#فقه_نظام| سیستم تعلیم و تربیت اسلام ▫️يك مكتب كه داراى هدفهاى مشخص است و مقررات همه ‏جانبه‌‏اى دارد و به اصطلاح #سيستم حقوقى و #سيستم اقتصادى و #سيستم سياسى دارد، نمى‏ تواند يك #سيستم خاص آموزشى نداشته باشد؛ يعنى مكتبى كه مى‏ خواهد در مردم طرحهاى خاص اخلاقى، اقتصادى و سياسى را پياده كند بالاخره اينها را براى انسانها مى ‏خواهد، اعمّ از اينكه هدفْ فرد باشد يا جامعه، كه اين خود مسئله ‏اى است كه در همين جا بايد بحث بشود. ▫️اگر هدف جامعه باشد، بالاخره اين افراد هستند كه به وسيله آنها بايد اين طرحها پياده شود. افراد بايد آموزش ببينند و طورى پرورش پيدا كنند كه همين طرحها را در اجتماع پياده كنند. و اگر هدف فرد باشد نيز [بديهى است كه آموزش و پرورش افراد ضرورى است.] در اسلام، هم اصالت فرد محفوظ است و هم اصالت اجتماع، يعنى فرد خودش خالى از اصالت نيست. پس بالاخره طرحى و برنامه‌‏اى براى ساختن فرد وجود دارد، اعمّ از اينكه فرد را بايد ساخت براى طرحهايى كه براى اجتماع و جامعه است (و اين طرح و برنامه را به عنوان مقدمه ساختن اجتماع در نظر بگيريم) يا فرد را بايد ساخت از اين نظر كه هدف ساختن افراد است، و يا از يك نظر جمعى فرد بايد ساخته بشود، هم از آن‏ جهت كه بايد مقدمه ‏اى و ابزارى براى ساختن اجتماع باشد و هم از نظر اينكه خودش هدف است. ▫️اينجاست كه ما بايد با اصول تعليم و تربيت اسلامى آشنا بشويم. اولًا آيا اسلام براى مسئله تعليم به عنوان آموزش دادن و آگاهى دادن اهميتى قائل است يا نه؟ و به عبارت ديگر آيا اسلام عنايتى به پرورش عقل و فكر انسان دارد يا چنين عنايتى ندارد؟ اين همان مسئله علم است كه از قديم ميان علما مطرح بوده؛ هم اصل مطلب كه اسلام دينى است كه به علم دعوت كرده است، و هم خصوصيات آن كه آن علمى كه اسلام به آن دعوت كرده است چه علمى است، كه افرادى نظير غزالى، فيض و ديگران در اين زمينه بحث كرده‏‌اند. و از نظر تربيت و پرورش هم كه مقررات اخلاقى اسلام، همه مقررات پرورشى انسانهاست كه انسانى كه اسلام مى‏ خواهد پرورش بدهد، انسان نمونه اسلام چگونه انسانى است و مدل آن انسان چگونه مدلى است؟ البته مسائل ديگرى هم در اينجا هست كه مربوط به كيفيت اجراى مطلب است؛ يعنى هدفها مشخص، ولى براى تربيت انسان از چه متد و روشى بايد استفاده كرد؟ يعنى تا چه اندازه ملاحظات روانى در تعليمات اسلامى منظور شده است؟ مثلًا در تعليم و تربيت كودك چه دستورهايى رسيده و در آن دستورها چقدر واقع‏‌بينى و ملاحظات روانى رعايت گرديده و در گذشته، تعليم و تربيت‏هاى قديمى ما چقدر منطبق با تعليمات اسلامى بوده و چقدر نبوده، و تعليم و تربيت‏هاى امروز ما چقدر منطبق است؟ 📚مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (تعليم و تربيت در اسلام)، ج‏22، ص: 688 #اندیشه_مطهر @almorsalaat