جلسه 122 تاریخ 05/10/1403 #دوره_ویژه_تاریخ_تحلیلی_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی

#جلسه 122 - امام علی (ع) ق89 1403.10.05 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: 7-2-4-2- لعن ابتدایی از سوی امام علی (ع): برخی از گزارش‌های تاریخی می‌گویند که امام علی (ع) شروع‌کننده‌ی لعن بود و در مقابل کار معاویه کار واکنشی بود که تقریبا این یک مطلب مسلمی فرض شده است. [1-] اهمیت: 1. ورود در منابع تاریخی فراوان. 2. اشکالات کلامی. 3. ذوق‌زدگی برخی از شیعیان. 4. مستلزم تبرئه نسبی معاویه. [2-] محتوا: 1. لعن اشخاص با نام و نشان: - اختلاف در لیست و تعداد آن‌ها: • وقعة صفین: 7 نفر: معاويه، عمرو عاص، حبيب بن مسلمه فهری، ضحّاك بن قيس، وليد بن عقبه بن ابی مُعیط، عبد الرحمن بن خالد بن وليد و ابو موسى‌ اشعری. • انساب الاشراف و تاریخ طبری: 7 نفر: معاويه، عمرو عاص، حبيب بن مسلمه فهری، ضحّاك بن قيس، وليد بن عقبه بن ابی مُعیط، عبد الرحمن بن خالد بن وليد و ابو الاعور سلمى. - در گزارش «وقعة صفین» همه‌ی آن‌ها از سپاه معاویه مگر ابو موسی اشعری. - تفاوت «وقعة صفین» با «انساب الاشراف» و «تاریخ طبری» در ابو موسی اشعری. 2. استمرار این لعن. 3. موضع لعن: • در قنوت نماز صبح و مغرب. • پس از نماز صبح و مغرب. 4. واکنش معاویه: - لعن متقابل امام (ع) و یارانش. - اختلاف در لیست و تعداد آن‌ها: • وقعة صفین: 5 نفر: امام على (ع)، ابن عباس، قيس بن سعد، حسنين (ع). • انساب الاشراف: 6 نفر: امام على (ع)، مالک اشتر، حسنین (ع)، ابن عباس، عبدالله بن جعفر. • تاریخ طبری: 5 نفر: امام على (ع)، ابن عباس، مالک اشتر، حسنین (ع). [3-] استناد: [1-3-] اسناد: - اسناد ضعیف است. - یکی از سر حلقه‌های این اسناد عمرو بن سعد اسدی: • مجهول. • راوی روایات غلوآمیز و ضعیف. • به نظر می‌رسد با توجه به گونه‌های دیگر روایاتش می‌خواسته فرهنگ لعن را در کوفه جا بیندازد. [2-3-] منابع: [1-2-3-] منابع اهل سنت: - عمدتاً در منابع تاریخی: 1) وقعة صفین، ج1، ص552: "وَ كَانَ عَلِيٌّ ع إِذَا صَلَّى الْغَدَاةَ وَ الْمَغْرِبَ وَ فَرَغَ مِنَ الصَّلَاةِ يَقُولُ‌: «اللَّهُمَّ الْعَنْ مُعَاوِيَةَ وَ عَمْراً وَ أَبَا مُوسَى‌ وَ حَبِيبَ بْنَ مَسْلَمَةَ وَ الضَّحَّاكَ بْنَ قَيْسٍ وَ الْوَلِيدَ بْنَ عُقْبَةَ وَ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ خَالِدِ بْنِ الْوَلِيدِ»، فَبَلَغَ ذَلِكَ مُعَاوِيَةَ فَكَانَ إِذَا قَنَتَ‌ لَعَنَ عَلِيّاً وَ ابْنَ عَبَّاسٍ وَ قَيْسَ بْنَ سَعْدٍ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ". پيكار صفين (ترجمه وقعة صفين)، ج1، ص776: "چون على نماز صبح و مغرب را مى‌گزارد و نمازش تمام مى‌شد مى‌گفت‌: «بار الها، معاويه و عمرو و ابو موسى‌ و حبيب بن مسلمه و ضحّاك بن قيس و وليد بن عقبه و عبد الرحمن بن خالد بن وليد را لعنت كن.» اين خبر به معاويه رسيد و او نيز چون دست به دعا بر مى‌داشت‌، على و ابن عباس و قيس بن سعد و حسن و حسين را لعنت مى‌كرد". 