#مقاله مصداق‌یابی و کارکردهای فرهنگی واژه "أَصْحَابُ‌ أَبِی" #چکیده انقلاب علمی و فرهنگی شیعه، در عصر امامت امام محمد باقر علیه‌السلام، با مدیریت آن‌ حضرت و توسط جمعی از شاگردان زبده و نخبه ایشان آغاز شد و جامعه شیعه را از فقر فرهنگی به مرحله شکوفایی و بالندگی رساند. این لایه از اصحاب الباقر علیه‌السلام را می‌توان با کلیدواژه «أَصْحَابُ‏ أَبِی» در فرمایشات امام جعفر صادق علیه‌السلام بازشناخت. توصیه ویژه‌ای که امام باقر علیه‌السلام در آخرین لحظات عمر، به فرزندشان درباره یاران خود ابراز فرمودند، همچنین کارکردهای دین‌شناسانه و جامعه‌شناسانه‌ای که از سوی امام صادق علیه‌السلام در مواضع مختلف ایراد شده، ضرورت بازشناسی مصادیق و کارکرد شناسی فرهنگی «أَصْحَابُ‏ أَبِی» را بیش از پیش، هویدا می‌سازد. این نوشتار، با شیوه تحلیل متون حدیثی شیعه، به این دو مهم پرداخته است. کلید واژه‌ها؛ #تاریخ_حدیث_شیعه #امام‌باقر_علیه‌السلام #امام‌صادق_علیه‌السلام #اصحاب_ابی #تاریخ_شیعه @Elal_alhadith

#مقاله ابن‌ولید و مستثنیات وی #چکیده شخصیت علمی ابن ولید و تأثیر او بر اندیشمندان پس از خود، نمایانگر جایگاه وی و بیانگر نیاز به بازنگری و کاوش بیشتر در دیدگاه‌های اوست. پژوهش حاضر پس از معرفی شخصیت و آثار #محمدبن_حسن‌بن_ولید و گزارشی از دیدگاه‌های او در عرصه‌های مختلف، با روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی، تحلیلی؛ متمرکز در بررسی دیدگاه برجسته وی در مسئله استثناء ابن‌ولید از برخی از رجال در جهت هشدار به لزوم احتیاط و نیازمندی دقت بیشتر در برخورد با روایت آنها می‌باشد کلید واژه‌ها: #ابن_ولید ، #استثناء ، #توثیق ، #نوادر_الحکمه ، #احتیاط_و_هشدار @Elal_alhadith

#مقاله شکل‌گیری و کارکردهای مرجعیت علمی زرارة‌بن‌أعين #چکیده انقلاب علمی و فرهنگی شیعه در عصر امامت امام باقر علیه‌السلام با مدیریت پیوسته آن حضرت و تربیت راویان کوشا و فرهنگ‌گستر آغاز گردید. در پرتو هدایت امام معصوم، جامعه شیعه از مرحله فقر فرهنگی گذر کرده و به مرحله شکوفایی و بالندگی رسید. زرارة بن اعین یکی از آن نخبگان شیعه است که با دریافت حداکثری آموزه‌های دینی در جایگاه مرجعیت علمی قرار گرفته و به نشر آن معارف در بستر جامعه فرهنگی پرداخت. توجه ویژه نهاد امامت به زراره، ضرورت بازشناسی ویژگی‌های وی و هم‌چنین کارکردشناسی فرهنگی او در جایگاه مرجعیت علمی را بیش‌ازپیش نمایان می‌سازد. نوشتار حاضر، با شیوه تحلیل متون حدیثی و رجالی شیعه، به این دو امر مهم پرداخته است. واژگان کلیدی؛ #امام‌باقرعلیه‌السلام ، #امام‌صادق‌عليه‌السلام ، #تاریخ‌حدیث‌شیعه، #زرارة‌بن‌اعین، #مرجعیت‌علمی @Elal_alhadith

