#یادداشت آسیبِ نگاه صفر و یکی به دیگران 🔹 در نقد اندیشه‌های غیردینی و مدرن نباید نگاه صفر و یکی داشت 🔸چه در حوزه سکولاریسم، چه پلورالیسم و چه هر نگاه دیگری 🔺نباید گفتمن قطعا درست می فهمم و دیگری کاملا غلط ▪️حتی الحادی‌ترین و غیردینی‌ترین نگاه‌ها هم چنین نیست که یک سره غلط باشند 🔺اگر بخواهیم چنین نگاهی داشته باشیم، در واقع در جامعه اندیشمندان و نخبگان، خودمان را مسخره کرده‌ایم 🔹البته از آن طرف هم نباید بگوییم هر کسی هر چیزی گفت درست است و رویکرد انفعالی داشته باشیم 🔸اندیشه‌های التقاطی، غلط، اشتباه و ... کم نیستند 📌باید آن‌ها را به صراحت و با قاطعیت نقد کرد ❗️ولی بسیاری از همین اندیشه‌های نادرست، با دغدغه‌هایی صحیح و درست شکل گرفته‌اند. در واقع بسیاری از اندیشمندان غیردینی، سوالات درستی را مطرح کرده‌اند هرچند ممکن است در فرایند پاسخ دچار چالش شده باشند و نظریه‌ای را بیان کنند که امروزه آن را نمی‌پذیریم 🔹ولی نباید این نکته را از نظر دور داشت که ردّ نظریه او نباید منجر به آن شود که تمام دغدغه‌ها و گفته‌های او را باطل بدانیم ▪️نمونه این مسئله در نسبت #دین_و_تاریخ یا #پلورالیسم یا هر اندیشه دیگری است. 📌رویکردهای غیردینی در این مسائل، با دغدغه‌های انسانی یا فلسفی مطرح شده‌اند اگرچه ممکن است در اصل نظریه این اندیشمندان یا اینکه این نظریات کلیت ندارند یا هر چیز دیگر نقض و خدشه و چالش وجود داشته باشد. 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

مبانی تاریخی‌نگری به قرآن 🔹معتقدان به تاریخ‌مندی قرآن، این کتاب را محصول زمانه‌ و محیطی خاص می‌دانند که برای امروز بشر به همان صورت کارآمد نیست بلکه بایستی آن را تغییر داد یا حذف کرد. 📌مبانی این افراد را می‌توان در چند محور خلاصه کرد: 1- مبنای منشأ شناختی 2- مبنای انسان شناختی 3- مبنای وحی شناختی 4- مبنای دلالت شناختی 5- مبنای کارکردشناختی در ادامه کوتاه نوشتی درباره هر کدام از آن‌ها خواهیم داشت 📚برگرفته از کتاب «نقد مبانی تاریخ‌مندی قرآن» #هرمنوتیک #دین_و_تاریخ 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

مبانی تاریخی‌نگری به قرآن: مبنای منشأ شناختی 🔹بخش از چالش‌های تاریخی‌نگری به قرآن برخاسته از مسئله خاستگاه دین است. 🔸 افرادی که منشأ دین را تاریخی و زمینی قلمداد می‌کنند (نه الهی) چنین نگاهی به متون مقدس دارند. 🔺در این نگاه کتب آسمانی ادیان نیز ساخته و پرداخته دست بشر و تابع شرایط تاریخی دانسته می‌شود. ▪️این دیدگاه در بین بسیاری از مادی‌گرایان، جامعه‌شناسان دین و دیگرانی که نگره #پدیدار_شناختی به دین دارند، به وجود می‌آید. 📌طبیعی است انتقاداتی که در فلسفه دین به نگره پدیدار‌_شناختی به دین و نیز به تفاسیر مادیگرایانه از دین وجود دارد، به این دیدگاه وارد است. #هرمنوتیک #دین_و_تاریخ 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

مبانی تاریخی‌نگری به قرآن: مبنای انسان‌شناختی 🔹 بخش از چالش‌های تاریخی‌نگری به قرآن برخاسته از نوع نگاه افراد به انبیاء است. 🔸 در این نوع نگاه، فرقی بین انبیاء و دیگران نیست. گرچه ظرفیت وجودی آن‌ها پذیرفته می‌شود ولی به صورت کلی انبیاء نیز مانند دیگران محصولی از تاریخ و محیط خود هستند. 🔺صاحبان این اندیشه، هم انسان را از حیث ماهیت، موجودی محدود و تاریخی و هم فهم او از وحی الهی را تاریخی و بشری می‌دانند و معتقدند که بشری شدن وحی، لازمه انتقال آن از خدا به انسان است. ▪️در این نگاه ممکن است کسی دین را بشری ندارد و آن را الهی قلمداد کند ولی به سبب آنکه انبیاء را بسان دیگر انسان‌ها معرفی می‌کند، قرآن را نیز محصول تاریخ خاصی بداند. #هرمنوتیک #دین_و_تاریخ 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

