🔴 #یک_نکته_ادبی 🔴 ❇️ عدم تفاوت جمع قله و کثره در عرف عام عرب، به نظر شهید ثانی 🔹 در علم صرف، 4 وزن جمع مکسر را به عنوان جمع قلّه که دلالت بر افراد اندک (3 تا 10 فرد) دارد و بقیه وزن های جمع مکسّر را به عنوان جمع کثره که دلالت بر افراد بیش از 10 فرد دارد معرفی نموده اند (ر.ک: صرف ساده ص282). 🔸 اما در برخی موارد مشاهده شده که علماء، این مطلب را در متون و محاورات عربی نپذیرفته اند. 🔹 مثلاً شهید ثانی در شرح لمعه، صراحتاً این امر را خلاف استعمالات عرفی و عرف عام مردم عرب دانسته است: 📖 «و الجمع يحمل على الثلاثة؛ جمع قلة كان كأعبد، أو كثرة كالعبيد لتطابق اللغة و العرف العام على اشتراط مطلق الجمع في إطلاقه على الثلاثة فصاعدًا. و الفرق بحمل جمع الكثرة على ما فوق العشرة اصطلاح خاص لا يستعمله أهل المحاورات العرفية و الاستعمالات العامية، فلا يحمل إطلاقهم عليه.» 📝 جمع به 3 فرد و بیشتر اطلاق می گردد؛ و تفاوت بین جمع قله و جمع کثره، به این که جمع کثره حمل بر تعداد 10 فرد به بالا شود، اصطلاحی خاص است که عرب در گفتگوهای عرفی و استعمالات عمومی مردم آن را به کار نمی برد. 📚 الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (كلانتر)؛ ج‌5، ص: 40

بسم الله الرحمن الرحیم 🔴 #آشنایی_با_کلمات_قرآنی «اثّاقَلتُم» در آیه شریفه 38 سوره مبارکه توبه، خداوند متعال در خطابی به مؤمنان، کلمه‌ای را به کار برده که شاید برای ناآشنایان به عربی قدیم، غریب و نامأنوس باشد. این کلمه عبارت است از «اثَّاقَلْتُمْ». برای شناخت این کلمه باید اندکی با باب «تفاعل» و قواعد آن در زبان عربی کهن آشنا شویم: 🔴 #باب_تفاعل یکی از ابواب مشهور ثلاثی مزید بوده و در کلام عربی فراوان به کار رفته است. بیشتر کاربرد این باب مثل باب مفاعله، بیان مشارکت دو فرد در انجام فعل است. هر چند معانی دیگری نیز برای باب تفاعل در استعمالات عرب مشاهده می‌شود، از جمله تظاهر فاعل به ماده فعل (یعنی فاعل چنین وانمود می‌کند که ماده فعل را انجام می‌دهد)، یا تکلف (به این معنا که فاعل ماده فعل را با زحمت و تکلف انجام می‌دهد). وزن این باب عبارت است از: 🔴 ماضی: تَفَاعَلَ؛ 🔴 مضارع: یَتَفَاعَلُ؛ 🔴 مصدر: تَفَاعُل. مثلاً ماده «ث ق ل» (به معنای سنگینی) در این باب چنین استعمال شده: تَثَاقَلَ (یعنی خود را سنگین نشان داد، خود را به سنگینی زد تا از انجام کاری سرباز زند)؛ یَتَثَاقَلُ؛ تَثَاقُل. اسم فاعل آن نیز مُتَثَاقِل است. 🔵 #قاعده جوازی باب تفاعل باب تفاعل قاعده‌ای دارد که گاهی در متون قرآنی و غیره مورد استفاده قرار گرفته است. طبق این قاعده، جایز است تاء باب تفاعل در حرف فاءالفعل ادغام گردد (ادغام جوازی متقاربین). بدین ترتیب ابتدای کلمه تغییر شکل می‌یابد. این قاعده به شرطی قابل اجرا است که فاءالفعل باب تفاعل، یکی از حروف «ت، ث، ج، د، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ» باشد. حال اگر «تثاقل» را با این قاعده استعمال کنیم تاء باب در ثاء ادغام شده و چون ابتدا به تشدید (ساکن) در استعمالات عرب جایز نیست، در ابتدای ماضی، امر مخاطب و مصدر آن از همزه وصل استفاده می‌شود: ⚫ ماضی تَثَاقَلَ: تبدیل می‌شود به «اثَّاقَلَ» ⚫ مضارع یَتَثَاقَلُ: تبدیل به «یَثَّاقَلُ» می‌شود و نیازی به همزه وصل نیست. ⚫ مصدر در ابتدای آن از همزه وصل استفاده می‌شود: «اثَّاقُل». 🔶 کلمه‌ای که در آیه 38 سوره توبه به کار رفته، عبارت است از صیغه 9 ماضی معلوم از همین فعل، با همان قاعده ادغام جوازی. یعنی اصل آن «تَثَاقَلْتُمْ» بوده ولی به جهت ادغام به شکل «اثَّاقَلْتُمْ» درآمده است. ✅ ترجمه آیه 🔹 آیه در نکوهش مسلمانانی است که در برابر دستور خروج به سوی جنگ سستی کردند: يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قيلَ لَكُمُ انْفِرُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَرَضيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الآخِرَةِ (توبه 38) 🔺 ای کسانی که ایمان آوردید، شما را چه شده است (چه عذر و بهانه‌ای دارید) هنگامی که به شما گفته شد در راه خدا کوچ کنید، وانمود به سنگینی کرده و به زمین می‌چسبید؟! آیا به جای آخرت به زندگی دنیا راضی شده اید؟

