مقايسة محيط مورد نظر با محيط‌ها و مسائل ديگر
توجه و حساسيت نسبت به علائمِ ضعيف و به‌ظاهر بي‌اهميت
فرض محيط‌هاي برتر و جديدو مقايسه با وضعيتي آرماني
پُر كردنِ چك‌ليست‌ها
طوفان فكري معكوس(در وضعيت به‌ظاهرخوب به‌دنبال مساله‌تراشي باشيم نه راه حل)
اهميت به نظرخواهي و پيشنهادات وشكاياتِ ديگران
ايفاي نقش(خود را به‌جاي فرد يا محيط ديگر بگذاريم و از دريچة اوبه خود نگاه كنيم)
طرح سوالِ “چه تفاوتي نسبت به قبل پديد آمده است؟”
طرح مساله با فرد ديگر و بررسي واكنش او
تهية نموداري از كليّة علل احتمالي(شروع از علل ساده به سوي علل پيچيده)
نوشتن مساله به‌صورت‌هاي مختلف و ديدهاي متفاوت
عصاره‌گيري از مساله(ابتدا فقط اجزاء بسيار مهم آن را بنويسيد و كم‌كم گسترش دهيدتا تمام حيطه‌ها را در بر بگيرد؛ اين عمل با طرح “چراهاي متوالي” و”چيست‌هاي متوالي” انجام مي‌گيرد يعني بعد از هر پاسخ به يك سوال، يك”چرا” و يك “چيست” براي همان پاسخ مطرح كنيد و دوباره پاسخ دهيد.)،
نمودار “چرا_چرا” را رسم كنيد(طرح يك چرا براي اصل مساله و فهرست كردن علل احتمالي، سپس طرح چرا براي هر يك از علل)
مساله را با فعل ومفعولي به‌صورت مصدري بنويسيد.(مثلا: “بهينه‌سازيِ اطلاعات و قابليت‌هاي اساتيدِ معارف به‌منظور تقويت گرايشات ديني دانشجويان”).
براي حركت به‌سوي حل‌مساله و دست‌يابي به پاسخ مي‌توان از روش‌هاي زير استفاده كرد:
هرچه را دربارة مساله مي‌دانيد بنويسيد(ظن و گمان‌ها، قرائن و شواهد، اطلاعات پراكنده و احتمالي)
بررسي اطلاعات نوشته شده براي دست‌يابي به الگويي كه ارتباط دهندة اين اطلاعات است
مقايسه و تشبيه موضوع با نمونه‌يي كه در طبيعت وجوددارد (مثلا آسان‌سازي استخراج سنگ از معادن از مشكلات عمدة معدن‌داران است، باتداعيِ ذهني‌يي كه بين شيوة طعمه‌خوردن ملخ و بيرون كشيدن سنگ از معدن انجام شددستگاه استخراجي با چنگك‌هاي مخصوصي طراحي شد)
راه‌حل‌هاي گذشته و ديگران تحليل شود كه چرا موفق بوده يا نبوده است؟،
برشمردن صفاتِ موضوع و دسته‌بندي آنها وتغيير دادنِ يك‌به‌يك آنها با استفاده از آزمون و خطا و تحليلِ نتيجه
برشمردن موضوعات مرتبط با موضوعِ اصلي و انجام مراحلي كه در برشمردن صفات ذكر شد
رديابي مساله تا رسيدن به سرچشمه و نقطه آغازين(مثلا: چرم/ دباغي/ حيوان/ دامداري/ زمين/…) و تغيير دادن هر يك از حلقه‌ها و بررسي اثر و نتيجة تغيير
معكوس كردنِ مساله (متضاد مساله را طرح كنيد و براي آن راه حل بدهيد. مثلا: مساله اصلي دست‌يابي به شيوة بهبودِ محصول است، آن را به ضدش تبديل مي‌كنيم، صورت مساله مي‌شود: دست‌يابي به شيوه خرابتر كردنِ محصول)
دربارة مساله و موارد مرتبط سوالِ “چه مي‌شود اگر…؟” را مطرح كنيد(بررسي پيامدهاي تمام احتمالات ممكن)
مساله را يك سطح به عقب ببريد و به كلي شدن نزديك كنيد (مثلا: به‌دنبال راه كاهش پرسنل هستيم، آنرا تبديل به “راه صرفه‌جويي در نيرو” كنيم)
با كساني كه پيشنهادات شما را دائم رد مي‌كنند جلسه داشته باشيد و از نقدهاي آنها ايده بگيريد
جريان برخورد خود با مساله و تلاش براي حل آن را به‌صورت يك داستان و سناريو بنويسيد
از نمودارها و ماتريس‌ها براي احاطه بر جوانب موضوع استفاده كنيد.
