#نکته‌ویرایشی گاهی تای گرد عربی در زبان فارسی به  دو شکل (هم با «ت» و هم با «ه» ناملفوظ) به کار می‌رود و معمولاً با تفاوت معنا: ارادة:  ارادت، اراده رسالة: رسالت، رساله قوة: قوت، قوه مراقبة: مراقبت، مراقبه #علیرضا_حیدری @arayehha

۲۱ شهریور زادروز روزنامه نگار و مستند ساز برجسته معاصر شهید #مرتضی_آوینی گرامی باد @arayehha

🔹و در دانشگاه، شهریور ستمگرترین ماه‌هاست! دکتر سینا جهاندیده آخرای شهریور که می‌شود، استادان دانشگاه هر روز، چه به‌عنوانِ راهنما/ مشاور و چه به‌عنوان داور، خسته و بی‌حوصله و درهم شکسته از این رساله به آن پایان‌نامه و از آن پایان‌نامه به این رساله می‌روند.. . ( و ما دوره می‌کنیم شب را روز را رساله‌ها را و هنوز را...) ظاهراً مدام  گروه عوض می‌شود و معنا‌ها تغییر می‌کند، اما چیزی در این میان تکرار می‌شود که سایه‌ی آینده‌ی کابوس علم در دانشگاه‌های ایران است. نمرات معمولاً تغییر محسوسی ندارد؛ کمتر کسی است که هفده بگیرد. نمرات از هجده تا بیست است؛ اصلا تفاوت یک دانشجویی اهل اندیشه که چندین مقاله چاپ کرده و رساله‌ی خوبی هم نوشته با یک دانشجوی کم‌استعداد فقط دو نمره است. چه فرق می‌کند دفاعی که حاصلش از پیش مشخص است؛ گیریم با اندکی تفاوت؟ اصلا چرا دفاع می‌شود: این همان اژدهای بوروکراسی است که دانشگاه را هم  بلعیده است: نشاندیمش بدست ما و دست خویش لعنت کرد چه خواندی، هان؟ مکید آب دهانش را و گفت آرام نوشته بود همان کسی راز مرا داند که از اینرو به آن رویم بگرداند نشستیم و به مهتاب و شب روشن نگه کردیم و شب شط علیلی بود( اخوان ثالث) امروز استادی به من گفت: «کابوس است شهریور، دریغ از یک جمله‌ی دیگرگونه! همه گویی دارند از همدیگر تقلب می‌کنند. چه باید کرد؟ واقعا سرانجام دانشگاه در ایران چه می‌شود؟» از سوی دیگر دانشجویان معترض‌اند که استاد راهنمای ما، چیزی را راهنمایی نکرده است، جز اینکه خود را شریک اندیشه‌های‌مان می‌داند. روز داوری ما که می‌رسد روز مهمی برای ماست و اما برای ما جز اضطراب حاصل دیگری ندارد. هر چه نوشته‌ایم حاصل یک ساختار است. داوران بسیاری هستند که نخوانده و حتی بدون اینکه تخصصش را داشته باشند داوری می‌کنند و چون حرفی برای گفتن ندارند دانشجو را با گوشزد کردن غلط‌های نگارشی تحقیر می‌کنند. تا کی این داستان ادامه خواهد داشت؟ و سرانجامِ دانشگاه در ایران چه می‌شود؟ به راستی در دانشگاه،  شهریور ستمگرترین ماه‌هاست... @arayehha

به‌مناسبت بیست و یکم شهریور، روز سینما، با چند واژۀ مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی آشنا شویم: 📽 آگهی تلویزیونی (teaser) آگهی کوتاه تبلیغاتی که ویژگی‌های جذاب کالا یا برنامه‏‌ای را در تلویزیون به نمایش گذارد. 📽 اَبَرستاره (superstar) ستارۀ بسیار محبوب عرصۀ سینما. 📽 تکه‌فیلم (clip, film clip) قطعه‌ای از فیلم یا برنامۀ ویدئویی که از آن در برنامۀ تلویزیونی یا فیلم استفاده می‌شود. 📽چندبخشی (episodic) ویژگی اثر یا فیلم یا برنامه‌ای تلوزیونی که از نمایش‌ها یا قسمت‌های کوتاه و مستقلی تشکیل شده است که معمولاً ارتباط معنایی و مضمونی با یکدیگر دارند. 📽 درون‌مایه (theme) اندیشه‌ای اصلی‌ که نمایش‌نامه یا فیلم‌نامه و نمایش یا فیلم براساس آن بنا می‌شود. 📽 زیرنویس (subtitle) نوشته‏‌ای که معمولاً در قسمت پایین تصویر ظاهر می‌‏شود و اغلب به گفت‌وگوهای فیلم اختصاص دارد. 📽 نماهنگ (music video) تصویر و قطعه‌‏ای موسیقیِ با یا بدون کلام که در هم تلفیق شده باشد. اعضای کارگروه تخصصی سینما و تلویزیون گروه واژه‌گزینی: دکتر محمد شهبا، دکتر محمدباقر قهرمانی، دکتر مهدی رحیمیان، دکتر مسعود اوحدی، حمید لاری. @arayehha

