(بخش چهارم) ۴. 🔺افراد در برخورد با یک شایعه، #رفتار متفاوتی نشان می‌دهند که در #چهار_گروه قرار می‌گیرند: الف) شایعه را باور نمی‌کنند و در پخش آن اثرگذار نیستند، ب) شایعه را باور می‌کنند، در پخش آن مؤثر نیستند، ج) شایعه را باور می‌کنند، در پخش آن مؤثر هستند، د) شایعه را باور می‌کنند، در پخش آن مؤثر هستند و به آن شاخ و برگ می‌دهند (زارعیان، ۱۳۹۷: ۱۶۱). نکته‌ی مهم این است که در #جامعه‌ای که #ابهام در آن بیشتر است، شایعه هم بیشتر رشد می‌کند چون زمینه پذیرش آن بالاست. اگر تعداد زیادی از مردم هم در پخش شایعه و هم در پذیرش شایعه سهیم باشند، در آنجا #اقناع شده و به #باور می‌رسند (زارعیان، ۱۳۹۷: ۱۶۳). 🔺 برخی از شایعات «باورها» را از بین می‌برند. #مارپیچ_سکوت را تشدید می‌کنند. در اثر شایعات، #اعتماد مردم به همدیگر کمتر می‌شود، #دروغ که یک رذیله‌ی اخلاقی است برجسته، و با آبروی افراد بازی می‌شود. در مواردی نیز قبح #زشت‌گویی و #زشت‌نویسی از بین می‌رود. در رابطه با فضای مجازی حداقل از سه دسته مرتبط می‌توان نام برد: #کاربران، تولیدکنندگان #محتوا یا همان مدیران صفحات و سایت‌ها، و #نهادهای_حاکمیتی و یا ناظران. در این نوشتار، روی سخن با #کاربران است. در بالا به تعدادی از دلایل باورپذیری شایعه اشاره شد. گاهی اوقات باور به یک شایعه، رفتار (عمل و حرف...) ناشایست را در پی دارد. و گاهی اوقات نیز فردی که شایعه را پذیرفته است از نظر روانی به هم می‌ریزد (فوران خشم و...). چه باید کرد؟ آیا راهی برای در امان‌ماندن از شایعه وجود دارد؟ بله. الف) آموزش‌های رسانه‌ای. یکی از جذابیت‌های فضای مجازی، سرعت است. هنگام مواجه شدن با یک پیام، هنگام #مطالعه و قبل از #ارسال آن، می‌توان این پنج سؤال کلیدی (یا چند سؤال از این ۵ سؤال) را از خودمان بپرسیم: ۱) سازنده‌ی این پیام کیست؟ ۲) برای جلب توجه مخاطب، از چه فنون خلاقانه‌ای استفاده شده است؟ ۳) چطور درک یک دیگران از یک پیام، با درک من متفاوت است؟ ۴) از یک پیام چه #ارزش‌ها، #سبک_زندگی، و عقایدی حذف یا به آن اضافه شده‌اند؟ ۵) چرا این پیام ارسال می‌شود؟ دو نکته خیلی اهمیت دارد. یکی اینکه بدانیم «همه‌ی پیام‌های رسانه‌ای طراحی شده‌اند». و اینکه «#رسانه، در دل خود حامل #ارزش‌ها و عقاید خاصی است». از این منظر، پیام‌های #ایران‌اینترنشنال و #خبرگزاری_فارس، هر دو علاوه بر آنکه طراحی شده‌اند، ارزش‌ها و عقاید خاصی را نیز به مخاطبان خود می‌دهند. برای درک بهتر این موضوع، می‌توان یک خبرِ خاص را از چند رسانه دنبال کرد برای اینکه متوجه شویم هر رسانه چگونه با پیام‌های خود را طراحی می‌کند. ب) توجه به ارزش‌های اخلاقی بررسی تجربه‌ی تاریخی #مسلمانان از بهم پیوستگی #اخلاق و نظام ارتباطی و جنبه‌ی قدسی بودن آن حکایت می‌کند. در نگاه سنتی مسلمانان، فرد به پایه‌ای از رشد می‌رسد که خواه در معرض نگاه دیگران باشد یا نباشد، بر اساس یک #بصیرت درونی و التزام قلبی، خود را مقید به رعایت آن می‌داند (الویری، ۱۳۸۸؛ نقل شده در پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، ۱۳۹۴/۰۶/۱۴). اخلاق در فضای مجازی و حقیقی با یکدیگر در ارتباط است. هرچند با هم تفاوت‌هایی دارند. مثلا دامنه‌ی #فضایل یا #رذایل_اخلاقی در فضای مجازی بیشتر است (رحمتی، ۱۳۹۷/۰۵/۱۵). یکی از فضایل اخلاقی و خصلتِ پسندیده، #مسئولیت‌پذیری است. مسئولیت در قبال تولید، #دریافت و #ارسال پیام‌ها... گاه ارسال یک پیام بر #سرنوشت دیگران اثرگذار است؛ آبروی یک نفر می‌رود و زندگی‌اش از روال طبیعی خارج می‌شود. این دو بیت #سعدی شیرین‌سخن، ضرورت مراعات و اهمیت اخلاق را به ما یادآور می‌شود: یکی بر سر شاخ بن می‌برید خداوند بستان نگه کرد و دید بگفتا گر این مرد بد می‌کند نه با من، که با نفس خَود می‌کند... 🔺 لینک بخش سوم: https://eitaa.com/commentnegari/15 @commentnegari