روایت «إذا رأیتم معاویة علی منبري فاقتلوه» از شواهد ضعف عباد بن یعقوب! از عباد بن یعقوب در برخی از منابع نقل شده که این روایت را از ابن مسعود از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل کرده است: أخبرنا علي بن العباس، حدثنا عباد بن يعقوب، حدثنا الحكم بن ظهير، عن عاصم عن زر عن عبد الله أن رسول الله صلى الله عليه وسلم صلى الله عليه وسلم قال: إذا رأيتم معاوية على منبري فاقتلوه (الکامل لابن عدي، ج2، ص491). فأما حديث ابن مسعود فأنبأنا محمد بن ناصر قال أنبأنا عبد القادر بن محمد ابن يوسف أنبأنا أبو إسحاق البرمكي حدثنا أبو بكر أحمد بن إبراهيم بن شاذان أنبأنا أبو بكر عبد الله بن سليمان بن الأشعث حدثنا عباد بن يعقوب الرواجني حدثنا الحكم بن ظهير عن عاصم عن زر عن عبد الله إن النبي صلى الله عليه وسلم قال: "إذا رأيتم معاوية يخطب على منبري هذا فاقتلوه" (الموضوعات لابن الجوزي، ج2، ص24). ابن حبّان (متوفی 354ق) می‌گوید که عباد بن یعقوب روایات منکر از روات مشهور نقل می‌کند و شایسته است که ترک شود. وی برای این مناکیر از مشاهیر تنها یک مثال می‌آورد که احتمالاً نزد ابن حبّان این مثال از جمله منکرترین روایات عباد از مشاهیر است: عباد بن يعقوب الرواجني أبو سعيد من أهل الكوفة، يروي عن شريك، حدثنا عنه شيوخنا، مات سنة خمسين ومئتين في شوال، وكان رافضيًا داعية إلى الرفض، ومع ذلك يروي المناكير عن أقوام مشاهير، فاستحق الترك. وهو الذي روى عن شريك، عن عاصم، عن زر، عن عبد الله، قال: قال رسول الله - صلى الله عليه وسلم -: "إِذَا رَأَيْتُمْ مُعَاوَيةَ عَلَى مِنْبَرِي فَاقْتُلُوهُ". حدثناه الطبري محمد بن صالح، قال: حدثنا عباد بن يعقوب عنه (المجروحین لابن حبان، ج14، ص163). جالب است که ابوالحسن دارقطنی (متوفی 385ق) کلام ابن حبّان را رد می‌کند و تذکّر می‌دهد که جدای از عباد بن یعقوب، محمد بن عبید محاربی همین روایت را از شیخِ عباد نقل می‌کند: قال أبو الحسن: قول أبي حاتم: عباد بن يعقوب ضعيف، خطأ منه. وقوله: إن عبادا حدث عن شريك، عن عاصم، عن زر، حديث معاوية، فغلط بين. لم يحدث بهذا الحديث شريك، ولا رواه عباد عنه. وإنما حدث عباد بهذا الحديث، عن الحكم بن ظهير، عن عاصم، عن زر، عن عبد الله، عن النبي صلى الله عليه وسلم: حدثكم به محمد بن القاسم بن زكريا المحاربي، ثنا عباد بذلك. كذلك وقد رواه أيضا مع عباد عن الحكم بن ظهير: محمد بن عبيد المحاربي (تعلیقات الدارقطني علی المرجوحین لابن حبان، ص202). غیر از سند محمد بن عبید محاربی از حکم بن ظهیر، این روایت را نصر بن مزاحم نیز از حکم بن ظهیر نقل کرده است: الحكم أيضا عن عاصم بن أبي النجود عن زر بن حبيش عن عبد الله بن مسعود قالا: قال رسول الله ص: «إذا رأيتم معاوية بن أبي سفيان يخطب على منبري فاضربوا عنقه» (وقعة صفین، ص216). همچنین گفته شده که وکیع نیز این روایت را از حکم بن ظهیر نقل کرده است: قال: حدثنا سفيان بن وكيع، قال: حدثني أبي عن الحكم بن ظهير عن عاصم عن زر عن عبد الله، قال: قال رسول الله صلى الله عليه و سلم: «إذا رأيتم معاوية على منبري فاقتلوه» (التشریف بالمنن، ص329، به نقل از: الفتن زکریا بن یحیی البزاز). بنابراین متّهم‌شدن عباد به این روایت هیچ وجهی ندارد. همچنین این روایت مستقل از سند عباد بن یعقوب و محمد بن عبید محاربی و نصر بن مزاحم از حکم بن ظهیر از عاصم قاری، از ابومنذر سلام بن سلمیان قاری از عاصم قاری نقل شده است: وحدثني إبراهيم بن العلاف البصري قال، سمعت سلاما أبا المنذر يقول، قال عاصم بن بهدلة حدثني زر بن حبيش عن