🔺 رهسپار شوید به سوی بازماندۀ «احزاب» نقلی از قیس بن ابی‌حازم در منابع کهن باقی مانده که در آن گفته شده که قیس دلیل دشمنی‌اش با امیرالمؤمنین (ع) را این عنوان کرده که حضرت در زمانی که می‌خواستند مردم را به سوی صفین رهپسار کنند، از سپاه معاویه با تعبیر «بقیة الأحزاب» یاد کردند و معاویه را جنگ‌کننده به خون‌خواهیِ بارکش خطایا دانستند: وروى ابن إدريس، عن سفيان بن عيينة، عن إسماعيل عن قيس قال: سمعت عليًا وهو يستنفر الناس إلى معاوية فقال: انفروا إلى ‌بقية ‌الأحزاب. قال: فوالله مازلت مبغضًا له منذ سمعت ذلك منه (قبول الأخبار ومعرفة الرجال، ج1، ص197). از قیس بن ابی‌حازم نقل شده که گفت: شنیدم که علی در حالی که مردم را رهسپار می‌کرد به سوی معاویه [برای جهاد با معاویه]، می‌گفت: «رهسپار شوید به سوی بازماندۀ "احزاب"». [قیس بن ابی‌حازم] گفت: از زمانی که آن سخن را از علی شنیدم، بغض علی را به دل گرفتم. حدثني إسماعيل أبو معمر، نا ابن نمير، عن الأعمش، قال: قيل لقيس بن أبي حازم: لأي شيء أبغضت عليا قال: لأني سمعته يقول: «انفروا معي إلى ‌بقية ‌الأحزاب إلى من يقول كذب الله ورسوله ونحن نقول صدق الله ورسوله» (السنة لعبد الله بن أحمد، ج2، ص565، ح1322؛ مشابه: ح1323-1324). از اعمش نقل شده که گفت: به قیس بن ابی‌حازم گفته شد: به چه دلیل بغض علی را در دل گرفتی؟ گفت: بدین دلیل که از او شنیدم که می‌گفت: «رهسپار شوید به سوی بازماندۀ "احزاب"! به سوی کسی که می‌گوید: "خدا و پیامبرش دروغ گفتند"؛ حال آنکه ما می‌گوییم: "خدا و پیامبرش راست گفتند"». قال بكر بن عيسى حدثنا الأعمش عن الحكم بن عتيبة عن قيس بن أبي حازم قال: سمعت عليا ع يقول: «يا معشر المسلمين يا أبناء المهاجرين انفروا إلى أئمة الكفر و بقية الأحزاب و أولياء الشيطان انفروا إلى من يقاتل على دم حمال الخطايا فو الذي فلق الحبة و برأ النسمة إنه ليحمل خطاياهم إلى يوم القيامة لا ينقص من أوزارهم شيئا». حدثنا محمد قال: حدثنا الحسن قال: حدثنا إبراهيم قال: حدثنا بهذا الكلام عن قول أمير المؤمنين ع غير واحد من العلماء كتبناه في غير هذا الموضع (الغارات، ج1، ص26). نقل شده از قیس بن ابی‌حازم که گفت: شنیدم که علی می‌گفت: «ای مسلمانان! ای فرزندان ماجران! رهسپار شوید به سوی امامانِ کفر و بازماندۀ "احزاب" و اولیاء شیطان! رهسپار شوید به سوی کسی که به خون‌خواهیِ بارکشِ خطایا [= عثمان] جنگ می‌کند! به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، او [= عثمان] خطاهای آنان را تا روز قیامت به دوش می‌کشد و البته هیچ از سنگینی بارها آن‌ها نمی‌کاهد». ————————————————————— ظاهراً تعبیر «بقیة الأحزاب» اشاره به این دارد که ابوسفیان عامل اصلی جنگ احزاب بود و معاویه و عمرو بن عاص از سران مشرکین بودند که در جنگ‌های مهمی علیه پیامبر (ص) مشارکت داشتند؛ از جمله جنگ فراگیر و خطرآفرینِ احزاب (غزوۀ خندق). اینان هم بازماندۀ همان سپاه مشرکین هستند و دنباله‌روی آنان‌اند. مراد از «حمّال الخطایا» هم عثمان بن عفّان است که خطاهایی آشکار و پیاپی در دورۀ خلافتش داشت و معاویه به خون‌خواهی او عَلَمِ مخالفت به پا کرد. این نقل‌ها از این جهت ارزش مهمی دارند که راوی اصلی گرایشی به امیرالمؤمنین (ع) ندارد و در صدد تبیین علّت فاصله‌گیری‌اش از حضرت است؛ لذا علاقه‌ای به ایجاد فضای ضدّ عثمانی و ضدّ اموی ندارد و در این خصوص متّهم نیست. البته اینکه امیرالمؤمنین (ع) از سپاه شام با تعبیر «بقیة الأحزاب» یاد کرده‌اند، در نقل‌های دیگری هم آمده است (وقعة صفین، ص94؛ الملل والنحل للشهرستاني، ج1، ص114؛ میزان الاعتدال، ج3، ص284). تعبیر «حمّال الخطایا» در نقلی دیگر از امیرالمؤمنین (ع) دربارۀ عثمان بن عفان به کار رفته است (الأخبار الموفقیات، ص239؛ شرح نهج البلاغة، ج9، ص17). تعبیر «إلی من یقول کذب الله ورسوله ونحن نقول صدق الله ورسوله» از این جهت جالب است که در نقلی از امام حسین (ع) در بیان تفاوت اهل بیت (ع) با بنی‌امیه آمده: «نحن وبنو أمیة اختصمنا في الله؛ قلنا صدق الله وقالوا کذب الله» (الخصال، ج1، ص42-43؛ مشابه: معاني الأخبار، ص346). #صفین #معاویه #عثمان @Al_Meerath

تحریف در روایت «تقتله الفئة الباغیة» از صحیح بخاری ✍ جلال رضایی و سید محسن موسوی انگیزه‌های متعددی برای تحریف روایات در منابع عامۀ مسلمانان وجود داشته و دارد که یکی از آن‌ها حذف لغزش‌های صحابۀ رسول خدا (ص) و مشاجرات بین آن‌ها است. در کتاب صحیح بخاری روایتی وجود دارد که رسول خدا (ص) دربارۀ عمار بن یاسر جملاتی می‌فرمایند و سپس با عبارت «تقتله الفئة الباغیة» پیش‌گویی می‌کنند که عمار بن یاسر به دست گروهی طغیان‌گر به شهادت می‌رسد. این عبارت امروزه در برخی از نسخه‌های چاپ شده از کتاب صحیح بخاری دیده نمی‌شود. این نوشتار در صدد پاسخگویی به این سؤالات است که اولاً آیا عبارت مورد‌نظر از همان ابتدا در متن روایت کتاب صحیح بخاری وجود داشته است یا نه؟ و ثانیاً دلیلی بر اثبات تحریف عبارت مورد نظر در برخی از نسخه‌ها وجود دارد؟ طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، این عبارت توسط بخاری از متن روایت حذف گردیده، و بعدها در برخی از نسخه‌ها وارد متن کتاب شده است. #تحریف #صفین @Al_Meerath

