🔴«نظريه»‌ و «نظريه‌پرداز» 🖊احمدحسين شريفي 🔹هر چند هيچ نظريه‌اي در خلأ پديد نمي‌آيد و هر نظريه‌اي به ويژه در علوم انساني، محصول و مولود ازدواج و ارتباط و همراهي عوامل آشکار و نهان متعددي است. اما در مقام داوري دربارة يک نظريه هرگز نمي‌توان، درستي يا نادرستي آن را به عوامل ساختاري و مادي و اجتماعي و سياسي و روان‌شناختي و يا هنجارمند و ناهنجارمند بودن شخصيتِ صاحب‌نظر و يا تقوا و بي‌تقوايي او گره زد. 🔹گره زدن درستي يا نادرستي يک نظريه به شخصيت نظريه‌پرداز: هم از نظر منطقي درست نيست؛ زيرا نادرستي منبع تحريک هرگز ملازم با نادرستي حرکت يا انحرافي بودن مسير حرکت نيست. چه بسا منبع حرکت يک فرد، منبعي فاسد و مخرب باشد؛ اما حرکتي که صورت مي‌گيرد در مسيري درست و نتيجه‌بخش باشد. و هم از نظر اخلاقي درست نيست. در روايات اسلامي به ما توصيه شده است هرگز انحراف «گوينده» را ملازم با انحراف «گفتة» او ندانيد؛ و هرگز گفته‌اي را با توجه به شخصيت گوينده‌اش نسنجيد. امام علي(ع) توصيه مي‌کند: «حکمت را از هر کسي که آن را بيان مي‌کند، بگير؛ و به گفته بنگر و به گوينده منگر.» 🔹علمي بودن يا نبودن يک نظريه ربطي به منشأ و موتور محرکة آن و علل و عوامل زمينه‌ساز شکل‌گيري آن ندارد. علميت يک نظريه و سنجش ميزان استحکام آن، ضوابط و شرايط خاص خود را دارد. مهم نيست که صاحبِ نظرية مراحل جبري تاريخ، يا جامعة بي‌طبقة واپسين (کمون نهايي)، يا طراحِ نظرية هرم نيازهاي انسان، افرادي اجتماعي بوده‌اند يا منزوي، سرمايه‌دار بوده‌اند يا فقير، جزء طبقة پرولتاريا بوده‌اند يا بورژوا. مهم اين است که آيا چنين نظريه‌هايي مي‌توانند با موفقيت از آزمون موازين عقلاني و معيارهاي واقع‌بيني خارج شوند يا نه. ر.ک: کتاب نظريه‌پردازي اسلامي در علوم انساني، ص۱۷۱ #نظريه‌پردازي #علوم_انساني_اسلامي 🆔کانال استاد احمدحسین شریفی 🆔https://eitaa.com/joinchat/1153171503C4349780964 🔹ارتباط با ادمین:👇 @mjbayat 🌹‌

🟢دشواری «نظریه‌پردازی» و نیازمندیهای «اجتهاد» 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ «نظريه‌پردازی» امری دشوار، پيچيده و دير‌ياب است. قله‌ی رفيع دانش و انديشه‌ورزی است. هر کسی را توان فتح اين قله نيست. هر چند هدف نهايی بسياری از نظام‌های آموزشی تربيت «نظريه‌پرداز» است، اما کسانی که بتوانند به اين هدف نايل شوند، بسيار نادرند. دشواری نظريه‌پردازی، در حوزه‌ی مسائل دينی و اسلامی، دو چندان است. نخبگی يا مجاهدتِ علمی مضاعف می‌خواهد. بی‌جهت نیست که در ادبیات عالمان مسلمان، نام آن را «اجتهاد» گذاشته‌اند. افزون بر آگاهی از مرزهای دانش در حوزه‌ای تخصصی، بايد اطلاعات گسترده‌ای درباره‌ی دانش‌های مربوط به علوم اسلامی نيز داشت. به تعبير ديگر، هم بايد از آگاهی‌های درون‌رشته‌ای در سطح قابل قبولی برخوردار بود و هم از آگاهی‌های اسلامی در سطحی محققانه و اجتهادی. #اجتهاد #نظریه‌پردازی 🆔https://eitaa.com/ahmadhoseinsharifi 🌹

