🔴جامعيت اسلام و مسألة ولايت فقيه از منظر آيتالله بروجردي(رض)
🖊احمدحسين شريفي
🔸آيتالله حسين #بروجردي (1292-1380ق) هم در کتاب #تبيان_الصلاة (ج1، ص91-103) و هم در کتاب #البدر_الزاهر في صلاة الجمعة و المسافر، به مناسبتي بحث #جامعيت_اسلام و مسأله #ولايت_فقيه را مطرح ميکند. در کتاب البدر الزاهر (ص72- 81) با استفاده از مقدمات عقلي و جامعهشناختي و همچنين دلايل نقلي اثبات ميکند که با توجه به روح حاکم بر اسلام و به ويژه مکتب تشيع، هيچ گريز و گزيري از پذيرش ولايت فقيه و حکومت اسلامي نيست.
🔸دوست عزيز و دانشمندم جناب #دکتر_حسن_يوسفيان در کتاب بسيار ارزشمند #کلام_جديد، ص336 خلاصة استدلال آيتالله بروجردي را ذکر کردهاند که بنده هم عيناً از همانجا نقل ميکنم:
1️⃣در هر جامعهاي به مسائلي برميخوريم که از وظايف فردي اشخاص به شمار نميآيند؛ بلکه اموري عمومي و اجتماعياند و بقاي جامعه در گرو اجراي آنهاست
2️⃣با نگاهي گذرا به قوانين اسلام روشن ميگردد که اين دين به عبادات محض بسنده نکرده، بلکه به اجتماع و سياست نيز پرداخته است. حدود شرعي، قصاص و ديات، احکام قضاوت و دادرسي، و قوانين مالي همچون خمس و زکات، همگي بيانگر توجه دين اسلام به مسائل سياسي و حکومتي است.
3️⃣بخش سياسي اسلام از مسائل روحاني و معنوي آن جدا نيست؛ چنانکه #رسول_خدا(ص) خود به تدبير امور مسلمين ميپرداخت و پس از وي نيز همواره پيشواي مسلمانان، امامت جماعت آنان را نيز برعهده داشت.
4️⃣به اعتقاد شيعيان، رسول خدا(ص) مسألة خلافت و رهبري سياسي مسلمانان را ناگفته نگذاشته و پس از خود، امامان دوازدهگانه را شايستة رهبري و زعامت مسلمانان دانسته است.
5️⃣از يک سو امامان معصوم، شيعيان را از مراجعه به خلفاي جور و قاضيان ناحق- و به عبارت ديگر، طاغوتها- بازداشتهاند و از سوي ديگر، اين نکته نيز ترديدناپذير است که در بيشتر دورانها شيعيان دسترسي چنداني به پيشوايان معصوم نداشتهاند.
✅با توجه به اين مقدمات، طبيعي است که معصومان- حتي در زمان حضور خود- کساني را براي رسيدگي به امور اجتماعي مردم منصوب کنند. اين گروه همان فقيهان اسلامشناساند که در زمان غيبت امام معصوم نيز تا آنجا که بتوانند مسؤوليت رهبري سياسي مسلمانان را برعهده ميگيرند.
🔴نقش قرائن، در فهم احاديث
🖊احمدحسين شريفي
🔸به صرف فهم معناي لغوي و اصطلاحي الفاظ و ترکيبهاي به کار رفته در احاديث هرگز نميتوان مدعي فهم درست آن شد. در برخي از موارد براي فهم درست معناي احاديث، بايد اسباب ورود #حديث را دانست. يعني علت و زمينه و بافت صدور آن سخن از معصوم را بايد دانست. چرا که شرايط زمينهاي در فهم مراد معصومان(ع) حتماً نقشآفرين است. به تعبير ديگر بايد قراين مقامي (شرايط اجتماعي و تاريخي و فرهنگي و حالات مخاطب و گوينده و ... ) را در نظر گرفت.
🔸متأسفانه بسياري از ناقلان اوليه احاديث و جامعان کتابهاي حديثي، از نقشآفريني قراين مقامي در فهم مراد معصومان غافل بودند و به همين دليل آنها را ذکر نکردهاند. بر اين اساس براي فهم مراد واقعي معصومان، يک حديثشناس محقق بايد تلاش بيشتري کند و حتيالامکان قرائن را در منابع موجود به دست آورد. مراجعه به منابع حديثي ساير فرق و مذاهب اسلامي يا مراجعه به منابع تاريخي و فهم درست تاريخ صدر اسلام و اوضاع فرهنگي و اجتماعي حاکم بر قبايل و اقوام آن زمان و امثال آن ميتواند پارهاي از گرهها را بگشايد.
🔸فيالمثل در پارهاي از منابع اهل سنت حديثي از #رسول_خدا(ص) نقل کردهاند که فرموده باشد: «مَنْ بَشَّرَنِي بِخُرُوجِ آذَارَ فَلَهُ الْجَنَّةُ» در عين حال، حتي پارهاي از اهل حديث مثل #احمدبن_حنبل نتوانستهاند با مضمون اين حديث کنار بيايند و آن را تأييد کنند؛ به همين دليل گفتهاند که اين حديث هيچ اصل و اساسي ندارد.
🔸اما اگر، احمدبن حنبل، قرائن مقامي صدور چنين سخني را ميدانست، قطعا چنين حکمي نميکرد. #شيخ_صدوق از ابنعباس علت صدور چنين سخني را به اين صورت نقل ميکند که
🌹«پيامبر روزي با اصحاب خود در مسجد قبا نشسته بود و به آنان گفت: نخستين فردي که اکنون بر شما وارد ميشود از بهشتيان است. برخي از اين افراد چون اين سخن را شنيدند بيرون رفتند تا شتابان باز گردند و به سبب اين خبر از بهشتيان شوند. پيامبر اين را فهميد و به آنان که مانده بودند فرمود: اکنون چند نفر بر شما در ميآيند که هر يک از ديگري سبقت ميجويد؛ از ميان آنان هر کس به من بشارت دهد که ماه آزار [از ماههاي رومي و مصادف با خرداد شمسي] تمام ميشود اهل بهشت است. پس آن گروه بازگشتند و وارد شدند و ابوذر نيز با آنان بود. پيامبر به آنان فرمود: ما در کدام ماه رومي هستيم؟ #ابوذر پاسخ داد: اي پيامبر خدا آذار تمام شد. پيامبر گفت: اي ابوذر اين را ميدانستم اما دوست داشتم که امت من بدانند تو بهشتي هستي و چسان بهشتي نباشي در حالي که تو را پس از من، از حرمم «مدينه» ميرانند؛ چون به اهل بيت من محبت داري؛ پس تنها زندگي ميکني و تنها ميميري و گروهي سعادت کفن و دفن تو را مييابند که همراهان من در بهشت جاودان هستند؛ بهشتي که به متقيان وعده داده شده است.»
@ejtehadjame
🌹