سه دیدگاه در تفاوت اخلاق و تربیت ✍️ حجت الاسلام محمدهادی قراباغی 1️⃣ استاد #اعرافی و استاد #غنوی تمایز این دو بر اساس #حوزه‌های_ارتباطی است: اخلاق: در قلمرو رابطه با خود، تربیت: در قلمرو رابطه با دیگران. 🔹دانش اخلاق درباره #خودسازی انسان بحث می‌کند و دانش تربیت دربارۀ #دیگرسازی. 2️⃣ استاد #عالم_زاده نوری اخلاق: قله تربیت: مسیر رسیدن به قله 🔹 علم اخلاق بیانگر #ارزش انسان است و نسبت به #حسن_و_قبح یا درستی و نادرستی احوال و افعال اختیاری او داوری می‌کند؛ ولی علم تربیت در صدد تغییر و #تحول انسان به سوی کمال مطلوب است و فرآیند این تحول را بررسی و تبیین می‌کند. 3️⃣ استاد #هادیزاده تقسیم بر اساس ساحت‌های وجودی تربیت: تحول در ساحت شناخت اخلاق: تحول در ساحت گرایش 🔹 علم تربیت مربوط به #تحول انسان است که (متناسب با ساخت او) از تحول در معرفت‌ها و بینش‌ها آغاز می‌شود؛ پس از این تحول نوبت به علم اخلاق می‌رسد که مربوط به تحول در #خصلت‌ها و #ملکات است. 📌 پ ن: 🔸۱. به نظر می‌رسد تقسیم سوم از جهت ماهیت‌شناسی اخلاق، روشنی‌بخش‌تر است. 🔸۲. مباحث اخلاق و تربیت به هم نزدیکند و با توجه به تفاوت مبنای تقسیم مسائل بین این دو علم در این سه نگاه، چه بسا مسأله‌ای از یک نگاه اخلاقی باشد و از زاویه دیگر تربیتی. دقت کنید🧐 🔸۳. مستند نکاتی که از استاد غنوی و استاد هادیزاده نقل شد به صورت شفاهی است. #اخلاق #تربیت https://eitaa.com/hadianeha/1027 توضیح بنده در پست بعدی

