#مقاله بازشناسی منابع کلینی در تدوین کافی #چکیده کتاب کافی، مهم‌ترین اثر بر جای مانده از دورۀ حدیث‌پژوهان پیشین به شمار می‌رود. این کتاب که دربردارندۀ موضوعات اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است، به سبب باب‌بندی قوی و دریافت احادیث، از مهم‌ترین نویسندگان حدیث شیعه، از آغازین روزهای عرضه، مورد استقبال جامعه علمی شیعه قرار گرفت. در این مقاله، به بازشناسی منابع کلینی در تدوین کافی پرداخته شده تا اتقان این کتاب روشن گردد، زیرا از نگاه قدما، صحت حدیث مبتنی بر دریافت آن از اصول مورد اعتماد اصحاب است. این پژوهش نشان می‌دهد که تجلیل بزرگان از کافی به دلیل اخذ روشمند کلینی از مهم‌ترین کتب اصحاب است و اعتبارسنجی احادیث کافی به روش حوزۀ حله با روش کلینی در تدوین کتاب خویش هم‌خوانی ندارد و لازم است در راستای اعتبارسنجی روایات کتب پیشینیان، منابعی که مؤلفان، احادیث کتاب خود را از آن‌ها دریافت کرده‌اند، شناسایی و ارزش‌گذاری شود. واژه‌های کلیدی:  #تدوین_کافی، #منابع_کلینی، #منابع_مکتوب_شیعه، #روش_قدما_در_تدوین_احادیث. @Elal_alhadith

#مقاله پیش فرض‌های تحلیل توصیفات رجالی (مطالعه موردی؛ اعتبار کافی) #چکیده: محمدبن‌ یعقوب کلینی یکی از نام آورترین محدثان شیعه و کتاب وی، «کافی» از مهم‌ترین نگاشته‌های حدیثی است. راهیابی روایات راویان ضعیف به این کتاب به‌ ویژه در مباحث پیراامامتی بخشی از این دست آموزه‌ها را مورد تردید یا انکار قرار داده است. بازخوانی دقیق مفهوم «وثاقت» از نگاه دانشمندان رجالی شیعه به روشنی حکایت از آن دارد که کافی و داده‌های حدیثی آن در مجموع، از دیدگاه نجاشی و دیگر دانشیان رجال معتبر است. این حقیقت با توجه به واژگان توصیفی به کار رفته دربارۀ کلینی به همراه در نظر داشتن شاخص‌های تأثیرگذار در مفهوم‌گیری از این واژگان، تأکید بیشتری می‌یابد. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی تلاش شده اعتبار و استحکام همه جانبۀ کتاب کافی به گونه‌ای روشن ارائه شود. واژگان کلیدی: #کلینی، #توثیق، #اعتبار_کتاب، #آرای_رجالی @Elal_alhadith

#مقاله واکاوی نظریه «وقوع در مشیخه من لایحضره‌الفقیه و دلالت آن بر وثاقت مؤلف» با تأكید بر کتاب «النوادر» ابراهیم بن هاشم قمی #چکیده: بر پایه مقدّمه کتاب من‌لایحضره‌الفقیه، پشتوانه شیخ صدوق برای تدوین کتابی که به صحّت و صدور روایاتش از معصومان علیهم‌السلام اطمینان دارد، کتاب‌هایی حدیثی است که ضمن اشتهار در جامعه علمی آن روز، مورد عمل و مراجعه نیز بوده است. علّامه مجلسی، نخستین اندیشمندی است که از یادکرد نام راوی در مشیخه صدوق، مدح او را برداشت می‌کند. برخی رجالیان، این مسأله را حاکی از توثیق راوی دانسته و برخی، هرگونه دلالتی را برای آن نفی کرده‌اند. در برخی جوامع رجالی معاصر، از این قاعده برای توثیق ابراهیم‌بن هاشم بهره‌برداری شده است. پس از تحلیل و ارزیابی قاعده، این نتیجه به دست آمد که نه راویان واقع شده در آغاز اَسناد کتاب، همگی صاحب کتاب‌اند و نه مقدّمه الفقیه، اعتبار همه جانبه منابع کتاب را می‌رساند؛ بلکه تنها در صدد بیان «اعتبار نسبی و فی الجمله» منابع خود می‌باشد. از این رو نمی‌توان حکم شیخ صدوق را بر صاحب تألیف بودن و وثاقتِ افراد نام برده در آغاز سندها حمل کرد. نگاشته حاضر، پس از تحلیل ۱۰ روایت ابراهیم بن هاشم در الفقیه، با نظر به اینکه آوردن نام وی در آغاز اَسناد، گزارش‌گر نقل از کتاب «النوادر» اوست و نیز شیخ صدوق در ابواب الزامی فقه مانند حدود و دیات به این روایات، فتوا داده، می‌توان نتیجه گرفت که این کتاب در شمار کتاب‌های مشهور و معتمَدبه بوده است. تدوین کتابی متقن که مورد اعتماد شیخ صدوق واقع شده، می تواند نشان‌گر مدح و اعتماد به نویسنده آن باشد. @Elal_alhadith

