندارد. عوامل بسیاری- آگاهانه و ناآگاهانه- در تحقق فعل خارجی دخیل هستند. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی، منطقی به دیدگاه علامه طباطبایی(ره) پرداخته می­شود که چه مراحلی را در بروز رفتار بیرونی فرد ترسیم نموده و کدام دلیل درونی یا بیرونی را سبب جهت‌دهی رفتار فرد معرفی می­کند. لازمه پاسخ به این پرسش بررسی مبادی فعل و عوامل انگیزشی مؤثر بر آن­ مبادی است که جمعاً مراحل فعل را شکل می‌دهند. با غور در آثار علامه و تحلیل بیانات ایشان فهمیده می­شود که هر فعلی مسبوق به یک سری مبادی درونی و بیرونی از سنخ ادراکی، تحریکی است که طی چند مرحله(9 مرحله درونی و دو مرحله بیرونی) به وقوع فعل می‌انجامد. عوامل درونی عبارت‌اند از: قوای نفس، علل غایی، گرایش­ها، ادراکات، شوق، اراده، قوه عامله، عمل و ملکات نفسانی. علاوه بر این، محیط بیرونی و بعث و هدایت‌های الهی نیز در نوع عمل و انگیزش فعل دخیل هستند. این مبادی و لایه­ها با فعل محقق در خارج تأثیر دوسویه به مثابه قوس صعود و نزول داشته و تأثیر مستقیمی بر فهم معنای اختیار، ملاک فعل اختیاری و دامنه آن دارد. کلیدواژه‌ها فعل اختیاری مبادی فعل عوامل انگیزشی مراحل تکوّن علامه طباطبایی عنوان مقاله [English] voluntary action and how it evolved in Allameh Tabatabai's thought نویسندگان [English] zahra naghavi 1 reza akbarian 2 1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran 2 Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Tarbiat Modares University, Tehran چکیده [English] Authority is not realized in the sense that man considers simple Many factors - consciously and unconsciously - are involved in the realization of a foreign act. It is essential to examine the principles of action (or inaction) and the factor influencing the realization of external action in order to better understand the meaning of authority, the criterion of the voluntary action and its copes. What is answered in this article is about what stages and principles Allameh Tabatabai (RA) have drawn in the occurrence of behavior and what motivating factor does he consider effective in practice? And which internal or external reasons he introduces the cause of directing one's behavior? Examining the works of Allameh and analyzing her statements, it is understood that every action (leaving action here is also carelessly known as an action) has preceded a series of internal and external principles of perceptual-stimulation type. Therefore, the principles of action are divided into two categories: perceptual and stimulation, which lead to the occurrence of the action in several stages(Nine internal stages and two external stages) Internal factors include: Soul powers, ultimate causes, tendencies, perceptions, passion, will, agent, action, sensual properties. In addition, the external and Baathist environment and divine guidance are also involved in the type of action and motivation of the action. These principles and layers are realized with the action outside and have a two-way effect as an arc of ascent and descent and have a direct effect on the range of authority کلیدواژه‌ها [English] Optional verb principles of action motivational factors stages of development Allameh Tabatabai

بررسی تطبیقی اجتهاد پیامبر(ص) از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی، فخر رازی و علامه حلی نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان عبد الحمید موسوی 1 محمد هادی عبدخدایی 2 مرتضی نوروزی 3 1 گروه فقه و اصول جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان 2 استادیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد 3 استادیار گروه فقه و اصول جامعه المصطفی العالمیه خراسان 10.22034/pke.2022.12916.1611 چکیده یکى از مباحث مهمی کلامی، اجتهاد پیامبر اکرم` است. که ثمراتی کلامی فروان دارد یکی از ثمرات شاخص آن حوزه نصب امام توسط پیامبر اکرم است. آیا حضرت از پیش خود بدون وحی اظهار نظر می‌کردند؟ دیدگاه های مختلفی از سوی متکلمان ارائه شده است. این نوشتار به روش توصیفی، تحلیلی به بررسی تطبیقی موضع سه اندیشمند شاخص از سه مکتب شیعی، اشعری و معتزلی می‌پردازد. علامه حلی از متکلمان شیعه و فخر رازی از متکلمان اشعری وقوع اجتهاد از سوى پیامبراکرم` را در فرض فقدان وحی نفى کرده‏اند. در مقابل، قاضی عبدالجبار معتزلی، به اجتهاد پیامبر در موارد فقدان وحی معتقد شده است. به نظر نویسنده، روشن نبودن مراد از اجتهاد و حوزه آن، و عدم توجه به مرزدانش و علم پیامبر` با اجتهاد مصطلح، باعث شده است که در این زمینه دیدگاه‏های متفاوتی از طرف اعلام ثلاثه ارائه شود. از این رو، نویسنده در این نوشتار تلاش کرده است تا با توضیح مراد اجتهاد و تعیین دانش و منبع دانش پیامبر` که سبب اختلاف در اجتهاد آن حضرت گردیده است را مشخص کند. کلیدواژه‌ها قرآن پیامبر عصمت اجتهاد پیامبر قاضی عبدالجبار فخررازی علامه حلی عنوان مقاله [English] A Comparative Study of the Prophet's Ijtihad from the Perspective of Judges Abdul Jabbar, Fakhr Razi and Allameh Helli نویسندگان [English] abdolhamid muosavi 1 Mohammad Hadi Abdkhodaei 2 Morteza Norouzi 3 1 m 2 Assistant