✨ حدیث «تقتله الفئة الباغیة»؛ حدیثی متواتر از نشانه‌های نبوّت از جمله احادیث قطعی پیامبر خدا (ص) که دربارۀ جنگ صفین صادر شده، حدیثی است که در آن گفته شده که عمار بن یاسر را «الفئة الباغیة: گروه ستمگر» به قتل می‌رسانند. در این حدیث، پیامبر خدا (ص) گروه و سپاه معاویه را گروه ستمگر خوانده‌اند. این حدیث در همان زمان جنگ صفین مطرح می‌شد و سپاه معاویه در صدق و درستی حدیث تردید نکرد، بلکه برخی از سران آن‌ها گفتند که قاتل عمار، در واقع علی (ع) است که او را به میدان آورده است! این حدیث افزون بر اینکه حجّت شیعه در امامت است، از شواهد نبوّت پیامبر خدا (ص) هم به شمار می‌آید (نمونه توجه نویسنده معاصر اهل سنت به این نکته). برخی از عالمان متقدّم اهل سنت به این نکته تصریح کرده‌اند: ابوبکر احمد بن علی جصاص حنفی (د. 370ق): قاتل عليُّ بن أبي طالب، الفئةَ الباغية بالسيف ومعه من كبراء الصحابة وأهل بدر من قد علم مكانهم، وكان محقا في قتاله لهم لم يخالف فيه أحد إلا الفئة الباغية التي قابلته وأتباعها وقال النبي صلى الله عليه وسلم لعمار: "تقتلك الفئة الباغية" وهذا خبر مقبول من طريق التواتر. حتى إن معاوية لم يقدر على جحده" لما قال له عبد الله بن عمر، فقال: إنما قتله من جاء به فطرحه بين أسنتنا رواه أهل الكوفة وأهل البصرة وأهل الحجاز وأهل الشام، وهو علم من أعلام النبوة; لأنه خبر عن غيب لا يعلم إلا من جهة علام الغيوب علی بن ابی‌طالب با «گروه ستمگر» با شمشیر جنگ کرد و بزرگانی از صحابه و اهل بدر که جایگاهشان روشن است، همراه علی بودند. علی در جنگش با «گروه ستمگر» بر حق بود و کسی مخالف حقّانیت علی نیست، جز «گروه ستمگر» که با او مقابله کرد و پیروان آن «گروه ستمگر». پیامبر (ص)‌ خطاب به عمار فرمود: «تو را گروه ستمگر می‌کشند». این خبر با اسناد متواتر نقل شده، تا آنجا که معاویه نتوانست این خبر را انکار کند؛ آن‌هنگام که عبدالله بن عمر[و بن عاص] برای او [از آن حدیث] گفت، پس معاویه پاسخ داد: «کسی عمار را کشته که او را به جنگ آورده و میان نیزه‌های ما راه کرده است». این حدیث را اهل کوفه، اهل بصره، اهل حجاز، و اهل شام نقل می‌کنند. این حدیث نشانه‌ای از نشانه‌های نبوّت است؛ چراکه پیامبر (ص) از غیبی خبر داده که نمی‌توان از آن آگاه شد، مگر از طرف دانای غیب‌ها [خداوند تعالی] (أحکام القرآن، ج3، ص531-532). ابوعُمَر یوسف بن عبدالله ابن عبدالبر (د. 463ق): ‌وتواترت الآثار عن النبي صلى الله عليه وسلم أنه قال: تقتل عمار ‌الفئة ‌الباغية. وهذا من إخباره بالغيب وأعلام نبوته صلى الله عليه وسلم، وهو من أصح الأحاديث احادیث از پیامبر (ص) متواتر است که فرمود: «عمار را گروه ستمگر می‌کشند». این حدیث از اِخبار پیامبر (ص) از غیب است و از نشانه‌های نبوّت پیامبر (ص) است و از صحیح‌ترین احادیث است (الاستیعاب في معرفة الأصحاب، ج3، ص1140). جمعی از اعلام اهل سنت چون جمال الدین مزّی (د. 742ق)، شمس الدین ذهبی (د. 748ق)، و ابن حجر عسقلانی (د. 852ق) نیز به تواتر این حدیث اعتراف کرده‌اند: ‌وتواترت الروايات عن رسول الله صلى