بالخصوص در مواردي كه گفته‌هاي افراد مربوط به يك فعّاليت در چرخة هستي باشد. ساخت هليكوپتر و هواپيما از روي حركت پشه و مگس، يا تلاش براي دست‌يابي به آمپول‌هاي بدون درد از روي نحوة نيش‌زدن پشه، نمونه‌هايي از اين مطلب هستند. قاعدة اين‌گونه تفكّر در قرآن آمده است: “فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ لِيُرِيَهُ كَيْفَ يُوارِي سَوْأَهَْْ أَخِيهِ”۱
“قابيل متحير شد كه با جسد برادر چه كند؟ خداوند كلاغي را فرستاد تا در برابر ديدگان او طعمه و غذاي خود را در زمين پنهان نمايد تا به او بفهماند كه چگونه بايد جسد برادرش را دفن كند.” علامه طباطبايي رحمه الله عليه در تفسير اين آيه مي‌فرمايند:
“نظام هستي، نظامي است كه قابليت دارد به انسان آموزش بدهد. انسان به‌وسيلة ارتباط برقرار كردن با اجزاء و عناصر هستي، آنچه براي اهداف زندگي خود نياز دارد را مي‌تواندبيآموزد.”
نتایج آثار و لوازم پذیرش بحث:
فرضیه‌پرداز باید از روش‌های موضوع‌شناسی و مساله‌شناسی و تولید شبکه مسائل و شبیه‌سازی واقعیت‌ها، و فرآیندهای خلاقیت، بیشترین بهره را بگیرد.
مباحث و مفاهیم کلیدی مرتبط به این بحث:
روش‌شناسی ، روش تحقیق، مدل‌سازی، الگوریتم‌سازی
برچسب #حل مساله #فرضیه شناسی #موضوع شناسی
دانشنامه, روش شناسی
چشم‌انداز #تشکل‌های‌حوزوی
(حوزه‌علیمه‌تمدن‌ساز)
ناظر بیرونی به وضعیت عمومی مجموعه های طلاب ، آنها را این‌گونه توصیف خواهد كرد
✅ما با افرادی روبرو شدیم كه هر كدام دارای كتابخانه‌‌ای كوچك ولی علمی بودند، منابع دست‌اول، منابع مرجع اعم از كتاب، مقاله، لوح‌فشرده، نوار صوتی در یك طبقه‌بندی منظم كه به سرعت برای بیننده قابل تشخیص بود قرار داشتند، در هر زمینه علمی مرتبط با رشته #اسلام‌شناسی، منبعی قابل توجه وجود داشت.
هر كدام از این افراد رایانه‌ای داشتند كه به جای موسیقی و بازی و عكس و فیلم، حاوی #یادداشت‌ها و #اطلاعات‌الكترونیكی دیگر بود كه دقیق اسم‌گذاری شده و دقیق آدرس‌دهی شده بودند. هر #كلیدواژه مرتبط با علوم و معارف اسلام و علوم انسانی را كه در قسمت جستجو وارد می‌كردید، نتیجه‌ای بازیابی می‌شد. اطلاعات صِرفا به خاطر جالب بودن گردآوری نشده بودند بلكه برای هر یك #كاربردی ملاحظه شده بود.