🟢ضرورت آشنايي با مباني نظري اسلام برای اجتهاد 🖊احمدحسین شریفی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ علمای گذشته به هنگام معرفی دانش‌های مورد نياز اجتهاد فقهی، به صورت خيلی مجمل از دو دانش فلسفه و کلام سخن می‌گفتند. فلسفه ناظر به هستی‌شناسی و کلام نيز ناظر به مبانی الهياتی و دين‌شناختی بود. به عنوان مثال، #شهيد_ثانی درباره‌ی ميزان آشنايی با علم کلام می‌گويد، شرط اجتهاد فقهی عبارت است از شناخت خدا، صفات جلال و جمال او، عدل و حکمت او. اعتقاد به پيامبری حضرت محمد(ص) و عصمت او؛ و اعتقاد به امامت ائمة اطهار(ع) و عصمت آنان. شهيد ثانی می‌فرمايد آگاهی افزون‌تری از مسائل کلامی و اعتقادی لازم نيست. #فاضل_تونی (م1071ق) دربارة نياز به علم کلام مي‌گويد: آگاهی از احکام شرعی، متوقف بر علم به اين است که اولاً، سخنان خداوند قابل فهم‌اند؛ ثانياً، معنای آنها همان معانی‌ای است که از ظواهر کلمات و جملات وحی فهميده می‌شود و خداوند معنای خلاف ظاهر را اراده نمی‌کند. اما علم به اين دو مسأله متوقف بر علم به اين است که خداوند حکيم است و مرتکب کار قبيح نمی‌شود. افزون بر اين، علم به احکام شرعی، متوقف بر علم به صدق پيامبر و ائمه اطهار است. و اينها مسائلی است که در علم کلام مورد بحث و اثبات قرار می‌گيرند. در عين حال، «حق اين است که احتياج به کلام، به منظور تصحيح باورهاست و ويژه‌ی احکام شرعی نيست» آيت‌الله #مکارم_شيرازی هم به صورت اجمالی و بسيار مختصر مي‌فرمايد، برای اجتهاد و نظريه‌پردازی فقهی، نيازمند به علم کلام هستيم. زيرا اثبات حجيت سخن و رفتار و سکوت معصوم، متوقف بر اثبات امامت و عصمت اوست؛ همانطور که اثبات حجيت ظواهر کتاب نيز مبتني بر اثبات حقانيت اصل قرآن است؛ و چنين مباحثي در علم کلام مورد بحث قرار مي‌گيرند. اما دربارة‌ فلسفه مي‌فرمايد، فلسفه هيچ ارتباطي به دانش فقه ندارد؛ زيرا در فلسفه از امور حقيقي بحث مي‌شود در حالي که در فقه از امور اعتباري. بلکه دخالت فلسفه در اصول فقه را نيز، که از سوي برخي از اصولياني مثل آخوند خراساني، صورت گرفته است، مخل به رسالت اصلي اصول فقه مي‌دانند. 🔻اما به نظر مي‌رسد براي نظريه‌پردازي ديني و حتي اجتهاد فقهي بسيار بيش از اين، بايد از مباني نظري اسلام آگاهي داشته باشيم. مباني نظري نقشي جدي در نظريه‌پردازي دارند. و اين مباني نيز اختصاصي به مباني کلامي و الهياتي ندارند. آگاهي دقيق و استدلالي از مباني هستي‌شناختي، معرفت‌شناختي، انسان‌شناختي، دين‌شناختي و ارزش‌شناختي اسلامي از مهم‌ترين شرايط علمي براي نظريه‌پردازي اسلامي است. فهم نوع نگاه اسلام به هستي، معرفت، انسان و ارزش است که به يک نظريه‌پرداز در حوزه‌هاي علوم انساني کمک مي‌کند، نظريه‌اي مبتني بر اين بنيان‌ها ارائه دهد. انديشمندان اسلامي، هر چند به صورت پراکنده، تلاش‌هاي گسترده‌اي را براي کشف و عرضة مباني پنج‌گانة يادشده به کار بسته‌‌اند. اما به اعتقاد من، آيت‌الله مصباح يزدي، تنها کسي است که در طول تاريخ اسلام و تشيع توانسته است مجموعه‌اي منسجم و عملياتي از اين مباني را آموزش داده، تدوين کنند و به صورت کتاب‌هاي درسي در سطوح مختلف دانشجويي، و نخبگاني عرضه کنند. مباني پنج‌گانه يادشده، در دوره‌هاي موسوم به «طرح ولايت» به صورتي دقيق، تنظيم شده و آموزش داده مي‌شوند. #اجتهاد #نظریه‌پردازی #علوم_انسانی 🆔https://eitaa.com/ahmadhoseinsharifi 🌹