#مقاله فعالیت فرهنگی فطحیه در انتقال حدیث امامیه (نمونه موردی #بنوفضال) چکیده بدون تردید، فطحیان یکی از پرکارترین زیرگروه‌های اعتقادی شیعه در چرخهٔ انتقال احادیث در امامیه هستند. در میان فطحیان نیز خاندان بنوفضال (به ویژه حسن‌بن علی‌بن فضال و علی‌بن حسن‌بن فضال) از جایگاهی ویژه برخوردار می‌باشند. تجلیل و بزرگداشت رجالیان از این خاندان و اعتماد محدثان بر روایات آنان گواه این ادعاست. در این نوشتار سعی شده پس از بیان تاریخچهٔ مختصری از قطحیان، فعالیت فرهنگی آنان در عرصهٔ انتقال حدیث امامیه به تصویر کشیده شود. براین اساس فعالیت فرهنگی بنوفضال به روش توصیفی و تحلیلی و با توجه به کتاب‌های تألیف شده توسط بنوفضال -که نام آن در کتاب فهارس ضبط شده است- و نیز طرق صاحبان فهارس به نگاشته‌های اصحاب و حضور پررنگ در اسناد کتاب الکافی بحث و بررسی شده است. واژگان کلیدی: #فطحیه، #حسن‌بن_علی‌بن_فضال، #علی‌بن_حسن‌بن_فضال، #عبدالله‌افطح، #بنوفضال . 👇👇👇👇👇 @Elal_alhadith

#مقاله بازیابی روایات کتاب التفسير علی‌بن ابی‌حمزه بطائنی #چکیده از مهم ترین ویژگی‌های حدیث شیعه، مکتوب بودن آن است. احادیث اهل بیت علیهم‌السلام از زمان صدور به وسیله اصول و کتب شیعیان به سده‌های بعد منتقل می‌شد، تا اینکه از سوی مؤلفان جوامع حدیثی، به ویژه صاحبان کتب اربعه، تدوین و تبویبی منظم یافت و از آن زمان، منابع و مصادر کهن اندک اندک به دست فراموشی سپرده شدند. امروزه نیز با استفاده از روش های گوناگون می توان این مصادر کهن را بازیابی کرد. کتاب التفسیر علی‌بن ابی‌حمزه بطائنی با توجه به گزارش‌های رجالیان تا قرن پنجم وجود و شهرت داشته که به مرور زمان با توجه به حوادث زمانه مفقود و از بین رفته و اکنون اثری از آن باقی نمانده است. در این مقاله کوشش شده با استفاده از روش اسنادشناسی به بیان مصادر بازیابی شده بپردازیم که در مجموع ۲۴ مصدر بازیابی شده است و در نسبت سنجی این متون با اثر مفقود می توان گفت که مأخذ و منبع اولیه این روایات تفسیری، کتاب التفسیر علی‌بن ابی‌حمزه بطائنی است. کلید واژه‌ها: #علی‌بن_ابی‌حمزه_بطائنی، #کتاب_التفسير، #بازیابی، #روش_اسنادی. @Elal_alhadith

#مقاله ابراهیم‌بن حکم‌بن ظهیر #چکیده نگارنده، پس از نقل پاره‌ای از دیدگاه های محدثان اهل‌تسنن در مورد ابراهیم‌بن حکم‌بن ظهیر، آن نظر را تحلیل می‌کند، و نتیجه می‌گیرد که تضعیف آنها به دلیل نقل روایاتی در فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام است، آنگاه بحث می‌کند که آیا ابراهیم‌بن حکم‌بن ظهیر همان ابراهیم‌بن حکم‌‌بن أبان است یا نه. پس از آن درباره مذهب ابراهیم‌بن حکم‌بن ظهیر بحث می‌کند و نتیجه می‌گیرد که او شیعی امامی است. کلید واژه: #ابراهیم‌بن_حکم‌بن_ظهیر، #ابراهیم‌بن_حکم‌بن_أبان، #رجال_حدیث، #راویان_شیعی، #محدثان_اهل‌تسنن. @Elal_alhadith

