هدایت شده از پژوهشکده تاریخ معاصر
✳️عبدالله شهبازی: دیکتاتوری رضاخان با دیکتاتوریهای کشورهای دیگر تفاوت داشت و درواقع یک سربازخانه بود
آخرین سخنران روز نخست همایش «کودتای سوم اسفند 1299، زمینهها و پیامدها»، #عبدالله_شهبازی بود که درباره «جایگاه تاریخی کودتای سوم اسفند 1299» عنوان کرد: ما در این مسیر یک سیری را میبینیم که شامل سنّتها و تحولات و مجالس مختلف است. این تحول در جامعه که یک جامعه سنتی بود، با کودتا، یعنی به شکل غیرطبیعی و دستکاریشده آغاز شد. وقتی یک موضوعی غیرطبیعی و دستکاریشده است واکنشهای مختلفی هم برای آن وجود دارد.
این استاد علوم سیاسی و پژوهشهای تاریخی اظهار کرد: من در اینجا شرایط جامعه را در چهار بخش توضیح میدهم تا مشخص شود که تحولات رخداده در این زمانه قائم به یک فرد، یعنی رضاخان، نبود، بلکه مجموعهای در پشت او وجود داشتند که نیروی فکری حکومت رضاخان بهشمار میآمدند و بحثهایی مثل اینکه شبیه کوروش شود و چیزهای دیگر، تحت تأثیر القائات و آموزشهایی بود که آنها به او میدادند تا بتواند بانی تحولاتی شود که بهدقت درباره همه آنها فکر شده بود.
شهبازی با طرح این پرسش که این چهار ویژگی نظم جدید در ایران چه بود و چه پیامدهایی برای جامعه ایران داشت، گفت: اولین ویژگی، وابستگی در سیاست خارجی است که توضیح مفصلی دارد. بالاخره ما از کشورهای خوششانس خاورمیانه هستیم که شرایط بهتری از بسیاری از کشورهای دیگر داشتیم. بنابراین خیلی از این کشورها مثل انگلیس کمک کردند تا تغییر قدرت رخ دهد.
وی افزود: دومین ویژگی، دیکتاتوری نظامی است که خرده فرهنگ ایجاد میکند. دیکتاتوری #رضاخان با دیکتاتوریهای بسیاری از کشورهای دیگر تفاوت داشت. حکومت او یک نظام بهشدت توتالیتر بود که فرضا شاید در آمریکای لاتین ایجاد شده باشد. در این نظام که درواقع یک سربازخانه بزرگ و نظامی بود، همه شخصیتهای بزرگ یا اعدام شده بودند یا خانهنشین.
سومین خصوصیت از منظر شهبازی «نظم پادگانی و رویکردهایی بود که در این راستا با حذف ساختارها و سنتهای مدنی گذشته یک دیوانسالاری جدید ایجاد کرد و این دیوانسالاری منطبق بر وضعیت جامعه نبود. در واقع این دیکتاتوری و تمرکز تا به امروز هم وجود داشته و شاید خیلی هم نفوذ کرده باشد».
این استاد و پژوهشگر ویژگی چهارم را هم گسترش اندیشه ناسیونالیستی و کمونیستی دانست و درباره ناسیونالیسم گفت: این فرهنگ از اوایل دوره قاجاریه شروع شد و با علاقه به کشور تفاوت داشت.
متن کامل خبر روز نخست این همایش را در لینک زیر بخوانید؛
https://b2n.ir/r99223
https://instagram.com/iichs.ir
@iichs_ir