#مقاله سیستم مترادفات و تمییز مشترکات در معجم رجال (از مجموعه مقالات سمینار کامپیوتر و علوم اسلامی، بهار سال۱۳۷۲) مقدمه اهمیت اسناد روایات و نقش تعیین کننده آنها در دسترسی به متون روایات، از دیدگان آشنایان به احکام و معارف الهی، پوشیده نیست. به لحاظ همین نقش است که اسناد از دیرباز مورد توجه علمای علم درایه، محققين رجالی و فقهای عظام بوده‌اند. در این میان، علم رجال ارتباطی نزدیکتر از دیگر علوم، با اسناد داشته است، تا آنجا که می‌توان گفت: اگر قرار باشد برای رجال، به عنوان یک علم، موضوعی در نظر گرفته شود آن موضوع، جز سند نخواهد بود. چرا که این علم، عهده دار شناخت و معرفی افرادی که به عنوان داوری بین ما و معصوم (علیه السلام) فاصله شده‌اند و احادیث از طریق آنان به دست ما رسیده است، می‌باشد، و سند، جز همان افراد واسطه بین ما و معصوم (علیه السلام) در یک حدیث، چیز دیگری نیست. در علم رجال است که یکایک عناوین موجود در سند، از نظر دارا بودن شرایط لازم در قبول خبر، مورد مداقه و بررسی قرار میگیرند. در همین بررسی است که محققین با مشکلات مختلفی در اسناد روبرو می شوند که موجب کندی روند تحقیق شده ... @Elal_alhadith

#مقاله پیشنهادی حضرت استاد 👇 کامل الزیارات و شهادت ابن‌قولویه به وثاقت راویان @Elal_alhadith

#مقاله نرم‌افزار درایة النور، نقطه امید، ضرورت ارتقاء (نشریه ره آورد نور، زمستان۱۳۸۲، شماره۵) @Elal_alhadith

#مقاله سیستم مترادفات و تمییز مشترکات در نرم‌افزار درایة‌النور ، قسمت اول (نشریه ره آورد نور، تابستان۱۳۹۸، شماره۶۷ ) @Elal_alhadith

#مقاله تمییز مشترکات در نرم‌افزار درایة النور ،قسمت دوم (نشریه ره آورد نور، زمستان ۱۳۹۸،شماره۶۹) @Elal_alhadith

#مقاله کیفیت ارتباط مشيخه فقیه با اسناد آن مقدمه: کتب حدیثی را از نظر ساختار سندی آنها به دو دسته می توان تقسیم کرد: ۱- کتبی که مجموعه یا غالب روایات آنها با سند کامل ذکر شده است؛ مانند کتاب «کافی» که اسناد آن از «مشایخ کلینی» شروع و به معصوم (علیه‌السلام) ختم می‌شود. نتیجه این امر مسند بودن روایات و برخورداری از قابلیت ارزیابی روایات است. ۲- کتبی که غالب یا بخش عمده‌ای از روایات آنها با سند کامل ذکر نشده‌اند؛ مانند کتاب «من لایحضره الفقیه» مرحوم صدوق. در نوع دوم، به منظور فراهم آوردن دو نکته پیش گفته مؤلف كتاب مجموع اسنادی را در انتهای کتاب ذکر می‌کند. این اسناد به نام راویانی ختم می‌شوند که در ابتدای اسناد روایات از آنها یاد شده است. در اصطلاح به هر یک از این اسناد طريق و به مجموعه در بردارنده آنها مشيخه گفته می‌شود. مهم‌ترین مسئله در این بین، چگونگی ارتباط مشيخه و اسناد روایاتی است که در اصل کتاب ذکر شده است ... @Elal_alhadith

#مقاله ابراهیم‌بن أبی‌الکرام الجعفری چکیده: نسب کامل ابراهیم‌بن أبی‌الکرام، ابراهیم‌بن محمدبن عبدالله‌بن محمدبن علی‌بن عبدالله‌بن جعفربن أبی‌طالب است او از نظر مذهب، امامی و درگذشته‌ی نیمهٔ نخستین قرن سوم هجری است. او غیر از ابراهیم‌بن جعفربن أبی‌الکرام درگذشته‌ی سال ۴۲۵هجری قمری است. نویسنده در نوشتار حاضر، نخست داده‌های اطلاعاتی مصادر امامیه و مصادر عامه‌ی هم سو با آنها را بررسی کرده و سپس از دیگر مصادر اهل‌تسنن سخن به میان می‌آورد کلیدواژه: #جعفری ، #ابراهیم‌بن_أبی‌الکرام ، #حدیث_شیعه ، #راویان ، #تاریخ_حدیث، #قرن_سوم_هجری، #علمای_شیعه ، #مصادر_اهل_سنت @Elal_alhadith

