🔶 در پوپولیسم زمینه های ایدئولوژی گرایی بسیار قوی است و متقابلاً الیتیسم کمتر دچار این ایدئولوژی هاست. در ادامه به بخش هایی از پرسش و پاسخ با دکتر علیرضا شجاعی زند و با مرور بر عملکرد دولت ها و تقابل این دو رویکرد می پردازیم: ⁉️ آیا پوپولیسم در نهایت به روش های ایدئولوژیک یا پراگماتیسم صرف دچار نمی شود؟ ◻️ شجاعی زند: ایدئولوژی های جمع گرا، ایدئولوژی های نوع گرا و ایدئولوژی های آرمانی و حتی ادیان به نوعی به رویکردهای عام گرایانه جاری در پوپولیسم نزدیک ترند اگر بخواهم به مصداق هایی از این دو نوع رویکرد در تجربه نزدیک خودمان اشاره کنم تا از سطح انتزاعی بحث عبور کنیم، باید بگویم نگاهی که دولت گذشته یعنی دولت خاتمی به مسائل جامعه داشت، نگاه الیتیستی بود. شیوه منش، تأملات، نوع مسائل و شعارهایی که مطرح می کرد و برای آن اهتمام می نمود جهت گیری سیاست ها و برنامه ها از سوی آن عمدتاً به حل مسائل ویژه نخبگان معطوف بود. ⁉️ آیا در سیاست های آقای خاتمی حل مسائل شهروندان جایی نداشت؟ ◻️شجاعی زند: چرا اما شعارهای حقوق شهروندان و کرامت انسانی کمتر مصداق های توده ای و عام پیدا می کرد؛ زیرا حقوق و مسائل شهروندی در نهایت در اقشار و شخصیت هایی خاص خلاصه می شد که احیاناً از برخی حقوق اجتماعی شان محروم شده بودند. ⁉️یعنی آقای خاتمی شعارهایی می دادند که نمی توانست در عمل آنان را متحقق سازد، مانند پوپولیست ها؟ ◻️شجاعی زند: مصداق شهروندان همواره افراد خاصی از نخبگان جامعه بودند که مثلاً آزادی های اجتماعی در حق آنان رعایت نشده بود. ⁉️ فراتی پس مواضع آقای خاتمی در حوزه شهروندان به مواضع پوپولیست ها نزدیک می شود؟ ◻️شجاعی زند در شعار بله؛ اما در عمل مصداق عمده اش الیتها بودند. ⭕️ پس می توانیم این نتیجه را از صحبت شما بگیریم که پوپولیسم نمی تواند مصداق عینی یافته و در تک تک شهروندان تبلور پیدا بکند... ◻️شجاعی زند: چرا مثلاً در مقایسه میان ایشان و آقای دکتر احمدی نژاد این تفاوت را میتوان مشاهده کرد دکتر احمدی نژاد روشش بر این است که به میان توده ها برود. اغلب مسائلی که او مطرح می کند در سیاست ها و برنامه ها عمدتاً سمت و سوی پوپولیستی دارد. این رویکرد شاید واکنشی به رویکرد دوره پیشین برای جبران نقصان های آن باشد. شاید پاسخی به نیازها و ضرورت های اجتماعی در این دوره باشد و شاید در راستای تعقیب و تحقق یک آرمان کلان باشد. در هر صورت تعقیب هر رویکردی به نحو افراطی می تواند زمینه ظهور رویکرد متقابلی را فراهم آورد و این دور و توالی میتواند به همین ترتیب به دفعات تکرار شود. برای برون رفت از این قبیل چرخه های معیوب بهترین راه حل همان توصیه قدیمی ارسطویی است. اعتدال الیتیسم و پوپولیسم مانند بسیاری از مقولات دو قطبی دیگر که وقتی به صورت افراطی به یک سوی آن میل پیدا میکنید، آسیب زا می شود می تواند مضر و بیمارگون باشد. توأمان شدن، ترکیب شدن و متلائم شدن این رویکردها همان اعتدالی است که باید پدید آید. ⁉️ هر چند در سخنان شما تناقضی وجود دارد مبنی بر اینکه از یکسو دوقطبی شما یعنی پوپولیسم و البتيسم دچار هرج و مرج مفهومی است و از سوی دیگر نمی تواند شرایط موجود را توضیح دهد، آیا پوپولیسم به قضاوت مردم برای جا به جایی قدرت تن می دهد؟ ◻️شجاعی زند: ببینید ،جوامع فرهنگ ها و تمدن ها را الیتها می سازند به دلیل شما اگر الیتها را به دلیل مشغول شدن به توده ها فراموش کردید. همین باعث می شود که روند تمدن سازی به همان اندازه متوقف شود. با این حال در حالی که فرهنگ ها و تمدنها را نخبگان و فرهیختگان جامعه می سازند، هستند که آن را محقق می سازند این دو جزء به شدت به اما توده ها و مردم.هم وابسته اند. اگر عصری بر جامعه ما سپری شود که در آن فقط به توده ها و پابرهنه ها مشغول باشیم و نخبه پروری را فراموش کنیم، قطعاً در ادوار بعد با وقفه و رکود تمدنی مواجه خواهیم شد. ⁉️ و به همین دلیل آنچه پوپولیسم وعده می دهد متحقق نمی شود؟ ◻️ شجاعی زند: به عبارت دیگر در هر یک از این دو رویکرد، مشکلاتی وجود دارد که تنها با کمک دیگری برطرف می.شود. اینها دو جزء مکمل یکدیگر هستند. به همین دلیل معتقدم رویکرد و جهت گیریهای پوپولیستی پیامد و واکنشی به رویکرد و جهت گیریهای الیتیستی دوره و بلکه دو سه دوره قبل است. این حرکت هم یک واکنش نظری است به جهت گیری قبلی و هم یک احساس مسئولیت است نسبت به خلاهایی که به تبع آن سیاست در جامعه پدید آمده است. اینها اگر تعدیل نشوند می توانند ما را به افراطی بیندازند که در واکنش به آن در دوره بعدی باز دچار افراط های دیگری بشویم. 📖 منبع: در گفت و گو با #دکتر_علیرضا_شجاعی_زند،‌ کتاب #پوپولیسم اثر #عبدالوهاب_فراتی #انتخابات #الیتیسم #شعار_زدگی #پوپولیسم #نخبه_گرایی #عوام_فریبی 📌@canoon_org