نکاتی درباره تفاوت اخلاق و تربیت: 1️⃣ حجت الاسلام اعرافی در «فقه تربیتی» ص 224 و استاد، حجت الاسلام غنوی در «درآمدی بر فقه اخلاق» ص 392 به وضوح، همین توضیح را نوشته‌اند که در پست بالا ملاحظه می‌فرمایید. 2️⃣ این بحث، بیشتر صبغۀ اصطلاح‌شناختی (ترمینولوژیک) دارد، تا اینکه یک بحث حقیقی و ماهوی باشد. بنابراین برای اصطلاح‌شناسی دقیق، باید اول مسئله‌شناسی دقیقی بر اساس هدف داشته باشیم. (دست کم بخشی از) هدف ما می‌تواند امور زیر باشد: * تحلیل دقیق گزاره‌های تراث دانشی (اعم از سنت اسلامی و مباحث دیگران) * روشمندتر کردن سیر مباحث تربیتی و اخلاقی * هماهنگی حداکثری یا حتی‌الامکانی با ادبیات دینی (به طور خاص در آیات و روایات). 3️⃣ به نظر می‌رسد بهترین تحلیلی که می‌تواند این اهداف را به طور منسجم تأمین کند، نظر حجت الاسلام عالم‌زاده نوری است. بعید نمی‌دانم که ارتکاز دیگران هم فارغ از پیچیدگی‌های فنی و زبانی و مَدرسی، همین باشد. این اصطلاح، در مباحث اخلاق و تربیت دنیای دانشی امروز (از جمله در غرب) هم کاملا مستقر است، و ظاهرا گذر از آن، نه نیاز است و نه به صلاح. (ر.ک: استنباط حکم اخلاقی از سیره و عمل معصوم، ص 35، پاورقی2) 4️⃣ بحث تکمیلی حجت الاسلام عالم زاده نوری: اخلاق، دو کاربرد دارد: * اعم از فضائل (قله‌ها) و رذائل (حضیض‌ها)، * فقط فضائل. کاربرد اول تناسب بیشتری با مباحث دانشیِ اخلاق و تربیت (یعنی در علوم مدون) دارد؛ زیرا جامعیت هدفی بیشتری با این دانش‌ها دارد (چنانکه خواهد آمد). تربیت هم به دو قسم حَسَن و قبیح تقسیم می‌شود؛ چه تربیت تعمدی و بر اساس برنامه باشد، چه از سر جهل و غفلت. آقای عالم زاده نوری هم در ص 35-36 کتاب مذکور، کاربرد اول را در نظر گرفته است. البته ظاهر عبارات ابتدائی ایشان استعمال دوم است، اما بعدا مثال و عباراتی در تکمیل می آورند که نص و صریح در معنای اول است. 5️⃣ نظر آقای عالم‌زاده، به این معنا نیست که مسائل اخلاق و تربیت، کاملا قابل انفکاک از همند، بلکه برعکس، با توجه به اینکه فضائل و رذائل دارای مراتب متفاوتی‌اند و برخی از فضائل، زمینه فضائلی بالاتر را فراهم می‌کنند (و هکذا در جانب رذائل). بنابراین طبیعتا در تربیت با این مسئله مواجه خواهیم شد که برای رسیدن به مطلوب‌های اخلاقی پسین، باید از مطلوب‌های اخلاقی پیشین گذر کنیم. به بیان دیگر، رسیدن به قله‌ها و حضیض‌ها، اصولا امری دفعی نیست و نیازمند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی هدفمند است. پس در واقع نمودار سینوسی اخلاق و تربیت، خطوط منحنی همواری نیستند، بلکه در جای‌جای آن، دندانه‌ها و زیگزاگ‌هایی وجود دارند که نقاط اوج و فرود خاصی را متناسب با همان مرحله از #حرکت انسان نشان می‌دهند. این مطلب را می توان اینگونه نیز بیان کرد: اخلاق و تربیت، مفهوما متمایز و مصداقا منطبقند؛ زیرا اخلاق یعنی فضائل و رذائل و تربیت یعنی مسیر حرکت به سمت یا از سمت فضائل و رذائل. در نگاه مکانیکی این دو مصداقا متفاوتند اما در نگاه دقیق‌تر، هر گامی که از سمت رذائل به سمت فضائل برداشته می‌شود، خود، یک فضیلت است؛ و برعکس. (این نگاه، در پاسخ به شبهۀ تنافی عصمت انبیا با ارتکاب لغزش و ظلم و غوایت نیز گره‌گشا است و در این زمینه هم از استاد غنوی و برخی اساتید دیگر بهره برده‌ام.) 6️⃣ ثمرۀ این بحث آن است که برای تنقیح روشی مباحث تربیتی-اخلاقی خودمان، باید به دو نوع مسئله متفاوت توجه کنیم (حتی اگر این تفکیک را به لحاظ اصطلاحی نپذیریم): 1. شناخت ویژگی‌های مثبت و منفی انسان، با محوریت: چیستی این ویژگی‌ها چرایی مثبت یا منفی بودن آنها علائم پیدایش یا فرسایش آنها 2. شناخت فرآیند رسیدن/رساندن انسان به ویژگی‌های مطلوب و گذر از مراحل مختلف. شاید همۀ کتب اخلاقیِ سنتی، به هر دو نوع از مسائل پرداخته‌اند. 📌 ویژگی‌های مثبت و منفی انسان، دست کم سه نوع تقسیم مهم دارند که در پاسخ‌یابی به هر دو مسئلۀ فوق، مؤثرند: تقسیم اول: ویژگی‌های اختیاری و غیر اختیاری تقسیم دوم: ویژگی‌های بینشی، گرایشی و رفتاری تقسیم سوم: ویژگی‌های جوانحی و جوارحی 📌 منظور از «ویژگی‌های مطلوب»، مطلوب برای مربی است، و معنای ارزشیِ نفس الامری ندارد، بنابراین شامل خصلت‌های مثبت و منفی (فضائل و رذائل و تربیت خوب و بد) می‌شود. البته طبیعتا مرتکز ذهن و مطلوب ما، تربیت به هدفی درست است، اما می‌دانیم که برخی از افراد (مربیان)، خود یا دیگری را به سمت اهدافی پلید می‌کشانند. بنابراین از امتیازات این تحلیل آن است که شامل هر دو بُعد می‌شود و فایدۀ مهمی در آسیب‌شناسی دارد و مسیر تولید علم (به معنای صحیح کلمه) را در این عرصه گشوده و تسهیل می‌کند. https://eitaa.com/anbaz60/1644

