🔰موضوع شناسی در جرایم حقوقی و کیفری 📝به قلم استاد گرانقدر، حجت الاسلام و المسلمین #دهبان #محاربه #جرائم از مهمترین چالشهای اجرای قوانین قضایی تشخیص موضوع است. و یکی از بزنگاه های تشخیص موضوع مبحث معاونت و مشارکت در جرایم حقوقی و کیفری می باشد. گاهی دلیلی در فقه امامیه از توسعه قابل قبولی برخوردار است اما این توسعه توأم با برداشت فقهاء نیست یعنی فاصله ای وجود دارد بین قلمرو دلالی و برداشت محدود فقیه از قواعد. در بحث معاونت و مشارکت در جرم عناوین متعددی در فقه امامیه وجود دارد که بعضا فقها آن عناوین را تحت یک موضوع طرح و بحث می کنند و حال آنکه قابلیت جداسازی هم در حدّ و هم در حجّت وجود دارد. چرا که بعضا عناوین ادغام شده تفاوت ماهوی باهم دارند. ده عنوان زیر را کوتاه از نظر بگذرانیم: ۱.مقدمات حرام (کمک به نفس برای معصیت) ۲.تعاون بر اثم (غیر از اعانه است) ۳. تعاون بر ظلم(غیر از اعانه است) ۴. اعانه بر ظلم(علی الظاهر با عنوان ۶ یکی باشد) ۵. اعانه بر اثم ٦. معونة الظالمين (فی ظلمهم) ٧. اعوان الظلمة (حتی بدون عمل) ٨. عمل للظالمين (مطلق) ٩. قبول ولایت من الظالم أو الجائر ١٠. جوائز السلطان و عماله(مطلق المال المأخوذ منهم) در یک نگاه آنچه که در طول وقوع حرام از دیگری واقع می‌شود،عنوانش اعانه خواهد بود. اما در عرض، تعاون می شود. حال اگر عنوان تجاوز به حق دیگری بود می شود ظلم اگر حرام در افعال مکلف بود اثم خواهد شد. 💠بعد از روشن شدن معانی اعانه و تعاون باید دانست که عنوان معونه از عناوین خاص است و برای آن دلیل جدا وجود دارد. معونة الظالم را همۀ علما حرام می‌دانند. عدّه‌ای از علما اعانۀ بر اثم را حرام نمی‌دانند؛ چرا كه در آیۀ مبارکه از عنوان تعاون بر اثم استفاده شده است. تفاوت اين دو در اين است كه تعاون بر اثم زمانى محقق مى‌شود كه عمل حرامى ـ مثل دزدی کردن ـ را چند نفر با هم انجام دهند، امّا «اعانه» طولی است؛ به اين معنا كه هر یک مقدّمه‌اى را به انجام مى‌رسانند تا نوبت به شخص آخر می‌رسد كه حرام را انجام می‌دهد. در خصوص «معونة الظالم» چون عنوان خاصّی دارد، ولو به صورت اعانه هم باشد حرام است. عمل و کسب در این جا به معنای کارمندی است، نه به معنای کارگری. بنابراين حتّی اگر به شكل کارگری هم نباشد، باز هم حرام است. سزاوار بود فقهاء بین اعانه بر اثم و اعانه بر ظلم و تعاون بر اثم و تعاون بر ظلم فرق بگذارند البته در متون فقهی برخی از فقها به بعضی از این عناوین اشاره شده است. مقدمه حرام در فعل نفس است و در اصول فقه از آن بحث می شود. اگر کسی در تقویت اعمال مجرمانه شرکت کند (آن هم نه بصورت اعانه و نه بصورت تعاون) یعنی بدون انجام جرم باعث تقویت و تحکیم جرم شود (مانند شرکت در اغتشاشات مشروط بر اینکه تعاون و اعانه بر ظلم نکند) تحت عنوان اعوان الظلمه قرار گرفته می توان علیه او اعلان جرم نمود. عمل للظالمین در صورتی که عناوین پیش گفته برآن صدق نکند ایرادی ندارد مانند خیاطی که برای یک مُجرم خیاطی کند. عنوان قبول ولایت در کشورهای غیر اسلامی و یا متخاصم رخ می دهد که به جزء استثنائاتی(مانند کمک به جامعه شیعه) همه موارد آن حرام و در صورت وجود قانون جرم است. مبحث جوائز السلطان (اخذ اموال مجرمان) در تحت عناوینی چون پولشوئی و اقدام علیه امنیت اقتصادی و... می رود. نکته: در بحث کتاب القصاص عنوان "سبب و مباشر" هم معاضد این بحث است. 📎لینک دعوت به کانال اندیشکده مستعدان https://eitaa.com/joinchat/1079706013Ceed9a368e3 ❇️ عضو کانال اندیشکده مستعدان شوید