رباعی خوانی @arayehha

🎙#روایت_شب| گشت‌وگذاری در متون کهن نظم و نثر فارسی قسمت ۱ 📜 @arayehha

‍ ۲۲ شهریور زادروز محمد ایوبی (زاده ۲۲ شهریور ۱۳۲۱ اهواز – درگذشته ۱۹ دی ۱۳۸۸ تهران) داستان‌نویس او از معدود نویسندگان دهه ۴۰ بود که پس از انقلاب هم در ایران ماند و از اعضای قدیمی کانون نویسندگان بود. رمان‌های راه شیری، سفر تا سرطان مغول، سه‌گانه آواز طولانی جنوب و مجموعه داستان مراثی بی پایان از آثار اوست. وی سردبیر مجله اینترنتی - ادبی خزه بود که گاه‌ به‌گاه به‌روز می‌شود. برخی از آثار او "گزیده اشعار نیمایوشیج" سه‌گانه رمان "آواز طولانی جنوب" ("غمزه مردگان" "سفر سقوط" و "زیتون تلخ، خرمای گس") داستان بلند "راه شیری" رمان‌های  "صورتک‌های تسلیم" "زیر چتر شیطان" و "روز گراز" و مجموعه داستان‌های "مراثی بی پایان" "پایی برای دویدن" و "شکفتن سنگ" هستند. رمان "صورتک‌های تسلیم" او از نامزدهای دریافت جایزه جلال آل‌احمد شد. وی در دهه هفتاد، مدتی مسئول صفحه ادبی روزنامه سلام بود که مجموعه مقالات او در آن روزنامه، بعدها در قالب کتاب "جان شکر" گردآوری و منتشر شد. او مجموعه داستان "جنوب سوخته" و رمان "طیف باطل" را نیز پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران نوشته بود که به‌گفته خودش "هر دو به دست ممیزان دوران به مقوا بدل گشته‌اند". رمان "با خلخال‌های طلایم خاکم کنید"  نیز در سال‌های اخیر موفق به گرفتن مجوز از وزارت ارشاد نشد و نهایتاً در وب‌سایت رادیو زمانه منتشر شد. رمان "مرد تشویش همیشه"  در سال ۱۳۸۸ چاپ شد و رمان "آب بازی" هنوز چاپ نشده است. آرامگاه وی در قطعه هنرمندان است. @arayehha

نخستین داستان کوتاه افغانستان یادداشتی از منوچهر فرادیس نویسندۀ افغانستانی مقیم ایران 🔸پیش از نوشته شدن نخستین داستان کوتاه در افغانستان، راهی طی شده است. این راه بیشتر در نوشتن قطعه‌های ادبی طی شده است یا نوشتن سفرنامه‌ها. در سال ۱۳۱۱ در اواخر حکومت محمد نادرشاه، در مجلۀ آیینۀ عرفان داستان کوتاهی نشر می‌شود به نام «پانزده سال قبل» از نویسنده‌ای با نام مستعار مخلص‌زاده. مخلص‌زاده نام مستعار هاشم شایق افندی است که در سال ۱۲۶۶ متولد و در سال ۱۳۳۳ درمی‌گذرد. هاشم شایق بیشتر کار روزنامه‌نگارانه کرده است تا نوشتن برای ادبیات داستانی. او برای مجلۀ آیینۀ عرفان مقاله می‌نوشت و همچنان آثاری را برای این مجله ترجمه می‌کرد. 🔴 متن کامل یادداشت را در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بخوانید: 🌐 https://apll.ir/?p=16863