الله عليه وسلم أنه قال لعمار: "تقتلك ‌الفئة ‌الباغية "روي ذلك عن عمار بن ياسر، وعثمان بن عفان، وعبد الله بن مسعود، وحذيفة بن اليمان، وعبد الله بن عباس في آخرين (تهذیب الکمال، ج21، ص224). ... وقال عبد الله بن أبي الهذيل وغيره، عن عمار، قال: قال لي رسول الله صلى الله عليه وسلم: تقتلك الفئة الباغية. وله طرق عن عمار. ويروى هذا الحديث عن ابن عباس، وابن مسعود، وحذيفة، وأبي رافع، وابن أبي أوفى، وجابر بن سمرة، وأبي اليسر السلمي، وكعب بن مالك، وأنس، وجابر، وغيرهم، وهو متواتر عن النبي صلى الله عليه وسلم، قال أحمد بن حنبل: في هذا غير حديث صحيح عن النبي صلى الله عليه وسلم، وقد قتلته الفئة الباغية (تاریخ الإسلام، ج2، ص326-328). ... وأخرج أبو عوانة: من طريق حماد بن سلمة، عن أبي التياح، عن عبد الله بن أبي الهذيل، عن عمار: قال لي رسول الله صلى الله عليه وسلم: "تقتلك ‌الفئة ‌الباغية". وفي الباب عن عدة من الصحابة، فهو ‌متواتر (سیر أعلام النبلاء، ج1، ص421). ‌وتواترت الأحاديث عن النبيّ صلى الله عليه وسلم أنّ عمارا تقتله ‌الفئة ‌الباغية (الإصابة في تمییز الصحابة، ج4، ص474). #صفین @Al_Meerath

دربارهٔ این حدیث سخن نمی‌گویم! أخبرنا أحمد بن محمد بن حازم، وعبد الله بن العباس الطيالسي، أن إسحاق بن منصور حدثهم، أنه قال لأبي عبد الله: قول النبي صلى الله عليه وسلم لعمار: «تقتلك الفئة الباغية». قال: «لا أتكلم فيه» . زاد الطيالسي: «تركه أسلم» (السنة لأبي بکر بن الخلال، ج2، ص462). نقل شده از اسحاق بن منصور که گفت که از ابوعبدالله [احمد بن حنبل] دربارۀ حدیث پیامبر (ص) خطاب به عمار «تقتلك الفئةُ الباغیة: تو را گروه ستمگر می‌کشند» پرسید. احمد گفت: «دربارۀ آن سخن نمی‌گویم!». قال ابن الفراء: وذكر يعقوب بن شيبة في الجزء الأول من مسند عمار: سمعت أحمد بن حنبل سئل عن حديث النبي صلى الله عليه وسلم في عمار: «تقتلك الفئة الباغية» . فقال أحمد: كما قال رسول الله صلى الله عليه وسلم، قتلته الفئة الباغية. وقال: في هذا غير حديث صحيح عن النبي صلى الله عليه وسلم، وكره أن يتكلم في هذا بأكثر من هذا "، فهذا الكتاب يرويه أبو القاسم عبد العزيز الأزجي عن ابن حمة الخلال، عن أبي بكر محمد بن أحمد بن يعقوب بن شيبة، عن جده يعقوب (السنة لأبي بکر بن الخلال، ج2، ص463-464). یعقوب بن شعیب در جزء اول از مسند عمار گفته است: شنیدم از احمد بن حنبل که از او دربارۀ حدیث پیامبر (ص) دربارۀ عمار «تقتلك الفئة الباغیة: تو را گروه ستمگر می‌کشند» پرسیده شد. احمد گفت: همان‌گونه که پیامبر خدا (ص) فرمود، گروه ستمگر عمار را کشتند. احمد همچنین گفت: «بیش از یک حدیث صحیح از پیامبر (ص) در این باره هست». احمد کراهت داشت که بیش از این در این باره سخن گوید. #صفین @Al_Meerath