اصول روششناسی در پارادایم شبکهای:
۱. تجربه: استقراء برای کشف ساختارهای خلقت.
۲. عقل: تحلیل مفهومی و برهان منطقی.
۳. شهود: علم حضوری و وحی.
۴. کمّیت: کشف ابعاد تمایز و کثرت.
۵. کیفیت: کشف مراتب تشکیکی وجود.
۶. ظاهر و باطن: بررسی ابعاد محسوس و نامحسوس پدیدهها.
۷. هرمنوتیک: تحلیل وابسته به زمینه.
۸. پدیدارشناسی: کشف لایههای پدیده.
۹. تحلیل تاریخی: مشاهده رفتار پدیدهها در زمان.
۱۰. عرفکاوی: بررسی زمینههای زبانی و فرهنگی.
۱۱. میانرشتهای: ترکیب علوم برای کشف جامعیت پدیده.
نتایج و آثار پذیرش فرضیه:
- فرآیند تحقیق: دستیابی به فهم، توصیف، تعریف، تبیین، تفسیر، توجیه و توصیه پدیدهها.
- علم دینی: تولید دانش مبتنی بر روش اجتهاد سیستمی.
مباحث و مفاهیم کلیدی:
روششناسی، پارادایم شبکهای، الگوریتم تحقیق، اجتهاد سیستمی، علم دینی، تحلیل میانرشتهای.
#روش_شناسی #پارادایم_شبکهای #الگوریتم_تحقیق #اجتهاد_سیستمی #علم_دینی #میان_رشتهای #رئالیسم #عقلانیت #شهود_قلبی #تحلیل_تاریخی
🔸 کانال دستیار محقق
[eitaa.com/dastyaar]
#مبانی
#معرفت_شناسی
گزارش درس معرفتشناسی حجةالاسلام حسینزاده
گزارش معرفتشناسی
فهرست مطالب:
- مقدمه
- چکیده
- موضوع بحث
- اهمیت بحث
- معرفتشناسی بر اساس آموزههای اسلامی
- گونههای معرفتشناسی
- مبانی معرفتشناختی علوم انسانی در اندیشه اسلامی و سایر رویکردها
- اصول هفتگانه معرفتشناسی
- نقد دیدگاه کانت
- مسائل اساسی در حوزه معرفتشناسی
- شیوه ارائه نظریههای اسلامی در فضای بینالمللی
- مقدمه
این نوشته، گزارشی از چهار نشست تخصصی پیرامون مبانی معرفتشناسی علوم انسانی است که توسط استاد حسینزاده در مؤسسه مطالعات راهبردی برگزار شد و اکنون در قالب مقاله ارائه میگردد.
چکیده
در این جلسات، مبانی معرفتشناسی اسلامی با تمرکز بر نقد سوبژکتیویسم بهویژه قرائت کانت بررسی شد. هدف اصلی، تبیین اصولی مانند عقلانیت معرفت**، **امکان دستیابی به حقیقت و بطلان نسبیتگرایی بود.
موضوع بحث
بررسی مبانی معرفتشناختی علوم انسانی با رویکرد اسلامی و مقایسه آن با دیگر مکاتب فکری.
اهمیت بحث
رویکردهای معرفتشناختی تأثیر مستقیمی بر علوم انسانی دارند. برای مثال، پوزیتیویسم یا نسبیتگرایی به شکلگیری نظریههای اجتماعی متفاوت میانجامند.
معرفتشناسی بر اساس آموزههای اسلامی
سه محور اصلی:
۱. معرفتشناسی عام (مطلق)
۲. معرفتشناسی مقید (دینی)
۳. اصول گفتمان عقلایی
گونههای معرفتشناسی
- معرفتشناسی مطلق: بررسی اصول کلی شناخت در تمام حوزهها.
- معرفتشناسی مقید: تمرکز بر حوزههای خاص (مانند دین یا اخلاق).
