🔴نقش قرائن، در فهم احاديث
🖊احمدحسين شريفي
🔸به صرف فهم معناي لغوي و اصطلاحي الفاظ و ترکيبهاي به کار رفته در احاديث هرگز نميتوان مدعي فهم درست آن شد. در برخي از موارد براي فهم درست معناي احاديث، بايد اسباب ورود #حديث را دانست. يعني علت و زمينه و بافت صدور آن سخن از معصوم را بايد دانست. چرا که شرايط زمينهاي در فهم مراد معصومان(ع) حتماً نقشآفرين است. به تعبير ديگر بايد قراين مقامي (شرايط اجتماعي و تاريخي و فرهنگي و حالات مخاطب و گوينده و ... ) را در نظر گرفت.
🔸متأسفانه بسياري از ناقلان اوليه احاديث و جامعان کتابهاي حديثي، از نقشآفريني قراين مقامي در فهم مراد معصومان غافل بودند و به همين دليل آنها را ذکر نکردهاند. بر اين اساس براي فهم مراد واقعي معصومان، يک حديثشناس محقق بايد تلاش بيشتري کند و حتيالامکان قرائن را در منابع موجود به دست آورد. مراجعه به منابع حديثي ساير فرق و مذاهب اسلامي يا مراجعه به منابع تاريخي و فهم درست تاريخ صدر اسلام و اوضاع فرهنگي و اجتماعي حاکم بر قبايل و اقوام آن زمان و امثال آن ميتواند پارهاي از گرهها را بگشايد.
🔸فيالمثل در پارهاي از منابع اهل سنت حديثي از #رسول_خدا(ص) نقل کردهاند که فرموده باشد: «مَنْ بَشَّرَنِي بِخُرُوجِ آذَارَ فَلَهُ الْجَنَّةُ» در عين حال، حتي پارهاي از اهل حديث مثل #احمدبن_حنبل نتوانستهاند با مضمون اين حديث کنار بيايند و آن را تأييد کنند؛ به همين دليل گفتهاند که اين حديث هيچ اصل و اساسي ندارد.
🔸اما اگر، احمدبن حنبل، قرائن مقامي صدور چنين سخني را ميدانست، قطعا چنين حکمي نميکرد. #شيخ_صدوق از ابنعباس علت صدور چنين سخني را به اين صورت نقل ميکند که
🌹«پيامبر روزي با اصحاب خود در مسجد قبا نشسته بود و به آنان گفت: نخستين فردي که اکنون بر شما وارد ميشود از بهشتيان است. برخي از اين افراد چون اين سخن را شنيدند بيرون رفتند تا شتابان باز گردند و به سبب اين خبر از بهشتيان شوند. پيامبر اين را فهميد و به آنان که مانده بودند فرمود: اکنون چند نفر بر شما در ميآيند که هر يک از ديگري سبقت ميجويد؛ از ميان آنان هر کس به من بشارت دهد که ماه آزار [از ماههاي رومي و مصادف با خرداد شمسي] تمام ميشود اهل بهشت است. پس آن گروه بازگشتند و وارد شدند و ابوذر نيز با آنان بود. پيامبر به آنان فرمود: ما در کدام ماه رومي هستيم؟ #ابوذر پاسخ داد: اي پيامبر خدا آذار تمام شد. پيامبر گفت: اي ابوذر اين را ميدانستم اما دوست داشتم که امت من بدانند تو بهشتي هستي و چسان بهشتي نباشي در حالي که تو را پس از من، از حرمم «مدينه» ميرانند؛ چون به اهل بيت من محبت داري؛ پس تنها زندگي ميکني و تنها ميميري و گروهي سعادت کفن و دفن تو را مييابند که همراهان من در بهشت جاودان هستند؛ بهشتي که به متقيان وعده داده شده است.»
@ejtehadjame
🌹