سوره کهف: قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا (١٠٣) بگو: «ورشکسته‌ترین گروه را به شما معرفی کنم؟ الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا (١٠٤) همان‌هایی که تمام تلاششان، در زندگی دنیا بر باد رفته است و باز هم خیال می‌کنند خیلی هنر کرده‌اند! (ترجمه #علی_ملکی) از رستم پیروز همین بس که بپرسند: از کشتن سهراب به تهمینه چه گفتی؟ #فاضل_نظری https://eitaa.com/anbaz60/1646

شاید همۀ کتب اخلاقیِ سنتی، به هر دو نوع از مسائل پرداخته‌اند و گویا احساس نیاز نمی‌کردند دو علم مجزا از هم داشته باشند: 1. بیان و اثبات فضیلت یا رذیله بودن کارها و صفات، 2. بیان و اثبات روش های رسیدن به فضائل و اجتناب از رذائل. مثلا در معراج السعاده می‌فرماید: «فايده علم اخلاق، پاك ساختن نفس است از صفات رذيله، و آراستن آن به ملكات جميله، كه از آن به «تهذيب اخلاق» تعبير مى‌‏شود.» اما امروزه به دلیل پیشرفت و تطور علم و نیازهای بشری، چنین تفکیکی مفید است. نظیر چنین ترکیب و تفکیک تاریخ‌مندی، تقریبا در تمام دانش‌ها اتفاق افتاده و می‌افتد، و امری کاملا طبیعی است. اصولا نگاه تفصیلی‌تر و مستقل به فرآیندها، از ویژگی‌های پیدایش زندگی‌های پیچیده‌تر در ادوار تاریخی متأخر است. #اخلاق #تربیت 🆔 https://eitaa.com/anbaz60/1647

پس از تبریک حقیقی کاش صفحه‌ی ادبیات و استعاره‌های پهلوانی و قهرمانی و حماسه‌ی ما پر از شکوه و شادابیِ عدل و احسان و حکمت و محبت و مروّت و صلح و سِلم، باشد: { نَّحۡنُ نَقُصُّ عَلَیۡكَ نَبَأَهُم بِٱلۡحَقِّۚ إِنَّهُمۡ فِتۡیَةٌ ءَامَنُوا۟ بِرَبِّهِمۡ وَزِدۡنَـٰهُمۡ هُدࣰى } [سوره الكهف: ۱۳] #جوانمردی_الهی و کاش حقیقت تیغ و رزم و جنگ را خرج استعاره‌های ورزشی و علمی و ... نکنیم، و حقیقت و استعاره‌اش را جز در صحنه‌ی دفاع از امنیت #مردم به کار نبریم. آن وقت مبارزه و باخت و شکست هم نخواهیم داشت بلکه تلاش و تجربه و پل و دروازه به روی آینده‌ی روشن/روشن‌تر با ما خواهد بود، و تلخی‌ها و سختی‌های مسابقات جای خود را به شُربِ مُدامِ "فَٱسۡتَبِقُوا۟ ٱلۡخَیۡرَ ٰ⁠ت" خواهد داد، و میدان جولان دل‌های ما، به وسعتِ "سَارِعُوۤا۟ إِلَىٰ مَغۡفِرَةࣲ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا ٱلسَّمَـٰوَ ٰ⁠تُ وَٱلۡأَرۡضُ أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِینَ" خواهد بود. آن وقت خواهیم توانست به رقیب پیروزمان هم تبریک بگوییم. کاش هنر و ادبیات ما با این نیاز فطری بشر، بیشتر زندگی کند. https://eitaa.com/anbaz60/1649

