از پویایی دیروز تا پویایی امروز اسلام! ▪️اسلام هیچ‌گاه دین سکون و درجا زدن نبوده است. یکی از نکات شگفت‌انگیز در تاریخ این دین، سرعت رشد و استقلال مسلمانان است که قرآن نیز به آن اشاره می‌کند: "وَمثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ" (فتح: ۲۹). 🔺اسلام هدفی عظیم داشت؛ تغییر بنیادین روحیات، اخلاق، باورها و نظامات اجتماعی مردم. این در حالی بود که از نظر امکانات، مسلمانان اولیه نه ثروتی داشتند و نه نیرویی؛ تنها با ایمان و تلاش یک‌به‌یک افراد، موفق شدند. در کمتر از نیم‌قرن، نیمی از جهان به این دین گرایش یافتند، رشدی که حیرت جهانیان را برانگیخت و همچون کشاورزانی که از رشد یک بذر شگفت زده می‌شوند. 🔸بذر اسلام روزی تنها بود ولی در نهایت به یک تمدن رسید که از آن با عنوان دوران طلایی اسلام یاد می‌شود. 🔹اما آیا این ویژگی تنها مختص مسلمانان صدر اسلام بود یا به ذات اسلام بازمی‌گردد؟ پاسخ روشن است: این خاصیت ذاتی اسلام است. در هر زمان و مکانی که مردم به اسلام واقعی ایمان آورند و دستورات آن را عملی کنند، شاهد همان رشد، استقلال و تکامل خواهند بود که دیگران را به تحیر وا می‌دارد. #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_مدرنیته #سنت_و_مدرنیته #اسلام_و_تجدد 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

اسلام؛ دین عدالت، نه همراهی با تعدی ⁉️آیا اسلام باید با هرگونه نوآوری و تجددی همراه شود، حتی اگر آن نوآوری در مسیر ظلم، فساد، و تباهی باشد؟ پاسخ به‌روشنی منفی است. اسلام هرگز برای هماهنگی با زمانه، ارزش‌های خود را قربانی نمی‌کند و به فساد و بی‌عدالتی تن نمی‌دهد. ❗️این حقیقت تا جایی پیش می‌رود که حتی گوستاو لوبون، متفکر مشهور غربی، به آن اذعان می‌کند، ❗️(هرچند اعتراف او همراه با اعتراض است) 🔺 او معتقد بود که دلیل افول تمدن اسلامی، عدم انطباق اسلام با مقتضیات زمان بوده است. برای نمونه، او بر این باور بود که اصل مساوات در اسلام، که همه را در یک سطح قرار می‌دهد، مانع قدرت‌طلبی و سلطه‌گری اعراب شد. 🔸از نگاه لوبون، اگر اسلام می‌خواست در اوج قدرت باقی بماند، باید اصل مساوات را کنار می‌گذاشت، اعراب را برتر می‌دانست، و سایر اقوام را استثمار می‌کرد. او معتقد بود اعراب می‌توانستند با ترجیح سیاست بر دیانت، پایه‌های حکومت خود را محکم کنند. اما اسلام، برخلاف این دیدگاه، با اصل مساوات، فرصت پیشرفت را برای همه اقوام فراهم کرد. نتیجه این رویکرد آن بود که در دوره عباسیان، ایرانیان به‌عنوان نخستین قوم، از اعراب پیشی گرفتند. 🔹هرچند دیدگاه لوبون با اصول اسلامی همخوانی ندارد، اما به‌خوبی نشان می‌دهد که اسلام چگونه ارزش‌های انسانی مانند عدالت و مساوات را به سیاست و قدرت ترجیح می‌دهد و هرگز با ظلم و فساد سازش نمی‌کند. #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_مدرنیته #سنت_و_مدرنیته #اسلام_و_تجدد #عدالت #فلسفه_سیاست 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

اسلام و دو لبه تیغ 🔹وكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا 🔸اسلام در مسیر تعالی و #پیشرفت بشر و پاسخگویی نیازهای زمانه بشر کارآمد است 🔺ولی در عین حال با تجدد و مدرنیته‌ای که منجر به سلطه‌گری و ظلم و تعدی شود، همراه نیست ▪️بدین جهت بایستی اسلام را در میانه افراط و تفریط تصویر کرد 🔸افراط ناشی از جهالت که منجر به اضمحلال اسلام در مدرنیته و تن دادن به همه تعدی‌ها می‌شود 🔸تفریط ناشی از جمود که منجر به عقب‌ماندگی مسلمانان می‌شود. 📌جهالت و جمود، دو لبه تیغ برای اسلام می‌باشند. #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_مدرنیته #سنت_و_مدرنیته #اسلام_و_تجدد #عدالت #مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