🔴 #صوت_ادبیات (2) 🔴 ✅ فرمول ماضی استمراری توضیحاتی درباره «استعمال مضارع با لفظی که مربوط به ماضی است» در زبان عربی ❇️ برگرفته از کلاس «جواهر البلاغة» 📅 14 اسفند 1400

🔴 #صوت_ادبیات (3) 🔴 ✅ اشتقاق کبیر 🔹 توضیحاتی درباره «اشتقاق کبیر» در ادبیات عربی ❇️ برشی از کلاس «جواهر البلاغة» 📅 9 خرداد 1401

🔴 سایت «قاموس نور» 🔹 سایتی مناسب برای مراجعات و تحقیقات لغوی https://qamus.inoor.ir/

🔴 #جدول_روز 4 🔴 🔸گونه‌های استعمال ماده «ارسال» در قرآن کریم ▪️نکته: برخی ادیبان مفعول دومِ ارسال را حال گرفته اند و به دو مفعولی بودن آن اعتقاد ندارند. ▫️@AlaqemandaneAdabiateArab

🔴 دریافت برخی کتاب‌های تخصصی تاریخ‌نگاری نحویان و لغت‌شناسان ▪️اخبار فی النحو (اخبار النحویین) ابوطاهر عبدالواحد بن عمر بغدادی (با تحقيق محمد احمد الدالی) ▪️نزهة الالبّاء فی طبقات الادباء (با تحقيق ابراهیم السامرائی) ▪️نزهة الالبّاء فی طبقات الادباء (با تحقيق محمد ابوالفضل ابراهیم) ▪️معجم الادباء (ج1 با تحقیق مرغولیوث) ▪️معجم الادباء (با تحقیق احسان عباس) با قابلیت جستجو ▪️معجم الادباء (با تحقیق احسان عباس) بدون قابلیت جستجو ▪️اشارة التعیین فی تراجم النحاة و اللغویین عبدالباقی یمانی ▪️العقد الثمین في تراجم النحويين‏ شمس الدین ذهبی ▪️البلغة فی تراجم ائمة النحو و اللغة فیروزآبادی (با تحقیق المصری) ▪️البلغة فی تاریخ ائمة اللغة فیروزآبادی (نسخه خطی کتابخانه برلین مورخ 1123 هـ.ق) ▪️بغیة الوعاة فی تراجم اللغویین و النحاة سیوطی (چاپ مصر در سال 1326 هـ.ق با تصحیح محمد امین خانچی) ▪️بغیة الوعاة فی تراجم اللغویین و النحاة سیوطی (چاپ مصر در سال 1343 هـ.ش با تحقيق محمد ابوالفضل ابراهیم) ▪️تحفة الادیب فی نحاة مغنی الادیب (با تحقیق حسن الملخ و سهی نعجه)

