مقاله علمی پژوهشی در موضوع عرفان نظری و حکمت متعالیه:
جایگاه هستیشناختی ذات الهی از دیدگاه حکمت متعالیه، عرفان و صوفینمایان و نقد و بررسی آن
چکیده:
تبیین ساحت ذات الهی از پیچیدهترین و جنجالیترین مسائل کلامی، فلسفی و عرفانی است. پژوهش پیشرو با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ میدهد که حکمت متعالیه، عرفان و صوفینمایان ذات الهی را در کدامین جایگاه هستیشناختی مستقر میدانند. سپس با بررسی دیدگاههای یادشده به داوری آنها مینشیند. حکمت متعالیه تا آنجا که به تشکیک وجود پایبند است، ذات الهی را برترین رتبه نظام تشکیکی میداند که به جهت سلب قیدهای مراتب پایین «وجود بشرط لا» نامیده میشود. «وجود بشرط لا» به سبب تقید به سلب، تعین ویژهای از هستی است که عروض آن بر هستی، نیازمند «سلب» یادشده است. ازاین رو نمیتواند بهمنزله ذات بینیاز حق قلمداد شود. صدرالمتألهین با گذار از تشکیک، مانند عارفان، ساحت ذات را وجود نامحدودی ورای تشکیک و محیط به آن میداند؛ اما صدرا با پیروی از عبارات قیصری تعبیرهای یکسانی از ساحت یادشده ندارد. صوفی نمایان، با دریافتی نادرست از سخن عارفان، ذات الهی را «وجود لابشرط قسمی» و ساری در اشیاء گرفتهاند؛ در نتیجه پنداشتهاند: ذات حق تحقق بالفعلی ندارد و با دگرگونیاش در اشیاء تحقق مییابد. ازاین رو برای تحقق خارجیاش نیازمند اشیاست. صدرالمتألهین و حکیم سبزواری این دیدگاه را به سختی نقد کردهاند. اختلاف نگاه عارفان، حکیمان و صوفینمایان درباره ذات الهی، پیامدهایی دارد که بررسی آنها تصور دقیقتری از دیدگاههای یادشده بهدست خواهد داد.
کلیدواژگان:
ساحت ذات الهی، وجود بشرط لا، وجود لابشرط مقسمی، وجود لابشرط قسمی، حکمت متعالیه، عرفان، تصوف.
لینک دانلود:
http://marefatfalsafi.nashriyat.ir/node/2929
#استاد_روحالله_سوری
#مقاله_علمی
#ساحت_ذات_الهی
#عرفان
#حکمت_متعالیه
#تصوف
@aqlemonavar