#معنا_شناسی_وغژه #دواگلی ✳️ از معادل‌های خوش‌آهنگ و خلاقانه‌ای که مردم خوش‌ذوق کوچه‌ و خیابان از نسل‌های گذشته ساخته‌اند یکی هم واژه‌ی «دواگلی» است. این واژه به‌عنوان معادل «مرکورکرم» (Mercurochrome) ساخته شده که به ظن قوی از زبان فرانسه به زبان فارسی راه یافته بوده است. ماده‌ای که به این‌ نام‌ها خوانده شده ماده‌ای است دارای رنگی در طیف سرخ؛ وجه تسمیه‌‌ی «دواگلی» هم همین است. از «دواگلی» برای ضدعفونی کردن زخم‌ها بهره گرفته می‌شد و استفاده از آن در خانه‌ها هم (چنان که همین امروز) باب بود. عجیب این است که چنین واژه‌ی پربسامدی در لغت‌نامه‌ی دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ بزرگ سخن انوری و فرهنگ معاصر فارسی صدری افشار مضبوط نیست. با بررسی پیکره‌های زبانی، مشاهده می‌شود که در دهه‌های گذشته هم «مرکورکرم» و هم «دواگلی» در نوشته‌ها به کار رفته‌ است: ❇️ «خراش‌های صورتش را دواگلی زدم.» (آدم زنده، احمد محمود) ❇️ «جناب رئیس با دیدن خنجر و وسایلی مثل چسب زخم و بسته‌های قرص و دواگلی یکه خورد.» (سال‌های ابری، علی‌اشرف درویشیان) ❇️ «دواگلی تا روی ساق پا و از آن‌طرف تا نصف رانش را قرمز کرده ‌بود.» (پر کاه، محمود گلابدره‌ای) ❇️ «کف اتاق دفتر از لکه‌های ثابت مرکورکرم گُله‌به‌گُله قرمز بود.» (مدیر مدرسه، جلال آل‌احمد) ❇️ «زخم پیشانی‌اش را مرکورکرم زده‌ است.» (داستان یک شهر، احمد محمود) خاصیت گندزدایی مرکورکرم یا همان دواگلی در سال ۱۹۱۹ کشف شد و تا سال ۱۹۹۸ از این دارو استفاده می‌شد. از آن سال به بعد، محلول‌های مشابه اما کم‌ضررتر، با نام تجاری «بتادین» (حاوی پوویدون آیداین)، عمدتاً جای مرکورکرم را گرفتند. این‌ها بعضاً بلورهای سبز رنگین‌کمانی داشتند و دیگر فقط سرخ‌رنگ نبودند. هنوز هم در لایه‌های مختلف جامعه واژه‌ی «دواگلی» برای اشاره به هر نوع محلول ضدعفونی‌کننده‌ی زخم‌های کوچک به کار می‌رود، هرچند کم‌بسامدتر. ❇️ استادحسین‌جاوید @arayehha

📌تحلیل/ تهلیل تحلیل به معنی «بررسی کردن جزئیات یک موضوع برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر یا یقین میزان درستی یا نقد آن» نیز به معنی «به صورت تدریجی کم شدن و باقی نماندن چیزی» است: مانند کسی بود که در کشاکش زندگی، نیروی روحی‌اش تحلیل می‌رود. (ندوشن: روزها ۱۹۳/۱) تهلیل به معنی «لااله‌الا‌الله گفتن» است: در بین عبرانیان آنچه به عنوان... تهلیل و تبهل خوانده می‌شده است... متضمن ادعیه و ستایش‌هایی است که صبغه ادبی جالبی به مجموعه عهد عتیق می‌بخشد. (زرین‌کوب: در قلمرو وجدان ۴۸۸) #درست_نویسی #واژه‌های_متشابه @arayehha

📌برساختن/ ساختن «برساختن» فعل پیشوندی است و در معنی «جعل کردن یا وضع کردن» به کار می‌رود. برخی به اشتباه «برساختن» و «ساختن» را معادل هم و به صورت مترادف و یا به جای همدیگر به کار می‌برند که در فارسی فصیح باید از این کاربرد غلط پرهیز کنیم. #درست_نویسی h@arayehha

📌احوال/ اهوال احوال جمع «حال» به معنی «وضعیت، موقعیت» است: از لحاظ حقوقی اگر بخواهیم ریشه آزادی‌طلبی انسان را بیابیم باید به احوال قوه شعور خود توجه کنیم. (اقبال: نمونه‌هایی از نثر فصیح معاصر ۶۰) اهوال جمع «هول» به معنی «ترس‌ها، بیم‌ها» است: مراسم تشرف و آیین نیایش... در تفسیرهای رمزی ناظر به تصفیه باطن و رهایی از غلبه اهوال بود. (زرین‌کوب: در قلمرو وجدان ۴۲۱) #درست_نویسی #واژه‌های_متشابه @arayehha