#مقاله ابراهیم بن أبی‌حفصه چکیده: این نوشتار به شناسایی ابراهیم‌بن أبی‌حفصه می‌پردازد. ابن‌حجر‌عسقلانی او را از علمای شیعه و عابد و ثقه دانسته است. اما به جز رجال طوسی نامی از او در هیچ یک از مصادر شیعی نیامده است. نویسنده با مقایسه منقولات مصادر اهل‌سنت و سخن شیخ طوسی بیان می‌دارد که از مجموع اینها نمی‌توان به شیعه بودن ابراهیم‌بن أبی‌حفصه و همچنین عابد و ثقه بودن وی حکم کرد. کلیدواژه: #اصحاب_أئمه، #ابراهیم‌بن_أبی‌حفصه، #ابن_أبی‌حفصه، #ابراهیم، #لسان_المیزان(کتاب)، #علمای_شیعی، #امام‌باقر، #اصحاب @Elal_alhadith

#مقاله نگاه راهبردی اهل بیت علیهم‌السلام، در انتشار و پالایش حدیث شیعه و موانع آن چکیده: قرآن و سنت دو میراث ارزشمند الهی هستند که تبیین آنها از سوی اهل بیت علیهم‌السلام، با رعایت عناصر تاریخی یا همان اجزاء اثر گذار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و گاه اقتصادی همراه بوده است. نشر این تبیین که اساسا در قالب روایت و با هدف حجیت و بکارگیری در عمل مكلف ارائه می‌گردد، باید با به کار گرفتن مؤلفه‌هایی انجام یابد تا آن را در بهترین وجه عرضه، بگستراند؛ مؤلفه‌هایی که از سوی اهل بیت ارائه شده و همواره بر رعایت آن تأکید شده است. از دیگر سو، طبیعی است که گاه بر اثر عواملی درون یا برون مذهبی، این مهم با موانعی مواجه گردد. از این رو لازم است تا علاوه بر مؤلفه‌های نشر، مؤلفه‌هایی نیز برای سنجش و ارزیابی معارف و احادیث، ارائه شود تا با به کار گیری آن از دست آورد نشر روایات محافظت شود. نوشتار حاضر با این نگاه درصدد ارائه‌ی این دو گونه مؤلفه در کنار نشان دادن مواردی از بروز موانع است. نتیجه به کارگیری این راهبرد مهم اهل بیت علیهم‌السلام، میراثی است که در عالی‌ترین سطح ممکن از خطا و ناسره حفظ شده است. همچنین... @Elal_alhadith

#مقاله آسیب شناسی رویکرد حديث پژوهی جریان سلفی گری ایرانی، با تبیین نظام حاکم بر اعتبار سنجی احادیث شیعه چکیده: نوشتار حاضر می‌کوشد با تبیین ماهیت اعتبار سنجی احادیث شیعه، دیدگاه گروه؛ موسوم به قرآنیان ایران را نقد و آسیب شناسی کند. نظام حاکم بر اعتبارسنجی احادیث شیعه، نظامی خاص است که در آن اطلاق واژه ضعیف برای راوی، هرگز به منزله کنار نهادن کامل روایات وی نیست، بستر نقل احادیث شیعه هرگز دست خوش تأثیرات مخرب غلات آن هم در حد وسیع و گسترده نشده و در نتیجه دستاویز قرآنیان در این خصوص قابل نقد و تبيين است. در این نظام اعتبارسنجی، تنها دامنه و گسترۀ مفهومی واژه‌ها دگرگون خواهد شد، نه این که واژه‌ای به عنوان یک مشترک لفظی در نظر گرفته شود و آن گاه مفهومی به دلخواه بر آن حمل گردد. کلید واژه‌ها: #جریان_سلفی‌گری_ایرانی، #قرآنیان، #اعتبارسنجی_حدیث_شیعه، #نظام_حاکم_بر_اعتبارسنجی_حدیث @Elal_alhadith