#مقاله پژوهشی در مذهب غياث‌بن کلوب البجلی #چکیده شناخت مذهب راويان و آگاهی از وثاقت آن‌ها، به دلیل تأثیرگذاری بر گونه رویارویی با روایات ایشان، از دیرباز مورد اهتمام رجال پژوهان شیعی بوده است. در رهگذر معرفی ویژگی راویان، گاه با گزارش‌هایی روبه رو هستیم که پذیرش آن‌ها دشوار می‌نماید. عامی شمردن غیاث‌بن کلوب از این دسته گزارش‌هاست. از دیگر سو، کارکرد گونه‌های مختلف اطلاعات کتاب‌هایی چون فهرست نجاشی و فهرست شیخ‌طوسی در معرفی راویان به فراموشی سپرده شده است. در این پژوهش برآنیم تا بر عامی شمردن غیاث‌بن کلوب خط بطلان کشیده و شیعی بودن وی را اثبات کنیم. در این مسیر نگاهی نیز به کتاب‌های رجالی عامه و روی‌کرد آنان به غیاث‌بن کلوب خواهیم داشت. کلید واژه‌ها: #غیاث‌بن_کلوب، #شیخ_طوسی، #عدة_الاصول، #طرق_نجاشی @Elal_alhadith

#مقاله زرارةبن اعین الشیبانی شبهات و ردود #چکیده نگارنده برخی از اشکالاتی را که دانشمندان رجالی اهل‌تسنن در مورد زرارة‌بن تعیین صحابی بزرگوار امام باقر و امام صادق علیهم‌السلام مطرح کرده اند،پاسخ می گوید،مانند:عدم ادراک امام باقر،عقیده به فطحیه،عقیده به بداء،حدوث صفات،وضع حدیث. کلید‌ واژه‌ها: #زرارة‌بن_أعین؛ #امام_باقر_علیه‌السلام؛ #فطحیه؛ #بداء، #توحید_اسماء_و_صفات؛ #تاریخ_حدیث؛ #وضع_حدیث؛ #تاریخ_شیعه_پاسخ_به_شبهات. @Elal_alhadith

#مقاله کلینی و حوزه حدیثی قم #چکیده برخی پژوهشگران معاصر معتقدند کتاب کافی در بغداد و متأثر از فضای عقل‌گرای آنجا تدوین شده است. هر چند استفاده از منابع حوزۀ حدیثی قم در تدوین کافی برای این پژوهشگران قابل انکار نیست، با توجه‌ به فقدان اطلاعات این احتمال را نیز مطرح می‌کنند که کلینی به قم نیامده و احادیث این حوزه را به‌ صورت وجاده از کتب اساتید قم اخذ کرده است. پژوهش حاضر در پی ارائۀ قراینی بر حضور کلینی در حوزۀ حدیثی قم است. بررسی روش قدما در انتقال حدیث و یافتن روش کلینی در تدوین کافی نشان می‌دهد کتاب کافی براساس رویکرد رایج در حوزه‌های حدیثی شیعه یعنی سماع، قرائت و اجازه تدوین شده است. رویکرد کلینی در نشر کافی نیز مؤید همین مطلب است. نقل حدیث از کلینی توسط اهالی قم نیز با توجه ‌به دوره‌های زمانی حیات ایشان قرینه‌هایی بر حضور کلینی در قم است. واژه‌های کلیدی: #کلینی، #کافی، #حوزه_حدیثی_قم، #حوزه_حدیثی_بغداد، #روش_اخذ_حدیث. @Elal_alhadith

#مقاله نگاه حوزه بغداد به راویان و آرای رجالی مدرسه حدیثی قم #چکیده شهرت رویکرد متفاوت دو مدرسه قم و بغداد در تعامل با حدیث و معارف نقلی و معیارهای ایشان در اعتبار سنجی روایات، ترسیم فضایی کاملاً متفاوت و متقابل را از این دو مدرسه در پی داشته است. این در حالی است که نگاه حوزۂ بغداد به قم برخاسته از وامداری و دفاع از راویان و پاسداشت مشایخ و محتوای میراث ایشان است. گرچه مدرسه بغداد نقدهایی به برخی شیوه های میراث پژوهشی و آرای رجالی قم دارد، اما توصیفات بلند فهرست نگاران بزرگ شیعه نسبت به مشایخ و مصنفان قم و اعتماد بر طرق نقل میراث از قم، گویای اعتنای خاص بغداد به این مدرسه عظیم است کلید واژه‌ها: #مدرسه_حدیثی_قم ، #مدرسه_بغداد ، #راویان_قمی ، #آرای_رجالی_قم @Elal_alhadith