⏮هر یك از طلاب، هنگام مواجه با #سؤال‌و‌مسأله‌ای، بلافاصله به سراغ #منابع و #كتاب ها نمی‌رود بلكه #كاغذی به دست گرفته و شروع به #تفكری‌مرحله‌‌به مرحله برای #حل مسأله می‌نماید و سعی می‌كند تا #پاسخی‌اولیه را برای مطلب تولید كند. سپس برای #بررسی و #ارزیابی پاسخ تولید شده، به سراغ #منابع می‌رود، ولی نه به صورت #كور و #بدون‌برنامه، بلكه با تعریف #كلیدواژ‌ه‌های‌تركیبی برای جستجو، در كمترین زمان بیشترین نتایج مرتبط را هم در میان كتابها هم مقالات و هم منابع الكترونیكی، منابع دیداری و شنیداری، منابع خطی، شخصیت‌های علمی مرتبط، مراكز علمی مرتبط، و در میان كتاب ها و یادداشت‌ها و فایل‌های شخصی خودش #بازیابی می‌كند، #اعتبارسنجی كرده، دسته‌بندی می‌كند و در یك #ساختار‌منطقی #علمی و #تألیفی به صورت یك #نوشته یا #سخنرانی ارائه می‌نماید.
✅ما طلابی را دیدیم كه حوصله و اشتیاق مطالعه داشتند و با خواندن چند صفحه از یك كتاب خسته و بی‌حوصله نمی‌شدند و گاه ساعت‌ها مطالعه می‌كردند، فكر می‌كردند، یادداشت برمی‌داشتند، كتاب ها را با هم مقایسه می‌كردند و سرانجام می‌توانستند نتیجه مطالعات خود را به دقت #توضیح دهند.
✅هنگامی كه طلاب در یك #درس یا #سخنرانی علمی شركت می‌كردند، دقیقا می‌دانستند كه این درس یا سخنرانی، چه اثر و كاربردی دارد و چگونه باید از آن در زندگی استفاده كرد. طلاب در درس‌ها فقط شنونده نبودند بلكه فعالیت اصلی درس را كه یافتن #پاسخ‌مسأله و #حل‌مشكلی بود با هدایت استاد به عهده داشتند.
✅تمام طلاب دارای برنامه‌ریزی درازمدت بودند و افق‌های ۲۰، ۳۰ و ۵۰ ساله برای خود داشتند و مرحله به مرحله نشاط و انگیزه ادامه راه در آنها بیشتر دیده می‌شد.
✅گفتگوی علمی با این طلاب واقعا مهیج بود، مطالب تو را به دقت گوش می‌دادند، سپس به زبان #قالب‌های‌منطقی در می‌آوردند #اشكال و #حفره‌موجود در #تفكرات را با قاعد ه و مثال‌های ملموس نشان می‌دادند. و هنگامی كه خود استدلال می‌كردند برهان و دلیل را #قدم‌به‌قدم به گونه‌ای شفاف بیان می‌كردند كه جای هیچ گفتگوی دیگری باقی نمی‌ماند.
✅در هر موضوعی كه درخواست #تحقیق می‌شد، #طرح‌نامه #تحقیقی #منسجم و #كاربردی‌ای را تنظیم می‌كردند و بر اساس برنامه همان طرح، نتایج را ارائه می‌نمودند.
✅واقعا جالب بود كه در هر گفتگویی، وقتی #نظر‌اسلام را راجع به موضوعی #قدیمی یا #جدید می‌پرسیدیم، آیه‌ای از #قرآن را می‌خواندند و آن را از روی قرآنی كه در جیب داشتند نشان می‌دادند و مقصود آیه و تطبیق آن بر موضوع را با استناد به تفاسیر توضیح می‌دادند. همین كار را با #احادیث نیز انجام می‌دادند و چنان آیات و احادیث را ترجمه می‌كردند كه گویا آیات و روایات همین #امروز‌نازل شده است و ما مستقیما مخاطب خداوند و پیامبر هستیم.
@dastyaar