#مقاله نقش باورهای کلامی در داوری‌های رجالی چکیده: مسئله تعیین میزان نقش باورهای کلامی در داوری‌های رجالی، با توجه به بازگویی اجمالی اصل وجود اختلاف مبانی کلامی و تأثیرگذاری این تفاوت نگرش‌ها در نحوهٔ تعامل با راویان در باز کاوی کتاب‌های رجالی و روایی، نیازمند تبیینی روشن است. اهمیت این بررسی به نگاه اجتهادورزانه از ورای داوری‌های صورت گرفته و با درک چرایی آن برای نوع تعامل با روایات کلامی، بازگشت دارد. نگاشته حاضر بر آن است که با نگرش روش شناختی و بر اساس تحلیل داده‌های رجالی و کلامی، جایگاه و میزان تأثیرگذاری اندیشه‌های عقیدتی در سنجش وثاقت یا تضعیف راوی را نمایان سازد فرایند داده‌ها و تعمق نگاه در ریشه‌یابی مصادیق این گفتار، گویای اثرپذیری داوری‌های رجالی از باورهای کلامی است. این بررسی نشان دهنده آن است که حوزهٔ این واکنش‌ها در فروع اصول عقاید و به صورت مشخص در نگرش به مسائل ذیل اصل امامت رخ نمایانیده است، که می‌توان آن را واکنش‌های درون مذهبی در برابر کنش‌های عقیدتی در بستر ارزیابی رجالی دانست. کلیدواژه‌ها: #علم_غیب، #داوری_رجالی، #اتهام_غلو @Elal_alhadith

#مقاله جستاری در آموزه‌های امامتی سه تن از راويان متهم به غلوّ ونشانه‌های باورپذیری آنها چکیده: راهیابی احادیث پرشمار راویان ضعیف یا متهم به غلو و دروغگویی به نگاشته‌های حدیثی شیعه و حتی معتبرترین آنها، پیامدهایی چون انکار آموزه‌های نهفته در احادیث این گروه و تردید در درستی برخی از آنها را به دنبال داشته است. چاره‌اندیشی در چگونگی رویارویی با این راویان و احادیث آنها، به ویژه آن دسته از احادیث که به گونه‌ای با باورهای پیوسته با امامت گره خورده‌اند، از جمله بایسته‌های حدیث پژوهی به شمار می رود. در این مختصر کوشیده‌ایم با بازخوانی بخشی از میراث امامتی سه تن از راویان متهم به غلو: سهل‌بن زياد، محمدبن سنان زاهری و محمدبن علی ابوسُمَینه، و تطبيق آنها با دیگر احادیث هم مضمون و روایت شده از سوی راویان ثقه، همسویی این دو مجموعه و بالتَبَع، باورپذیر بودن دسته نخست را نشان دهیم . کلیدواژه‌ها: #سهل‌بن_زیاد، #محمدبن_سنان ، #ابوسمينة، #اتهام_به_غلو، #الكافي. @Elal_alhadith

