قطرات بارانی _ ۲۷۷۵ پرسش نفس مسوله، لوامه، امّاره و مطمئنه مراتب کدام یک از این دو من مادی، عقلانی هستند؟ پاسخ با سلام و احترام و عرض تسلیت سالروز شهادت حضرت سیدالساجدین و زین العابدین امام سجاد صلوات الله علیه. *نطفه* در ابتدا یک *ظرف مادی و خالی* است، لذا هیچ *تحرکی* ندارد. اما پس از *چهار ماه،* به أمر الهی، *روح* در او *حلول* می کند و او *انسان* نامیده می شود و *شأن* یک انسان را دارد و در شکم مادر، *تحرک* پیدا می کند. پس بعد از *تولد،* هر *نوزادی* دارای *دو مـــن* است: اول: *من خیالی و مادی و غریزی* و سرشار از « شهوت و غضب ». دوم: *من عقلانی و قلبی و فطری،* تا زمانی که انسان در دوران *طفولیت* (وابستگی و أنگل بودن) است، *نفسانیت* او بر *عقلانیت* او *غلبه* دارد و او را به انواع *رذائل* می کشاند. به *این مرحله* از وضع انسان، که هنوز صاحب *تشخیص* نیست، *نفس أمّاره* گفته می شود: وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسي‏ *إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّـــــارَةٌ بِالسُّوءِ* ... (یوسف/۵۳) از زمانی که انسان به *حد نصابی* از *عقلانیت* و *بلـــوغ* می رسد و تا حدودی با *نفسانیت* خود حالت *برابری* پیدا می کند و *کارهای زشت و غیر مجاز* او را *سرزنش* می کند. به *این مرحله* از وضع انسان، که صاحب *تشخیص* شده است، *نفس لــــوّامــه* گفته می شود: وَ *قالَ الشَّيْطانُ* .... *دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لي‏* فَلا تَلُومُوني‏ وَ *لُومُـــوا أَنْفُسَكُمْ* .... (إبراهیم/۲۲) با *آغاز جوانی،* انسان وارد مرحله *سطحی نگری* و *دنیاگرائی* می شود و *جذابیت های فانی و بافته شده و مزخرف* برایش خودنمائی می کنند و او را به سمت خود می کشانند: إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ *الدُّنْيــا* ... حَتَّى إِذا *أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَـها وَ ازَّيَّنَـتْ* ....(یونس/۲۴) به *این مرحله* از وضع انسان، که عقلانیت انسان مورد *آزمون سخت* گزینش *دنیا* یا *آخرت* قرار می گیرد، *نفس مسوله* گفته می شود. پس *نفس مسوله،* مقطعی از زندگی انسان است که *ثروت* و *شهرت* و *شهوت* و *قدرت دنیا* برایش بسیار *دوست داشتنی* می شود. لذا حضرت یعقوب علیه السلام، *حسادت* و *خیانت* آن برادران را چنین تفسیر نمود: وَ *جاؤُ عَلى‏ قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ* قالَ: *بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ* ... (یوسف/۱۸) و *سامری* گوساله ساز هم *سوء استفاده از علم* خود را *تسویل نفسش* نامید: قالَ فَما خَطْبُكَ يا *سامِرِيُّ* (۹۵) قالَ: بَصُرْتُ بِما لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُها *وَ كَذلِكَ سَوَّلَتْ لي‏ نَفْسي‏* (طه/۹۶) سومین مرحله زندگی انسان، زمانی است که انسان *عاشق حق* می شود و با *اراده* مؤمنانه، *عقلانیت* خود را بر *نفسانیت* خود غلبه می دهد، به *این مرحله* از وضع انسان، که او، متعهدانه، *حـــقّ* را در هر زمینه ای بر *باطل* ترجیح می دهد، *نفس مطمئنه* گفته می شود. پس *نفس مطمئنه* مخصوص زمان *فعال شدن قلـــب* است: .... وَ *قَلْبُــــــهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإيمانِ* .... (نحل/۱۰۶) در این *مرحله* است که انسان وارد مقام *بندگی* می شود و *لیاقت* ورود به *جنّت خاص الهی* را پیدا می کند: *يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ* (۲۷) ارْجِعي‏ إِلى‏ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً (۲۸) *فَادْخُلي‏ في‏ عِبـــــادي* (۲۹) *وَ ادْخُلي‏ جَنَّــــــــتي*‏ (۳۰) چهارمین مرحله زندگی انسان، زمانی است که انسان عاقل و مؤمن و مطمئن و عبد، *مُلهـم* می شود و خداوند در خواب و بیداری، با *الهام* و *وحی* به او *مأموریت های ویژه* می دهد: أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً *أَنْ أَوْحَيْـنا إِلى‏ رَجُـــلٍ مِنْهُمْ* .... (یونس/۲) وَ *أَوْحَيْـنا إِلى‏ أُمِّ مُوسى*‏ أَنْ أَرْضِعيهِ ... (قصص/۷) وَ إِذْ *أَوْحَيْـــــتُ إِلَى الْحَوارِيِّينَ* أَنْ آمِنُوا بي‏ وَ بِرَسُولي‏ ... (مائده/۱۱۱) در این مرحله است که انسان مورد *هدایت خاص* قرار می گیرد و *تمام امور* او هم *اصلاح* و او لایق *بهترین حــال* می شود: *سَيَهْدِيــــــهِمْ* وَ *يُصْلِـــحُ بَالَــــــهُمْ* (محمد/۵) (به زودى آنان را ـ به راه حق ـ هدایت مى‏ کند و حالشان را إصلاح و نيكو مى‏ گرداند.) *اللهم ارزقنا* 👈واژه: #نفس #یوسف_۱۸_۵۳ #اماره #لوامه #ابراهیم_۲۲ #مسوله #یونس_۲_۲۴ #مطمئنه #نحل_۱۰۶ #مائده_۱۱۱ 🔻 ما را می توانید در رسانه های زیر دنبال کنید: ایتا، بله، سروش، واتساب، تلگرام، سایت، اینستاگرام @dr_ghofrani2