2) انساب الاشراف، ج2، ص351-352: "فكان علي إذا صلى الغداة قنت فَقَالَ: [اللَّهُمَّ/ 389/ العن مُعَاوِيَة وعمرًا وأبا الأعور، وحبيب بن مسلمة وعبد الرحمان بْن خالد بْن الوليد، والضحاك بْن قَيْس والوليد بْن عقبة]. فبلغ ذَلِكَ مُعَاوِيَة فكان يلعن عَلِيًّا والأشتر، وقيس بْن سَعْدٍ والحسن والحسين وابن عباس وعبد اللَّه بْن جعفر رَضِيَ اللَّهُ تَعَالَى عنهم". 3) تاریخ طبری، ج5، ص71: "و كان إذا صلى الغداة يقنت فيقول: «اللهم العن معاويه و عمرا و أبا الأعور السلمى و حبيبا و عبد الرحمن بن خالد و الضحاك بن قيس و الوليد». فبلغ ذلك معاويه، فكان إذا قنت لعن عليا و ابن عباس و الاشتر و حسنا و حسينا". [2-2-3-] منابع شیعی: - عمدتاً در منابع متاخر: 1) الایضاح، منسوب به فضل بن شاذان، ص63: "ورويتم عن حمّاد بن العوّام عن خضير بن عبد الرّحمن عن أبى المفضّل قال : سمعت عليّا ـ عليه‌السلام ـ قنت فى المغرب فقال: اللهمّ العن معاوية بادئا ، و عمرو بن العاص ثانيا ، و أبا الأعور السّلمىّ ثالثا ، و أبا موسى الأشعرىّ رابعا". 2) بحار الانوار، ج33، ص303: "قال نصر: فكان علي عليه السلام بعد الحكومة إذا صلى الغداة والمغرب وفرغ من الصلاة وسلم قال: اللهم العن معاوية وعمرا وأبا موسى وحبيب بن مسلمة وعبد الرحمان بن خالد والضحاك بن قيس والوليد بن عقبة فبلغ ذلك معاوية فكان إذا صلى لعن عليا وحسنا وحسينا وابن عباس وقيس بن سعد بن عبادة والأشتر. وزاد ابن ديزيل في أصحاب معاوية أبا الأعور السلمي. وروى ابن ديزيل أيضا أن أبا موسى كتب من مكة إلى علي عليه السلام أما بعد فإني قد بلغني أنك تلعنني في الصلاة ويؤمن خلفك الجاهلون وإني أقول كما قال موسى عليه السلام {رب بما أنعمت علي فلن أكون ظهيرا للمجرمين}". 3) الغدير علامه امینی، ج2، ص132-133: "7 - قنوت أمير المؤمنين بلعن عمرو: م - أخرج أبو يوسف القاضي في " الآثار " ص 71 من طريق إبراهيم قال : إن عليا رضي الله عنه قنت يدعو على معاوية رضي الله عنه حين حاربه فأخذ أهل الكوفة عنه، وقنت معاوية يدعو على علي فأخذ أهل الشام عنه ]. وروى الطبري في تاريخه 6 ص 40 قال : كان علي إذا صلى الغداة يقنت فيقول : أللهم ؟ العن معاوية، وعمرا، وأبا الأعور السلمي، وحبيبا، وعبد الرحمن بن خالد، والضحاك بن قيس، والوليد. فبلغ ذلك معاوية فكان إذا قنت لعن عليا، وابن عباس، والأشتر، وحسنا، وحسينا. ورواه نصر بن مزاحم في كتاب صفين ص 302 وفي ط مصر ص 636 وفيه : كان علي إذا صلى الغداة والمغرب وفرغ من الصلاة يقول : أللهم ؟ العن معاوية، و عمرا، وأبا موسى، وحبيب بن سلمة. إلى آخر الحديث باللفظ المذكور، غير أن فيه : قيس بن سعد مكان الأشتر. م - وقال ابن حزم في المحلى 4 : 145 : كان علي يقنت في الصلوات كلهن، و كان معاوية يقنت أيضا، يدعو كل واحد منهما على صاحبه ]. ورواه الوطواط في " الخصايص " ص 330 وزاد فيه : ولم يزل الأمر على ذلك برهة من ملك بني أمية إلى أن ولي عمر بن عبد العزيز الخلافة فمنع من ذلك. وذكره ابن الأثير في " أسد الغابة " 3 ص 144 بلفظ الطبري. م - وقال أبو عمر في " الاستيعاب " في الكنى في ترجمة أبي الأعور السلمي : كان هو وعمرو بن العاص مع معاوية بصفين، وكان من أشد من عنده على علي رضي الله عنه، وكان علي رضي الله عنه يذكره في القنوت في صلاة الغداة يقول : أللهم عليك به . مع قوم يدعو عليهم في قنوته. وذكره على لفظ الطبري أبو الفدا في تاريخه 1 : 179 ]. م - وقال الزيلعي في نصب الراية 2 : 131 : قال إبراهيم : وأهل الكوفة إنما أخذوا القنوت عن علي، قنت يدعو على معاوية حين حاربه، وأهل الشام أخذوا القنوت عن معاوية قنت يدعو على علي ]. ورواه أبو المظفر سبط ابن الجوزي الحنفي في تذكرته ص 59 بلفظ الطبري حرفيا إلى قنوت معاوية وزاد فيه : محمد بن الحنفية، وشريح بن هاني. وذكره ابن أبي الحديد في شرح نهج البلاغة 1 ص 200 نقلا عن كتابي صفين لابن ديزيل (المترجم له ج 1 ص 73) ونصر بن مزاحم. وذكره الشبلنجي في " نور الأنصار " ص 110.". [4-] نقد: [1-4-] استناد: [1-1-4-] استناد منبعی: - در چند کتاب تاریخی آمده. - در همه‌ی کتاب‌های تاریخی نیامده. - در منابع حدیثی نیامده. - در منابع معتبر شیعی اعم از حدیثی و تاریخی نیامده. [2-1-4-] استناد سندی (بحث کردیم). [2-4-] محتوا: 1. آیا لعن با قرآن مخالفت دارد یا خیر؟ (نمی‌توانیم ثابت کنیم چون اصل لعن در قرآن آمده). 2. مخالفت با سیره‌ی امام علی (ع): • نهی از سب. • مخالف روح و منظومه‌ی سیره‌ی امام (ع) و کلمه طلایی ایشان: «إِخْوَانُنَا بَغَوْا عَلَيْنَا». 3. اختلاف در لیست. 4. آمدن نام ابو موسی در گزارش وقعة صفین: • ابو موسی نفوذ دارد. • یک قبیله دارد. • به راحتی نمی‌شود ابو موسی لعن کرد. • لعن در نماز در حالی که ممکن است بعضی از مامومان پشت امام (ع) ابو موسی را قبول داشته باشند. 5. عدم استناد: • اگر چیزی مهم باشد باید به آن استناد و توجه بشود. • عدم استناد ائمه (ع) و اصحابشان و دانشمندان مسلمان. 6. عدم جایگزینی این هفت نفر با دیگران. 7. خلاف گفتمان شیعی. 8. عدم منطق یگانه حاکم بر لیست: • این هفت یک جور نیستند، مثلا عبدالرحمن بن خالد بن الولید نقشی زیادی در سپاه معاویه ندارد. • این هفت نفر جایگاه آن‌ها بالا نیست و نام کسانی که جایگاه آن‌ها بالا هست، در این لیست نیستند. • این هفت نفر نه جامع نه مانع. • خیلی‌ها در این لیست مفقود هستند. 9. مشوه جلوه دادن چهره‌ی امام علی (ع). 10. تبرئه نسبی معاویه. 11. عدم طرح در منابع فقهی (عدم استناد در منابع فقهی). 12. عدم تناسب تاریخی با استمرار: • افراد زیادی باید شنیده باشند. • راویان باید فراوان باشند. • باید سیره بشود. 13. عدم استناد برای لعن از سوی شیعه. #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