بر این اساس ما سه قرائت از اسلام داریم: 1️⃣ اسلام مدرن نام اسلام را دارد ولی با اندیشه‌های #مدرنیته همچون #سکولاریسم و #اومانیسم همراه است. 2️⃣ اسلام متحجر این اسلام نیز گمان می‌کند اسلام مسائل بشر معاصر را همچنان با همان سبک و سیاق و ابزارهای گذشته حلّ می‌کند. 3️⃣ اسلام عقلانی این اسلام به مسائل بشر معاصر توجه دارد و باور دارد که مسائل جهان امروز را بایستی با راه‌حل‌های مناسب و به‌روز حلّ کرد. با این حال به هر تجددی تن نمی‌دهد چراکه گاهی تجدد به ظلم و فساد منجر می‌شود. #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_مدرنیته #سنت_و_مدرنیته #اسلام_و_تجدد #عدالت #مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

از جهالت و جمود تا عقل و دین 🔹جهالت و جمود مایه ی شکل گیری افراط و تفریط هایی در مسیر دین شده است. 🔸نمود آن در فروع و احکام شریعت چنان است که برخی مذاهب اسلامی درگیر افراط شده و برای گزاره های نقلی هیچ حدی از اعتبار قائل نیستد 🔺در جناح مقابل نیز برخی مذاهب هیچ اعتنایی به عقل نمی کنند. ▪️در الهیات و کلام هم دو نحله ی مشهور اشاعره و معتزله دچار همین بحران هستند. 🔹اشاعره در باتلاق کوته فکری و ظاهر بینی اسیر شده است 🔸معتزله نیز از آن جهت که نتوانسته تعلیمات قرآن را با عقل خود تطبیق دهد از مسلمات دین عبور کرده است. 📚اقتباس از کتاب اسلام و نیازهای زمان اثر مرتضی مطهری #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_مدرنیته #سنت_و_مدرنیته #اسلام_و_تجدد #اشاعره #معتزله #نواعتزال 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

انحراف در تطبیق اسلام بر مسائل روز 🔹در تطبیق اسلام بر نیازهای زمان و پاسخگویی به مسائل روز، بایستی مراقب #انحراف بود 🔸مسئله انحراف بسیار مسئله حساسی است 🔺گاهی انحراف از مسیر دین، شبیه راه اصلی است؛ اما مقصدش کاملاً متفاوت. ▪️ این انحرافات زیر پوشش ظاهر دین رخ می‌دهند و برای تشخیصشان باید مطالعات عمیق و نگاه تحلیلی داشت. ❗️ هر ظاهری حق نیست؛ هر ادعایی حقیقت نیست. #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_تجدد #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

دین فیک و نیازهای زمان 🔹در فرآوری دین برای نیازهای هر عصر بایستی مراقب دین‌های فیک بود. 🔸دین فیک یعنی فرقه‌های نوظهور 🔺دین فیک یعنی سمینارهایی که میخواهد دین را امروزی جلوه دهد 🔸دین فیک یعنی دینی که از تحجر و عقب‌ ماندگی فرار کرده ولی در دامن بافتنی‌ها افتاده است 🔹دین فیک یعنی دینی که مخدر است #اسلام_و_زمانه #اسلام_و_تجدد #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

مسئله جامعیت دین 🔹مسئله اسلام و نیازهای زمان از یک سو به موضوع هماهنگی دین با تحولات روز مرتبط است و از سوی دیگر به جامعیت دین ارتباط می‌یابد. اگر دین را جامع بدانیم، باید بتواند پاسخگوی نیازهای روز باشد. 📍دلیل طرح مسئله #اسلام_و_نیازهای_زمان را در همین مطلب جستجو کنید #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

سکولاریسم همان تئوری است که دین را محدود به امور معنوی و اخروی می‌داند به همین دلیل با مسئله #اسلام_و_زمانه مشکل جدی دارد به همین دلیل سکولاریسم به صورت رسمی با #جامعیت_دین نیز زاویه دارد. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