🔹در این نگاه نبوت، بشر را به مافوق بشر تبدیل نمی‌کند و از آنجا که هر آ«چه بشری باشد قطعا تاریخ‌مند است، قرآن نیز تاریخ‌مند است. این دیدگاه از آموزه‌های محوری هرمنوتیک فلسفی و هیستوریسیزم فلسفی است و بسیاری از نواعتزالیان، مثل دکتر عبدالکریم سروش، ابوزید و... این دیدگاه را بیان کرده‌اند. #هرمنوتیک #دین_و_تاریخ 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

مبانی تاریخی‌نگری به قرآن: مبنای وحی‌شناختی 🔹در این نگاه، ممکن است پذیرفته می‌شود که وحی، منشأ الهی دارد و انبیاء هم وحی خالص و ناب را از خدا اخذ می‌کنند و همان را به انسان‌ها منتقل کرده‌اند ولی محتوای وحی به صورت ذاتی تاریخ شرایط تاریخی انگاشته می‌شود؛ به گونه‌ای که اگر شرایط تاریخی زمان نزول به گونه‌ای دگیر بود، وحی نیز دگرگوون می‌شد. 🔸در این نگاه وحی از زمانه خودش تأثیر می‌پذیرد و در پاسخ به واقعیت‌های عینی زمان نزول شگل می‌گیرد؛ نه اینکه کتابی از پیش آماده و به تدریج نازل شود. 🔺نتیجه این نگره آن است که وحی برای شرایط نزول (شأن نزول) نازل شده است و پاسخگوی شرایط و زمانه جدید نیست. ▪️بحث تأثیر فرهنگ زمانه، خصوصیات، نیازها، آداب و رسوم، فرهنگ و خلقیات مردم در کیفیت شکل‌گیری قرآن، بخش وسیعی از شبهات را به خود اختصاص داده است. تأثیر شرایط جغرافیایی در تشریع احکام در قرآن، تأثیر سوالات مردم در کیفیت و کمیت تشریع احکام و.. از شبهات مطرح در این زمینه است. 📌مهم‌ترین چالش برای این دیدگاه این است آن است که آیا شأن نزول، معنا و مفهوم کلی آیات و فرازمان بودن قرآن را تقیید می‌زند؟! بسیاری از اندیشمندان مسلمان چنین باوری ندارند. #هرمنوتیک #دین_و_تاریخ 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

گام‌های جان هیک در پلورالیسم و نقد‌های آن 📌از اینجا بخوانید #پلورالیسم #کثرت_گرایی 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

پیامد تاریخی‌نگری به دین: معنویت بدون دین 🔹یکی از پیامدهای محدود کردن دین به گذشته (تاریخ‌مندی دین) جدایی معنویت از دین است 🔸به این معنا که معنویت لزوما از طریق دین تأمین نمی‌شود. 🔺از نگاه این افراد، اگرچه دین در گذشته تأمین‌کننده معنویت بوده است ولی از آنجا که دین برای امروز بشر کارایی ندارد، پس امروز نیاز بشر به معنویت، بدون دین تأمین می‌شود. 📌با این حال، مهم‌ترین چالش این نظریه آن است که معنویت اگر در گرو دین و باورهای عقلانی دینی نباشد، عملا منجر با خرافه‌گرایی، تخدیر، توهم و خیال‌پردازی خواهد شد. ▪️به عبارت دیگر تفاوت نهادن میان معنویت و این گونه موارد مبتنی بر هیچ شاخصه‌ای نیست. ❗️در این صورت عملا باورمندی به دین منجر به خرافه خواندن معنویت می‌شود در حالی که نیاز بشر به معنویت راستین، امری قطعی و مسلم است. #دین_و_تاریخ #هرمنوتیک 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

فهم نادرست از قرآن؛ زمینه تاریخی‌نگری به قرآن گروهی هستند که دلیلی برای اثبات تاریخ‌مندی قرآن ندارند؛ اما چون در فهم و تبیین برخی ار آموزه‌ها و گزاره‌های قرآن در مانده‌اند، قائل به تاریخ‌منید قرآن شده‌اند؛ مثلا چون قرآن مسئله‌ای علمی مطرح کرده که در نظر آنان، مخالف یافته‌های علمی روز و موافق داشته‌های علمی زمان نزول قرآن است، نتیجه گرفته‌اند که قرآن تاریخمند و تابع شرایط زمان نزول است. چنان‌که ماهیت آسمان‌های هفت‌گانه که قرآن مکرر به آن اشاره کرده است، برای آ«ان قابل فهم نیست و چون در زمان پیامبر (ص) نظریه بطلمیوس در علم نجوم غالب بود و اعتقاد بر این بود که زمین، مرکز عالم است و فلک‌های هفت‌گانه، چون برگ‌های پیاز آن را احاطه کرده‌اند و بر محوریت آن می‌چرخند، مدعی شده‌اند که پیامبر (ص) هم متأثر از این دیدگاه که امروزه ابطال شده، مبحث آسمان‌های هفت‌گانه را در قآن بیان کرده است. سپس از این مسئله نتیجه می‌گیرند که قرآن تابع شرایط تاریخی است. در حالی که اگر در فهم قرآن، راه صحیح را پیموده بودند، هرگز به چنین نتیجه‌ای نمی‌رسیدند. 📚 #برشی_از_کتاب «نقد مبانی تارخی‌مندی قرآن» ص 25 و 26 #دین_و_تاریخ #هرمنوتیک 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

