🔰علم کلام و کارکردهای آن 📣در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه 🔖رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران 📌قسمت اول ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 📍پرسش: آموزش علم کلام در حوزه‌های علمیه را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه بایسته‌هایی را برای آن در نظر دارید؟ ♻️پاسخ: با توجه به تعریفی که امروزه از علم کلام در اختیار داریم، علم کلام گستره وسیعی پیدا کرده است و شاید بسیاری از بحث‌هایی که مربوط به اسلام‌شناسی و حتی مباحثی که مربوط به علوم تجربی است، هم جزء علم کلام قرار بگیرد؛ چراکه وظیفه علم کلام، دفاع از عقاید دینی است و منشأ برخی از شبهاتی که بر عقاید دینی وارد شده است، ریشه در مباحث انسان‌شناسی، علوم انسانی و علوم تجربی و طبیعی دارد؛ بنابراین لازم است، طلاب مسایلی را که باعث به‌وجود آمدن چالش برای عقاید دینی شده‌اند، بداند و بشناسد. 🔸از باب مثال می‌توانیم نظریه تکامل انواع داروین را نام ببریم که در دانش ژنتیک با بحث جهش مطرح شده است و امروزه بحث‌های اپی‌ژنتیک مطرح است که بحث‌های دقیق‌تری از بحث‌های گذشته است. این علوم یک نوع تلقی از تکامل دارند که احساس می‌شود، با برخی از آموزه‌های دینی و قرآنی ما در تعارض هستند. متکلمی که قصد دارد به این تعارض‌ها پاسخ بدهد، باید معنای تکامل در زیست‌شناسی را بداند و نباید تلقی تکامل فلسفی یا قرآنی را در نظر بگیرد و بگوید: این‌جا چالشی وجود ندارد. باید تکامل زیست‌شناسی را به‌طور دقیق بشناسد. 🔹به همین دلیل وقتی به ارزیابی آموزش کلام در حوزه‌های علمیه می‌پردازیم، می‌بینیم که نحوه آموزش و پردازش مسایل کلامی تقریباً شبیه به قرن هفتم و هشتم است و گویا هنوز زمان خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی است. به همین دلیل کتب کلامی حوزه، از توحید آغاز شده و به معاد ختم می‌شود و در دوره دیگر هم همین مباحث را به‌گونه‌ای دیگر می‌خوانیم که باز هم همان روال از توحید تا معاد تکرار می‌شود؛ در حالی که امروزه قلمرو علم کلام بسیار وسیع‌تر است و لازم است تا آموزش کلام از شکل حلزونی به شکل دیگری تغییر پیدا کند. ادامه دارد... #کلام #کارکردهای_کلام #وظیفه_کلام #آموزش_حلزونی #خسروپناه #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

🔰علم کلام و کارکردهای آن 📣در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه 🔖رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران 📌قسمت دوم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸منظور از شکل حلزونی این است که در مطالعه کلام در حوزه‌ها، در هر مرحله یک محتوای ثابت را با عمق بیشتری مطالعه می‌کنند و این کافی نیست و باید تغییر کند؛ مثلاً وقتی می‌خواهند مسایل کلامی را تعمیق کنند، مسایل جدید را اضافه کنند؛ به‌عنوان مثال لازم است، در مباحث خدا‌شناسی که در دوره دوم به‌صورت عمیق‌تری نسبت به دوره اول ارائه می‌شود، در کنار آن شبهات کانت هم پاسخ داده شود. و یا ممکن است در دوره سوم آموزش علم کلام، شبهات