بسترهای رشد سکولاریسم وقتی مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جامعه دینی حل نشود، عموم مردم گمان می‌کنند دین از پاسخگویی به نیازهای روز عاجز است. اگرچه این تصور اشتباه است، چون ریشه این مشکلات در سبک نادرست دینداری افراد است، نه خود دین. اما در سطح عموم همین برداشت نادرست، منجر به گسترش ایده‌هایی همچون #سکولاریسم، تقابل #سنت_و_مدرنیته و باور به عدم پاسخگویی دین در مسائل روز می‌شود. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

مسئله اسلام و زمانه؛ تفاوت مصلح و مرتجع 🔹دوگانه مصلح و مرتجع از موضوعات اساسی و تأثیرگذار در روزگار ماست. آنچه اهمیت بیشتری دارد، تشخیص ویژگی‌های مصلح و مرتجع است. این ویژگی‌ها را باید در رویکرد افراد و جریان‌ها نسبت به مسائل و نیازهای جامعه امروز جستجو کرد. 🔸مرتجع کسی است که به‌طور مطلق با تغییرات و اقتضائات زمانه مخالفت می‌کند و تمایل شدیدی به حفظ گذشته دارد. او هرگونه تغییر و نوآوری را، حتی اگر برای جامعه سودمند باشد، رد می‌کند. 📌در مقابل، مصلح کسی است که با آغوش باز از پیشرفت و نوآوری استقبال می‌کند، اما همزمان بر این باور است که همراهی با تحولات نباید به فساد و انحراف بیانجامد. به همین دلیل، او در برابر جریان‌هایی که باعث انحراف و تباهی می‌شوند، ایستادگی می‌کند. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

به عبارت دیگر 👇👇👇👇👇 فرق مصلح و مرتجع در چیست؟ مرتجع: مخالف هر نوع تغییر، پایبند به گذشته، و دشمن نوآوری، حتی اگر مفید باشد. مصلح: پذیرای پیشرفت، اما حساس به این‌که نوآوری به انحراف یا فساد منجر نشود. ✅ مصلح به آینده نگاه می‌کند، مرتجع در گذشته می‌ماند! #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

دین و مسئله مد 🔹دین در مواجهه با مسئله مد، نه تأیید کامل دارد و نه رد کامل. 🔸مد معمولاً بر اساس سلیقه و خواست عمومی جامعه شکل می‌گیرد (هرچند در بسیاری از موارد، این خواست تحت تأثیر افراد یا جریان‌های خاص هدایت می‌شود). 🔺خواست عمومی جامعه گاهی می‌تواند صحیح باشد، اما در بسیاری از موارد نیز ممکن است اشتباه باشد؛ به‌طوری‌که با گذر زمان و پیشرفت تحقیقات علمی، نادرستی آن ثابت می‌شود. 📌از این رو، دین نسبت به مد، نه تأیید کلی دارد و نه رد کلی؛ بلکه آن را با توجه به نتایج و پیامدهایش می‌سنجد. #مسئله_مد l #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

دین و نیازهای جدید بشر 🔹مسئله نیازهای بشر، موضوعی عمیق‌تر و مهم‌تر از ابزارها و مد است. 🔸در هر عصر و دوره‌ای، نیازهای انسانی همیشه در اولویت بوده‌اند. برخی از این نیازها ثابت و فرازمانی هستند؛ به این معنا که وابسته به زمان خاصی مثل گذشته یا حال نیستند و در همه دوره‌ها وجود داشته‌اند. 🔺 به عنوان مثال، نیاز انسان به گرم شدن در سرما یا نیاز به تشکیل خانواده و برقراری عدالت، از جمله نیازهایی هستند که همواره پایدار بوده‌اند. روش مواجهه با این نیازها نیز در طول زمان تغییر چندانی نکرده است. 🔹در مقابل، برخی نیازها زمان‌مند هستند و به ابزارها و روش‌های خاص هر عصر وابسته‌اند. دین در این موارد، زمان و شرایط را در نظر می‌گیرد و می‌تواند برای هر دوره نسخه‌ای متناسب با اقتضائات همان زمان ارائه دهد. 🔸 به عنوان مثال، شیوه تحقق عدالت در هر عصر ممکن است با توجه به ابزارها و پیچیدگی‌های آن دوره متفاوت باشد. 📌اینجا مفهوم روزآمدی دین اهمیت پیدا می‌کند. دین‌داران باید از نوآوری‌هایی که به تکامل و پیشرفت مادی و معنوی بشر کمک می‌کند استقبال کنند. البته، این نوآوری‌ها باید در راستای رشد و بهبود باشند؛ اگر به فساد، ظلم یا تباهی منجر شوند، دین آن‌ها را نمی‌پذیرد. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

