🖊تحلیل حقیقت وحی در کلام محقق خراسانی(ره)و امتداد آن 🔺بحث از خطاب و تقسیمات آن از جمله مباحثی است که در علم اصول مورد توجه قرار می گیرد و دارای ثمرات اساسی خواهد بود. 🔹یکی از اقسام این تقسیم، خطاب الهی است که برای ادراک صحیح نسبت به آن نیاز به تبیین حقیقت وحی می باشد که در این زمینه محقق خراسانی(ره) سهم بسزایی دارند و در دو فضای بحثی آن را مطرح می کنند. 1⃣ایشان در ذیل بحث نسخ و تخصیص و برای حل مسئله بداء توضیحاتی را ارائه داده و نشان می دهند که نفس نبی یا نفس ولیّ باید ارتقاء پیدا کند و یک سیر صعودی داشته باشد که در این سیر و سلوک گاهی او به عالم لوح محو و اثبات می رسد و گاهی به عالم بالاتر که لوح محفوظ است خواهد رسید. 💠اگر او به عالم محو و اثبات برسد اصل مسئله را می داند اما تعلیق آن را نمی داند زیرا اشراف بر همه آن چیزی که در متن واقع است ندارد و وقتی که شرط آن می آید مسئله منتفی می شود ایشان احتمال می دهند که مسئله مأموریت وجود مقدس ابراهیم خلیل(ع) در ذبح فرزندش از این باب باشد. 📌اما اگر نفس ولیّ ارتقاء پیدا کرد و به عالم لوح محفوظ و ام الکتاب برسد دیگر همه چیز را می داند و همه چیز دستش هست و این ارتقاء هم در بیان احکام شرعی مطرح است و هم در تکوینیات. 🔸ایشان از این بحث فلسفی ثبوتی برهانی، مسئله لوح محفوظ و لوح محو و اثبات در آیات شریف قرآن استفاده کرده است و با آن مسئله اصولی نسخ و تخصیص را حل کرده است. النسخ و إن كان رفع الحكم الثابت إثباتا إلا أنه في الحقيقة دفع الحكم ثبوتا و إنما اقتضت الحكمة إظهار دوام الحكم و استمراره أو أصل إنشائه و إقراره مع أنه بحسب الواقع ليس له قرار أو ليس له دوام و استمرار و ذلك لأن النبي صلى الله عليه و آله الصادع للشرع ربما يلهم أو يوحى إليه أن يظهر الحكم أو استمراره مع اطلاعه على حقيقة الحال و أنه ينسخ في الاستقبال أو مع عدم اطلاعه على ذلك لعدم إحاطته بتمام ما جرى في علمه تبارك و تعالى و من هذا القبيل لعله يكون أمر إبراهيم بذبح إسماعيل. كفاية الأصول ( طبع آل البيت ) ؛ ص239 2⃣محقق خراسانی(ره) هم چنین در مسئله مراتب حکم نیز از این مسئله سود جسته است و انشاء و فعلیت خود را بر اساس آن تبیین کرده است 💢به یک بیان مراتب حکم از نظر ایشان دارای مرتبه است(اقتضاء، انشاء، فعلیت، تنجز). مرحله اقتضا و مصلحت یعنی علم به ملاک در مبدأ اعلی که وحی و الهام به نبیّ می شود در آنجا حکم انشائی شکل می گیرد و وقتی که این حکم انشائی شرایط خودش را برای زنده بودن پیدا کند در نفس نبیّ و ولیّ انقداح اراده و کراهت شکل می گیرد و این انقداح اراده و کراهت در مبدأ اعلی راه ندارد لذا دیگر بحث فعلیت و انشاء در مبدأ اعلی معنا ندارد و انشاء و فعلیت حکم برای مرحله بعد از الهام و وحی است. فيما يمكن هناك انقداحهما حيث إنه مع المصلحة أو المفسدة الملزمتين في فعل و إن لم يحدث بسببها إرادة أو كراهة في المبدإ الأعلى إلا أنه إذا أوحى بالحكم الناشئ‏ من قبل تلك المصلحة أو المفسدة إلى النبي أو ألهم به الولي فلا محالة ينقدح في نفسه الشريفة بسببهما الإرادة أو الكراهة الموجبة للإنشاء بعثا أو زجرا بخلاف ما ليس هناك مصلحة أو مفسدة في المتعلق‏...