کلام جدید مانند تجربه دینی یا پلورالیزم دینی (Pluralism) هم گفته بشود؛ البته بنده موافق نیستم که یک دوره کلام قدیم بخوانند و بعد یک دوره کلام جدید خوانده شود؛ بلکه باید کلام قدیم و جدید درهم آمیخته شود و لایه‌هایی از مسایل کلام جدید در کلام قدیم گفته بشود و برخی از مسایل مهم کلام جدید در لایه‌های ساده‌تری در دوره اول و دوم هم تدریس بشوند تا طلاب با پاسخ‌گویی به این شبهات آشنا باشند و در دوره‌های بعد، این مباحث در لایه‌های عمیق‌تری مطرح بشوند. 🔹حاصل کلام این‌که ما باید آرام آرام به علوم اسلامی جدیدی دست پیدا کنیم و نباید متولی پاسخ به تمام مسایل کلامی فقط متکلمان باشند؛ مثلاً در کنار دانش کلام و فقه و... دانش انسان‌شناسی اسلامی هم داشته باشیم که عده‌ای متخصص این علم باشند و بحث‌های قرآنی و اسلامی و تعارضات را در آن حل کنند و متکلم باید فقط به اعتقادات و اصول دین و مسایل مرتبط با آن بپردازد. 🔸در اصول دین به مسایلی مانند پلورالیزم دینی و تجربه دینی هم پرداخته بشود و یا بحثی به‌نام دین‌شناسی در علم کلام داشته باشیم که انتظارات بشر و بحث‌های مرتبط با آن مطرح بشود و اصل تعارض علم و دین هم در کلام حل بشود؛ اما مصادیق تعارض علم و دین هم وجود دارد که باید بخشی از مصادیق انسان‌شناسی، در دانش انسان‌شناسی اسلامی مطرح بشود و برخی از مصادیق تعارض در جایگاه دیگری. ادامه دارد... #کلام #کارکردهای_کلام #وظیفه_کلام #آموزش_حلزونی #خسروپناه #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

🔰علم کلام و کارکردهای آن 📣در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه 🔖رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران 📌قسمت سوم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔸...مثلاً مرحوم کلینی نقل کرده‌اند و در صحیح مسلم و بخاری هم ذکر شده که ما بیماری واگیردار نداریم؛ اما از طرفی در روایات ذکر شده است که از بیمار جذامی بپرهیزید. و یا در طب جدید اثبات شده است که برخی از بیماری‌ها واگیردار است و نباید به این بیماران نزدیک شد؛ چراکه بیماری مسری است. این‌جا تعارضی پیش می‌آید و لازم است، ما رشته‌ای به‌نام طب اسلامی داشته باشیم تا افراط و تفریط‌هایی که در جامعه وجود دارد و دلیل آن، عدم وجود دانش طب اسلامی و متخصصانی که متمحض در این فن هستند، تعدیل شود؛ الف) لذا عده‌ای افراط می‌کنند و می‌خواهند با همین روایات، انواع و اقسام سرطان‌ها را درمان کنند. ب) و عده دیگری می‌گویند ما هیچ آموزه دینی حتی در حد پیشگیری و بهداشت در اختیار نداریم. ◀️و این افراط و تفریط‌ها به این دلیل است که چنین رشته‌ای شکل نگرفته است و در صورتی که چنین تعارضی پیش بیاید، متکلم به آن می‌پردازد. 🔹بنابراین شخصیتی مثل شهید مطهری (ره) که جور کم‌کاری‌های دیگران را می‌کشید، تعریف علم کلام را توسعه داد تا علم کلام، بار دیگر علوم را هم به دوش بکشد و متکلمان ما در مقام عمل ناچارند، بار دیگر علوم را به دوش بکشند؛ اما راه‌حل این است که ما رشته‌هایی مانند انسان‌شناسی اسلامی در حوزه داشته باشیم که چنین علمی هم جای کار بسیار زیادی دارد؛ کما این‌که در زمینه فقه می‌گوییم: باید فقه اقتصاد، فقه سیاست، فقه تربیت و... داشته باشیم. 