#مقاله نقش اسناد روایات در تمییز مشترکات و توحید مختلفات چکیده: اسناد روایات معرّف عناوین راویان و رابطه‌های بین آنان در نقل روایات هستند. شناخت راویان و ویژگی‌های مؤثر در پذیرش یا ردّ اقوال آنان ضرورتی است که بر عهدۀ علم رجال قرار دارد. بر پایۀ چنین رویکردی، اسناد، موضوع و محور علم رجال هستند. این مقاله در صدد تبيين نگرشی است که اسناد را منبعی از منابع این دانش معرفی می‌کند. محمدبن علی اردبیلی در جامع الر‍ّ‌واة نخستین کسی است که چنین نگرشی به اسناد داشته است. از آمار حاصل از اسناد کتاب‌های متقدم و سندهایی که به صورت یکسان، تکرار شده‌اند اطلاعات مفیدی به دست می‌آید. از نتایج مهم این دیدگاه، تمییز مشترکات و توحید مختلفات است. با چنین نگرشی به اسناد، شناسایی راویانی که به سبب برخی محدودیت‌های کتاب‌های رجال میسّر نبوده و به تبع آن، اعتبار اقوالشان با چالش مواجه شده است امکان پذیر می‌شود. بدین ترتیب، شيوة مرسوم ارزیابی حدیث که متکی بر تصحیح سندی است، منحصر در اقوال رجالیان نمی‌ماند و اطلاعات اسناد نیز می‌توانند برخی کاستی‌ها را جبران کنند. واژگان کلیدی: #علم_رجال، #منابع_رجالی، #اسناد_روایات، ... @Elal_alhadith

#مقاله پیشنهادی تحلیل دیدگاه شیخ‌بهایی و اخباریان در علل تغییر شیوه اعتبارسنجی متأخران #چکیده: علامه حلی، به پیروی از استادش سید احمدبن طاووس، احادیث را در چهار گروه «صحیح»، «حسن»، «موثق/قوی» و «ضعیف» جای داد. این تقسیم پیش از آن از سوی قدما کاربرد نداشته است. شیخ‌بهایی، «نابودی منابع و از دست رفتن ‏قراین» را علت تغییر در شیوه اعتبارسنجی احادیث دانسته است. در این مقاله ضمن پذیرش نابودی بخشی از منابع حدیثی، دیدگاه شیخ‌بهایی با تکیه بر مستنداتی که ثابت می‌کند بخش قابل توجهی از منابع تا اواخر قرن هشتم در دسترس بوده، نقد شده است. البته بر فرض پذیرش این نظریه، بخشی از سؤالات مطرح نیز بی‌پاسخ مانده است. از سوی دیگر، اخباریان، «پیروی از عامه» را دلیل اتخاذ شیوه جدید اعتبارسنجی معرفی نموده‌اند. با مراجعه به منابع معتبر عامه پیش از این دوره و هماهنگی بین آن‌ها و تقسیم ارائه شده از سوی علامه حلی، می‌توان تا حدودی دیدگاه اخباریان را قابل تأیید ارزیابی کرد. برخلاف اعتقاد اخباریان، این به خودی خود اشکال و انحراف تلقی نمی‌شود، بلکه تفاوت در پیش‌زمینه‌ها، و فقدان هماهنگی شیوه جدید با بستر نقل و انتقال احادیث در میان امامیه، کاربست این شیوه از اعتبارسنجی را نادرست نموده است. کلید واژه‌ها: #رجال،  #علامه‌حلی  #متأخران #شیخ‌بهایی #اخباریان @Elal_alhadith

#مقاله پیشنهادی علمای مکتب حله و معرفی تشیع چرایی تقسیم‌بندی حدیث و رویکرد فراسندی در تعامل با روایات #مقدمه: مکتب حدیثی فقهی حله در قرن هفتم و هشتم هجری را می‌توان یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ فقه شیعه تأثیر گذاشته است.علامه حلی (۷۲۶-۶۴۸ه‍)، به عنوان یکی از اصلی‌ترین چهره‌های مکتب حلّه، اولین کسی است که بحث تنویع حدیث به چهار بخش صحیح، حسن، موثق و ضعیف را مطرح کرد. تاکنون توجیه‌های در مورد چرایی این تقسیم‌بندی ارائه شده است که با قرائن موجود در کتاب‌های دانشمندان مکتب حلّه همخوانی ندارد؛ از این رو باید نظریه‌ای جدید در مورد چرایی این اقدام ارائه نمود ... @Elal_alhadith