#چالش‌های_پیش‌روی_حدیث ۸. ناآشنایی با حوزه‌های حدیثی شیعه و کارکردهای ایجابی و سلبی هر حوزۂ حدیثی و چگونگی ارتباط حوزه‌ها با یکدیگر 🔰از آن رو که ابزار امام [علیه‌السلام] در نشر #فرهنگ_شیعی در شهرهایی چون #کوفه، #بغداد و #قم، شیعیان ساکن در آنها بودند، باید دانست و شناخت که امتیازات و اختصاصات هر حوزه در قیاس با دیگر حوزه‌ها چه‌ها بوده است؟❓ (برای تعریف حوزۂ حدیثی بنگرید به: «مکتب حدیثی شیعه در کوفه» -تا پایان قرن سوم هجری-سعید شفیعی) برای نمونه باید کاوید و پرسید چرا بیشینۂ احادیث ما از امام باقر و امام صادق علیهما‌السلام از راویان کوفی نقل شده است؟ ❓ چرا مطمئن‌ترین راویان ما کوفی‌اند؟ ❓ چرا با وجود جریان انحرافی غلوّ و شکل‌گیری فطحیّه و واقفه، حوزۂ کوفه به حرکت مستقیم خود ادامه داد و این رخدادها نتوانست آن را از پا در آورد؟ ❓ ارتباط حوزه حدیثی کوفه با قم چه بود؟ ❓ ارتباط حوزه قم با بغداد کدام بود؟ ❓ آیا ردپایی از چگونگی نگرش حوزه‌های حدیثی شیعه به یکدیگر وجود دارد؟ ❓ نخستین نگاشته‌های حدیثی شیعه در کدام حوزه حدیثی سامان یافته‌اند؟ ❓ و پرسش‌های فراوان دیگری از این دست (برای یافتن پاسخ برخی از این پرسش‌ها بنگرید به: [ #مقاله ]«نگاه حوزۂ بغداد به راویان و آرای رجالی مدرسۂ حدیثی قم» ، مجله علوم حدیث، ش۶۵) اهمیت پاسخ دهی به این پرسش‌ها، آنگاه چند چندان می‌شود که برخی گمان می‌کنند سه حوزه حدیثی کوفه، بغداد و قم، جدا از هم و گاهی در برابر هم‌اند❗️پیگیری اثر تخریبی این نوع نگاه بر اعتبارسنجی احادیث شیعه و به ویژه مباحث معرفتی و امامتی، گویا چندان دشوار نباشد @elal_alhadith

#مقاله بازخوانی گزارش دس و تحریف غالیان #چکیده یکی از #دشواری‌های_پیش‌روی_میراث_حدیثی_شیعه، ادعای وضع و جعل در نگاشته‌های کهن شیعی است. از جمله دستاویز‌های این مدعا، دو گزارش در #رجال_کشی است. بر پایه این گزارش، دوره ای کم و بیش ۷۰ ساله از تاریخ حدیث شیعه، یعنی از زمان شهادت امام باقر علیه‌السلام در ۱۱۴ق تا زمان به امامت رسیدن امام رضا علیه‌السلام در ۱۸۳ق با اتهام بزرگ وضع و جعل روایات به دست #مغیرةبن_سعید و #ابوالخطاب و #پیراون این دو ، رویارو شده است؛ پدیده‌ای ویران‌گر که سرانجام توسط #یونس‌بن_عبدالرحمن، متوقف شده و میراث حدیثی شیعه به دست وی، پالایش می‌شود. در این نوشتار تلاش بر آن است که با نظر داشت واقعیت‌های ملموس و عینی در تاریخ حدیث شیعه که در پرتو #مدیریت_فرهنگی_نهاد_امامت سامان یافته‌اند، نادرست بودن این دو گزارش به اثبات رسد. کلید واژه‌ها؛ #میراث_حدیثی_شیعه، #دس_و_تحریف، #امام_رضا_علیه‌السلام، #یونس‌بن_عبدالرحمن، #مغیرة‌بن_سعید، #ابوالخطاب @Elal_alhadith