كفاية الأصول ( طبع آل البيت ) ؛ ص277 ✅اما قسمتی که مورد غفلت واقع شده است و خوب بود محقق خراسانی به آن می پرداختند امتداد همین بحث در خطاب است که متأسفانه مورد توجه قرار نگرفته است. 📚درس خارج استاد آیت الله فرحانی #آیت_الله_فرحانی #خطاب_وحیانی #وحی @albayann

✏️پیوند #خطاب_وحیانی و #مراتب_حکم | استاد آیت الله فرحانی 1️⃣بخش اول: تحلیل آخوند خراسانی در مراتب حکم مسأله خطاب وحیانی ریشه ای در عرفان ناب قرآنی و فلسفه اسلامی دارد که حضرت امام رضوان الله تعالی علیه در کتاب مصباح الهدایه از آن پرده برداشته اند. ایشان در مباحث اصولی شان هم تأثیر این مبنا را جا نمایی کرده اند تا جایی که مقرر درس ایشان ، آیت الله سبحانی به مناسبت وصول به این معنا زبان به تقدیر گشوده اند. 👈🏻مقام معظم رهبری یک مطالبه به حقی در این مجال دارند و آن اینکه شأن حوزه علمیه آن است که قله های عرفانی و حکمی را امتداد بدهند. بر این اساس ،امتداد حکمت در این عرصه، منطق اعتباریات را بنیان می نهد و در نتیجه سازمان استنباط را سامان می بخشد و از این جهت تردیدی نیست که این نو آوری حضرت امام نتایج تحول آفرینی در اصول و فقه دارد. ❓اما سؤال اینجاست که آیا این نظریه در گذشته علم اصول مطرح بوده است؟ اگر مطرح بوده است در چه مبحثی و تا چه اندازه ؟ صاحب کفایه به این مضمون پرداخته است. ایشان پیوند خطاب وحیانی با برخی مسائل علم اصول را که از جمله آن مسائل مساله مراتب حکم است را مطرح کرده است. 🔹توضیح آنکه آخوند خراسانی مراتب چهار گانه حکم را در بستر تحلیل حقیقت وحی اصطیاد نموده است. به این بیان که مرحله علم به مصالح و مفاسد که اولین مرتبه از مراتب حکم است، در مبدأ اعلی وجود دارد. سپس با وحی به نفس شریف نبوی یا الهام به نفس نفیس ولوی علم به مصالح و مفاسد به انسان منتقل شده و این انسان کامل دست به انشاء و اعتبار می زند و بر این اساس مرحله دوم از مراتب حکم تولید می شود. سپس اراده و کراهت در نفس شریف نبوی و یا نفس نفیس ولوی ایجاد می شود که البته این مضمون سبب زنده شدن حکم یعنی به فعلیت رسیدن حکم است. 🖇این جاست که باعثیت و زاجریت حكم تامین می شود و در رتبه بعد با تنجز حکم، مکلف موظف به امتثال و مستحق ثواب و درصورت عصیان مستحق عقاب خواهد بود. 👈🏻 اگر این نفس نورانی نبود، جز مرحله علم به مصالح و مفاسد که در مبدأ اعلی وجود دارد، سایر مراتب بدست نمی آمد و مرحله انشاء و فعلیتی شکل نمی گرفت. زیرا اعتبار و تغییر که ملازم انقداح اراده و کراهت است از مبدأ اعلی به دور است. 🔺این نمونه ای از #امتداد_حکمت است که آخوند با تحلیل حقیقت وحی به استقبال توضیح مراتب حکم آمده است. و این آغاز راهی است که امام راحل آن را به سرانجام رسانده است... 🔊تفصیل این مطالب را در صوت ارائه شده دنبال نمایید. #فقه_الخمینی #آیت_الله_فرحانی @albayann

