🔊#نگاهی_به_دریا| راه حل زوائد علم اصول از نگاه امام خمینی 🔰استاد علی فرحانی 🔰مقرر: احسان چینی پرداز 🔸امروز ممکن است پذیرش علم اصول به عنوان علم زبان شناسی ادله چندان مشکل نباشد اما آنچه که گاهی ذهن برخی از متعلمین را به خود مشغول می کند مساله زوائد این علم است که البته #رویکرد های متعددی هم برای حل آن بیان می شود. 🔸راه حل فعلی برای درمان تورم: امروز به نیت تهذیب از #حذف_ابوابی همچون حقیقت شرعیه و مقدمه واجب و وضع .... سخن گفته میشود. و در بیان علت آن گفته می شود: اگر چه مساله ای چون مقدمه واجب ثمره علمی داشته باشد اما از باب اینکه این مباحث #ثمره_عملی ندارند؛ باید حذف شوند. 🔸این در حالی است که اگر هم فرض کنیم تورمی داریم؛ اگر چه یکی از راه های حل این مشکل حذف است اما اینکه راه علاج این تورم منحصر در حذف باشد محل مناقشه است. ♨️این روش اشکالاتی دارد: 1⃣ اشکال اول 🔸چگونه می توان فهمید که یک بحث ثمره عملی ندارد؟! عمل و غایت ما چیست که این مباحث در آنها دخلی ندارند؟ 🔸وقتی بررسی می شود معلوم می گردد که غالبا –و نه همیشه- در پشت پرده این نگاه این چنین نوشته شده است: غایت فقه #طهارت_تا_دیات است و متناسب با آن باید برای حل مشکل تورم به رویکرد حذف ابواب رو آوریم. 🔸لذا گفته میشود مساله ای همچون مقدمه واجب؛ نه تنها در هیچ کجای #مکاسب و جواهر الکلام مورد استفاده قرار نگرفته است، حتی در مبحث اَجزاء و شرائط صلاه هم ثمره و استفاده ای ندارد. 🔸اما اشکال در اینجا است که دلیلی بر انحصار #غایت_قصوی در فقه طهارت تا دیات نیست. 2️⃣اشکال دوم 🔸سلمنا که غایت قصوی ما در این مباحث، فقه طهارت تا دیات باشد و لاغیر اما باز هم از نقطه نظر نگاه به علم باید گفت: 🔸نگاه غلط و غیر سیستمی به علم؛ منجر به #تغییر_کاربری_علم و قضاوت های اشتباه در مورد مسائل آن خواهد شد. 🔸علم اصول علمی است آلی و نه اصالی. اما علم آلی گاهی بسیط و ساده است و گاهی نیز پیچیده و نظری است. مثلا علم نحو یک علم آلی اما بسیط است، یعنی مسائلی همچون فاعل و مفعول و قیود و .. هر کدام احکامی داشته و البته در کمال وضوح است. 🔸حال اگر در یک علم آلی مسائلی نظری و مبتنی بر مسائل دیگر باشند به صورتی که مبنا متخَذ از استدلال باشد؛ رویکرد حذف نه تنها دردی دوا نمی کند بلکه تحصیل #غرض_علم را هم ناممکن خواهد کرد. 🔸زیرا فرضا استدلالی که منجر به یک مبنا شده، یک استدلال غیر مباشر و آن هم از نوع قیاس باشد؛ این قیاس می بایست علی الاقل دو مقدمه داشته باشد که هر مقدمه به خودی خود، واجد 3 مفهوم تصوری(طرف اول و دوم و نسبت قضیه) می باشد. 🔸در این صورت، زایش یک مقدمه جدید متفرع بر دو مقدمه قبل خود یعنی 6 مفهوم تصوری قبل از خود می باشد.اما اگر به همین اکتفا نشده و مفاهیم قبلی نیز نظری باشند، باز هم مفترع بر مقدمات دیگر شده .... و هکذا ادامه پیدا کرده تا به بدیهی ختم شود. 🔸پس بنا بر این، برای زایش و نتیجه از مقدمات قبل و به وجود آمدن مقدمه جدید، باید مسائل نظری و تمام مقدمات قبل آن حل شود. 🔸اما اشکال این است که در این فضا اصلا #معنا_ندارد کسی بیان کند مقدمات قبلی ثمره ندارد و می بایست حذف شوند؛ چه اینکه بدیهی است که اگر مقدمات قبل حذف شود گزاره تولید شده از آن مقدمات از بین رفته و در نتیجه غایت علم که بر روی مجموعه مسائل آن بار می شود؛ مخدوش خواهد شد‌‌. 🔸حال اگر علم آلی را چنین تصور کردیم آن موقع اجازه قضاوت نسبت به زیادت و عدم زیادت مسائل علم داریم. 3️⃣اشکال سوم 🔸باز هم اگر دو اشکال اخیر کنار گذاشته شود می توان اثبات کرد که تک تک مباحث #ثمره_عملی دارند؛ مثلا مساله حقیقت شرعیه ثمره عملی دارد...که البته طبیعتا اثبات این مطلب نیاز به بحث جداگانه ای دارد و از حوصله این نوشتار خارج است. ❇️ مبنای امام(ره) در مواجهه با تورم 🔸بر فرض وجود تورم؛ امام قائل اند که برای حل این مشکل؛ نیازی به حذف ابواب علم نیست. 🔸بلکه مباحث الالفاظ – که غالبا توهم تورم در باب الفاظ رخ می دهد- زبان شناسی معصوم(ع) محسوب می شوند.در نظام عقلاء محیط های مختلفی وجود دارد که هر محیط هم عوارض خاصی بر خطاب بار می کند. 🔸با توجه به اینکه کلام شارع در محیط خاص عقلایی انشاء شده است؛لازم است در ابتدا به خوبی#محیط_شناسی_عقلاء صورت گرفته و بعد از آن تبیین شود که خطاب شارع در کدام محیط صورت گرفته است. 🔸بنابر این اگر محیط شناسی صورت گیرد، علم بسیار مختصرتر و کوتاه تر می شود. چرا که بسیاری از اشکال و جواب ها و مباحثی که در ابواب بیان شده است ناشی از خلط محیط های دیگر عقلایی، با محیط خطاب شارع می باشد در نتیجه بدون نیاز به حذف ابواب یا مسائل؛ خود به خود بسیاری از رد و اثبات ها حذف شده و علم بسیار کوتاه تر می شود. #نگاهی_به_دریا #در_مدرسه_امام_خمینی @almorsalaat 🔊صوت بیانات استاد👇👇👇