بنیان‌گذاران و مبلّغان سبّ و لعن با نام و نشان در اسلام ✍ مصطفی معلمی

بررسی تاریخی دو گزارش از امیر مؤمنان علی (ع) مشتمل بر لعن اشخاص ✍ مصطفی معلمی؛ رحمت الله مرزبند

جلسه 123 تاریخ 19/10/1403 #دوره_ویژه_تاریخ_تحلیلی_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait

#جلسه 123 - امام علی (ع) ق90 1403.10.19 ادامه/ 2-4-2- دوره حکومت: 8-2-4-2- تحرکات ایذایی علیه امام علی (ع): [1-] تعریف «تحرکات ایذایی» (تعریف با ویژگی‌ها انجام می‌دهیم): - در سر تا سر مملکت اسلامی. - تحركات نظامی (مسلحانه). - دارای انگیزه‌های مختلف: تجزیه‌طلبانه، امتناع از پرداخت مالیات، گرایش‌های فکری علیه امام داشته باشند. - خُرد (کلان نیست مثل جنگ‌ها). - عدم حضور هسته اولیه مسلمانان. - عدم حضور امام علی (ع). [2-] اهمیت: 1. شناخت مشکلات امام علی (ع). 2. شناخت چگونگی مواجهه امام (ع). 3. دستاویز شدن برای برخی از گرایش‌ها، به ویژه در برون مذهبی و برون دینی، از جمله باستان‌گرایان. 4. تنقیص این برخورد‌ها به برخورد عرب و عجم یا عرب و ایرانی‌ها در برخی موارد. [3-] گونه‌ها (تقسیم‌بندی تحرکات ایذایی): [1-3-] به دست اندرکاری معاویه: - اشغال مصر. - در صدد اشغال بصره: موفق نشد. - شبیخون‌ها: به قدری مهم است که کتاب هایی با عنوان «الغارات» درباره‌ی آن نوشته شده. [2-4-] شورش‌ها: - دینی: خوارج. - کارگزاران سابق. - ملی‌گرایی. [4-] امام علی (ع) و ایرانیان: [1-4-] ایرانی‌ها در مرکز: - امام علی (ع) و موالی. [2-4-] ایرانی‌ها در پیرامون: - منظور مناطق مفتوحه است. (فتح شده). - اصالتاً عرب نیستند. - اطاعت برخی از آن‌ها و شورش برخی دیگر. [1-2-4-] منطقه‌شناسی شورش‌ها: • در منطقه‌ی خراسان بزرگ (مرو، نیشابور، هرات و بلخ). • در منطقه‌ی فارس و کرمان. [2-2-4-] علل و زمینه‌ها: • آغاز از زمان عثمان. • امتناع از خراج و جزیه، با دو رویکرد: 1. اقتصادی: منابع مالی ما کم می‌شود. 2. روانی: ما که داریم جزیه می‌دهیم تحقیر می‌شویم (احساس تحقیر). • تجزیه‌طلبی و بازگشت به دوران ساسانی. [3-2-4-] برخورد امام (ع) با شورش‌ها: • شورش (مسلحانه) خط قرمز امام (ع). • گزینه‌ی اول امام (ع): مصالحه. • ارسال فرمانداران مقتدر مانند عبد الرحمن خزاعی. • مقابله شدید با تجزیه‌گرایی. [4-2-4-] شناسایی شورش‌ها: • اختلافات فراوان درونی: منطقه‌ای، شخصیتی، بسیار متشتت. • آینده درخشانی برای اوضاع پیش‌بینی نمی‌شد. • پیش‌بینی آشوب جدید. • انتقال آشوب.آشوب مسری است • خطر برای کیان حکومت امام علی (ع). • نقش اقتصادی: خراج و جزیه (و به خصوص خراج) پشتیبان مالی حکومت [امام (ع) نه تنها با عدم خراج مخالف بودند حتی با کسر خراج هم مخالف بودند]. [5-2-4-] منابع: • منابع از آن طرف پیروز است (منابع غالب). #دوره_ویژه_تاریخ_اهل_بیت #استاد_دکتر_نعمت‌الله_صفری_فروشانی 🔰 کانال دوره در ایتا: @AnalyticalHistoryofAhleBait