کِی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد؟ یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد از لعلِ تو گر یابم انگشتریِ زنهار صد مُلکِ سلیمانم در زیرِ نگین باشد غمناک نباید بود از طعنِ حسود ای دل شاید که چو وابینی خیرِ تو در این باشد هر کاو نَکُنَد فهمی زین کِلکِ خیال‌انگیز نقشش به حرام ار خود صورتگر چین باشد جامِ می و خونِ دل هر یک به کسی دادند در دایرهٔ قسمت اوضاع چنین باشد در کارِ گلاب و گل حکمِ ازلی این بود کاین شاهدِ بازاری وان پرده‌نشین باشد آن نیست که حافظ را رندی بِشُد از خاطر کـ‌این سابقهٔ پیشین تا روزِ پَسین باشد #حافظ

بمب‌های افتاده در غزه، بیشتر از بمباران‌های جنگ‌جهانی دوم 🔹یک مقایسه آماری نشان می‌دهد، رژیم‌صهیونیستی تنها در ۱۰ ماه بیش‌تر از مجموع بمب‌هایی که در لندن، هیروشیما و درسدن در طول جنگ جهانی دوم پرتاب شده بود، غزه را بمباران کرده است. ایسنا https://t.me/yaser_arab57/12668

سلام به همگی به پیشنهاد یکی از عزیزان و در آستانه اربعین حسینی (سلام الله علیه) سعیم بر این است که هر هفته پنجشنبه‌ها ساعت ۱۱ یک برنامه‌ی گفت‌وگوی دینی در بستر مجازی، مشتمل بر چهار بخش زیر داشته باشیم: ۱. احکام ۲. مواعظ قرآن و عترت ۳. ذکر مصائب و مدائح اهل بیت ۴. پرسش و پاسخ. عزیزانی که فرصت حضور داشته باشند می‌توانند از طریق کانال انباز در ایتا لینک جلسه را هر هفته دریافت کنند، تا افتخار میزبانی از ایشان را داشته باشم: https://eitaa.com/anbaz60/1652 🔹 اگر توفیق الهی یارمان باشد، پخش زنده در ایتا و شاید قرار یا گوگل‌میت خواهیم داشت. 🔹 اگر ایتا دچار اختلال شود، از طریق کانال انباز در تلگرام اعلام برنامه خواهد شد، ان‌شاءالله: https://t.me/anbaz60/1275

از عزیزانی که در این جلسۀ معارف قرآن و عترت و توسل و دعا شرکت کردند، صمیمانه تشکر می کنم. خداوند از همۀ ما به بهترین شکل و با نیت خالص قبول فرماید. ان شاء الله فردا فایل ویدیویی ذخیره شده از لایو امروز را، هم به شکل تصویری و هم صوتی، با حجم کمتر، در کانال انباز ایتا و تلگرام بارگذاری خواهم کرد. ضمنا همانطور که عرض کردم، اگر سؤالی باشه میتونید به آیدی زیر بفرستید تا در پایان هر جلسه، چند دقیقه ای درباره شون گفتگو کنیم: @Sajjaddinparast60

دلتنگِ کودکی ام یادش بخیر.... قهر می کردیم تا قیامت و لحظه ای بعد قیامت می شد @Glorious_poem زدی، بستی، شکستی، سوختی، انداختی، رفتی جوابت چیست فردای قیامت دادخواهان را؟! #عارف_شیرازی