#مقاله جایگاه نقد محتوایی در اعتبار سنجی احادیث شیعه چکیده: بررسی روش اطمینان به صدور حدیث، تاریخی همپای عصر صدور حدیث دارد. اعتبارسنجی احادیث در بین اصحاب امامیه در دوره‌های مختلف امری رایج بوده است. نقد محتوای آموزۀ منسوب به امام (علیه‌السلام)، معیار اعتبارسنجی در دوران ائمه(علیهم‌السلام) و محدثان پیشین شیعه است. در این پژوهش عوامل رویکرد اعتبارسنجی مبتنی بر نقد محتوای آموزه‌های منسوب به امامان شیعه و پیامدهای آن بررسی و بر این نکته تأکید شده است که این روش، معیار پیشینیان در پذیرش یا رد خبر منسوب به معصومان (علیهم‌السلام) بوده است. تفاوت دیدگاه‌های اعتقادی و سطح استعداد اصحاب، بروز جریان انحرافی غلو و ایجاد فضای تقیه را می‌توان مهمترین عوامل این رویکرد برشمرد بازخوانی این عملکرد از آن جهت اهمیت دارد که معیار محدثان شیعه در انتقال احادیث به کتاب‌های خویش و نقد آثار سایر راویان بوده است. کلید واژه‌ها #اعتبارسنجی ، #احادیث_رویکرد_قدما_در_اعتبارسنجی ، #نقد_محتوایی @Elal_alhadith

#مقاله واكاوى مهم ترین معیار داوری رجالی در پرتو نگرش کلامی چکیده: بررسی چیستی معیار ارباب رجال در داوری‌های رجالی و به گونهٔ ویژه، تحلیل میزان اثرپذیری داده‌های رجالی از باورهای کلامی، امری مغفول و نیازمند کاوش و نگاهی کلان در این حوزه است بایستگی این پژوهش به نگاه و استنباطی آزاد از وراء داوری‌های صورت گرفته با تحلیل چرایی تعیّن یافتن انگاره‌های مطرح از سوی ارباب رجال و رسیدن به ریشه‌های آن بازگشت دارد نگاشته حاضر بر آن است که با نگرش روش‌شناسی، تحول‌آفرین و براساس تحلیل داده‌های رجالی و کلامی، جایگاه و میزان تأثیرگذاری اندیشه‌های عقیدتی در سنجش وثاقت یا تضعیف راوی را نمایان سازد. برآیند داده‌ها و تعمیق نگاه در ریشه‌یابی شواهد این گفتار، گویای اثرپذیری داوری‌های رجالی از باورهای کلامی است. در برآیند این پژوهه آشکار می‌شود حوزۀ این واکنش‌ها در فروع اصول عقاید و به صورت مشخص، در نگرش به مسائل ذیل اصل امامت، رخ نمایانده است که می‌توان آن‌ها را واکنش‌هایی درون مذهبی در برابر کنش‌های عقیدتی در بستر ارزیابی رجالی دانست، تا بازده نگاشتهٔ حاضر، زمینه‌ساز تحولی نو در مبانی باشد و بتواند نگاهی جدید به عرصهٔ بهره‌مندی از روایات، به ویژه روایات حوزه امامت را فراهم آورد. کلیدواژه‌ها: #مقام_امام ، #باور_کلامی ، #داوری_رجالی ، #مبانی_نو_رجالی @Elal_alhadith

#مقاله تحلیل داده‌های طبقه‌شناختی «محمدبن عیسی‌بن عبید» در پرتو منابع رجالی و حدیثی چکیده: «ابوجعفر محمدبن عیسی‌بن عُبيد عُبَیدی» از راویان فعال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفت‌وگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمد بن عیسی» به دلیل نقش بسیار در اعتبار سنجی روایات وی، از قرن سوم پیوسته مورد توجه دانشیان و پژوهشگران قرار گرفته است. نخستین خاستگاه گفت‌وگو پیرامون طبقه محمد بن عيسى بن عبيد عبارت «نصر بن صباح» -از مشایخ کشی- است که به کتاب «رجال کشّی» و به دنبال آن به «رجال نجاشی» راه یافت. سخن وی چالش جدی را در تعامل حدیثی گسترده محمد بن عیسی با «حسن بن محبوب» و «یونس بن عبدالرحمان» و نیز بهره‌گیری مستقیم وی از امام رضا علیه‌السلام پیش آورده است. برخی از دانشیان رجال و فقیهان، چنین برداشت کرده اند که استثنای ابن‌ولید قمی نسبت به محمد بن عیسی نیز به دلیل وجود خلل در طبقه وی بوده است؛ بدین بیان که وی با توجه به خردسال بودن، امکان عملی نقل از یونس بن عبدالرحمان را بدون واسطه ندارد. در پژوهش حاضر پس از بررسی و تعیین دوره زندگی محمد بن عیسی بن عبید … @Elal_alhadith