مبانی معرفتشناختی علوم انسانی در اندیشه اسلامی
اصول هفتگانه:
۱. عقلانیت معرفت
۲. امکان دستیابی به حقیقت
۳. وجود معرفتهای یقینی (بدیهیات منطق و فلسفه)
۴. گسترشپذیری معرفتهای یقینی
۵. تعهد به حقیقت و رهایی از گرایشها
۶. ثبات حقیقت و دگرگونی معلوم
۷. بطلان سوبژکتیویسم
نقد دیدگاه کانت
سوبژکتیویسم کانت با تأکید بر نقش فعال ذهن در شکلگیری معرفت، حقیقت را «مطابقت ذهن با عین» میداند. این دیدگاه به نسبیتگرایی و انکار واقعیت عینی میانجامد.
ایرادات اصلی:
۱. خودمتناقضبودن: ادعای کانت مبتنی بر پیشفرضهای نادرست درباره ساختار ذهن است.
۲. انسداد درک واقعیت: انکار امکان شناخت عینی جهان خارج.
۳. نسبیتگرایی مطلق: ناتوانی در توجیه یقین در معرفت.
پاسخهای اسلامی:
- علم حضوری: دسترسی مستقیم به واقعیت بدون واسطه ذهن (مبتنی بر اندیشه ابن سینا و علامه طباطبایی).
- طبقهبندی مفاهیم: تمایز بین مفاهیم حقیقی و اعتباری (نقد خلط مفاهیم در فلسفه کانت).
مسائل اساسی در حوزه معرفتشناسی
۱. تعریف معرفت
۲. نقش علم حضوری و حصولی
۳. معیار صدق گزارهها
۴. عوامل و موانع معرفت
۵. نسبیتگرایی و شکاکیت
شیوه ارائه نظریههای اسلامی در فضای بینالمللی
- نیاز به مخاطبشناسی و استفاده از روشهای عقلی و تجربی.
- پرهیز از تقلید کورکورانه از پارادایمهای غربی (مانند پوزیتیویسم).
#معرفتشناسی #سوبژکتیویسم #کانت #علم_حضوری #عقلانیت #حقیقت #پارادایم #فلسفه_اسلامی #نسبیت_گرایی #پوزیتیویسم #ابن_سینا #علامه_طباطبایی #معرفت_یقینی #هرمنوتیک #واقعیت_عینی
🔸 کانال دستیار محقق
[eitaa.com/dastyaar]
#مفاهیم
#عقل #عقلانیت #رشد_عقلی #عقل_جمعی
🔹 تعاریف مرتبط با عقل و عقلانیت:
1. عقل:
- مرتبهای از روح که توانایی انتزاع کلیات و عبور از ابعاد مادی را دارد.
2. عقلانیت نظری:
- مبتنی کردن باورها بر شواهد و استدلالهای موجّه.
3. عقلانیت عملی:
- تنظیم تصمیمات و رفتارها بر اساس درک نفع و ضرر از دیدگاه عقل.
4. رشد عقلی:
- تلاش برای گسترش حیطهٔ ادراک و کشف عالم وجود.
- تلاش برای بهبود تشخیص نفع و ضررها به صورت برآیندی و جامع.
5. عقل جمعی:
- برآیند تجارب ادراکی و عملی یک مجموعه، سازمان یا نخبگان یک ملت.
🔹 کاربردها و اهمیت:
- عقل، محور اصلی ادراک و تشخیص حقایق است.
- رشد عقلی و عقل جمعی، بستری برای توسعه فردی و اجتماعی فراهم میکند.
- عقلانیت نظری و عملی، راهنمای تنظیم باورها و تصمیمات در زندگی روزمره.
#عقل #رشد_ادراک #عقلانیت_نظری #عقلانیت_عملی #عقل_جمعی
🔸 کانال دستیار محقق
[https://eitaa.com/dastyaar]