خاستگاه تاریخ‌مندی دین؛ تحریف‌شدگی کتاب‌های مقدس 🔹بخشی از نظریات مربوط به تاریخ‌مندی دین و قرآن، الگوبرداری از آن چیزی است که در یهود و مسیحیت در قالب نقد تاریخی کتاب مقدس اتفاق افتاد 🔸وقتی تحقیقات نشان داد که تورات و انجیل محصول برخی تصرفات و گزارش‌دهی پس از زمان حضرت موسی و عیسی (ع) و نگاشته غیرانبیاء بوده است، سخن از تأثیرپذیری این نویسندگان از زمانه خودشان هم مطرح شد. 🔺رشد این امر، به اسلام هم رسید و با همان ایده برخی معتقد شدند که چه بسا اسلام نیز محصول عصر خودش باشد. 📌ولی مهم‌ترین چالش این دیدگاه، یکسان‌انگاری قرآن و دیگر کتب دینی است. ▪️انجیل و تورات دچار تحریف شده‌اند ولی ¬این مسئله نسبت به قرآن قطعا منتفی است. قرآن تنها کتاب آسمانی و مقدس نیست بلکه معجزه است که امکان آوردن مثل آن نیست و ادله گوناگونی بر تحریف‌ناشدگی آن وجود دارد. 📌از اینرو برخلاف دیگر ادیان، تاریخ‌مند دانستن قرآن قابل قبول نیست. #دین_و_تاریخ #هرمنوتیک 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

روشنفکری دینی در عصر قاجار 🔹روشنفکری دینی ایده‌ای نیست که محصول زمان کنونی ما باشد بلکه از زمان‌های گذشته همانند قاجار بوده است. رویکرد کلی این جریان نسخه‌برداری (کپی برداری) از مدرنیته و غرب و پیاده‌کردن آن برای جهان اسلام است. «با مروری بر عقاید روشنفکران دوره قاجار در می‌یابیم که اصلاحات دینی مورد نظر آن‌ها بر مبنای آموزه‌های غرب، و به تقلید از اتفاقات چند سده بعد از رنسانس شکل گرفته بود... 🔺جلال آل احمد می‌نویسد: پیشوایان فکری فرانسه اگر خود را روشنفکر می‌نامیدند، به این علت بود که دنیای تاریک قرون وسطای اروپا را که زیر سلطه تحجر کلیسا بود، پشت سر گذاشته بودند و به مقدماتی از علوم دست یافته و دوره رنسانس را گذرانده بودند؛ اما پیشوایان فکری صدر مشروطه به چه تعبیر، حتی در نام‌گذاری‌ها از ایشان تقلید می‌کردند؟ 📚 #برشی_از_کتاب «نقد مبانی تارخی‌مندی قرآن» ص 29 و 30 ⁉️حال باید بررسی کرد که آیا روشنفکری دینی امروز نیز همان مسیر را در پیش گرفته است؟ 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات

تاریخی‌نگری به پیامبر (ص) و خطاپذیری او 🔹عبدالکریم سروش و ابوزید از جمله افرادی هستند که تاریخ‌مندی قرآن را بر اساس انسان‌شناسی خاص خود نسبت به پیامبر (ص) تبیین می‌کنند. 🔸از نگاه آنان پیامبر انسانی فراتاریخ نیست بلکه محصول فرهنگ و تاریخ عرب است. نتیجه این امر آن است که فهم او نسبی و متغیر است بلکه حتی او می‌تواند خطاپذیر باشد. 🔺پیش فرض ذهنی ایشان آن است که هر بشری لزوما از زمان و زمانه خویش تأثیر می‌گیرد. در حالی که این گزاره، اگرچه برای عموم انسان‌ها صادق است ولی کلیت آن اثبات نشده است. ▪️ اینکه اکثر مردمان از فرهنگ و زمانه خودشان تأثیر گرفته‌اند، نمی‌توان آن را به همه انسان‌ها سرایت داد مخصوصا اینکه باورمندان به عصمت انبیاء و فراتاریخی بودن پیامبر اسلام (ص) ادله قدرتمندی ارائه داده‌اند. 🔹مهم‌ترین دلیل برای اثبات عصمت آن است که اگر پیامبر خدا عصمت نداشته باشد، پس عملا به هیچ کدام از آموزه‌های وی نمی‌توان تکیه کرد چراکه ممکن است در هر کدام از آن‌ها دچار خطا شده باشد. در این صورت عملاً پیامبری وی مشکوک خواهد بود و در این صورت این چالش به وجود می‌آید که پس چرا خداوند او را به پیامبری مبعوث کرد؟! ❗️در واقع اگرچه این قرائت از تاریخ‌مندی قرآن، به معنای انکار نبوت نیست ولی تا حدودی با یکدیگر تلازم دارند! #دین_و_تاریخ #هرمنوتیک 🌱اندیشه رضوان 📎ایتا l سایت | تلگرام | اینستاگرام | ویراستی | آپارات