#مقاله عمل شیخ صدوق به احادیث منفرد فقهی الزامی سهل‌بن زیاد و چگونگی تحلیل آن چکیده: حضور چشمگیر راویان تضعیف شده در جای‌جای منابع حدیثی شیعه و از آن میان، احادیث فقهی، چگونگی مواجهه با این احادیث را دست‌خوش دشواری کرده است. پیامد این دشواری در دو عرصه خودنمایی می‌کند؛ یکی، باطل انگاشتن حجم قابل توجهی از احادیث راه یافته به منابع حدیثی و دیگری سردرگمی در تحلیل رفتار برخی بزرگان در مواجهه عملی با احادیث راویان ضعیف. به هنگام گذر از داده‌های به دست رسیده در لابلای منابع حدیثی و اعتبارسنجی پیشینیان، با دو پدیده روبرو می‌شویم؛ رفتار عملی اصحاب با راویان ضعیف در عرصه‌ی نگاشته‌های حدیثی و دیگری، نگاه توصیفی به راویان در منابع اعتبارسنجی. جدا دیدن این دو پدیده و توجه نداشتن به ارتباط بنیادینی که میان نها برقرار است، می‌تواند به پیمودن بیراهه‌هایی در مطالعات حدیث شناختی بیانجامد. نوشتار حاضر به بررسی رفتار شیخ صدوق در عمل به برخی احادیث منفرد فقهی الزامی پرداخته که سهل‌بن زیاد در سند آن واقع شده است. هدف از این نوشتار کشف منطق علمی حاکم بر عمل به چنین احادیثی است. این پژوهش نشان می‌دهد که تکیه ... @Elal_alhadith

#مقاله تحلیل زیرساخت استثنای احادیث منفرد محمدبن عیسی‌بن عبید از یونس‌بن عبدالرحمن چکیده: عنوان استثنا، در برخی دانش‌ها و معارف اسلامی از جمله: فقه، اصول، تفسیر و حدیث مطرح شده است. یکی از کاربست‌های این عنوان را می‌توان در دانش اعتبارسنجی احادیث شیعه دنبال کرد. در اطلاعات راه یافته به کتاب‌های فهرست با پدیده رایجی در حوزه حدیثی قم، با نام فرایند استثنا مواجه هستیم که معنا و مفهومی خاص از آن متناسب با موضوع این دانش اراده شده است. به گاه بازخوانی مدخل یونس‌بن عبدالرحمن در فهرست شیخ طوسی و رجال نجاشی با عبارتی از ابن‌ولید که استثنای احادیث منفرد محمدبن عیسی‌بن عبید از یونس در خود جای داده است برخورد می‌کنیم که در تحلیل آن احتمالات گوناگونی وجود دارد. در نوشتار پیش‌رو از یک‌سو با رویکرد و نگرش تاریخ حدیث شیعه به سیر تطور و کنش‌گری دانشیان اعتبارسنجی و فقیهان نسبت به استثنای منفردات محمدبن عیسی از قرن پنجم تا دوران معاصر پرداخته شده است. از سوی دیگر، تمرکز خود را بر نقد و نپذیرفتن نگرش‌های گوناگون پیرامون دلیل و زیرساخت‌های این استثنا قرار داده است که در نوشته‌های پیشین به صورت یک مجموعه مشاهده نمی‌شود. افزون بر آن، در مقاله حاضر از طریق پدیدار کردن یک انگاره نوین، به تحلیل و بازشناسی زیرساخت استثنای منفردات محمدبن عیسی از یونس در بستر تاریخی پرداخته است. کلیدواژه ها استثنای ابن‌ولید، احادیث منفرد، محمدبن عیسی‌بن عبید، یونس‌بن عبدالرحمن. @Elal_alhadith

