۶۱.#غايت‌حركت‌جوهرى،#تجردازماده است. ۶۲.وجود #سكون در جهان وجود #نسبى است. ۶۳.حركت به دو معنى است #قطعيه و #توسطيه و هر دو معنى موجودند. ۶۴.#زمان #مقدارحركت مى‏باشد. ۶۵.به عدد حركات موجوده جهان مى‏توان #زمان فرض كرد. ۶۶.#زمان،#ساخته وجود #جهان‌طبيعت است و پيش از آن و پس از آن محال است تحقق داشته باشد. ۶۷.در ميان#اجزاءزمان يك نوع تقدم و تاخر ثابت است. ۶۸.يكى از اسباب #سنجش‌سرعت و #بطوء حركت، #زمان است. ۶۹.#زمان از #سنخ خود #اول و #آخر ندارد. ۷۰.#حركت شش چيز لازم دارد. ۷۱.#جهش در #حركت به معنى حقيقى محال است ۷۲.#حركت، تقسيمى نيز ازناحيه #علت‌فاعلى خود به #حركت‌نفسانى و#حركت‌طبيعى و#حركت‌قسرى دارد ۷۳.هر #حادثه‌زمانى نيازمند بعلت مى‏باشد و با تعبير عمومى‏‌تر هر #ممكن #محتاج #بعلت است. ۷۴.چنانكه#وجودعلت #علت‌وجود#معلول است#عدم‌علت نيز#علت #عدم‌معلول است. ۷۵.#وجودمعلول با علت خود رابطه‌‏اى دارد كه با هيچ چيز غير او ندارد ۷۶.#علتى كه نسبتش با دو چيز#متساوى بوده باشد نمى‏تواند يكى از آن دو تا را #تخصيص بوجود دهد و همچنين يكى از آن دو تا نيز نمى‏تواند با چنين علتى بوجود#اختصاص يابد. ۷۷.#اختيار بمعناى #ايجادگزافى تحقق ندارد. ۷۸.#علت دو قسم است#علت‌تامه و #علت‌ناقصه ۷۹.#احتياج‌معلول #بعلت ازجهت #امكان اوست نه از جهت#حدوث و #سابقه‌عدم. ۸۰.#عليت و #معلوليت #دورى محال است. ۸۱.وجود #علت‌تامه ازوجود #معلول خود #قويتر است. ۸۲.#علت بر #معلول خود #متقدم است و#معلول از وى #متاخر. ۸۳.#استقلال و #تماميت‌وجودى #معلول همان استقلال و تماميت‌وجودى #علت است. ۸۴.سلسله #علت‌تامه‌معلولى نمى‏تواند تا #لانهايت برود. ۸۵.دو #علت‌مستقله، #يك‌معلول را نمى‏شود #ايجاد كنند چنانكه #يك‌علت دو #معلول‌مستقل را ۸۶.#علت به چهار قسم منقسم مى‏شود#علت‌فاعلى#علت‌غائى#علت‌مادى #علت‌صورى ۸۷.هيچ #معلولى بى ‏#علت‌فاعلى نخواهد بود ۸۸.هر #معلول‌مادى #علت‌مادى مى‏خواهد ۸۹.ماده ديگرى #بسيطتر از#ماده‌جسمانى بايد اثبات كرد ۹۰.هر #معلول‌مادى#علت‌صورى مى‏خواهد ۹۱.هيچ #معلولى بى ‏#علت‌غائى نخواهد بود ۹۲.#اتفاق و #بخت وجودندارد ۹۳.در ميان #واقعيت‌هاى‌خارجى نسبتى بنام #نسبت‌ضرورت داريم كه در مقابل نسبت ديگرى بنام #نسبت‌امكان واقع است. ۹۴.هر#پديده‌خارجى تا#ضرورت پيدا نكند #موجود نخواهد شد ۹۵.هر#موجودخارجى #درحال‌وجود #متصف به#ضرورت مى‏باشد ۹۶.