Professor Ferdowsi University 3 Assistant Professor Al-Mustafa International University چکیده [English] One of the important theological topics is the ijtihad of the Holy Prophet (PBUH). Which has many theological fruits, one of the significant fruits of that area is the installation of the Imam by the Holy Prophet (PBUH). Did the Prophet comment beforehand without revelation? Different views have been presented by theologians. This article deals with the descriptive-analytical method of comparative study of the position of three prominent thinkers from three schools: Shiite, Ash'ari and Mu'tazilite. Allama Hali, a Shiite theologian, and Fakhr Razi, an Ash'arite theologian, have denied the occurrence of ijtihad by the Holy Prophet (PBUH) on the premise of lack of revelation. Judge Abdul Jabbar Mu'tazili, on the other hand, believes in the ijtihad of the Prophet (pbuh) in the absence of revelation. According to the author, the ambiguity of the meaning of ijtihad and its scope, and the lack of attention to its boundaries and the knowledge of the Prophet (PBUH) with the term ijtihad, has led to different views in this regard by the announcement of the three. Therefore, in this article, the author has tried to explain the meaning of ijtihad and determine the boundaries of the knowledge and science of the Prophet (PBUH) to determine the reason for the dispute about the ijtihad of that Imam (who has been prescribed a message for that Imam). کلیدواژه‌ها [English] Quran Prophet Infallibility Ijtihad of the Prophet (PBUH) Judge Abdul Jabbar Fakhr Razi Allama Hali

نقد و بررسی قواعد «آنسلم» در شناخت «موجود کامل» نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی نویسندگان محمدصدرا محمدی 1 عباس یزدانی 2 1 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه دین دانشگاه تهران 2 دانشیار فلسفه دین دانشگاه تهران 10.22034/pke.2022.13292.1640 چکیده «الهیات کمال» رویکردی است که با تکیه بر تعریف خدا به موجودی که در تمام جنبه‌ها کامل است، به تفسیر مفهوم خدا و تحلیل صفات او می‌پردازد. آنسلم نخستین کسی است که تحلیلی نظام‌مند از مفهومِ موجود کامل ارائه می‌دهد. از آنجا که مباحث بعدیِ فیلسوفان واکنشی به نظرات اوست، لذا تبیین آراء وی اهمیت خاصی دارد. در این مقاله بر اساس روش توصیفی، تحلیلی به این پرسش پرداخته می‌شود که بر اساس دیدگاه آنسلم، چه قواعدی را می‌توان برای شناخت تفصیلیِ موجود کامل و همچنین استخراج صفات الهی به کار گرفت. هدف این مقاله تبیین نقاط ضعف و قوت دیدگاه آنسلم است. در مجموع می‌توان پنج قانون کلی را از عبارات آنسلم استخراج کرد؛ او ابتدا سعی می‌کند بر پایه‌ مقایسه میان موجودات جهان به این هدف برسد. مهم‌ترین نقد این شیوه آن است که نمی‌تواند مهم‌ترین هدف الهیات کمال، یعنی استخراج صفات الهی را به درستی تأمین کند. آنسلم در موضعی دیگر، مقایسه میان وضعیت‌های مختلفِ یک موجود را محور کار قرار می‌دهد. او در آثار بعدی‌اش همین شیوه را دنبال می‌کند و در نهایت به این نتیجه می‌رسد که چون خداوند در بالاترین وضعیتِ قابل تصور قرار دارد، بنابراین هر امر قابل تصوری را که اتصاف به آن بهتر از عدم اتصاف به آن است، باید دارا باشد. می‌توان قاعده‌ نهایی آنسلم را پس از انجام اصلاحاتی، قابل دفاع دانست؛ به این صورت که با اضافه کردن قیودی، امکان تعارض بین صفاتی را که خداوند می‌تواند در نظر ابتدایی داشته باشد، لحاظ ‌گردد. کلیدواژه‌ها الهیات کمال موجود کامل خداباوری آنسلمی صفات الهی آنسلم عنوان مقاله [English] Critique of Anselm's principles in knowing the Perfect Being نویسندگان [English] Mohammadsadra Mohammadi 1 Abbas Yazdani 2 1 Department of Philosophy, Faculty of Theology, University of Tehran چکیده [English] Theology of perfection is an approach that interprets the concept of God and analyzes His attributes, relying on the definition of God as a being who is perfect in all aspects. Anselm is the first to offer a systematic analysis of the full existing concept. Since the subsequent discussions of philosophers are a reaction to his views, it is important to explain his views. In this article, based on the descriptive-analytical method, we address the question that according to Anselm's view, what rules can be used for a complete detailed knowledge and extraction of divine attributes? Our purpose in this article is to explain the strengths and weaknesses of Anselm's view. In total, five general rules can be derived from Anselm's expressions. He first tries to achieve this goal based on comparisons between the creatures of the universe. The shortcomings of this method make him focus on comparing different situations of an organism. Anselm concludes that because God is in the highest conceivable state, every conceivable thing that is better to attribute to it than not to attribute to it must be attributed to him. Anselm's final rule can be considered defensible after reform. کلیدواژه‌ها [English] Perfect theology perfect being Anselm theism divine attributes