همان‌طور که نوآوری در پاسخ به نیازهای ثابت نادرست است، عدم نوآوری در رفع نیازهای زمان‌مند نیز اشتباه خواهد بود. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

"وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا ۚ أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ شَیْئًا وَلَا یَهْتَدُونَ" (سوره بقره، آیه 170) قرآن یک مصلح نوآور ولی مخالف فساد و تباهی است. او با #تقلید_کورکورانه، #ارتجاع و #تحجر مخالف است. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

سکولاریسم و تحجر، دو لایه از ارتجاع 🔹اسلام می‌تواند در هر زمانی نیازهای بشر آن عصر را پاسخ گوید دین می‌تواند راهبرد‌های خود را بر نیازهای متغیر هر عصر تطبیق دهد و نسخه نوآورانه ارائه دهد. ولی همواره در مقابل او دو جبهه وجود دارد: 1️⃣ آن‌هایی که با نوآوری مخالفند (متحجرین) 2️⃣ آن‌هایی که به بهانه نوآوری و حل مسئله، اسلام را منحل می‌کنند! (#سکولاریسم) 📌اینها نه اسلام را می‌شناسند و نه برایش دل می‌سوزانند 📍اما کسی که اسلام را شناخته باشد با هیچ کدام از این دو همراه نیست. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته l #تحجر 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official .

دقیقا مخالفان نوآوری، اصلاح و پیشرفت، متحجر و سکولار هستند. گاها هیاهوی زیادی هم دارند. ولی نباید از آن‌ها ترسید باید ثبات قدم داشت #سکولاریسم l #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته l #تحجر 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

#برش_کتاب اهمیت مسئله اسلام و نیازهای زمان مسئله‌ «مقتضیات زمان» مسئله‌ مهمی است و البته بیشتر طبقه تحصیل کرده و دنیادیده درباره این مطلب سؤال می‌کنند. من خودم از اینکه بیشتر با این طبقات تماس دارم و برخوردهای زیادتری دارم، احساس می‌کنم که این یک عقده روحی عجیبی است که آیا انسان می‌تواند مسلمان باشد و در عین حال خودش را با مقتضیات زمان تطبیق دهد یا نه؟ گاهی می‌پرسند اساساً با توجه به اینکه مقتضیات زمان تغییر می‌کند، چگونه می‌شود انسان دیندار بماند؟ چون لازمه دینداری این است که انسان خودش را در مقابل مقتضیات زمان نگاه دارد، و مقتضیات زمان تغییر می‌کند و چاره‌‏ای نیست. گاهی از کیفیتش سؤال می‌کنند که چگونه بایستی انسان خودش را تطبیق بدهد؟ یک عده می‌گویند انطباق پیدا کردن، ضد دین و مذهب است. یک عده هم این موضوع را بهانه قرار داده و علیه دین تبلیغ می‌کنند، می‌گویند به همین دلیل انسان نباید پایبند به دین باشد چون دین مانع تجدد و نوخواهی و پیشروی است و انسان اگر بخواهد در این دنیا ترقی داشته باشد باید طرفدار تجدد و نوخواهی و دشمن کهنه باشد، پس به همین دلیل انسان نباید دیندار باشد. 📚 شهید مرتضی مطهری، اسلام و نیازهای زمان، ج1 ، ص 23 #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱#اندیشه_رضوان @andishehrezvan_official