🔻بسیاری از مسایلی مانند انسان‌شناسی و طب اسلامی که متکلمان به آن می‌پردازند، لازم است تا رشته‌های مستقلی داشته باشند و متکلم به آن‌ها نپردازد؛ البته متکلم به مبانی و اصولی مانند حل اصل تعارض علم و دین می‌پردازد؛ اما پرداختن به مصادیق علم و دین کار یک متکلم نیست. 📌علم کلام را نباید علمی منفعل و مصرف‌کننده دانست 🔸ما معتقدیم علم کلام از یک جهت یک دانش مصرف‌کننده و انفعالی است که وقتی شبهه‌ای مطرح شد، متکلم پاسخ می‌دهد؛ کما این‌که غزالی هم در کتاب «إلجام العوام عن علم الكلام» می‌گوید: متکلم مانند پاسبانی است که از شهر مراقبت و امنیت شهر را حفظ می‌کند؛ 🔹اما بنده معتقدم این، یکی از کارهای متکلم است و کار دیگر متکلم تبیین و اثبات مبانی است؛ چراکه ما در علوم انسانی اسلامی و اسلامی‌سازی علوم به مبانی کلام نیازمندیم و علم کلام را نباید علمی منفعل و مصرف‌کننده دانست؛ زیرا این علم، مبانی را تدوین می‌کند که می‌تواند بر علوم دیگر تأثیرگذار باشد. ادامه دارد... #کلام #کارکردهای_کلام #وظیفه_کلام #طب_اسلامی #انسان_شناسی_اسلامی #خسروپناه #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

🔰علم کلام و کارکردهای آن 📣در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه 🔖رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران 📌قسمت چهارم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ⁉️ ارزیابی شما از وضعیت آموزش علم کلام در حوزه‌های علمیه چیست؟ 🔸در حال حاضر آموزش کلام تک‌بعدی و مانند سبک دوره‌های گذشته اعمال می‌شود. 🔹ما امروزه بحث‌های نسبت دین با تصوف و عرفان، علم و عقل، اخلاق و مدرنیته را پیش رو داریم که لازم است، در آموزش کلام به آن‌ها بپردازیم و اگر بعدها دانشی به‌نام کلام یا فلسفه سیاسی به‌وجود آمد، مسایلی مانند دین و دموکراسی، دین و جامعه مدنی، دین و لیبرالیسم را در آن علم بحث می‌کنیم؛ اما الآن سؤال‌های مهم جامعه ما این است که چه نسبتی بین دین و دموکراسی یا لیبرالیسم و سوسیالیزم وجود دارد و کسی که دین‌پژوه است، لازم است تا به این سؤالات پاسخ بدهد. آن‌قدر که امروزه چنین سؤالاتی در جامعه مطرح است، بحث اثبات وجود خدا مطرح نیست. 🔸یا این‌که درس‌های کلامی ما چندان به مباحث حوزه مهدویت نمی‌پردازند و نتیجه این می‌شود که حدیث وصیت را که فقط در الغیبه (ص107 و 108) شیخ طوسی آمده است، مستمسک قرار می‌دهند و می‌گویند: احمد اسماعیلی که در بصره بوده، نایب امام است و بعد می‌گویند: احمد الحسن، همان احمد اسماعیلی است و بعد کم‌کم بگویند: مهدی خود اوست؛ در حالی که اگر در آموزش مسایل کلامی، روایات مهدویت به‌صورت تخصصی آموزش داده شود، از بسیاری از انحرافات پیشگیری خواهد کرد. 🔹در حالی که می‌بینیم، اثبات وجود خدا تا معاد که در آموزش عقاید خوانده می‌شود، به‌صورت قدری دقیق‌تر در تلخیص الهیات آیت‌الله سبحانی خوانده می‌شود و این سبک آموزش به‌ روز و پاسخ‌گو نیست. #کلام #کارکردهای_کلام #وظیفه_کلام #مهدویت #خسروپناه #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛

🔰علم کلام و کارکردهای آن 📣در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه 🔖رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران 📌قسمت پنجم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ⁉️ آموزش کلام به چه دانش‌های مکمل و مطالعات تکمیلی نیازمند است و منابع آن‌ها چیست؟ 🖊سه وظیفه اصلی متکلم عبارتند از: 1️⃣ تبیین مسایل اعتقادی 2️⃣ اثبات مسایل اعتقادی 3️⃣دفاع از مسایل اعتقادی. 🔰مهم‌ترین علومی را که متکلم لازم است در تبیین مسایل اعتقادی فرا بگیرد، علوم قرآنی و حدیث است؛ چراکه وقتی می‌خواهیم خدا را تبیین کنیم، باید خدای قرآنی و روایی را تبیین و تفسیر کنیم. این‌جا علوم نقلی کارآمد هستند و شخص متکلم لازم است، علوم حدیث، تفسیر و قرآنی را بداند؛ 🔹حتی برخی مباحث که مثلاً آیا احادیث ما نقل به لفظ یا نقل به معناست و اگر نقل به معنا باشد، حجیت دارد یا خیر و یا خبر واحد در اصول عقاید حجیت دارد یا خیر و... را بداند. 🔸این‌ها بحث‌های مبنایی است که بخشی از آن‌ها در علم اصول و بخشی در علوم قرآنی و... وجود دارد؛ بنابراین به قواعد علم اصول و مسایل الفاظ کاملاً نیاز داریم. 🔰در بخش اثباتی علم کلام دو علم منطق و فلسفه کارآمد هستند. 🔹ممکن است برخی از متکلمان بگویند: ما تبیین فیلسوفان نسبت به مبدأ و معاد را قبول نداریم؛ ولی به هر حال قدرت اثبات و استنباط فلسفه به شما کمک می‌کند تا توانایی اثباتی بالایی پیدا کنید. 🔰در بخش پاسخ به شبهات، گستره علوم زیاد است؛ مثلاً اگر شبهه‌ای راجع به زیست‌شناسی باشد، لازم است که به دانش زیست‌شناسی مراجعه کنیم. 🔸به‌خاطر دارم زمانی که کتاب کلام جدید را تحریر می‌کردم، در گفتاری از آن‌که راجع به قرآن و تئوری تحول یا تکامل است، زمان قابل توجهی را به مطالعه در باب مسایل زیست‌شناسی اختصاص دادم. البته رشته تحصیلی بنده در دبیرستان تجربی بود و با این مسایل آشنا بودم؛ ولی آن اطلاعات کافی نبود و با استاد زیست‌شناسی در اراک آشنا شدم و مدتی را در آزمایشگاه ایشان درباره مسایل ژنتیک و اصولی که داروین و نئوداروین‌ها دارند و نظریه جهش صحبت کردم و کتاب منشأ انواع داروین را کاملاً مطالعه کردم و سؤالاتی از اساتید می‌پرسیدم و بعداز چند سال، متوجه شدم که دانشی به‌نام اپی‌ژنتیک شکل گرفته و مدتی آن را مطالعه کردم. البته هدفم تخصص در آن مسایل نبود؛ بلکه هدف من فهم مسئله بود. 🔹و لذا در فهم مسئله تعارض نحوه خلقت انسان با تئوری تکامل، به جمع‌بندی رسیدم که با نظر علامه طباطبایی (ره) و شاگردان ایشان متفاوت است و هم‌چنین با نظر آقایان سحابی، بازرگان و طیف آن‌ها هم متفاوت است و به نظریه سومی دست پیدا کردم که با هر دو دیدگاه تفاوت داشت و این تفاوت دیدگاه، ناشی از مطالعاتی بود که در این زمینه داشتم و از اساتید فن کمک گرفتم. #کلام #کارکردهای_کلام #وظیفه_کلام #علوم_قرآن #حدیث #خسروپناه #فانوس 📮┏━━⊰✾✿✾⊱━━━─━━━━┓ https://eitaa.com/Faanoos14 ┗━━━─━━━⊰✾✿✾⊱━━━┛