عبد الله بن مسعود قال، [قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: إذا رأيتم معاوية بن أبي سفيان يخطب على المنبر فاضربوا عنقه] . وروى الحكم بن ظهير عن عاصم عن زر عن عبد الله بن مسعود بمثله (أنساب الأشراف للبلاذري، ج5، ص130). افزون بر این، روایت مذکور با الفاظ مختلفش (إذا رأيتم معاوية على منبري فاقتلوه/ إذا رأيتم معاوية على هذه الأعواد فاقتلوه/ إذا رأيتم معاوية على منبري فارجموه/ إذا رأيتم معاوية يخطب على منبري فاقتلوه/ إذا رأيتم معاوية على منبري يخطب فاقتلوه/ إذا رأیتم معاویة یخطب علی منبري فاقرعوا رأسه بالسیف/ إذا رأیتم معاویة یخطب علی منبري هذا فاضربوا عنقه) از طرق دیگر از ابوسعید خدری و حسن بصری نقل شده است (نمونه: وقعة صفین، ص216، 221؛ أنساب الأشراف، ج5، ص128؛ العلل ومعرفة الرجال لأحمد، ج1، ص406؛ السنة لعبد الله بن أحمد، ص438؛ مناقب أمیر المؤمنین للکوفي، ج2، ص300، 305، 318؛ الضعفاء الکبیر، ج3، ص280؛ المجروحین لابن حبان، ج1، ص157؛ الکامل لابن عدي، ج2، ص382؛ ج6، ص179-180، 343، 543؛ ج8، ص367؛ تاریخ بغداد، ج14، ص77؛ المصابیح للحسني، ص316؛ شرح البالغ المدرك، ص99؛ التشریف بالمنن، ص230-231، 328-329). #عباد_بن_یعقوب #إذا_رأیتم_معاویة #معاویه @Al_Meerath

دو نقل متقدم دیگر روایت «إذا رأیتم معاویة علی منبري فاقتلوه» از حکم بن ظهیر از عاصمِ قاری: قلت: الحكم بن ظهير؟ قال: "متروك الحديث". قلت: قال ابن أبي شيبة: "إذا رأيتني قد كتبت، عن الرجل، ولا أحدث عنه فلا تسأل عنه، وكان كتب عن الحكم ولم يحدث عنه، ثم قال: حدث عن عاصم، عن زرّ، عن عبد الله فجعل يعدد تلك المناكير إذا رأيت معاوية، وغيره (الضعفاء لأبي زرعة في أجوبته علی أسئلة البرذعي، ج2، ص427). وروى عاصم، عن زر، عن عبد الله، عن النبي عليه السلام قال: «إذا بويع لخليفتين فاقتلوا الآخر منهما» وبهذا الإسناد وإذا رأيتم فلانا على المنبر فاقتلوه (الضعفاء الکبیر، ج1، ص259). غیر از اسناد معتدّد از عاصم قاری از زرّ بن حبیش از ابن مسعود و از ابوسعید خدری و حسن بصری که گذشت، این روایت از امام صادق علیه السلام هم در منابع عامّه گزارش شده است: حدثنا أحمد بن الحسين الصوفي، حدثنا سفيان بن محمد الفزاري، حدثنا منصور بن سلمة، حدثنا سليمان بن بلال عن جعفر بن محمد، عن أبيه عن جابر عن النبي صلى الله عليه وسلم مثله وقبله إذا رأيتم على منبري فاقتلوه يعني فلان. قال الشيخ: فسواه سفيان الفزاري هذا فقال عن جعفر بن محمد، عن أبيه عن جابر ورواه عن منصور بن سلمة، عن سليمان بن بلال وسليمان ثقة ومنصور لا بأس به وإنما يروي جعفر بن محمد عن جماعة من أهل بدر عن النبي صلى الله عليه وسلم. حدثناه بن سعيد، حدثنا أبو شيبة بن أبي بكر بن أبي شيبة عن خالد بن مخلد عن سليمان بن بلال عن جعفر (الکامل لابن عدي، ج4، ص482). این روایت امام صادق علیه السلام به لطف آقای علی‌پور دستیاب شد؛ از ایشان سپاسگزارم. #عباد_بن_یعقوب #إذا_رأیتم_معاویة #معاویه

🔺 رهسپار شوید به سوی بازماندۀ «احزاب» نقلی از قیس بن ابی‌حازم در منابع کهن باقی مانده که در آن گفته شده که قیس دلیل دشمنی‌اش با امیرالمؤمنین (ع) را این عنوان کرده که حضرت در زمانی که می‌خواستند مردم را به سوی صفین رهپسار کنند، از سپاه معاویه با تعبیر «بقیة الأحزاب» یاد کردند و معاویه را جنگ‌کننده به خون‌خواهیِ بارکش خطایا دانستند: وروى ابن إدريس، عن سفيان بن عيينة، عن إسماعيل عن قيس قال: سمعت عليًا وهو يستنفر الناس إلى معاوية فقال: انفروا إلى ‌بقية ‌الأحزاب. قال: فوالله مازلت مبغضًا له منذ سمعت ذلك منه (قبول الأخبار ومعرفة الرجال، ج1، ص197). از قیس بن ابی‌حازم نقل شده که گفت: شنیدم که علی در حالی که مردم را رهسپار می‌کرد به سوی معاویه [برای جهاد با معاویه]، می‌گفت: «رهسپار شوید به سوی بازماندۀ "احزاب"». [قیس بن ابی‌حازم] گفت: از زمانی که آن سخن را از علی شنیدم، بغض علی را به دل گرفتم. حدثني إسماعيل أبو معمر، نا ابن نمير، عن الأعمش، قال: قيل لقيس بن أبي حازم: لأي شيء أبغضت عليا قال: لأني سمعته يقول: «انفروا معي إلى ‌بقية ‌الأحزاب إلى من يقول كذب الله ورسوله ونحن نقول صدق الله ورسوله» (السنة لعبد الله بن أحمد، ج2، ص565، ح1322؛ مشابه: ح1323-1324). از اعمش نقل شده که گفت: به قیس بن ابی‌حازم گفته شد: به چه دلیل بغض علی را در دل گرفتی؟ گفت: بدین دلیل که از او شنیدم که می‌گفت: «رهسپار شوید به سوی بازماندۀ "احزاب"! به سوی کسی که می‌گوید: "خدا و پیامبرش دروغ گفتند"؛ حال آنکه ما می‌گوییم: "خدا و پیامبرش راست گفتند"». قال بكر بن عيسى حدثنا الأعمش عن الحكم بن عتيبة عن قيس بن أبي حازم قال: سمعت عليا ع يقول: «يا معشر المسلمين يا أبناء المهاجرين انفروا إلى أئمة الكفر و بقية الأحزاب و أولياء الشيطان انفروا إلى من يقاتل على دم حمال الخطايا فو الذي فلق الحبة و برأ النسمة إنه ليحمل خطاياهم إلى يوم القيامة لا ينقص من أوزارهم شيئا». حدثنا محمد قال: حدثنا الحسن قال: حدثنا إبراهيم قال: حدثنا بهذا الكلام عن قول أمير المؤمنين ع غير واحد من العلماء كتبناه في غير هذا الموضع (الغارات، ج1، ص26). نقل شده از قیس بن ابی‌حازم که گفت: شنیدم که علی می‌گفت: «ای مسلمانان! ای فرزندان ماجران! رهسپار شوید به سوی امامانِ کفر و بازماندۀ "احزاب" و اولیاء شیطان! رهسپار شوید به سوی کسی که به خون‌خواهیِ بارکشِ خطایا [= عثمان] جنگ می‌کند! به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید، او [= عثمان] خطاهای آنان را تا روز قیامت به دوش می‌کشد و البته هیچ از سنگینی بارها آن‌ها نمی‌کاهد». ————————————————————— ظاهراً تعبیر «بقیة الأحزاب» اشاره به این دارد که ابوسفیان عامل اصلی جنگ احزاب بود و معاویه و عمرو بن عاص از سران مشرکین بودند که در جنگ‌های مهمی علیه پیامبر (ص) مشارکت داشتند؛ از جمله جنگ فراگیر و خطرآفرینِ احزاب (غزوۀ خندق). اینان هم بازماندۀ همان سپاه مشرکین هستند و دنباله‌روی آنان‌اند. مراد از «حمّال الخطایا» هم عثمان بن عفّان است که خطاهایی آشکار و پیاپی در دورۀ خلافتش داشت و معاویه به خون‌خواهی او عَلَمِ مخالفت به پا کرد. این نقل‌ها از این جهت ارزش مهمی دارند که راوی اصلی گرایشی به امیرالمؤمنین (ع) ندارد و در صدد تبیین علّت فاصله‌گیری‌اش از حضرت است؛ لذا علاقه‌ای به ایجاد فضای ضدّ عثمانی و ضدّ اموی ندارد و در این خصوص متّهم نیست. البته اینکه امیرالمؤمنین (ع) از سپاه شام با تعبیر «بقیة الأحزاب» یاد کرده‌اند، در نقل‌های دیگری هم آمده است (وقعة صفین، ص94؛ الملل والنحل للشهرستاني، ج1، ص114؛ میزان الاعتدال، ج3، ص284). تعبیر «حمّال الخطایا» در نقلی دیگر از امیرالمؤمنین (ع) دربارۀ عثمان بن عفان به کار رفته است (الأخبار الموفقیات، ص239؛ شرح نهج البلاغة، ج9، ص17). تعبیر «إلی من یقول کذب الله ورسوله ونحن نقول صدق الله ورسوله» از این جهت جالب است که در نقلی از امام حسین (ع) در بیان تفاوت اهل بیت (ع) با بنی‌امیه آمده: «نحن وبنو أمیة اختصمنا في الله؛ قلنا صدق الله وقالوا کذب الله» (الخصال، ج1، ص42-43؛ مشابه: معاني الأخبار، ص346). #صفین #معاویه #عثمان @Al_Meerath