نیازهای بشر: ثابت یا سیال؟ 🔹برخی بر این باورند که تمامی نیازهای بشر در طول زمان تغییر می‌کنند و هیچ نیازی ثابت نیست. به عنوان مثال، نیاز به دین را با نیاز به هیزم مقایسه می‌کنند و معتقدند که هر دو نیاز منسوخ شده‌اند. این دیدگاه دارای دو جنبه فلسفی و اجتماعی است. 🔸از نظر فلسفی، این دیدگاه بیان می‌کند که همه چیز در جهان در حال تغییر است و هیچ چیز ثابت نیست، همانند ضرب‌المثلی که می‌گوید: «هیچ‌کس دو بار نمی‌تواند در یک رودخانه قدم بزند.» اما آیا واقعاً همه چیز تغییر می‌کند؟ ▪️این نگاه بر اساس رویکرد فیزیکالیستی و مادی‌گرایانه است که همه چیز و تمام نیازهای بشر را مادی و متغیر می‌داند. اما بسیاری از اندیشمندان این نگاه را نمی‌پذیرند. 🔹 زیرا معتقدند که روح و نیازهای روحی و فطری بشر فرازمان و ثابت هستند. حتی بسیاری از قواعد طبیعی و مادی نیز تلاش می‌کنند فرازمان باقی بمانند. 🔸به عنوان مثال، چارلز داروین به قانون تکامل معتقد است، یعنی جانداران در حال تغییر و تکامل هستند. اما آیا خود قوانین داروین نیز در حال تکامل‌اند؟ 📌این بحث نشان می‌دهد که نیازهای بشر تنها مادی نیستند. بسیاری از جنبه‌های روحی و فطری بشر و حتی قواعد زندگی بشر وجود دارند که فرازمان و ثابت هستند. #اسلام_و_زمانه l #اسلام_و_تجدد l #سنت_و_مدرنیته 🌱اندیشه رضوان @andishehrezvan_official

چرا مسئله #اسلام_و_زمانه مهم است؟ 🔹این موضوع به این پرسش می پردازد که آیا اسلام به درد جهان امروز و بشر معاصر می خورد؟ 🔸طبیعی است که برای این مسئله باید تک تک نیازهای بشر و نیز گزاره‌های اسلام مورد توجه باشد. 🔺 با این حال می‌توان به صورت کلی این ادعا را بررسی کرد که آیا ادیان هم مثل کالاها و ابزارها قدیمی می‌شوند یا نه 📍برخی معتقدند اسلام هم تاریخ انقضا دارد در نتیجه اگر می‌خواهیم از اسلام سخن بگوییم بایستی به عنوان یک پدیده تاریخی به آن بنگریم نه به عنوان نسخه‌ای برای جهان امروز. اینجاست که تاریخی نگری دین رخ می‌دهد. ⬅️در مقابل برخی معتقدند گرچه برخی گزاره‌های جزئی زمانمند هستند ولی بنیان اسلام و راهبردهای آن فرا زمان می‌باشند در نتیجه اسلام تنها یک پدیده تاریخی نیست بلکه یک ایده و یک مکتب در کنار ایسم‌های دیگر است که می‌خواهد نیازهای بشر را پاسخ گوید؛بلکه فراتر از ایسم... #دین_و_تاریخ | #اسلام_و_زمانه | #اسلام_و_تجدد | #سنت_و_مدرنیته 🌱اندیشه رضوان @andishehrezvan_official

🔍چه کسانی به دین از نگاه تاریخی می‌نگرند؟ 🔹بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان مدرن و پست‌مدرن بر این باورند که دین تنها یک پدیده تاریخی است و نه یک حقیقت فرازمانی. آن‌ها معتقدند دین محصول شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هر دوران خاص است. در واقع، دین بازتاب شرایط زمانی و مکانی خود بوده و نه یک حقیقت ثابت. 🔸 در این دیدگاه، جامعه‌شناسان مدرن ادیان را محصول زمان و مکان خاص می‌دانند و حتی برخی آن‌ها را برای جوامع امروز ناکارآمد یا غیرضروری می‌پندارند. بدین جهت، از منظر این نگاه، تفاوتی میان ادیان ابراهیمی (اسلام، مسیحیت، یهودیت) و دیگر آیین‌ها مثل هندوئیسم یا بودیسم وجود ندارد؛ چرا که همه این‌ها پاسخ‌هایی به نیازهای زمانه خود هستند. 🔄 نگاه تاریخی به دین تأکید می‌کند که دین یک پدیده اجتماعی است که در پاسخ به تغییرات زمانه خاص و نیازهای انسانی آن دوران شکل می‌گیرد و با گذشت زمان باید دچار تحول و از نسخه قدیمی آن دست کشید. #دین_و_تاریخ I #اسلام_و_زمانه I #اسلام_و_تجدد I #سنت_و_مدرنیته I#تاریخی_نگریI #پدیدارشناسی I #جامعه_شناسی_دین 🌱اندیشه رضوان @andishehrezvan_official