#ضرورت‌وجود هر #معلول از ضرورت‌وجود #علتش #ترشح مى‏كند ۹۷.هر#ضرورت‌بالغير يعنى بواسطه علت منتهى به #ضرورت‌بالذات مى‏باشد يعنى #ضرورت بر دو قسم است #بالذات و#بالغير ۹۸.هر سلسله از #ضرورت‌هاى‌مترتبه،بالاخره #متناهى است ۹۹.ضرورت ديگرى بنام #ضرورت‌بالقياس داريم كه از #نسبت‌دادن #معلول #بعلت پيدا مى‏شود و در امكان نيزامكانى بنام #امكان‌بالقياس داريم ۱۰۰.بحث از#خداى‌جهان #فطرى #انسان است ۱۰۱.#جهان‌آفرينش #آفريدگارى دارد ۱۰۲.#خدا يكى است ۱۰۳.#خداى‌هستى،همه #كمالات‌هستى را دارد ۱۰۴.صفاتى كه با #تحليل #بسوى#وجود بر مى‏گردند براى #خدا #ثابت‌‏اند ۱۰۵.صفاتى كه به #عدم‌تحليل مى‏شوند از #خدا#منفى هستند ۱۰۶.#صفات‌ثبوتى #عين‌ذات ند ۱۰۷.نوعى ديگر از #صفات هستند كه از #ذات خارج هستند و آنها #صفات‌نسبيه مى‏باشند ۱۰۸.#آفرينش #جهان از #خدا است ۱۰۹.هر#موجود‌ممكن اگر چه #متغير نبوده باشد نيازمند #بعلت‌وجود مى‏باشد ۱۱۰.براى#جهان‌هستى #علت‌وجودى بيرون از خودش هست ۱۱۱.#جهان‌آفرينش #مركب است از سه مرتبه #ماده #مثال #عقل كه به ترتيب روي هم چيده شده‌‏اند ۱۱۲.پديده‏‌هاى‌ هر يك از اين سه مرتبه #معلول هم #سنخ خود مى‏باشند ۱۱۳.مجموعه هر يك از اين مراتب #معلول #مافوق خود مى‏باشند ۱۱۴.مجموعه همه اين مراتب #معلول‌خدا و نسبت #علل‌جزء به وى نسبت #وسائط مى‏باشد ۱۱۵.#فعليت #نظام‌آفرينش و #فعليت هر جزء وى به روى #قضا استوار است و #شر به قضا، منسوب نيست ۱۱۶.#حوادث جهان ارتباط به#قدر نيز دارند و آن #اندازه‌دهنده حوادث است ۱۱۷.#عالم #پايانى دارد ۱۱۸.#جهان‌آفرينش #مركب از سه مرتبه است كه به ترتيب از بالا به پائين روى هم چيده شده #جهان‌عقل #جهان‌مثال #جهان‌ماده ۱۱۹.پديده‌‏هاى هر يك ازاين #سه‌جهان معلول عللى هستند كه از #سنخ خودشان مى‏باشند #حادث‌مادى معلول #علل‌ماديه و#موجود‌مثالى معلول موجود مثالى و#موجود‌عقلى معلول موجودى از سنخ خود ۱۲۰.#مجموع‌هرعالمى معلول #مافوق خودش مى‏باشد ۱۲۱.#مجموع‌جهان‌آفرينش معلول #خداى‌آفريدگار بوده و نسبت هر #علت‌جزء به وى نسبت دست را دارد به نويسنده نامه و نسبت زبان را دارد به گوينده سخن ۱۲۲.#عالم را به سه قسمت مى‏توان تقسيم كرده و طبقه‌‏بندى نمود۱ #وجود‌مادى ۲#وجودمثالى ۳#وجودعقلى والبته وجود مادى كه #مساوق با #حركت بوده و #امكان و #فعليت در وى آغشته بهم مى‏باشدپست‏‌تر از #وجود‌مجرد مى‏باشد كه #ثبات داشته و فعليت