✏️پیوند #خطاب_وحیانی و #مساله_نسخ | استاد آیت الله فرحانی 🔹نمونه دیگری که مرحوم آخوند مدل #امتداد_حکمت در اصول فقه را پیاده سازی کرده اند تحلیل مسأله نسخ است. ایشان در مقام تفرقه بین بداء مستحیل و غیر مستحیل فرمایشی دارند که در آن مقام، هم از حقیقت وحی و هم از انسان شناسی حکمی و قرآنی بهره گرفته شده است و در نهایت از امتداد آن در اصول فقه پرده برداری شده است. 🔸توضیح آنکه در آنجا مساله آن است که نسخ حکم شرعی چگونه با علم شارع سازگاری دارد. برای مثال صدقه قبل از نجوا یا دارای مصلحت ملزمه است که ناگزیر واجب است و یا اینکه دارای مصلحت ملزمه نیست پس هیچ گاه واجب نیست. مگر اینکه بگوئیم در یک زمان خاص صدقه قبل از نجوا مصلحت ملزمه دارد و قبل و بعد از آن واجد این مصلحت نیست. در واقع ریشه این سخن این است که صدقه قبل از نجوا به خودی خود مصلحت ملزمه ندارد بلکه در یک شرائط خاص زمانی که عبارت است از مقارنه صدقه قبل از نجوا و برخی قیود که مجموعا ایندو تمام الموضوع را فراهم می کند. به این ترتیب آن تمام الموضوع است که از ابتدا مصلحت ملزمه داشته است . 📌در این مقام سخن در این است که اگر از ابتدا نبی بداند که این حکم موقت است و به شکل موقت ابلاغ حکم کند، مانعی ندارد و ابهامی هم در کار نیست. اما وقتی که حکم بدون قید زمانی بیان می شود و پس از مدتی نسخ میشود مسأله بداء مطرح میشود. ⁉️حال سؤالی مطرح است که نفس نبوی تا عالم به مرتبه مصالح و مفاسد نشود که به حکم شرعی نائل نمی شود. پس بداء در علم نبی به چه معناست آیا با وجود علم غیب نبی باز هم حجابی وجود داشته است؟ آخوند خراسانی از این معما بواسطه حقیقت وحی والهام به نفس نبوی و ولوی رمز گشایی می کنند. به این بیان که گاهی نفس شریف نبوی با لوح محو و اثبات ارتباط برقرار می کند که طبعا جای تغییر هم وجود دارد و گاهی نفس شریف نبوی با لوح محفوظ متصل می شود که جای هیچ گونه تغییر باقی نمی ماند. این معنا زمینه ساز تفکیک احکام شرعی به قضیه حقیقیه و خارجیه است. 💠بنابراین آخوند هم با درجات نفس نبوی و ولوی کار می کند، هم با مراتب لوح محو و اثبات و لوح محفوظ که به نوعی تعمیق مرحله مصالح و مفاسد احکام است و در عین حال حقیقت وحی و الهام هم در کلام آخوند بعنوان سومین ضلع این مثلث قابل ارزیابی است. 🖊در مقام جمع بندی رهیافت ما از کلام آخوند چهار کلید واژه مطرح است : ۱. مراتب نفس انسان کامل(نبی و ولی) ۲. مراتب حکم ۳. حقیقت وحی والهام ۴. جنس خطاب وحیانی 📌ضرب این معانی چهار گانه در صوت ذیل به زینت کلام آراسته شده است. #فقه_الخمینی #آیت_الله_فرحانی @albayann