🔴 #تاریخ_ادبیات 1 🔴 🟩 مقدمه تهذیب اللغة درباره طبقات لغت‌دانان 🔸نوشته ابو منصور محمد بن احمد ازهری شافعی (درگذشته 370 هـ.ق) 🔸36 صفحه - به زبان عربی 🔸همراه با فهرست طبقات پنجگانه 🔸حجم: 532 کیلوبایت (نسخه pdf) ▪️ مطالعه این نوشته برای آشنایی با واژه‌پژوهان کهن پیشنهاد می‌شود. 🔘 پیوند دیگر برای دریافت فایل 🔘 ورود به تارنما ▫️@AlaqemandaneAdabiateArab

🔴 #کتاب_روز 2 🔴 🔸نام کتاب : المناسبة فی القرآن؛ دراسة لغویة اسلوبیة للعلاقة بین اللفظ و السیاق اللغوی 🔸نویسنده : مصطفی شعبان عبدالحمید 🔸شمار صفحات : 472 صفحه 🔸زبان : عربی 🔸ناشر : المکتب الجامعی الحدیث 🔸محل نشر : اسکندریه - مصر 🔸نوبت و تاریخ چاپ : اول - سال 1428 هـ.ق 🔸موضوع : #سیاق‌شناسی 🔹حجم : 18.1 مگابایت 🔹قالب : پی دی اف ▫️ @AlaqemandaneAdabiateArab

🔴 #مقاله_روز 1 🔴 🔸نام مقاله : السیاق القرآنی و اثره فی الکشف عن المعانی 🔸نویسنده : زید عمر عبدالله 🔸شمار صفحات : 41 صفحه 🔸زبان : عربی 🔸نشریه : مجله دانشگاه ملک سعود 🔸محل نشر : عربستان - ریاض 🔸تاریخ نشر : سال 1423 هـ.ق 🔸موضوع : #سیاق‌شناسی 🔹حجم : 1.08 مگابایت 🔹قالب : پی دی اف ▫️ @AlaqemandaneAdabiateArab

🔴 #کتاب_روز 3 🔴 🔸نام کتاب : دلالة السیاق (پایان‌نامه دکتری) - جلد 1 🔸نویسنده : ردة الله طلحی 🔸شمار صفحات : 303 صفحه 🔸زبان : عربی 🔸ناشر : دانشگاه ام القری 🔸محل نشر : عربستان 🔸نوبت و تاریخ چاپ : اول - سال 1418 هـ.ق 🔸موضوع : #سیاق_شناسی 🔹حجم : 9.07 مگابایت 🔹قالب : پی دی اف ▫️ @AlaqemandaneAdabiateArab

🔴 #مقاله_روز 2 🔴 🔸نام مقاله : کارکردهای سیاق در تفسیر قرآن 🔸نویسنده : علی احمد ناصح 🔸شمار صفحات : 41 صفحه 🔸زبان : فارسی 🔸نشریه : پژوهش‌نامه قرآن و حدیث 🔸محل نشر : ایران 🔸تاریخ نشر : پاییز سال 1385 هـ.ش 🔸موضوع : #سیاق_شناسی 🔹حجم : 204 کیلوبایت 🔹قالب : پی دی اف ▫️ @AlaqemandaneAdabiateArab