#مقاله راه‌کارهای نوین در شناخت طبقه راویان چکیده: شناخت طبقه راویان واقع در اسناد احادیث، یکی از بنیادی‌ترین نیازها در فرایند اعتبارسنجی احادیث شیعه است؛ زیرا در ارزیابی احادیث، شناخت طبقه راوی و دست‌یابی به اتصال سلسله راویان سند، تاثیر بنیادین دارد. طبقه راوی به معنای شناخت تقریبی عصر فعالیت‌های حدیثی راوی در دو دوره تحمل (زمان علم‌آموزی و اخذ حدیث) و اداء (آموزش اندوخته‌ها به‌نسل‌های پسین) می‌باشد. دانشیان رجال شیعه در دوران معاصر، برای شناسایی طبقه راویان از راه‌کارهای گوناگون بهره می‌جویند. تجربه نگارندگان در مطالعات پیراحدیثی مرتبط با طبقه راوی، بیان‌گر آن است که این راه‌کارها، نمی‌تواند تمام چالش‌های فراروی شناخت طبقه راویان را، پاسخ‌گو باشد. نوشتار حاضر، با توجه به اطلاعات موجود در منابع رجالی، فهرستی و حدیثی شیعه، سعی در ارائه چهار راه‌کار نوین طبقه‌شناسی دارد که از رهگذر آن، بتوان از بسیاری از چالش‌های باقی‌مانده، گذرکرد. عملکرد برخی از این راه‌کارها در گشودن چالش‌های طبقه‌شناسی سه تن از راویان فعال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه، یعنی ابراهیم‌بن‌هاشم، محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید و محمدبن‌احمد‌بن‌یحیی، به نمایش گذاشته‌شده‌است کلیدواژها: طبقه راوی، ابراهیم‌بن هاشم، محمدبن عیسی‌بن عبید، محمدبن احمدبن‌ یحیی @Elal_alhadith

#مقاله تحلیل مفهوم شناسانهٔ عبارت «بإسناد منقطع» پیرامون روایات محمد بن عیسی بن عبید چکیده: محمدبن حسن‌بن ولید یکی از علمای تأثیرگذار در تاریخ اعتبارسنجی احادیث شیعه است. رویکرد استثناگرانهٔ او در بررسی احادیث شیعه دانشیان را به گفت‌وگو در خصوص آن واداشته است. این رویکرد در مدخل‌های محمدبن سنان، محمدبن علی ابوسمینه، محمدبن اورمه و محمدبن احمدبن یحیی در کتب رجالی بازتاب یافته است. بیشترین سهم این گفت‌وگو ناظر به گفته‌های وی درباره شخصیت محمدبن احمدبن یحیی است و مهم‌ترین بخش سخنش در مدخل محمدبن احمدبن یحیی، تعبیر «بإسناد منقطع» يا «بإسناد منقطع يتفرّد به» به گاه استثنای احادیث محمدبن عیسی‌بن عبید است. در تحلیل مفهوم‌شناسانهٔ عبارت مذکور، از رهگذر بازخوانی تاریخی دیدگاه‌های گوناگون، دو نتیجهٔ مهم حاصل شده است؛ یکی اینکه «باسناد منقطع» به معنای منقطع النظير و حدیث منفرد است؛ دیگر آنکه ابن‌ولید مسئولیت تحدیث احادیث منفرد محمدبن عیسی‌بن عبید از یونس‌بن عبدالرحمن را به دو دلیل نپذیرفته است: بغدادی بودن هر دو و پشتیبانی نشدن به واسطهٔ داده‌های مشهور موجود در حوزه حدیثی کوفه به عنوان مرکز اصلی دادوستد فرهنگی شیعه واژگان کلیدی: #ابن‌ولید، #محمدبن‌احمدبن‌یحیی، #محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید، #بإسنادمنقطع، #بإسنادمنقطع‌يتفردبه. @Elal_alhadith